Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi.
Ustawa reguluje sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami jako mieniem Skarbu Państwa.
Przepisy ustawy stosuje się do wód śródlądowych oraz morskich wód wewnętrznych.
Przepisy ustawy stosuje się do wód morza terytorialnego w zakresie planowania w gospodarowaniu wodami, ochrony przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych oraz ochrony przed powodzią, a w pozostałym zakresie – w przypadkach określonych w ustawie.
Przepisy ustawy stosuje się do wyłącznej strefy ekonomicznej Rzeczypospolitej Polskiej w przypadkach określonych w ustawie.
Przepisów ustawy nie stosuje się do morskich wód wewnętrznych oraz wód morza terytorialnego w zakresie, w jakim korzystanie z tych wód oraz gruntów pokrytych tymi wodami jest uregulowane w przepisach ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2023 r. poz. 960, 1688 i 2029 oraz z 2024 r. poz. 731 i 834).
1. W zakresie uregulowanym w przepisach ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2023 r. poz. 633, 1688 i 2029 oraz z 2024 r. poz. 834) przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) poszukiwania i rozpoznawania wód podziemnych;
2) solanek, wód leczniczych oraz termalnych;
3) wprowadzania do górotworu wód pochodzących z odwodnienia zakładów górniczych oraz wykorzystanych wód, o których mowa w pkt 2.
2. Przepisów ustawy nie stosuje się do korzystania z wody zgromadzonej za pomocą urządzeń oraz instalacji technicznych niebędących urządzeniami wodnymi.
Przepisów ustawy nie stosuje się do usług wodnych w zakresie magazynowania, uzdatniania lub dystrybucji wód powierzchniowych i wód podziemnych oraz odbioru ścieków, objętych przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2024 r. poz. 757).
1. Gospodarowanie wodami prowadzi się z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości.
2. W gospodarowaniu wodami uwzględnia się zasadę wspólnych interesów i wymaga się współdziałania administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności w zakresie pozwalającym uzyskać maksymalne korzyści społeczne.
3. Gospodarowanie wodami opiera się na zasadzie zwrotu kosztów usług wodnych, uwzględniających koszty środowiskowe i koszty zasobowe oraz analizę ekonomiczną.
4. Gospodarowanie wodami prowadzi się w zgodzie z interesem publicznym, nie dopuszczając do wystąpienia możliwego do uniknięcia pogorszenia ekologicznych funkcji wód oraz pogorszenia stanu ekosystemów lądowych zależnych od wód.
Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności i gospodarki oraz ochronie wód i środowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie:
1) zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności;
2) ochrony przed powodzią oraz suszą;
3) ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją;
4) utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i zależnych od wód;
5) zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu;
6) tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód;
7) zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją.
Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi obejmują:
1) planowanie w gospodarowaniu wodami;
2) zgody wodnoprawne;
3) opłaty za usługi wodne oraz inne należności;
4) kontrolę gospodarowania wodami;
5) system informacyjny gospodarowania wodami.
Zarządzanie zasobami wodnymi jest realizowane z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy, regiony wodne i zlewnie.
1. Ustanawia się następujące obszary dorzeczy:
1) obszar dorzecza Wisły obejmujący, oprócz dorzecza Wisły znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, również dorzecza Słupi, Łupawy, Łeby, Redy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na wschód od ujścia Słupi, a także wpadających do Zalewu Wiślanego;
2) obszar dorzecza Odry obejmujący, oprócz dorzecza Odry znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, także dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy, Ücker oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi, a także wpadających do Zalewu Szczecińskiego;
3) obszary dorzeczy:
a) Dniestru,
b) Dunaju,
c) Banówki,
d) Łaby,
e) Niemna,
f) Pregoły,
g) Świeżej
– obejmujące znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej części międzynarodowych dorzeczy.
2. Ustanawia się następujące regiony wodne:
1) na obszarze dorzecza Wisły:
a) region wodny Małej Wisły,
b) region wodny Górnej-Zachodniej Wisły,
c) region wodny Górnej-Wschodniej Wisły,
d) region wodny Narwi,
e) region wodny Bugu,
f) region wodny Środkowej Wisły,
g) region wodny Dolnej Wisły,
2) na obszarze dorzecza Odry:
a) region wodny Górnej Odry,
b) region wodny Środkowej Odry,
c) region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego,
d) region wodny Warty,
e) region wodny Noteci;
3) na obszarze dorzecza Dniestru – region wodny Dniestru;
4) na obszarze dorzecza Dunaju:
a) region wodny Czarnej Orawy,
b) region wodny Czadeczki,
c) region wodny Morawy;
5) na obszarze dorzecza Banówki – region wodny Banówki;
6) na obszarze dorzecza Łaby:
a) region wodny Izery,
b) region wodny Łaby i Ostrożnicy (Upa),
c) region wodny Metuje,
d) region wodny Orlicy;
7) na obszarze dorzecza Niemna – region wodny Niemna;
8) na obszarze dorzecza Pregoły – region wodny Łyny i Węgorapy;
9) na obszarze dorzecza Świeżej – region wodny Świeżej.
3. W ramach regionów wodnych, o których mowa w ust. 2, wyodrębnia się zlewnie.
4. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, zwane dalej „Wodami Polskimi”, ustala przebieg granic obszarów dorzeczy, granic regionów wodnych oraz granic zlewni, a także ewidencjonuje ich przebieg w systemie informacyjnym gospodarowania wodami.
