Ustawa o Narodowym Banku Polskim

1. Działalnością NBP kieruje Zarząd.
2. W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP – jako przewodniczący oraz 6–8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP.
2a. Członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa NBP.
2b. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres 6 lat. Przepisy art. 9 tryb powołania, kadencja i ślubowanie Prezesa NBP ust. 2, art. 13 skład i kadencja Rady Polityki Pieniężnej, ślubowanie członków Rady ust. 3 i ust. 5–7 stosuje się odpowiednio.
3. Zarząd NBP:
1) realizuje uchwały Rady;
2) podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.
4. Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności:
1) (uchylony)
2) realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej;
3) okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego;
4) nadzorowanie operacji otwartego rynku;
5) ocena funkcjonowania systemu bankowego;
5a) analiza stabilności krajowego systemu finansowego;
6) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP;
7) uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości;
8) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP;
9) określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP;
10) określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP;
11) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP;
12) sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego NBP;
13) opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą;
14) przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady.

Członek Zarządu NBP nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską. Przepis art. 14 ograniczenia działalności zawodowej, politycznej i związkowej członków Rady
, ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Uchwały Zarządu NBP zapadają większością bezwzględną głosów, a w przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Prezesa NBP.

Szczegółowy tryb działania Zarządu NBP określa regulamin uchwalony przez Zarząd.

W wykonaniu swoich zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności:
1) przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym;
2) współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa;
3) opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej;
4) opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.

1. Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu.
2. Prezes NBP i inni przedstawiciele organów NBP, o których mowa w art. 6 organy NBP, są obowiązani do przedstawienia informacji i udzielenia wyjaśnień dotyczących polityki pieniężnej i działalności NBP przed Sejmem i Senatem oraz ich komisjami.

Prezes NBP jest członkiem Komitetu Stabilności Finansowej.

