Prawo wodne

Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy.

1. W celu zapewnienia dostępu do informacji o urządzeniach melioracji wodnych oraz o zmeliorowanych gruntach prowadzi się ewidencję urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów, zwaną dalej „ewidencją melioracji wodnych”.
2. Ewidencja melioracji wodnych zawiera dane dotyczące urządzeń melioracji wodnych, w szczególności ich rodzaj, liczbę, lokalizację i parametry techniczne oraz dane dotyczące zmeliorowanych gruntów.
3. Ewidencję melioracji wodnych prowadzi się w szczególności z wykorzystaniem baz danych prowadzonych przez:
1) starostę w zakresie:
a) nieruchomości,
b) danych podmiotowych o nieruchomościach oraz danych podmiotów, o których mowa w art. 20 dane w ewidencji gruntów i budynków ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne;
2) właściwy organ ochrony przyrody, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody – w zakresie oceny obszarów chronionych ustanowionych w celu ochrony ekosystemów lub gatunków, których stan bezpośrednio zależy od stanu wód;
3) organy właściwe do wydawania zgód wodnoprawnych – w zakresie zgód wodnoprawnych.
4. Dla obszaru całego państwa zakłada się i prowadzi w systemie teleinformatycznym bazy danych, obejmujące zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzennej, dotyczących ewidencji melioracji wodnych.
5. Dla zbiorów danych objętych bazami danych, o których mowa w ust. 4, oraz dla związanych z nimi usług, tworzy się metadane opisujące te zbiory i usługi zgodnie z art. 5 metadane ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej.
6. Ewidencję melioracji wodnych udostępnia się do wglądu nieodpłatnie.
7. Wyszukiwanie danych zawartych w ewidencji melioracji wodnych, sporządzanie kopii dokumentów oraz ich przesyłanie odbywa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
8. Ewidencję melioracji wodnych prowadzi się i aktualizuje w sposób zapewniający interoperacyjność na poziomie organizacyjnym, semantycznym i technologicznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 307).
9. Organy realizujące zadania określone w ustawie mogą, w drodze porozumień, utrzymywać wspólne elementy infrastruktury technicznej przeznaczonej do przechowywania i udostępniania zbiorów danych, o których mowa w ust. 4, mając na względzie minimalizację kosztów budowy i utrzymania tej infrastruktury oraz optymalizację dostępności zbiorów danych, ich bezpieczeństwo i jakość, a także zapewnienie ich autentyczności i integralności.
10. Wymiana danych zawartych w ewidencji melioracji wodnych między organami, o których mowa w ust. 3, odbywa się nieodpłatnie w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te organy ich ustawowych zadań.
11. Właściciel urządzenia melioracji wodnych, które nie zostało wykonane na koszt Skarbu Państwa, zgłasza to urządzenie do Wód Polskich, w terminie 30 dni od dnia przystąpienia do jego użytkowania, w celu wpisania go do ewidencji melioracji wodnych.
12. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 11, obejmuje:
1) imię i nazwisko oraz adres albo nazwę i siedzibę właściciela urządzenia melioracji wodnych;
2) sposób korzystania z wód;
3) rodzaj urządzenia melioracji wodnych, jego parametry i stan techniczny;
4) obszar zmeliorowany;
5) lokalizację urządzenia, w tym nazwę lub numer obrębu ewidencyjnego, numer lub numery działek ewidencyjnych oraz współrzędne.
13. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 11, dołącza się kopię zgody wodnoprawnej określającej warunki korzystania z wód.
14. Ewidencję melioracji wodnych prowadzą Wody Polskie.
15. Właściciel urządzenia melioracji wodnych zgłasza do Wód Polskich zmianę danych, o których mowa w ust. 12, w terminie 30 dni od dnia wystąpienia tych zmian.
16. (uchylony)
17. (uchylony)
18. (uchylony)

1. Urządzeniami melioracji wodnych są:
1) rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie,
2) drenowania,
3) rurociągi,
4) stacje pomp służące wyłącznie do celów rolniczych,
5) ziemne stawy rybne,
6) groble na obszarach nawadnianych,
7) systemy nawodnień grawitacyjnych,
8) systemy nawodnień ciśnieniowych
– jeżeli służą celom, o których mowa w art. 195 melioracje wodne.
2. Przepisy dotyczące urządzeń melioracji wodnych stosuje się odpowiednio do:
1) budowli wstrzymujących erozję wodną;
2) dróg dojazdowych niezbędnych do użytkowania obszarów zmeliorowanych;
3) fitomelioracji oraz agromelioracji;
4) systemów przeciwerozyjnych;
5) zagospodarowania zmeliorowanych trwałych łąk lub pastwisk;
6) zagospodarowania nieużytków przeznaczonych na trwałe łąki lub pastwiska.

