1. Ilekroć w niniejszym oddziale jest mowa o:
1) podmiocie finansowym – rozumie się przez to podmiot, który jest:
a) firmą inwestycyjną,
b) bankiem lub instytucją kredytową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe,
c) zakładem ubezpieczeń,
d) towarzystwem funduszy inwestycyjnych, funduszem inwestycyjnym otwartym, specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym, funduszem inwestycyjnym zamkniętym, alternatywną spółką inwestycyjną, zarządzającym ASI, spółką zarządzającą, funduszem zagranicznym, unijnym AFI lub zarządzającym z UE w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych,
e) funduszem emerytalnym lub towarzystwem emerytalnym w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
f) CCP,
g) centralnym depozytem papierów wartościowych;
2) podmiocie niefinansowym – rozumie się przez to podmiot, o którym mowa w art. 2 pkt 1 rozporządzenia 2017/591.
2. W przypadku gdy działania CCP są podejmowane na podstawie regulaminów i procedur ustanowionych na podstawie odpowiednich przepisów prawa, w tym zgodnie z procedurą na wypadek niewykonania zobowiązania przez uczestnika rozliczającego, o której mowa w art. 48 ust. 1 rozporządzenia 648/2012, CCP nie jest uznawany za podmiot finansowy.
1. Komisja może, w drodze decyzji, ustalić limity otwartych pozycji dla instrumentów pochodnych opartych na towarach rolnych oraz kluczowych lub istotnych towarowych instrumentów pochodnych zgodnie z przepisami rozdziału III rozporządzenia 2017/591.
1a. W decyzji, o której mowa w ust. 1, Komisja wskazuje termin jej wykonania, nie krótszy niż miesiąc od dnia jej ogłoszenia.
1b. Towarowe instrumenty pochodne uznaje się za kluczowe lub istotne, jeżeli suma wszystkich pozycji netto posiadaczy pozycji końcowych jest równa wielkości otwartych pozycji i wynosi przynajmniej średnio 300 000 lotów w okresie jednego roku.
2. Do decyzji, o których mowa w ust. 1, przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.
3. Decyzje, o których mowa w ust. 1, podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego. Informacje o ich wydaniu Komisja przekazuje niezwłocznie do publicznej wiadomości za pośrednictwem agencji informacyjnej, o której mowa w art. 58 agencja informacyjna ust. 1 ustawy o ofercie publicznej.
4. Limity pozycji, o których mowa w ust. 1, nie mają zastosowania do pozycji otwartych przez:
1) podmiot niefinansowy lub pozycji otwartych na jego rachunek, jeżeli można je zakwalifikować jako pozycje zmniejszające ryzyko bezpośrednio związane z działalnością handlową tego podmiotu niefinansowego;
2) podmiot finansowy, który wchodzi w skład grupy kapitałowej i działa w imieniu podmiotu niefinansowego wchodzącego w skład tej samej grupy kapitałowej, lub pozycji otwartych na rachunek tego podmiotu finansowego, jeżeli można je zakwalifikować jako pozycje zmniejszające ryzyko bezpośrednio związane z działalnością handlową tego podmiotu niefinansowego, o ile głównym przedmiotem działalności tej grupy kapitałowej nie jest prowadzenie działalności maklerskiej lub wykonywanie czynności bankowych;
3) podmiot finansowy lub podmiot niefinansowy, jeżeli można je zakwalifikować jako pozycje wynikające z transakcji towarowymi instrumentami pochodnymi lub uprawnieniami do emisji lub związanymi z nimi instrumentami pochodnymi, zawartych w celu spełnienia obowiązków związanych z zapewnieniem płynności w systemie obrotu.
4a. Podmiot niefinansowy, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, składa do Komisji wniosek, o którym mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/591, o uznanie pozycji za pozycję zmniejszającą ryzyko bezpośrednio związane z jego działalnością handlową zgodnie z art. 7 tego rozporządzenia.
4b. Podmiot finansowy, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, składa do Komisji wniosek, o którym mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/591, o uznanie pozycji za pozycję zmniejszającą ryzyko bezpośrednio związane z działalnością handlową podmiotu niefinansowego zgodnie z art. 7 tego rozporządzenia.