1. Prezes NBP w imieniu Rady:
1) przedstawia Sejmowi i Radzie Ministrów:
a) kwartalne informacje o bilansie płatniczym,
b) roczne zestawienie międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;
2) przekazuje Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów projekty założeń polityki pieniężnej, opinie w sprawie projektu ustawy budżetowej, prognozy bilansu płatniczego oraz ustalenia Rady;
3) opracowuje okresowe informacje o wpłatach (wypłatach) z zysku.
2. Naczelne organy państwowe, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, banki i inne osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi oraz inni przedsiębiorcy:
1) przekazują NBP dane niezbędne do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa;
2) uczestniczący w obrotach z zagranicą – przekazują NBP dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;
3) przekazują NBP, na jego żądanie, dane niezbędne do analiz ryzyka systemowego.
2a. Podmioty uczestniczące w rozliczeniach pieniężnych i rozrachunkach międzybankowych przekazują, na żądanie NBP, dane niezbędne do dokonywania ocen funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i rozrachunków międzybankowych.
2b. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP, określa, w drodze rozporządzenia, sposób, zakres i terminy realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 2a, kierując się potrzebą zapewnienia NBP dostępu do informacji niezbędnych do wykonywania jego obowiązków wynikających z ustawy oraz odrębnych przepisów.
2c. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP i Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, określi, w drodze rozporządzenia, sposób, szczegółowy zakres i terminy przekazywania przez podmioty, o których mowa w ust. 2, inne niż banki, danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej, okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa oraz analiz ryzyka systemowego, uwzględniając pozycję, udział w rynku finansowym oraz znaczenie dla analizy zjawisk monetarnych działalności tych podmiotów oraz kierując się potrzebą zapewnienia NBP dostępu do informacji niezbędnych do wykonywania jego obowiązków wynikających z ustawy oraz zadań wynikających z uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych i Europejskiej Radzie do spraw Ryzyka Systemowego.
3. Banki przekazują ponadto na żądanie NBP dane niezbędne do oceny ich sytuacji finansowej oraz stabilności i ryzyka systemu bankowego.
3a. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych oraz spółka, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu swoich zadań, o których mowa w art. 48 zadania Krajowego Depozytu ust. 1 pkt 1–6 lub ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500 i 1488), izby rozliczeniowe oraz izby rozrachunkowe, o których mowa w art. 68a izba rozliczeniowa i izba rozrachunkowa tej ustawy, a także kontrahent centralny (CCP) w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 1, z późn. zm.), przekazują, na żądanie Prezesa NBP, informacje niezbędne do wykonywania zadań, o których mowa w art. 3 cel działalności i zadania NBP ust. 2 pkt 6a i 6b, dotyczące uczestników w rozumieniu art. 45a zasady dokonywania czynności w systemie depozytowo-rozliczeniowym, pojęcie uczestnika ust. 2 tej ustawy, służące dokonywaniu oceny sytuacji finansowej tych uczestników oraz stabilności systemu finansowego i ryzyka systemu finansowego.
4. Tryb i szczegółowe zasady przekazywania danych, o których mowa w ust. 2 i 3, określa Zarząd NBP w drodze uchwały.
4a. Obowiązek przekazywania do NBP danych niezbędnych do wykonywania zadań NBP wynikających z ustawy oraz uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych, obejmuje również dane objęte ochroną na podstawie odrębnych ustaw, w tym informacje objęte tajemnicą bankową.
5. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a i 3, mogą być wykorzystywane wyłącznie do sporządzania zestawień statystycznych, opracowań, ocen i bilansów oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej i, z zastrzeżeniem ust. 6–8 i 10, nie mogą być udostępniane osobom trzecim.
6. Zestawienia statystyczne, opracowania i oceny zawierające dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a, 3 i 3a, umożliwiające powiązanie ich z konkretnym podmiotem lub zidentyfikowanie konkretnego podmiotu, w szczególności jeżeli do sporządzenia zestawienia, opracowania i oceny wykorzystano dane dotyczące mniej niż trzech podmiotów lub gdy udział danych dotyczących jednego podmiotu, wykorzystanych w zestawieniu, opracowaniu lub ocenie jest większy niż trzy czwarte całości – nie mogą być udostępniane osobom trzecim.
7. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a, 3 i 3a, oraz zestawienia statystyczne, opracowania i oceny, o których mowa w ust. 6, NBP udostępnia:
1) Europejskiemu Bankowi Centralnemu - w wykonaniu obowiązków związanych z uczestnictwem NBP w Europejskim Systemie Banków Centralnych;
2) innym podmiotom zagranicznym - w wykonaniu zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej;
3) innym podmiotom, niż wymienione w pkt 1 i 2 - na podstawie odrębnych przepisów.
8. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 3, mogą być udostępniane Ministrowi Finansów i Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie niezbędnym dla realizacji celu działalności i zadań Komitetu Stabilności Finansowej.
8a. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 3 i 3a, oraz zestawienia statystyczne, opracowania i oceny, o których mowa w ust. 6, NBP udostępnia Komitetowi Stabilności Finansowej, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, w zakresie niezbędnym dla realizacji zadań Komitetu.
9. Przepisy ust. 8 i 8a stosuje się odpowiednio do danych zawierających informacje objęte ochroną na podstawie odrębnych ustaw, w tym informacji objętych tajemnicą bankową.
10. Wymiana między Narodowym Bankiem Polskim i Głównym Urzędem Statystycznym zebranych danych jednostkowych nieidentyfikowalnych, a w szczególnych przypadkach wynikających z uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych (ESBC) i Europejskim Systemie Statystycznym (ESS) danych jednostkowych identyfikowalnych podmiotów gospodarki narodowej, oraz wyników agregacji tych danych odbywa się nieodpłatnie, na zasadzie wzajemności, w zakresie niezbędnym do wykonywania ustawowo określonych zadań, z zachowaniem tajemnic ustawowo chronionych.
11. Szczegółowy zakres i tryb przekazywania danych, o których mowa w ust. 10, określa umowa o wymianie informacji zawarta między Prezesem NBP i Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego.

