1. Spółki wodne oraz związki wałowe są niepublicznymi formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne na zasadzie dobrowolności i mają na celu zaspokajanie wskazanych przepisami ustawy potrzeb w zakresie gospodarowania wodami.
2. Spółki wodne, zapewniając zaspokojenie potrzeb zrzeszonych w nich osób w zakresie gospodarowania wodami, mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto, który przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki wodnej.
3. Spółki wodne mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń, w tym urządzeń wodnych, służących do:
1) zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody;
2) ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków;
3) melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na zmeliorowanych gruntach;
4) ochrony przed powodzią;
5) odwadniania gruntów zabudowanych lub zurbanizowanych.
4. Spółki wodne prowadzą księgi rachunkowe oraz sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598 oraz z 2024 r. poz. 619).
Do prowadzenia działalności, o której mowa w art. 441 spółki wodne i związki wałowe ust. 3 pkt 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy art 8–10 i art. 12 nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz przepisy wydane na podstawie art. 11 rozporządzenie w sprawie warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych i art. 13 rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia i jej badań tej ustawy.
1. Spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej państwa udzielanej w formie dotacji podmiotowej z budżetu państwa przeznaczonej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód i urządzeń wodnych, z wyłączeniem zadań, na realizację których została udzielona inna dotacja.
2. Spółki wodne mogą korzystać z pomocy finansowej z budżetów jednostek samorządu terytorialnego na bieżące utrzymanie wód i urządzeń wodnych oraz na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji.
3. Pomoc finansowa, o której mowa w ust. 2, polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
4. Zasady udzielania dotacji celowej, tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego.
5. Udzielenie dotacji celowej następuje na podstawie umowy zawartej przez jednostkę samorządu terytorialnego ze spółką wodną.
6. W przypadku gdy dotacja celowa stanowi pomoc publiczną lub pomoc de minimis, jej udzielenie następuje z uwzględnieniem warunków dopuszczalności tej pomocy określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej.
1. Spółki wodne mogą łączyć się w związki spółek wodnych.
2. Do związków spółek wodnych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółek wodnych, z tym że prawa i obowiązki przysługujące wobec spółek wodnych staroście w stosunku do związków spółek wodnych wykonuje wojewoda.
1. Związki wałowe mogą być tworzone do wykonywania i utrzymywania wałów przeciwpowodziowych wraz z urządzeniami wodnymi stanowiącymi ich wyposażenie.
2. Przepisy dotyczące spółek wodnych i ich związków stosuje się odpowiednio do związków wałowych.
1. Utworzenie spółki wodnej następuje w drodze porozumienia co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych, zawartego w formie pisemnej.
2. Do utworzenia spółki wodnej jest wymagane:
1) uchwalenie statutu spółki wodnej przez osoby zainteresowane utworzeniem tej spółki;
2) dokonanie wyboru organów spółki wodnej.
3. Starosta właściwy miejscowo dla siedziby spółki wodnej zatwierdza statut tej spółki w drodze decyzji.
4. W przypadku niezgodności statutu z prawem starosta wzywa do usunięcia tych niezgodności w określonym terminie, a jeżeli niezgodności nie zostaną usunięte – odmawia, w drodze decyzji, zatwierdzenia statutu.
5. Spółka wodna nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu tej spółki.
6. Osoby, które działały w imieniu spółki przed nabyciem przez tę spółkę osobowości prawnej, odpowiadają solidarnie za szkody powstałe w wyniku tego działania.
7. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio do zmiany statutu spółki wodnej.
Następca prawny członka spółki wodnej wstępuje w jego prawa i obowiązki.