4c. Podmiot niefinansowy i podmiot finansowy, o których mowa w ust. 4 pkt 3, składają do Komisji wniosek o uznanie pozycji za pozycję wynikającą z transakcji zawartych w celu spełnienia obowiązków związanych z zapewnieniem płynności w systemie obrotu zgodnie z przepisami rozporządzenia delegowanego wydanego na podstawie art. 57 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz. Urz. UE L 173 z 12.06.2014, str. 349, z późn. zm.).
5. Limity pozycji określają maksymalną wielkość pozycji netto w instrumentach pochodnych opartych na towarach rolnych oraz kluczowych lub istotnych towarowych instrumentach pochodnych, które podmiot finansowy lub niefinansowy może posiadać, znajdujących się w obrocie w systemie obrotu instrumentami finansowymi lub znajdujących się poza systemem obrotu instrumentami finansowymi, o ile są ekonomicznie równoważne z tymi, które znajdują się w obrocie w systemie obrotu instrumentami finansowymi.
5a. Limity pozycji, o których mowa w ust. 1, nie mają zastosowania do zbywalnych praw majątkowych, które powstają w wyniku emisji, inkorporujących uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych lub wykonywanych przez dokonanie rozliczenia pieniężnego odnoszącego się do papierów wartościowych, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników.
6. Przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, Komisja zasięga opinii Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, a także:
1) Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki – w przypadku gdy instrumentem bazowym towarowego instrumentu pochodnego jest paliwo lub energia w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266);
2) ministra właściwego do spraw rynków rolnych – w przypadku gdy instrumentem bazowym towarowego instrumentu pochodnego jest produkt rolny;
3) właściwego ministra kierującego działem administracji rządowej obejmującym sprawy produkcji, wydobycia lub obrotu określonym towarem, innym niż określony w pkt 1 i 2 – w przypadku gdy instrumentem bazowym towarowego instrumentu pochodnego jest towar inny niż określony w pkt 1 i 2.
7. Komisja, po zasięgnięciu opinii Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, może zmienić ustalony limit pozycji zgodnie z opinią tego Urzędu. W przypadku nieuwzględnienia opinii Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych Komisja przekazuje mu swoje stanowisko wraz z uzasadnieniem i publikuje to stanowisko wraz z uzasadnieniem na swojej stronie internetowej.
8. Limity pozycji ustalone przez Komisję podlegają przeglądowi w przypadku istotnej zmiany na rynku wpływającej na wartości, na podstawie których są ustalane. W takim przypadku Komisja ustala nowy limit pozycji zgodnie z przepisami rozdziału III rozporządzenia 2017/591. Do ponownego ustalenia limitu pozycji stosuje się przepisy ust. 1–7.
9. W przypadku gdy jest to uzasadnione koniecznością zapewnienia płynności rynku i prawidłowości funkcjonowania tego rynku, Komisja może, w decyzji, o której mowa w ust. 1, ustalić limity pozycji niższe od określanych zgodnie z przepisami rozdziału III rozporządzenia 2017/591. Limity takie nie mogą zostać wprowadzone na dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku gdy jest to uzasadnione koniecznością zapewnienia płynności rynku i prawidłowości funkcjonowania tego rynku, Komisja może przedłużyć okres obowiązywania niższego limitu pozycji o kolejne 6 miesięcy.
10. W przypadku ustalenia przez Komisję limitów pozycji zgodnie z ust. 9 Komisja informuje o tym Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych. W przypadku jego negatywnej opinii Komisja może zmienić ustalony limit pozycji zgodnie z tą opinią. W przypadku nieuwzględnienia opinii tego Urzędu Komisja publikuje swoje stanowisko wraz z uzasadnieniem na swojej stronie internetowej.
