Podczas czynności z udziałem podejrzanego, który nie ukończył 18 lat, w postępowaniu przygotowawczym może być obecny jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą podejrzany pozostaje, chyba że udział tych osób może prowadzić do naruszenia praw lub interesów podejrzanego, jest niecelowy ze względu na jego dobro, uniemożliwia przeprowadzenie czynności albo utrudnia ją w istotny sposób. Jeżeli podejrzany nie posiada przedstawiciela ustawowego lub osoby, pod której pieczą pozostaje, albo jeżeli zaistniały okoliczności wyłączające udział w czynności tych osób, podejrzany może wskazać inną osobę pełnoletnią, chyba że udział tej osoby może prowadzić do naruszenia praw lub interesów podejrzanego, jest niecelowy ze względu na jego dobro, uniemożliwia przeprowadzenie czynności albo utrudnia ją w istotny sposób.
§ 1. Przed pierwszym przesłuchaniem poucza się podejrzanego o jego uprawnieniach: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do informacji o treści zarzutów i ich zmianach, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu w wypadku określonym w art. 78 żądanie wyznaczenia obrońcy z urzędu i art. 78a wyznaczenie żołnierzowi albo funkcjonariuszowi Policji lub Straży Granicznej obrońcy z urzędu, oraz o treści art. 202 biegli psychiatrzy, art. 214 wywiad środowiskowy o oskarżonym, art. 215 badanie psychologiczne podejrzanego i oskarżonego, art. 257 wyłączenie stosowania tymczasowego aresztowania § 1 i 2, art. 259 przesłanki odstąpienia od stosowania tymczasowego aresztowania, art. 316 udział uprawnionych w czynnościach niepowtarzalnych, art. 338b składanie żądania o wyznaczenie obrońcy z urzędu, art. 360 wyłączenie jawności rozprawy, art. 361 obecność na rozprawie z wyłączeniem jawności innych osób niż uczestnicy postępowania i art. 374 obecność oskarżonego na rozprawie głównej § 1, o treści przepisów dotyczących środków zapobiegawczych, o których mowa w rozdziale 28 innych niż tymczasowe aresztowanie, o uprawnieniu do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego, jak również o uprawnieniach określonych w art. 23a postępowanie mediacyjne § 1, art. 72 prawo do korzystania z pomocy tłumacza § 1, art. 156 udostępnianie akt sprawy § 5 i 5a, art. 301 przesłuchanie podejrzanego z udziałem obrońcy, art. 335 wniosek o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy, art. 338a wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez postępowania dowodowego i art. 387 wniosek oskarżonego o skazanie bez przeprowadzania postępowania dowodowego oraz o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74 prawa i obowiązki oskarżonego, art. 75 obowiązek stawiennictwa oskarżonego, art. 133 doręczenie zastępcze § 2, art. 138 wskazanie adresata dla doręczeń w kraju i art. 139 skutek niewskazania nowego adresu dla doręczeń. Ponadto podejrzanego, który nie ukończył 18 lat, poucza się o treści art. 76 przedstawiciel ustawowy nieletniego lub ubezwłasnowolnionego, art. 76a wyznaczenie asystenta rodziny i art. 299b obecność przedstawiciela ustawowego lub opiekuna podczas czynności z udziałem nieletniego podejrzanego oraz o treści art. 212 zniesławienie Kodeksu karnego wykonawczego, a także o roli organów uczestniczących w postępowaniu karnym. Pouczenie należy wręczyć podejrzanemu na piśmie; podejrzany otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem. Jeżeli podejrzany nie ukończył 18 lat to pouczenie wręcza się również przedstawicielowi ustawowemu lub osobie, pod której pieczą podejrzany pozostaje, albo innej osobie wskazanej albo wyznaczonej, o której mowa w art. 76a wyznaczenie asystenta rodziny, która otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem.
§ 2. Przed pierwszym przesłuchaniem albo niezwłocznie po ustaleniu pokrzywdzonego, jeżeli odstępuje się od jego przesłuchania, poucza się pokrzywdzonego o posiadaniu statusu strony procesowej w postępowaniu przygotowawczym oraz o wynikających z tego uprawnieniach, w szczególności: do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia i warunkach uczestniczenia w tych czynnościach, określonych w art. 51 zastępstwo pokrzywdzonego nie będącego osobą fizyczną, art. 52 wykonywanie praw zmarłego pokrzywdzonego i art 315–318, do korzystania z pomocy pełnomocnika, w tym do złożenia wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu w okolicznościach wskazanych w art. 78 żądanie wyznaczenia obrońcy z urzędu, jak również o uprawnieniach określonych w art. 23a postępowanie mediacyjne § 1, art. 156 udostępnianie akt sprawy, art. 204 tłumacz, art. 306 zażalenie na postanowienie w przedmiocie wszczęcia śledztwa lub jego umorzenia i art. 315a odstąpienie od przesłuchania pokrzywdzonego w charakterze świadka oraz o obowiązkach i konsekwencjach wskazanych w art. 138 wskazanie adresata dla doręczeń w kraju i art. 139 skutek niewskazania nowego adresu dla doręczeń. Pouczenie obejmuje również informację o: możliwościach naprawienia szkody przez oskarżonego lub uzyskania kompensaty państwowej, dostępie do pomocy prawnej, dostępnych środkach ochrony i pomocy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, pomocy przewidzianej w art. 43 Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej § 8 Kodeksu karnego wykonawczego, możliwości wydania europejskiego nakazu ochrony, organizacjach wsparcia pokrzywdzonych, treści art. 337a obowiązek informowania pokrzywdzonego oraz możliwości zwrotu kosztów poniesionych w związku z udziałem w postępowaniu. Pouczenie należy wręczyć pokrzywdzonemu na piśmie; pokrzywdzony otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem. W razie odstąpienia od przesłuchania pokrzywdzonego pouczenie podlega doręczeniu.
§ 3. Przed pierwszym przesłuchaniem poucza się świadka o jego uprawnieniach i obowiązkach określonych w art 177–192a oraz dostępnych środkach ochrony i pomocy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka.
§ 3a. Osoby, o których mowa w § 1–3, nieporadne ze względu na wiek lub stan zdrowia, oraz które nie ukończyły 18 lat, mogą otrzymać dostęp do wyjaśnień co do zakresu ich uprawnień i obowiązków oraz sposobu i warunków przesłuchania. Wzory wyjaśnień umieszcza się także na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
§ 3b. Pouczenia, o których mowa w § 1–3, i wyjaśnienia, o których mowa w § 3a, mogą być opisowe lub graficzne.
§ 4. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzory pisemnych:
1) pouczeń, o których mowa w § 1–3, w tym odrębne dla osób, które nie ukończyły 18 lat, mając na względzie konieczność zrozumienia pouczenia przez osoby niekorzystające z pomocy obrońcy lub pełnomocnika, osoby nieporadne ze względu na wiek lub stan zdrowia lub osoby, które nie ukończyły 18 lat;
2) wyjaśnień, o których mowa w § 3a, odrębne dla osób nieporadnych ze względu na wiek lub stan zdrowia oraz osób, które nie ukończyły 18 lat, mając na względzie konieczność zrozumienia wyjaśnień przez te osoby.