Przy planowaniu, wykonywaniu oraz utrzymywaniu urządzeń melioracji wodnych należy kierować się potrzebą zachowania zróżnicowanych biocenoz polnych i łąkowych, koniecznością osiągnięcia dobrego stanu wód oraz koniecznością osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56 cel środowiskowy dla jednolitych części wód powierzchniowych, art. 57 cel środowiskowy dla sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych, art. 59 cel środowiskowy dla jednolitych części wód podziemnych oraz w art. 61 cel środowiskowy dla obszarów chronionych.

1. Wykonywanie urządzeń melioracji wodnych należy do właścicieli gruntów.
2. Urządzenia melioracji wodnych mogą być wykonywane na koszt Skarbu Państwa, w tym przy udziale środków, o których mowa w ust. 3, za zwrotem, w formie opłaty melioracyjnej, części kosztów przez właścicieli gruntów, na które te urządzenia wywierają korzystny wpływ, zwanych dalej „zainteresowanymi właścicielami gruntów”.
3. Urządzenia wodne inne niż urządzenia melioracji wodnych, służące celom, o których mowa w art. 195 melioracje wodne, mogą być wykonywane na koszt osób prawnych lub osób fizycznych, a także współfinansowane z:
1) publicznych środków wspólnotowych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2022 r. poz. 260);
2) innych środków publicznych, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2024 r. poz. 324 i 862), w przepisach ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz. U. z 2020 r. poz. 818), w przepisach ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. z 2023 r. poz. 2298) oraz w przepisach ustawy z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz. U. poz. 1079).
4. Rozstrzygnięcia w sprawach, o których mowa w ust. 2, dokonuje, w drodze decyzji, właściwy organ Wód Polskich w uzgodnieniu z właściwym wojewodą, na wniosek zainteresowanych właścicieli gruntów.
5. W przypadku wykonywania urządzeń melioracji wodnych w trybie, o którym mowa w ust. 2, są wymagane wnioski zainteresowanych właścicieli gruntów, których grunty stanowią co najmniej 75% powierzchni gruntów planowanych do zmeliorowania.
6. Zainteresowany właściciel gruntów jest obowiązany umożliwić wejście na grunt oraz do obiektów budowlanych w celu zaprojektowania i wykonania urządzeń melioracji wodnych.

1. Opłatę melioracyjną, o której mowa w art. 199 wykonywanie urządzeń melioracji wodnych ust. 2, ustala się w wysokości 20% całkowitych kosztów wykonania urządzeń melioracji wodnych.
2. Opłatę melioracyjną pobiera się w 15 równych ratach rocznych w terminie do dnia 30 października każdego roku, przy czym opłata melioracyjna mniejsza od 1000 zł jest pobierana w 3 równych ratach rocznych.
3. Pierwszą ratę opłaty melioracyjnej pobiera się po upływie 2 lat od dnia przekazania urządzeń melioracji wodnych do eksploatacji, a w przypadku zagospodarowania pomelioracyjnego łąk i pastwisk – po upływie roku.

1. Właściwy organ Wód Polskich ustala dla każdego zainteresowanego właściciela gruntów, w drodze decyzji, wysokość części opłaty melioracyjnej, o której mowa w art. 200 opłata melioracyjna ust. 1, proporcjonalną do powierzchni gruntów, na które urządzenia melioracji wodnych wywierają korzystny wpływ.
2. Opłatę, o której mowa w ust. 1, zainteresowani właściciele gruntów wnoszą na rachunek bankowy Wód Polskich.
2a. Wody Polskie prowadzą wyodrębniony rachunek bankowy w celu gromadzenia wpływów z opłaty, o której mowa w ust. 1. Wpływy te, powiększone o przychody z oprocentowania środków na rachunku bankowym, są przekazywane na rachunek bieżący dochodów budżetowych ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej w terminie do końca następnego miesiąca po ich wpływie na wyodrębniony rachunek Wód Polskich.
3. Opłata, o której mowa w ust. 1, stanowi dochód budżetu państwa.
4. Do opłaty, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują Wodom Polskim.
5. Opłata, o której mowa w ust. 1, nieuiszczona w terminie podlega przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. Obowiązek uiszczenia opłaty, o której mowa w ust. 1, przedawnia się z upływem 20 lat od dnia, w którym decyzja, o której mowa w ust. 1, stała się ostateczna.