5. Sposób ustalania przebiegu granic obszarów dorzeczy, granic regionów wodnych oraz granic zlewni, a także sposób ich ewidencjonowania powinien uwzględniać podział hydrograficzny kraju.
6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zlewnie i przyporządkuje je do właściwych regionów wodnych, kierując się podziałem hydrograficznym kraju.
7. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób ustalania i ewidencjonowania przebiegu granic obszarów dorzeczy;
2) przyporządkowanie jednolitych części wód podziemnych oraz wód przybrzeżnych do właściwych obszarów dorzeczy;
3) sposób ustalania i ewidencjonowania przebiegu granic regionów wodnych;
4) sposób ustalania i ewidencjonowania przebiegu granic zlewni.
8. Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, Rada Ministrów kieruje się podziałem hydrograficznym kraju oraz zróżnicowaniem warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych na obszarze dorzecza, a także lokalizacją jednolitych części wód podziemnych i sposobem ich wykorzystania.
1. Organami właściwymi w sprawach gospodarowania wodami są:
1) minister właściwy do spraw gospodarki wodnej;
2) minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej;
3) Prezes Wód Polskich;
4) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich;
5) dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich;
6) kierownik nadzoru wodnego Wód Polskich;
7) dyrektor urzędu morskiego;
8) wojewoda;
9) starosta;
10) wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
2. Do postępowania przed organami, o których mowa w ust. 1 pkt 3–6, stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572).
3. Prezes Wód Polskich pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej Wód Polskich w sprawach określonych ustawą.
4. Właściwy dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do dyrektorów zarządów zlewni Wód Polskich w sprawach określonych ustawą.
5. Właściwy dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do kierowników nadzorów wodnych Wód Polskich w sprawach określonych ustawą.
6. W sprawach należących do zakresu działania Wód Polskich organem właściwym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego jest:
1) dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich – w sprawach decyzji, o których mowa w art. 76 warunki dopuszczalności wprowadzania wód i ścieków ust. 2, art. 77 zakaz podejmowania niektórych działań na obszarach wód lub szczególnego zagrożenia powodzią ust. 3, 8, 11 i 14, art. 166 ochrona ludności i mienia przed powodzią ust. 5, art. 175 nakaz usunięcia drzew lub krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią ust. 1, art. 176 zakazy w celu zapewnienia szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych ust. 4 i 9, art. 182 nakaz obniżenia piętrzenia wody lub opróżnienie zbiornika ust. 1, art. 199 wykonywanie urządzeń melioracji wodnych ust. 4, art. 201 ustalanie wysokości części opłaty melioracyjnej ust. 1, art. 202 korekta wysokości opłaty melioracyjnej ust. 1, art. 206 niewykonywanie obowiązku utrzymywania urządzeń melioracji wodnych, art. 343 wezwanie do usunięcia zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej ust. 2, 3 i 6 oraz w art. 472a czyny podlegające administracyjnej karze pieniężnej i jej wymierzanie ust. 2;
2) dyrektor zarządu zlewni Wód Polskich – w sprawach decyzji, o których mowa w art. 80 warunki wprowadzania do wód lub ziemi niektórych wód lub ścieków, art. 132 obowiązek zlikwidowania nieczynnych studni na terenie ochrony pośredniej, art. 135 właściwość organów w sprawach ustanowienia strefy ochronnej ust. 1 pkt 1 i ust. 3, art. 226 utrzymywanie wód publicznych i tworzących brzeg wody budowli ust. 4, art. 271 wysokość opłaty stałej za usługi wodne ust. 7, art. 272 wysokość opłaty zmiennej za usługi wodne ust. 19, art. 273 reklamacja w sprawie wysokości opłaty za usługi wodne ust. 6, art. 275 wysokość opłaty za pobór wód podziemnych na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych ust. 15 i 19, art. 310 ustalanie wysokości należności za korzystanie z dróg wodnych i urządzeń wodnych ust. 7, art. 311 reklamacja wysokości należności za korzystanie z dróg wodnych i urządzeń wodnych ust. 6 oraz art. 472aa naruszenia przepisów ustawy podlegające administracyjnej karze pieniężnej ust. 2;
3) kierownik nadzoru wodnego Wód Polskich – w sprawach decyzji, o których mowa w art. 232 zakaz grodzenia nieruchomości przyległych do wód ust. 4, art. 394 obowiązek uzyskania zgłoszenia wodnoprawnego ust. 2 oraz w art. 424 ustalanie warunków działań wymagających zgłoszenia wodnoprawnego ust. 1.
W celu zapewnienia prawidłowego gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy zarządzanie zasobami wodnymi wymaga:
1) koordynowania działań określonych w planach gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy z właściwymi organami państw członkowskich Unii Europejskiej, na których terytoriach znajdują się pozostałe części obszarów dorzeczy, o których mowa w art. 13 obszary dorzeczy ust. 1;
2) podejmowania działań na rzecz nawiązania współpracy z właściwymi władzami państw leżących poza granicami Unii Europejskiej, na których terytoriach znajdują się pozostałe części obszarów dorzeczy, o których mowa w art. 13 obszary dorzeczy ust. 1.