1. Dane niezbędne do:
1) sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,
2) ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa,
3) oceny sytuacji finansowej banków i ryzyka sektora bankowego,
4) numeracji banków i ich jednostek organizacyjnych
– są przekazywane do NBP w postaci elektronicznej.
2. Dane w postaci elektronicznej są przekazywane z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydanych przez NBP lub innych form uwierzytelniania stosowanych przez NBP.
3. Przekazanie danych w sposób niezgodny z wymogami wskazanymi w ust. 1 i 2 jest równoznaczne z nieprzekazaniem tych danych.

1. NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą.
2. Zasady ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą.
3. NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych.

NBP udostępnia Komitetowi Stabilności Finansowej:
1) informacje i dane, w tym chronione na podstawie odrębnych ustaw, niezbędne do oceny ryzyka systemowego;
2) analizy, opracowania i opinie dotyczące oceny ryzyka systemowego, stabilności finansowej i nierównowag makroekonomicznych, w tym cykliczne raporty NBP o stabilności systemu finansowego oraz raporty o nierównowagach makroekonomicznych;
3) informacje o działaniach podejmowanych przez właściwe podmioty, o których mowa w art. 4 pkt 22 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, związanych z realizacją rekomendacji Komitetu Stabilności Finansowej;
4) informacje o konsultacjach z Komisją Europejską, Europejską Radą do spraw Ryzyka Systemowego, Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego oraz organami nadzoru makroostrożnościowego z innych zainteresowanych państw członkowskich, o których mowa w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, oraz opiniach wydanych przez te podmioty, dotyczących działań Komitetu Stabilności Finansowej.

NBP zapewnia obsługę Komitetu Stabilności Finansowej w zakresie realizacji zadań określonych w art. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, w szczególności:
1) organizuje posiedzenia Komitetu Stabilności Finansowej i prowadzi jego sekretariat;
2) przygotowuje projekty uchwał Komitetu Stabilności Finansowej.

Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze.

Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia.
2. Prezes NBP może wycofywać z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez Prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie w wyznaczonych przez Prezesa NBP bankach.

1. Znaki pieniężne, nieodpowiadające wskutek zużycia lub uszkodzenia warunkom ustalonym przez Prezesa NBP, przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie.
2. Prezes NBP określa, w drodze zarządzenia, szczegółowe zasady i tryb wymiany znaków pieniężnych, o których mowa w ust. 1.

1. Fałszywe znaki pieniężne podlegają zatrzymaniu, bez prawa do zwrotu ich równowartości.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do fałszywych banknotów i monet opiewających na waluty obce.
3. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP, określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb postępowania przy zatrzymywaniu znaków pieniężnych podejrzanych co do autentyczności oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi, mając na uwadze zapewnienie sprawności i bezpieczeństwa obrotu gotówkowego, w szczególności potrzebę zabezpieczenia zatrzymanych znaków pieniężnych jako materiału dowodowego, a także ochronę słusznych interesów osób, których znaki pieniężne zostały zatrzymane, w tym zwrot albo wypłatę równowartości zatrzymanych znaków pieniężnych, których autentyczność zostanie potwierdzona.

NBP może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Zarząd NBP w drodze uchwały.

NBP organizuje gospodarkę znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej.

1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.
2. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków:
1) przyjętych od innego banku krajowego, spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej;
2) przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy;
3) pozyskanych z zagranicy co najmniej na 2 lata;
4) pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oraz pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego;
5) uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej pięciu lat oraz ze sprzedaży listów zastawnych o okresie wykupu powyżej pięciu lat.
3. Rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, środków uzyskanych z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych oraz innych środków podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innej spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz od banku krajowego.
4. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym
rezerwom obowiązkowym.
5. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe utrzymują rezerwy obowiązkowe w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa utrzymuje rezerwę obowiązkową spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

1. Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze względu na umowny okres przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.
2. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:
1) 30% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 rezerwa obowiązkowa banków ust. 2 i 3, od wkładów na żądanie;
2) 20% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 rezerwa obowiązkowa banków ust. 2 i 3, od wkładów terminowych.
3. Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie wdrażania planu naprawy banku.
3a. Zarząd NBP może zwolnić spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.
3b. Zarząd NBP może zwolnić podmiot w restrukturyzacji lub instytucję pomostową, o których mowa w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 793, 872 i 1692), z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie przymusowej restrukturyzacji.
4. Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom, spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym oraz Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej.

Banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa pomniejszają kwotę naliczonej rezerwy obowiązkowej o kwotę stanowiącą równowartość 500.000 euro, obliczoną według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca stanowiącego podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.

1. Zarząd NBP ustala:
1) zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej;
2) rodzaje środków pieniężnych, których nie dotyczy obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej;
3) zasady naliczania oprocentowania rezerwy obowiązkowej i przekazywania środków pieniężnych należnych
z tytułu tego oprocentowania.
2. Zarząd NBP może określać wysokość zapasu gotówki w złotych, którego utrzymywanie w kasach bankowych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, będzie równoznaczne z utrzymywaniem rezerwy obowiązkowej w NBP.

1. W razie naruszenia obowiązku określonego w art. 40 kompetencje Zarządu NBP w zakresie rezerwy obowiązkowej utrzymywania rezerwy, bank, spółdzielcza
kasa oszczędnościowo-kredytowa lub Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, uiszcza na rzecz
NBP odsetki od różnicy pomiędzy kwotą, która podlega utrzymywaniu na rachunkach, a kwotą faktycznie na tych
rachunkach utrzymywaną.
2. Stawkę odsetek, o których mowa w ust. 1, uchwala Zarząd NBP w wysokości nie większej niż dwukrotna
wysokość stopy oprocentowania kredytu lombardowego.
3. Zarząd NBP może wyrazić zgodę na nieuiszczanie przez bank, spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową
lub Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową, odsetek, o których mowa w ust. 1, gdy bank,
spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa jest
w stanie zawieszenia, likwidacji albo upadłości.

1. NBP może udzielać bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.
2. NBP przy udzielaniu kredytu refinansowego kieruje się zdolnością banku do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty, z zastrzeżeniem, o którym mowa w ust. 3.
3. NBP może udzielić kredytu refinansowego także bankowi dla wdrożenia planu naprawy banku.
4. Kredyt refinansowy może być udzielony:
1) do określonej kwoty w rachunku kredytu;
2) pod zastaw papierów wartościowych – do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów (kredyt lombardowy);
3) w innej formie, określonej przez Zarząd NBP.
5. Umowa o kredyt refinansowy może zostać rozwiązana przez każdą ze stron za siedmiodniowym terminem jej wypowiedzenia.
6. Jeżeli sytuacja finansowa banku korzystającego z kredytu refinansowego ulega pogorszeniu w stopniu zagrażającym terminowej spłacie kredytu, albo bank ten nie przestrzega istotnych postanowień umowy kredytowej, NBP może wypowiedzieć tę umowę i zażądać wcześniejszej spłaty kredytu, w całości lub w części, w terminie krótszym niż określony w tej umowie.
7. Do umowy o kredyt refinansowy stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439, z późn. zm.), ze zmianami wynikającymi z niniejszej ustawy.

