Konsekwencje kontroli NIK
Wnioski naprawcze, zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych, w najpoważniejszych przypadkach zawiadomienia do prokuratury i innych organów ścigania - to środki, jakie mogą zostać podjęte przez NIK, jeśli inspektorzy podczas audytu stwierdzą błędy w funkcjonowaniu kontrolowanego obszaru.
Rocznie NIK kontroluje około trzech tysięcy instytucji, urzędów i zakładów pracy. Podczas wielu kontroli inspektorzy wykrywają źle funkcjonujące mechanizmy. Dalsza droga postępowania w takich sytuacjach zależy od rodzaju stwierdzonych uchybień.
Jeśli podczas kontroli inspektor stwierdzi, że występuje bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważna szkoda w mieniu, musi zareagować natychmiast. Informuje najszybciej jak to możliwe kierownika jednostki, którą kontroluje, o niebezpieczeństwie. O jakich niebezpieczeństwach mowa? Np. o niezabezpieczonej instalacji elektrycznej, która może doprowadzić do porażenia prądem lub pożaru. Jeśli kontroler uzna, że skala niebezpieczeństwa przekracza kompetencje szefa jednostki, wówczas zawiadamia kierownika jednostki nadrzędnej lub właściwy organ państwowy.
Wnioski pokontrolne to kolejne narzędzie w rękach inspektorów, które pomaga w naprawie wadliwych mechanizmów. Inspektorzy wskazują, jakie ulepszenia są konieczne w badanym obszarze. Kontrolowani są zobowiązani do informowania Izby o stanie realizacji wniosków.
W razie wykrycia wykroczenia lub przestępstwa NIK kieruje zawiadomienie do właściwego organu, np. prokuratury, policji, urzędu skarbowego lub urzędu nadzoru budowlanego. Każdego roku Izba składa ponad sto takich zawiadomień. Najwięcej z nich, bo około 75 proc., trafia do prokuratury. Czego dotyczą? Głównie poświadczenia nieprawdy w dokumentach lub ich fałszowania. Niewiele mniej dotyczy nierzetelnie prowadzonych ksiąg rachunkowych i sprawozdań finansowych.
Każda kontrola NIK weryfikuje wydatkowanie publicznych pieniędzy. Jeśli kontrolerzy odkryją, że gospodarowanie publicznymi środkami w danej instytucji odbywa się niezgodnie z prawem, składają zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Ustawa o finansach publicznych zawiera obszerny katalog takich czynów. Udzielenie zamówień publicznych z naruszeniem przepisów to najczęstszy powód zawiadomień NIK. Na drugim miejscu znajdują się przypadki związane z dotacjami z budżetu państwa, zarówno w zakresie ich przekazywania, jak i wydatkowania. Adresatami zawiadomień są właściwi rzecznicy dyscypliny. Rocznie NIK zwraca się do nich ponad 200 razy.
Warto także wspomnieć o wnioskach legislacyjnych, które NIK kieruje do ustawodawców, gdy podczas kontroli napotyka na luki i sprzeczności w obowiązującym prawie bądź niespójne i niejasne przepisy. O ile wcześniejsze działania NIK dotyczą tylko kontrolowanej jednostki, o tyle wnioski de lege ferenda to działania kompleksowe. Jeśli proponowane zmiany zostaną wprowadzone w życie, dotyczyć będą nie tylko tego jednego skontrolowanego podmiotu, a wszystkich podobnych instytucji w kraju.
źródło: www.nik.gov.pl
