Na potrzeby naszej witryny używamy plików cookie w celu personalizacji treści i reklam, analizowania ruchu na stronie oraz udostępniania funkcji mediów społecznościowych.Korzystanie z portalu oznacza akceptację regulaminu.
Sprawdź też: politykę cookiespolitykę prywatności.

Akceptuję
ArsLege - testy z prawa

LexLege Pełny system informacji prawnej LexLege SPRAWDŹ

Ustawa o Narodowym Banku Polskim


Dz.U.2022.0.2025 t.j. - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim

Rozdział 6. Instrumenty polityki pieniężnej

Art. 38. Rezerwa obowiązkowa banków

1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.
2. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków:
1) przyjętych od innego banku krajowego, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej;
2) przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy;
3) pozyskanych z zagranicy co najmniej na 2 lata;
4) pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oraz pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego;
5) uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej pięciu lat oraz ze sprzedaży listów zastawnych o okresie wykupu powyżej pięciu lat.
3. Rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innej spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz od banku krajowego.
4. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym
rezerwom obowiązkowym.
5. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe utrzymują rezerwy obowiązkowe w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa utrzymuje rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

Art. 39. Stopa rezerwy obowiązkowej, limit sumy rezerw

1. Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze względu na umowny okres przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.
2. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:
1) 30% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 rezerwa obowiązkowa banków ust. 2 i 3, od wkładów na żądanie;
2) 20% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 rezerwa obowiązkowa banków ust. 2 i 3, od wkładów terminowych.
3. Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie wdrażania planu naprawy banku.
3a. Zarząd NBP może zwolnić spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.
3b. Zarząd NBP może zwolnić podmiot w restrukturyzacji lub instytucję pomostową, o których mowa w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 793, 872 i 1692), z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie przymusowej restrukturyzacji.
4. Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom, spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym oraz Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej.

Art. 39a. Pomniejszanie kwoty naliczonej rezerwy obowiązkowej

Banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa pomniejszają kwotę naliczonej rezerwy obowiązkowej o kwotę stanowiącą równowartość 500.000 euro, obliczoną według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca stanowiącego podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.

Art. 40. Kompetencje Zarządu NBP w zakresie rezerwy obowiązkowej

1. Zarząd NBP ustala:
1) zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej;
2) rodzaje środków pieniężnych, których nie dotyczy obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej;
3) zasady naliczania oprocentowania rezerwy obowiązkowej i przekazywania środków pieniężnych należnych
z tytułu tego oprocentowania.
2. Zarząd NBP może określać wysokość zapasu gotówki w złotych, którego utrzymywanie w kasach bankowych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, będzie równoznaczne z utrzymywaniem rezerwy obowiązkowej w NBP.

Art. 41. Naruszenie obowiązków w zakresie rezerwy obowiązkowej

1. W razie naruszenia obowiązku określonego w art. 40 kompetencje Zarządu NBP w zakresie rezerwy obowiązkowej utrzymywania rezerwy, bank, spółdzielcza
kasa oszczędnościowo-kredytowa lub Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, uiszcza na rzecz
NBP odsetki od różnicy pomiędzy kwotą, która podlega utrzymywaniu na rachunkach, a kwotą faktycznie na tych
rachunkach utrzymywaną.
2. Stawkę odsetek, o których mowa w ust. 1, uchwala Zarząd NBP w wysokości nie większej niż dwukrotna
wysokość stopy oprocentowania kredytu lombardowego.
3. Zarząd NBP może wyrazić zgodę na nieuiszczanie przez bank, spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową
lub Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową, odsetek, o których mowa w ust. 1, gdy bank,
spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa jest
w stanie zawieszenia, likwidacji albo upadłości.