1. W przypadkach uregulowanych w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 924, 1358 i 1488) NBP może udzielać kredytu krótkoterminowego Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu.
2. W przypadku zagrożenia płynności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych NBP może udzielić Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej kredytu krótkoterminowego na zasilenie funduszu stabilizacyjnego, o którym mowa w art. 55 fundusz stabilizacyjny Kasy Krajowej ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, w razie zaistnienia groźby wyczerpania środków funduszu i pod warunkiem ustanowienia odpowiedniego zabezpieczenia.
3. Komisja Nadzoru Finansowego przekazuje na wniosek NBP opinię o sytuacji sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz o zdolności Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej do spłaty kredytu, o którym mowa w ust. 2, wraz z odsetkami.
4. Środki z kredytu, o którym mowa w ust. 2, mogą być wykorzystane przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową wyłącznie na udzielanie kredytów dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

1. W przypadku zabezpieczenia kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, przelewem wierzytelności hipotecznych lub wierzytelności zabezpieczonych zastawami rejestrowymi na NBP przechodzą odpowiednio hipoteki lub zastawy rejestrowe z dniem udzielenia tych kredytów. Przepisów art. 79 przelew wierzytelności hipotecznej ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2022 r. poz. 1728) oraz art. 17 warunki przeniesienia zastawu rejestrowego ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. z 2018 r. poz. 2017) nie stosuje się.
2. Do chwili ujawnienia cesjonariusza w odpowiednim rejestrze przelew wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, jest bezskuteczny w stosunku do dłużnika rzeczowego. W razie wygaśnięcia hipoteki albo zastawu rejestrowego przed ujawnieniem cesjonariusza w odpowiednim rejestrze cedent jest obowiązany dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej albo zastawu rejestrowego z rejestru zastawów.
3. Z chwilą zawiadomienia sądu, sądu polubownego lub organu prowadzącego postępowanie administracyjne o przelewie wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, na zabezpieczenie kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, NBP wstępuje z mocy prawa w miejsce kredytobiorcy do postępowań cywilnych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych oraz przed sądami polubownymi, dotyczących przelanych wierzytelności, bez zezwolenia strony przeciwnej albo osoby trzeciej, która ma interes prawny.
4. Przepis ust. 3 stosuje się również do dotychczasowego kredytobiorcy w zakresie wstąpienia w miejsce NBP do postępowań po spłacie należności z tytułu udzielenia kredytów, o których mowa w art. 42 udzielanie przez NBP kredytu refinansowego i art. 43 udzielanie kredytów krótkoterminowych Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu i Kasie Krajowej, na podstawie zaświadczenia wydanego przez NBP.

1. NBP może przyjmować od banków weksle do dyskonta i redyskonta.
2. Zarząd NBP określa rodzaje weksli przyjmowanych przez NBP do dyskonta i redyskonta oraz uchwala zasady i tryb ich dyskonta oraz redyskonta.

W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić:
1) ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do
dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców;
2) obowiązek utrzymywania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

Pożyczki i kredyty zaciągnięte przez NBP w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych mogą być przeznaczane na udzielanie kredytu w walutach obcych bankom krajowym.

NBP może:
1) emitować i sprzedawać papiery wartościowe;
2) sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku;
3) organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz papierami wartościowymi emitowanymi albo poręczanymi lub gwarantowanymi przez Skarb Państwa;
4) otwierać rachunki lokat terminowych banków.

NBP może być powierzona obsługa pożyczki państwowej, zaciągniętej w drodze emisji papierów wartościowych.

NBP może przyjmować do przechowania i administrowania oraz jako przedmiot zabezpieczenia papiery wartościowe, w tym papiery wartościowe, których jest emitentem.

W przypadku zabezpieczenia wierzytelności NBP, zaspokojenie roszczeń NBP jako zastawnika następuje w sposób przewidziany w Kodeksie cywilnym albo – jeżeli umowa z zastawcą tak stanowi – przez sprzedaż przedmiotu zastawu przez NBP w imieniu zastawcy lub przejęcie go przez NBP.

1. NBP prowadzi rachunki:
1) banków;
2) budżetu państwa;
3) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;
3a) Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej;
3b) Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego;
4) innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP.
2. Zarząd NBP określa, w drodze uchwały, warunki otwierania i prowadzenia rachunków banków.

