RPO w sprawie pozyskiwania przez służby specjalne informacji objętych tajemnicą telekomunikacyjną
W związku z pojawiającymi się w środkach masowego przekazu informacjami dotyczącymi pozyskiwania przez poszczególne służby informacji objętych tajemnicą komunikowania się w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich został zbadany stan prawny obowiązujący w tym zakresie.
Analiza tego stanu prawnego prowadzi do konkluzji, iż jest on niezgodny z Konstytucją RP oraz z Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Tajemnica komunikowania się obejmuje nie tylko samą treść przekazu (komunikatu, rozmowy), lecz obejmuje ona również takie elementy jak dane dotyczące użytkowników, dane lokalizacyjne urządzenia końcowego czy też dane o próbach uzyskania połączeń. Z art. 159 ust. 2 pkt 4 Prawa telekomunikacyjnego wynika natomiast, iż zakazane jest zapoznawanie się, utrwalanie, przechowywanie, przekazywanie lub inne wykorzystywanie treści lub danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną przez osoby inne niż nadawca i odbiorca komunikatu, chyba, że będzie to konieczne z innych powodów niż wskazane w art. 159 ust. 2 pkt 1-3, przewidzianych ustawą lub przepisami odrębnymi. Ponadto z wyjątkiem przypadków określonych ustawą, ujawnianie lub przetwarzanie treści albo danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną narusza obowiązek zachowania tajemnicy telekomunikacyjnej (art. 159 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego).
Wkroczenie w sferę tajemnicy komunikacyjnej jest możliwe co do zasady jedynie w przypadkach ściśle określonych ustawą. Zawarte w tym zakresie w Prawie telekomunikacyjnym rozwiązania korespondują z treścią art. 49 Konstytucji RP. Stanowi on, iż zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony. Z art. 8 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wynika zaś, że każdy ma prawo do poszanowania swojej korespondencji. Prawo to w rezultacie obejmuje bezpośrednie komunikowanie się z konkretnie oznaczonymi osobami. Korespondencja obejmuje przy tym wszelkie techniczne formy przekazywania wiadomości. Zgodnie z art. 8 ust. 2 Europejskiej Konwencji niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z prawa do poszanowania korespondencji, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.
W ramach prowadzonego postępowania karnego (zarówno w fazie in rem, jak i w fazie in personam) podmioty prowadzące działalność telekomunikacyjną obowiązane są wydać sądowi lub prokuratorowi, na żądanie zawarte w postanowieniu, dane, o których mowa w art. 180c i art. 180d Prawa telekomunikacyjnego, jeżeli dane te mają znaczenie dla toczącego się postępowania (art. 218 § 1 k. p. k.). Postanowienie dotyczące tej materii doręcza się abonentowi telefonu lub nadawcy, którego wykaz połączeń lub innych przekazów informacji został wydany. Doręczenie postanowienia może być odroczone na czas oznaczony, niezbędny ze względu na dobro sprawy, lecz nie później niż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania (art. 218 § 2 k. p. k.). Na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 465 § 2 k. p. k.).
Ze względu na powyższe, Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do Prezesa Rady Ministrów stosownie do art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) o podjęcie działań w celu zmiany obowiązującego w interesującym zakresie stanu prawnego i jego dostosowanie do standardów konstytucyjnych.
źródło: www.rpo.gov.pl