11. W przypadku gdy wolumen obrotu instrumentów pochodnych opartych na towarach rolnych o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach lub kluczowych lub istotnych towarowych instrumentów pochodnych o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach, znajdujących się w systemie obrotu instrumentami finansowymi w więcej niż jednym państwie członkowskim, jest największy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Komisja ustala jednolity limit pozycji, który ma być stosowany do wszystkich transakcji w ramach danego instrumentu. Komisja, ustalając jednolity limit pozycji oraz zmiany tego limitu, przeprowadza konsultacje z właściwymi organami nadzoru innych państw członkowskich, sprawującymi w tych państwach nadzór nad systemami obrotu instrumentami finansowymi, w których obrót tymi instrumentami jest znaczny.
12. W przypadku gdy jednolity limit pozycji ustalony przez właściwy organ nadzoru innego państwa członkowskiego, który jest właściwy ze względu na największy wolumen obrotu instrumentami pochodnymi opartymi na towarach rolnych o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach lub kluczowymi lub istotnymi towarowymi instrumentami pochodnymi o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach na rynku podlegającym nadzorowi tego organu, nie zapobiega:
1) wykorzystywaniu informacji poufnej, bezprawnemu ujawnianiu informacji poufnej lub manipulacji na rynku,
2) nieprawidłowościom w wycenie i rozliczaniu instrumentów, w tym nie zapobiega pozycjom powodującym zakłócenia na rynku, w szczególności nie zapewnia spójności między cenami instrumentów pochodnych w miesiącu dostawy a cenami kasowymi towaru bazowego
– Komisja przekazuje swoje zastrzeżenia temu organowi, z tym że w przypadku braku porozumienia między właściwym organem nadzoru innego państwa członkowskiego a Komisją może ona skierować sprawę do Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych zgodnie z art. 19 rozporządzenia 1095/2010.
13. W zakresie obrotu instrumentami pochodnymi opartymi na towarach rolnych o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach lub kluczowymi lub istotnymi towarowymi instrumentami pochodnymi o tym samym instrumencie bazowym i tych samych cechach spółka prowadząca system obrotu instrumentami finansowymi współpracuje z właściwymi organami systemów obrotu instrumentami finansowymi z innych państw członkowskich, w których odbywa się obrót tym instrumentem, oraz podmiotami posiadającymi otwarte pozycje w tym instrumencie, w szczególności przez wymianę informacji umożliwiających kontrolę otwartych pozycji w zakresie tego instrumentu.
14. W przypadku gdy limit pozycji ustalany w drodze decyzji, o której mowa w ust. 1, dotyczy produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, Komisja powiadamia o ustalonym limicie Agencję do spraw Współpracy Organów Regulacji Energetyki.
15. W przypadku gdy limit pozycji ustalony w drodze decyzji, o której mowa w ust. 1, dotyczy towarowych instrumentów pochodnych, których instrumentem bazowym są:
1) paliwo lub energia w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne – Komisja zawiadamia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i współpracuje z nim w zakresie monitorowania wpływu takiego limitu na rynek paliw i energii;
2) produkty rolne – Komisja zawiadamia ministra właściwego do spraw rynków rolnych i współpracuje z nim w zakresie monitorowania wpływu takiego limitu na rynek towarów rolnych;
3) towary inne niż określone w pkt 1 i 2 – Komisja zawiadamia właściwego ministra kierującego działem administracji rządowej obejmującym sprawy produkcji, wydobycia lub obrotu takimi towarami i współpracuje z nim w zakresie monitorowania wpływu takiego limitu na rynek takich towarów.
Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela osoby uprawnione do reprezentowania podmiotu finansowego lub podmiotu niefinansowego lub wchodzące w skład ich statutowych organów albo pozostające z nimi w stosunku pracy są obowiązane niezwłocznie sporządzić i przekazać, na koszt tych podmiotów, kopie dokumentów i innych nośników informacji oraz udzielić pisemnych lub ustnych wyjaśnień w zakresie nadzoru sprawowanego przez Komisję.
1. Jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku oraz bezpieczeństwa obrotu, Komisja może, w drodze decyzji:
1) nakazać podmiotowi finansowemu lub podmiotowi niefinansowemu zmniejszenie wielkości otwartych pozycji w zakresie towarowych instrumentów pochodnych lub
2) zakazać podmiotowi finansowemu lub podmiotowi niefinansowemu zawierania transakcji w zakresie określonego towarowego instrumentu pochodnego.
2. Przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, Komisja zawiadamia Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz właściwy organ nadzoru innego państwa członkowskiego o zamiarze zastosowania środków, o których mowa w ust. 1, przekazując jednocześnie:
1) informacje o przyczynach zastosowania takich środków;
2) imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz informacje o siedzibie i adresie podmiotu, wobec którego takie środki mają być zastosowane;
3) informacje o limicie, który zgodnie z art. 32c decyzja w sprawie ustalenia limitów otwartych pozycji dla towarowych instrumentów pochodnych ust. 1 obowiązuje podmiot, wobec którego takie środki mają być zastosowane, oraz o rodzaju towarowego instrumentu pochodnego, którego ten limit dotyczy, i o niestosowaniu przez ten podmiot limitów pozycji na podstawie art. 8 rozporządzenia 2017/591, ze wskazaniem przyczyn ich niestosowania.
3. Informacje, o których mowa w ust. 2, Komisja przekazuje Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych oraz właściwemu organowi nadzoru innego państwa członkowskiego nie później niż 24 godziny przed wydaniem decyzji.
4. W przypadku otrzymania przez Komisję zawiadomienia od właściwego organu nadzoru innego państwa członkowskiego o wprowadzeniu przez ten organ wobec określonego podmiotu finansowego lub podmiotu niefinansowego nakazu zmniejszenia wielkości otwartych pozycji w zakresie towarowych instrumentów pochodnych lub zakazu zawierania transakcji w zakresie określonego towarowego instrumentu pochodnego, Komisja może wobec tego samego podmiotu zastosować środki, o których mowa w ust. 1. W takim przypadku Komisja zawiadamia Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych o rodzaju wprowadzanego środka nie później niż 24 godziny przed wydaniem decyzji o jego wprowadzeniu.
5. W przypadku gdy środki, o których mowa w ust. 1, dotyczą produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, Komisja powiadamia o wprowadzonych środkach Agencję do spraw Współpracy Organów Regulacji Energetyki.
6. W przypadku gdy środki, o których mowa w ust. 1, dotyczą towarowych instrumentów pochodnych, których instrumentem bazowym są:
1) paliwa lub energia – Komisja przed wydaniem decyzji zasięga opinii Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;
2) produkty rolne – Komisja przed wydaniem decyzji zasięga opinii ministra właściwego do spraw rynków rolnych;
3) towary inne niż określone w pkt 1 i 2 – Komisja przed wydaniem decyzji zasięga opinii właściwego ministra kierującego działem administracji rządowej obejmującym sprawy produkcji, wydobycia lub obrotu towarami innymi niż określone w pkt 1 i 2.
1. Firma inwestycyjna lub spółka prowadząca rynek regulowany, prowadzące system obrotu instrumentami finansowymi, które dopuszczają do obrotu towarowe instrumenty pochodne, uprawnienia do emisji lub instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji:
1) podają do publicznej wiadomości, za pośrednictwem agencji informacyjnej, o której mowa w art. 58 agencja informacyjna ust. 1 ustawy o ofercie publicznej, oraz przekazują Komisji i Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych cotygodniowe sprawozdanie zawierające zbiorcze zestawienie pozycji utrzymywanych przez poszczególne kategorie podmiotów, o których mowa w ust. 4 pkt 1–5, w odniesieniu do poszczególnych towarowych instrumentów pochodnych, uprawnień do emisji lub instrumentów pochodnych, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji, będących przedmiotem obrotu w prowadzonych przez firmę inwestycyjną lub spółkę prowadzącą rynek regulowany systemach obrotu instrumentami finansowymi, z uwzględnieniem liczby długich i krótkich pozycji w każdym towarowym instrumencie pochodnym, uprawnieniach do emisji lub instrumentach pochodnych, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji, dla każdej z takich kategorii podmiotów, ich zmian od czasu poprzedniego sprawozdania, procentowego udziału całkowitej liczby otwartych pozycji w każdym towarowym instrumencie pochodnym, uprawnieniu do emisji lub instrumencie pochodnym, którego instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji, dla każdej z takich kategorii podmiotów, i liczby osób posiadających takie pozycje w każdej z takich kategorii podmiotów;
2) przekazują Komisji, co najmniej raz dziennie oraz na żądanie Komisji, zestawienie pozycji posiadanych w ramach danego systemu obrotu instrumentami finansowymi przez wszystkie osoby, w tym członków lub uczestników oraz ich klientów.