1. NBP realizuje funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej poprzez gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie czynności bankowych i innych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju.
2. Prezes NBP wykonuje kontrolę w zakresie ustalonym w przepisach prawa dewizowego.
3. NBP może pełnić funkcje agenta finansowego Rządu w zakresie zawierania i realizacji umów kredytowych oraz obsługi zadłużenia zagranicznego państwa; NBP nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa w tym zakresie. Szczegółowy tryb postępowania ustali każdorazowo umowa między NBP i Ministrem Finansów.
4. NBP może posiadać wartości dewizowe i dokonywać obrotu tymi wartościami we własnym imieniu i na własny rachunek oraz na rachunek innych podmiotów, jak również wykonywać czynności obrotu dewizowego w kraju i za granicą, w tym również w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek zagranicznych oraz udzielania i przyjmowania poręczeń i gwarancji bankowych w obrotach z zagranicą.
5. (uchylony)

Założenia polityki pieniężnej, sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej oraz akty normatywne organów NBP - z wyjątkiem aktów, o których mowa w art. 54 Dziennik Urzędowy NBP ust. 1 - ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

1. Prezes NBP wydaje Dziennik Urzędowy Narodowego Banku Polskiego, w którym ogłasza się:
1) akty organów NBP dotyczące funkcjonowania banków;
2) bilans oraz rachunek zysków i strat NBP;
3) uchwały Komitetu Stabilności Finansowej, o których mowa w art. 12 zadania Rady Polityki Pieniężnej ust. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym.
2. Prezes NBP może skierować do ogłoszenia również inne niż określone w ust. 1 akty prawne i obwieszczenia.

1. Nazwa oraz wzór graficzny winiety Dziennika Urzędowego Narodowego Banku Polskiego nie mogą być wykorzystywane przez inne niż NBP podmioty, w szczególności w celach handlowych w publikacjach, wydawnictwach lub innych formach upowszechniania aktów prawnych.
2. Do wydawania Dziennika Urzędowego Narodowego Banku Polskiego i ogłaszania w nim aktów prawnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 2a ogłoszenie aktów w formie dokumentu elektronicznego, art. 3 cel działalności i zadania NBP, art. 4 chwila wejścia aktów w życie, art. 6 obliczanie terminu wejścia aktu normatywnego w życie, art. 7 wejście w życie aktów wydanych na podstawie ustaw, art 15–18, art. 20 zasady wydawania dziennika urzędowego, dzień ogłoszenia aktu, art. 20b przechowywanie i przekazywanie aktów prawnych przez organy wydające dzienniki urzędowe, art. 23a ogłoszenie aktu w wersji papierowej z powodu nadzwyczajnych okoliczności, art. 27 zbiory dzienników urzędowych i art. 28a odpłatne wydawanie wydruków aktów normatywnych i innych aktów prawnych
ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).

Pracownicy NBP oraz członkowie Rady i organów opiniodawczo-doradczych przy Zarządzie NBP są obowiązani do nieujawniania osobom nieupoważnionym informacji, z którymi zapoznali się w trakcie wykonywania swoich obowiązków, w tym informacji objętych tajemnicą bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
– Prawo bankowe, informacji objętych ochroną na podstawie przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych, jak również innych informacji chronionych ustawowo. Obowiązek ten trwa również po rozwiązaniu stosunku pracy, a także po ustaniu członkostwa w Radzie lub wspomnianych wyżej organach.

1. Do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych NBP są upoważnieni:
1) Prezes NBP albo
2) dwie osoby działające łącznie spośród:
a) wiceprezesów NBP lub pozostałych członków Zarządu NBP oraz
b) pełnomocników powoływanych przez Zarząd NBP albo osobę przez niego do tego upoważnioną, działających w granicach udzielonych im pełnomocnictw.
2. Do wykonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych osoby wymienione w ust. 1 mogą ustanowić pełnomocnika działającego samodzielnie w granicach udzielonego pełnomocnictwa.