1. W terminie 9 miesięcy od zakończenia procesu inwestycyjnego i rozliczenia wartości zakończonych robót właściwy organ Wód Polskich, w drodze decyzji, może skorygować ustaloną wysokość opłaty melioracyjnej, odpowiednio do wysokości poniesionych kosztów inwestycyjnych oraz zmian w projekcie technicznym, dokonanych w trakcie realizacji inwestycji.
2. W przypadku zbycia zmeliorowanego gruntu obowiązek uiszczenia opłaty melioracyjnej staje się obowiązkiem nabywcy tego gruntu.

Programowanie, planowanie i nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych w trybie, o którym mowa w art. 199 wykonywanie urządzeń melioracji wodnych ust. 2, należy do Wód Polskich.

1. W przypadku wykonania urządzeń melioracji wodnych w trybie, o którym mowa w art. 199 wykonywanie urządzeń melioracji wodnych ust. 2, właścicielowi gruntu przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w trakcie robót związanych z wykonywaniem urządzeń melioracji wodnych, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933 oraz z 2024 r. poz. 653), z tym że roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o powstaniu szkody.
2. Zainteresowanemu właścicielowi gruntu nie przysługuje odszkodowanie za zajęcie gruntu pod urządzenia melioracji wodnych, a także za szkody w uprawach rolnych, związane z wykonywaniem tych urządzeń, jeżeli szkody te powstały przy prawidłowej organizacji i technologii robót.

Utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych należy do zainteresowanych właścicieli gruntów, a jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej działającej na terenie gminy lub związku spółek wodnych, w którym jest zrzeszona spółka wodna działająca na terenie gminy – do tej spółki lub tego związku spółek wodnych.

Jeżeli obowiązek, o którym mowa w art. 205 obowiązek utrzymywania urządzeń melioracji wodnych, nie jest wykonywany, właściwy organ Wód Polskich ustala, w drodze decyzji, proporcjonalnie do odnoszonych korzyści przez właścicieli gruntów, szczegółowe zakresy i terminy jego wykonywania.

W zakresie realizacji zadań, o których mowa w art. 196 ewidencja melioracji wodnych ust. 1, art. 201 ustalanie wysokości części opłaty melioracyjnej ust. 1, art. 202 korekta wysokości opłaty melioracyjnej ust. 1 oraz art. 203 programowanie, planowanie i nadzorowanie wykonywania urządzeń melioracji wodnych, Wody Polskie reprezentują Skarb Państwa oraz działają na jego rzecz i w jego imieniu.

Właściciele gruntów, na które urządzenia melioracji wodnych wywierają korzystny wpływ, oraz właściciele gruntów i nieruchomości sąsiednich są obowiązani umożliwić wejście na grunt w celu utrzymywania tych urządzeń.

Utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych w granicach parku narodowego jest zadaniem parku narodowego.

1. Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej określi, w drodze rozporządzenia, sposób:
1) prowadzenia ewidencji melioracji wodnych;
2) zbierania, aktualizowania oraz udostępniania danych z ewidencji melioracji wodnych;
3) ustalania obszaru, na który urządzenia melioracji wodnych wywierają korzystny wpływ.
2. Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej:
1) uwzględni potrzebę stworzenia bazy informacyjnej dla planowania, odbudowy, przebudowy oraz utrzymania urządzeń melioracji wodnych;
2) uwzględni zasadę interoperacyjności, o której mowa w art. 7 wprowadzanie rozwiązań zapewniających interoperacyjność przez organy administracji ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także potrzebę harmonizacji zbiorów danych ewidencji melioracji wodnych z innymi zbiorami danych tworzącymi infrastrukturę informacji przestrzennej;
3) kieruje się zasięgiem wpływu poszczególnych rodzajów urządzeń melioracji wodnych na poprawę zdolności produkcyjnej gleby.