2. W przypadku gdy firma inwestycyjna zawiera transakcje poza systemem obrotu instrumentami finansowymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub poza systemem obrotu instrumentami finansowymi innego państwa członkowskiego, których przedmiotem są towarowe instrumenty pochodne, uprawnienia do emisji lub instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji, będące przedmiotem obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w systemie obrotu instrumentami finansowymi innego państwa członkowskiego, lub pośredniczy w zawieraniu takich transakcji, firma inwestycyjna przekazuje, raz dziennie, odpowiednio Komisji lub właściwemu organowi nadzoru innego państwa członkowskiego właściwemu dla systemu obrotu instrumentami finansowymi innego państwa członkowskiego, w którym te instrumenty finansowe znajdują się w obrocie, a w przypadku gdy towarowe instrumenty pochodne, uprawnienia do emisji lub instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są uprawnienia do emisji, znajdują się w obrocie w systemach obrotu instrumentami finansowymi kilku państw członkowskich – organowi nadzoru państwa członkowskiego właściwemu ze względu na największy wolumen obrotu tym instrumentem finansowym, zestawienie pozycji w zakresie tych instrumentów finansowych lub ekonomicznie równoważnych kontraktów będących przedmiotem obrotu poza systemem obrotu instrumentami finansowymi, a także pozycji jej klientów, zgodnie z art. 26 rozporządzenia 600/2014, a także w przypadku, gdy zgodnie z art. 8 rozporządzenia 1227/2011 przekazanie takiego zestawienia jest wymagane.
3. Członkowie rynku regulowanego, ASO oraz OTF przekazują, co najmniej raz dziennie, firmie inwestycyjnej lub spółce prowadzącej rynek regulowany szczegółowe informacje o ich własnych pozycjach w kontraktach znajdujących się w obrocie w systemie obrotu instrumentami finansowymi prowadzonym przez tę firmę inwestycyjną lub przez tę spółkę, a także o pozycjach swoich klientów.
4. Informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, są przekazywane w podziale na:
1) firmy inwestycyjne, banki lub instytucje kredytowe w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe;
2) towarzystwa funduszy inwestycyjnych, fundusze inwestycyjne, alternatywne spółki inwestycyjne, zarządzających ASI, spółki zarządzające, fundusze zagraniczne, unijne AFI lub zarządzających z UE w rozumieniu ustawy o funduszach inwestycyjnych;
3) inne instytucje finansowe, w tym zakłady ubezpieczeń oraz fundusze emerytalne lub towarzystwa emerytalne w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
4) operatorów statków powietrznych, o których mowa w art. 3 pkt 14 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, lub podmioty prowadzące instalację, o których mowa w art. 3 objaśnienie pojęć pkt 16 tej ustawy, wykonujące wyłącznie czynności określone w art. 69 działalność maklerska ust. 2 pkt 3, których przedmiotem są uprawnienia do emisji – w przypadku uprawnień do emisji lub związanych z nimi instrumentów pochodnych;
5) inne podmioty.
5. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz zestawienia, o których mowa w ust. 2, zawierają rozróżnienie między pozycjami zidentyfikowanymi jako pozycje, które obiektywnie zmniejszają ryzyko bezpośrednio związane z działalnością handlową, a innymi pozycjami.
6. (uchylony)
7. (uchylony)
8. Obowiązki, o których mowa w ust. 1–3, nie dotyczą zbywalnych praw majątkowych, które powstają w wyniku emisji, inkorporujących uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych lub wykonywanych poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego odnoszącego się do papierów wartościowych, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników.