1. NBP, na równi z jednostkami budżetowymi, korzysta ze zwolnienia od podatków oraz opłaty skarbowej.
2. Egzekucja należności pieniężnych od NBP może być prowadzona, gdy wierzyciel złożył w NBP tytuł egzekucyjny sądowy lub administracyjny i w ciągu miesiąca od daty złożenia tytułu objęte nim świadczenie nie zostało wykonane. Do egzekucji przeciwko NBP stosuje się odpowiednio przepis art. 1060 egzekucja przeciwko Skarbowi Państwa, Kodeksu postępowania cywilnego.

Nie można ogłosić upadłości NBP.

NBP może inicjować i organizować badania naukowe, jak również prowadzić działalność wydawniczą i promocyjną.

1. W przypadku przetwarzania danych osobowych w celu wykonywania zadań określonych w art. 3 cel działalności i zadania NBP ust. 2 pkt 6a i 7, realizację uprawnień, o których mowa w art. 15 prawo dostępu przysługujące osobie, której dane dotyczą ust. 1 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), zapewniają podmioty, które przekazują dane do NBP w sposób określony w art. 23a forma przekazywania NBP danych przez zobowiązane podmioty ust. 1 i 2.
2. NBP informuje o ograniczeniach, o których mowa w ust. 1, przez udostępnienie tych informacji w miejscu powszechnie dostępnym w swojej siedzibie oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP lub na stronie internetowej NBP.
3. Okres przechowywania danych osobowych, o których mowa w ust. 1, ustala administrator danych zgodnie z celami ich przetwarzania, biorąc pod uwagę przepisy odrębne dotyczące terminów. NBP dokonuje przeglądu tych danych osobowych co 5 lat.
4. Dane osobowe, o których mowa w ust. 1, podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazywaniu polegającym co najmniej na:
1) dopuszczeniu przez administratora danych do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób do tego uprawnionych;
2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w tajemnicy;
3) testowaniu i doskonaleniu stosowanych środków technicznych i organizacyjnych;
4) zapewnieniu bezpiecznej komunikacji w sieciach teleinformatycznych, w szczególności poprzez zagwarantowanie, aby proces pozyskiwania i przekazywania danych osobowych podmiotom zewnętrznym wykorzystywał techniki kryptograficzne;
5) zapewnieniu ochrony przed nieuprawnionym dostępem do systemów informatycznych NBP;
6) zapewnieniu integralności danych w systemach informatycznych NBP;
7) określeniu zasad bezpieczeństwa przetwarzanych danych osobowych.
5. Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych nie przysługuje prawo dostępu do danych jednostkowych, o których mowa w art. 23 obowiązki informacyjne Prezesa NBP w imieniu Rady ust. 2, 2a, 3 i 3a, oraz zestawień statystycznych, opracowań i ocen, o których mowa w art. 23 obowiązki informacyjne Prezesa NBP w imieniu Rady ust. 6.
6. Jeżeli jest to konieczne ze względu na wymagania bezpieczeństwa związane z kontrolą dostępu do informacji lub pomieszczeń, NBP żąda od osób świadczących usługi na rzecz NBP lub osób realizujących transporty wartości pieniężnych oraz ich pracowników danych biometrycznych w postaci odcisków palców, głosu, geometrii dłoni, układu naczyń krwionośnych palców lub dłoni. Dane biometryczne mogą być przechowywane wyłącznie przez czas realizacji usług świadczonych przez te osoby na rzecz NBP lub realizacji transportów pieniężnych.

Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy.

Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych.

1. Fundusz rezerwowy jest tworzony z odpisów z zysku NBP, dokonywanych w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego NBP, aż do osiągnięcia przez ten fundusz równowartości funduszu statutowego.
2. Wysokość odpisów, o których mowa w ust. 1, wynosi 5 % rocznego zysku.
3. Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP.

NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego.

NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania tej rezerwy określa Rada.