Art. 42. Udzielanie przez NBP kredytu refinansowego

1. NBP może udzielać bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.
2. NBP przy udzielaniu kredytu refinansowego kieruje się zdolnością banku do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty, z zastrzeżeniem, o którym mowa w ust. 3.
3. NBP może udzielić kredytu refinansowego także bankowi dla wdrożenia planu naprawy banku.
4. Kredyt refinansowy może być udzielony:
1) do określonej kwoty w rachunku kredytu;
2) pod zastaw papierów wartościowych – do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów (kredyt lombardowy);
3) w innej formie, określonej przez Zarząd NBP.
5. Umowa o kredyt refinansowy może zostać rozwiązana przez każdą ze stron za siedmiodniowym terminem jej wypowiedzenia.
6. Jeżeli sytuacja finansowa banku korzystającego z kredytu refinansowego ulega pogorszeniu w stopniu zagrażającym terminowej spłacie kredytu, albo bank ten nie przestrzega istotnych postanowień umowy kredytowej, NBP może wypowiedzieć tę umowę i zażądać wcześniejszej spłaty kredytu, w całości lub w części, w terminie krótszym niż określony w tej umowie.
7. Do umowy o kredyt refinansowy stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439, z późn. zm.), ze zmianami wynikającymi z niniejszej ustawy.

Art. 43. Udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej

1. W przypadkach uregulowanych w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 924, 1358 i 1488) NBP może udzielać kredytu krótkoterminowego Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu.
2. W przypadku zagrożenia płynności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych NBP może udzielić Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej kredytu krótkoterminowego na zasilenie funduszu stabilizacyjnego, o którym mowa w art. 55 fundusz stabilizacyjny Kasy Krajowej ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, w razie zaistnienia groźby wyczerpania środków funduszu i pod warunkiem ustanowienia odpowiedniego zabezpieczenia.
3. Komisja Nadzoru Finansowego przekazuje na wniosek NBP opinię o sytuacji sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz o zdolności Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej do spłaty kredytu, o którym mowa w ust. 2, wraz z odsetkami.
4. Środki z kredytu, o którym mowa w ust. 2, mogą być wykorzystane przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową wyłącznie na udzielanie kredytów dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

Art. 43a. Zabezpieczenie kredytów przelewem wierzytelności hipotecznych lub zabezpieczonych zastawami rejestrowymi

1. W przypadku zabezpieczenia kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, przelewem wierzytelności hipotecznych lub wierzytelności zabezpieczonych zastawami rejestrowymi na NBP przechodzą odpowiednio hipoteki lub zastawy rejestrowe z dniem udzielenia tych kredytów. Przepisów art. 79 przelew wierzytelności hipotecznej ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2022 r. poz. 1728) oraz art. 17 warunki przeniesienia zastawu rejestrowego ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. z 2018 r. poz. 2017) nie stosuje się.
2. Do chwili ujawnienia cesjonariusza w odpowiednim rejestrze przelew wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, jest bezskuteczny w stosunku do dłużnika rzeczowego. W razie wygaśnięcia hipoteki albo zastawu rejestrowego przed ujawnieniem cesjonariusza w odpowiednim rejestrze cedent jest obowiązany dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej albo zastawu rejestrowego z rejestru zastawów.
3. Z chwilą zawiadomienia sądu, sądu polubownego lub organu prowadzącego postępowanie administracyjne o przelewie wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, na zabezpieczenie kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, NBP wstępuje z mocy prawa w miejsce kredytobiorcy do postępowań cywilnych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych oraz przed sądami polubownymi, dotyczących przelanych wierzytelności, bez zezwolenia strony przeciwnej albo osoby trzeciej, która ma interes prawny.
4. Przepis ust. 3 stosuje się również do dotychczasowego kredytobiorcy w zakresie wstąpienia w miejsce NBP do postępowań po spłacie należności z tytułu udzielenia kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, na podstawie zaświadczenia wydanego przez NBP.

Art. 46. Uprawnienia Rady w razie zagrożenia polityki pieniężnej

W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić:
1) ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do
dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców;
2) obowiązek utrzymywania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

Art. 48. Uprawnienia NBP w zakresie papierów wartościowych

NBP może:
1) emitować i sprzedawać papiery wartościowe;
2) sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku;
3) organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz papierami wartościowymi emitowanymi albo poręczanymi lub gwarantowanymi przez Skarb Państwa;
4) otwierać rachunki lokat terminowych banków.

Art. 50a. Zaspokojenie roszczeń NBP jako zastawnika

W przypadku zabezpieczenia wierzytelności NBP, zaspokojenie roszczeń NBP jako zastawnika następuje w sposób przewidziany w Kodeksie cywilnym albo – jeżeli umowa z zastawcą tak stanowi – przez sprzedaż przedmiotu zastawu przez NBP w imieniu zastawcy lub przejęcie go przez NBP.
Wykrzyknik

Kliknij "Lubię to!", aby otrzymywać informacje o promocjach, rabatach, aktualnościach.