1. Statut spółki wodnej określa w szczególności:
1) nazwę i siedzibę spółki wodnej oraz teren jej działalności;
2) cel działania spółki wodnej oraz sposób i środki służące do osiągnięcia tego celu;
3) zasady ustalania wysokości składek członkowskich oraz innych świadczeń adekwatnych do celów spółki wodnej;
4) zasady ustalania należności za dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 441 spółki wodne i związki wałowe ust. 2, polegającej na realizacji działań określonych w art. 441 spółki wodne i związki wałowe ust. 3 pkt 1 i 2;
5) prawa i obowiązki członków spółki wodnej;
6) ograniczenia praw członków spółki wodnej dotyczące ich gruntów i obiektów niezbędnych do wykonywania zadań tej spółki;
7) warunki przyjmowania nowych członków spółki wodnej, wykluczania członków ze spółki wodnej, ustania członkostwa w spółce wodnej oraz rezygnacji z członkostwa w tej spółce;
8) warunki następstwa prawnego członków spółki wodnej;
9) organy spółki wodnej, ich skład, zasady powoływania i odwoływania oraz zakres działania;
10) zasady nawiązywania stosunku pracy w ramach spółki wodnej;
11) przypadki wymagające zwołania walnego zgromadzenia;
12) czas trwania spółki wodnej oraz sposób jej rozwiązania lub likwidacji;
13) warunki zaciągania zobowiązań i udzielania pełnomocnictw do reprezentowania spółki wodnej;
14) przeznaczenie mienia pozostałego po rozwiązaniu lub likwidacji spółki wodnej.
2. Do statutu załącza się listę członków spółki wodnej, zawierającą ich oznaczenie, wskazanie siedzib i adresów.
1. Zarząd spółki wodnej zgłasza Wodom Polskim utworzenie spółki wodnej w celu wpisania do systemu informacyjnego gospodarowania wodami, w terminie 30 dni od dnia nabycia przez spółkę wodną osobowości prawnej.
2. Wpis spółki wodnej do systemu informacyjnego gospodarki wodnej obejmuje:
1) nazwę, siedzibę, adres i przedmiot działania spółki wodnej;
2) imiona i nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki wodnej;
3) czas trwania spółki wodnej;
4) dane dotyczące decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu.
Wszelkie zmiany danych, o których mowa w art. 449 wpis spółki wodnej do systemu informacyjnego gospodarki wodnej ust. 2, zarząd spółki wodnej zgłasza Wodom Polskim w celu wpisania do systemu informacyjnego gospodarowania wodami w terminie 30 dni od dnia ich zaistnienia.
1. Spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem.
2. Członek spółki wodnej nie odpowiada za zobowiązania spółki wodnej.
Członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek członkowskich i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, adekwatnych do celów tej spółki.
Wysokość składek członkowskich i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki wodnej w związku z działalnością tej spółki.
1. Jeżeli osoby fizyczne lub prawne niebędące członkami spółki wodnej oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej odnoszą korzyści z urządzeń spółki wodnej lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka wodna została utworzona, są obowiązane do ponoszenia świadczeń na rzecz tej spółki.
2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, mogą mieć charakter należności pieniężnych lub obowiązków o charakterze niepieniężnym.
3. Wysokość i rodzaj świadczeń, o których mowa w ust. 1, oraz terminy ich spełnienia ustala, w drodze decyzji, starosta.
4. Świadczenie, o którym mowa w ust. 1, mające charakter należności pieniężnej niespełnione w terminie określonym w decyzji, o której mowa w ust. 3, podlega przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
5. Obowiązek spełnienia świadczenia, o którym mowa w ust. 1, mającego charakter należności pieniężnej, przedawnia się z upływem 5 lat od dnia, w którym to świadczenie stało się wymagalne.
6. Do świadczenia, o którym mowa w ust. 1, mającego charakter należności pieniężnej, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują staroście.
7. Świadczenie, o którym mowa w ust. 1, będące obowiązkiem o charakterze niepieniężnym, niespełnione w terminie określonym w decyzji, o której mowa w ust. 3, podlega egzekucji w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Obowiązek spełnienia świadczenia, o którym mowa w ust. 1, będącego obowiązkiem o charakterze niepieniężnym, przedawnia się z upływem 5 lat od dnia, w którym to świadczenie powinno zostać spełnione.
Dostarczanie wody oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków w przypadku prowadzenia działalności, o której mowa w art. 441 spółki wodne i związki wałowe ust. 2, odbywa się na podstawie umowy zawartej między spółką wodną a zainteresowanym podmiotem.