1. Wielkość środków na wynagrodzenia ustalana jest corocznie w planie finansowym NBP, z uwzględnieniem poziomu płac w sektorze bankowym.
2. Wynagrodzenie Prezesa i wiceprezesów NBP ustalane jest na podstawie przepisów o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
3. Zasady wynagradzania pracowników NBP są ustalane przez Zarząd NBP w drodze uchwały. Zarząd NBP określa wynagrodzenie dla poszczególnych stanowisk przy założeniu, że maksymalne wynagrodzenie dla tych stanowisk, z wyłączeniem wiceprezesów oraz członków Zarządu NBP, nie może przekroczyć 0,6-krotności wynagrodzenia Prezesa NBP.
4. Uchwała Zarządu NBP w sprawie zasad wynagradzania pracowników NBP jest jawna i podlega udostępnieniu przez Prezesa NBP w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP.
5. Przez wynagrodzenie Prezesa NBP, o którym mowa w ust. 3, rozumie się wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny ustalone na podstawie przepisów, o których mowa w ust. 2, oraz składniki wynagrodzenia, premie i nagrody określone w uchwale, o której mowa w ust. 3.
6. Informacja o wysokości wynagrodzeń Prezesa, wiceprezesów, członków Zarządu NBP i osób zajmujących stanowiska dyrektora oddziału okręgowego, dyrektora departamentu (komórki równorzędnej) i ich zastępców oraz osób zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskiem dyrektora departamentu i jego zastępcy jest jawna i podlega udostępnieniu przez Prezesa NBP w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP do dnia 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy to udostępnienie.
7. Informację o wysokości wynagrodzeń, o których mowa w ust. 6, udostępnia się odrębnie za każdy miesiąc dla każdego stanowiska w NBP z uwzględnieniem wszystkich składników wynagrodzenia, premii i nagród określonych w uchwale, o której mowa w ust. 3.
8. Przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902) stosuje się odpowiednio.

Zasady rachunkowości NBP powinny odpowiadać standardom stosowanym w Europejskim Systemie Banków Centralnych.

1. Roczne sprawozdanie finansowe NBP składa się z:
1) bilansu;
2) rachunku zysków i strat;
3) informacji dodatkowej.
2. Rokiem sprawozdawczym (obrotowym) NBP jest rok kalendarzowy.
3. Zasady rachunkowości NBP, wzór bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartość informacji dodatkowej określa Rada.

1. Roczne sprawozdanie finansowe NBP podlega badaniu przez biegłego rewidenta wybranego przez Radę.
2. Koszty badania, o którym mowa w ust. 1, ponosi NBP.
3. W terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku obrotowym Prezes NBP przedstawia roczne sprawozdanie finansowe NBP Radzie Ministrów, która podejmuje decyzję w sprawie jego zatwierdzenia.
4. W terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego NBP część rocznego zysku NBP (wpłata z zysku NBP) podlega odprowadzeniu do budżetu państwa.

Prezes NBP w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedstawia Sejmowi roczne sprawozdanie z działalności NBP.

Środki niewykorzystanych z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy funduszy: inwestycyjnego, dewizowego, ryzyka, postępu techniczno-ekonomicznego oraz części funduszu środków trwałych pozostałych po uzupełnieniu funduszu statutowego - podlegają przekazaniu na fundusz rezerwowy.

W ustawie z dnia 1 sierpnia 1992 r. o zmianie ustawy - Prawo budżetowe (Dz. U. poz. 322): (zmiany pominięte).

Zbycie posiadanych przez NBP udziałów w spółkach prawa handlowego powinno nastąpić do końca 2002 r.

1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie zachowują moc dotychczasowe przepisy wykonawcze, o ile nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy.
2. Prezes NBP w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy ogłosi w Dzienniku Urzędowym NBP wykaz obowiązujących dotychczas przepisów wykonawczych.
3. Pracownicy NBP uprawnieni do wykonywania czynności nadzoru na podstawie przepisów dotychczas obowiązujących mogą wykonywać obowiązki inspektorów nadzoru bankowego do dnia 31 grudnia 2000 r.

Traci moc ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. z 1992 r. poz. 360, z późn. zm.).

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1998 r.


----------
[Ustawa została ogłoszona 21.11.1997 r. - Dz. U. z 1997 r. poz. 938]