Gumowe umowy o dzieło

W wyniku przeprowadzonej kontroli w zakładach gumowych stwierdzono rażące nieprawidłowości w zakresie prawnej ochrony pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia pracowników i osób tam zatrudnionych.

W zakładzie w listopadzie ub.r. zatrudniano ogółem 170 osób, w tym na umowę o pracę 64 pracowników. Z pozostałymi osobami zawarto umowy cywilno-prawne, tj.: umowy o dzieło, w celu wykonywania tej samej pracy, na tych samych stanowiskach pracy oraz w tym samym czasie, co pracownicy na umowę o pracę. Analiza zawieranych w zakładzie umów o dzieło wykazała występowanie cech charakterystycznych dla stosunku pracy. Jak ustalono w łączących strony umowach o dzieło przeważały cechy istotne dla umowy o pracę, takie jak: osobiste wykonywanie, podporządkowanie pracownika, a także świadczenie tej pracy w warunkach obciążenia podmiotu zatrudniającego ryzykiem prowadzenia zakładu pracy.

Charakter zadań wykonywanych przez osoby zatrudnione na podstawie umów cywilno-prawnych, w tym wymóg odpowiedniego przeszkolenia, wykluczał możliwość zastępstwa osoby wykonującej dzieło przez osoby trzecie, co powodowało konieczność osobistego świadczenia pracy przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o dzieło.

Jak ustalono, umowy o dzieło zawierane były najczęściej z tymi samymi osobami od wielu lat, na kolejne okresy, nigdy nie dłuższe niż jeden miesiąc. W zawieranych umowach o dzieło zobowiązywano osobę do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Czas pracy osób zatrudnionych na podstawie umów o dzieło był planowany i ewidencjonowany. Planowanie czasu pracy osób na umowę o dzieło i pracowników na umowę o pracę zatrudnionych w poszczególnych działach produkcji i utrzymania ruchu odbywał się wspólnie na każdy kolejny tydzień od poniedziałku do piątku, w systemie 3-zmianowym, obejmującym 8 godzin.

Zawieranie umowy cywilno-prawnej bywało również traktowane w zakładzie pracy, jako forma „okresu próbnego”, w celu sprawdzenia przydatności danego pracownika do zatrudnienia go na umowę o pracę. I tak np.: w 2010 roku zatrudniono na umowę o pracę 11 osób, które wcześniej świadczyły pracę na podstawie umowy o dzieło.

Procesy produkcyjne prowadzone były w większości przypadków przy pomocy maszyn i urządzeń nabytych oraz wyprodukowanych przed 1 stycznia 2003 r., tj.: podlegających obowiązkowi dostosowania do minimalnych wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. z 2002 r. nr 191, poz.1596 z póź. zm.). Ustalenia z kontroli wykazały, iż te maszyny i urządzenia nie spełniają przepisów i były eksploatowane pomimo bardzo złego stanu technicznego, najczęściej bez wymaganych osłon strefy niebezpiecznej, co zagraża bezpośrednio życiu i zdrowiu pracowników.

Podczas kontroli stanowisk pracy pięciokrotnie wstrzymano wykonanie pracy oraz osiem razy wstrzymano eksploatację urządzeń w związku z bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia pracowników i osób świadczących pracę na podstawie umowy o dzieło.

Kontrola w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy wykazała, iż w zakładzie nie przestrzegano zasad bhp pomimo stosowania w procesach produkcji szeregu substancji i mieszanin chemicznych, zakwalifikowanych jako szkodliwe, czy wręcz rakotwórcze, które wymagają w większości dobrze wentylowanych stanowisk pracy, jak również – ze względu na ich właściwości – wymuszają zakaz jedzenia, picia, a zwłaszcza palenia tytoniu. Niestety, podczas kontroli stanowisk pracy stwierdzono niesprawną wentylację mechaniczną oraz urządzone miejsca do odpoczynku i spożywania posiłków. Ponadto podczas kontroli stwierdzono szereg nieprawidłowości w zakresie pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń higienicznosanitarnych, tj.:

• szyby w niektórych oknach w halach produkcyjnych były uszkodzone oraz groziły wypadnięciem, co stwarzało zagrożenie wypadkowe;
• wycieki wody z rur wodno-kanalizacyjnych (widoczne pod sufitem) wychodzących z pomieszczeń higienicznosanitarnych znajdujących się nad halą;
• przecieki wód opadowych z nieszczelnego dachu;
• podłoga w wielu miejscach na hali „granulatów” i hali „ciągu” była uszkodzona i posiadała nierówności powstałe z wielu warstw zaschniętego kleju czy ubytków, co stwarzało zagrożenie wypadkowe;
• powłoki malarskie ścian i sufitów w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych nie spełniały podstawowych wymogów higieny, tj.: ściany były brudne, nosiły ślady licznych zalań i zagrzybienia.

W efekcie kontroli wydano 14 decyzji ustnych wykonanych w czasie kontroli, 42 decyzje pisemne oraz 18 wniosków w wystąpieniu. Skierowano wniosek do sądu o ukaranie przeciwko osobie odpowiedzialnej za powstałe wykroczenia polegające na: zawieraniu umów cywilno-prawnych w warunkach, w których – zgodnie z art. 22. § 1 kodeksu pracy – powinny być zawarte umowy o pracę oraz dopuszczeniu do eksploatacji niesprawnych technicznie maszyn i urządzeń, bez wymaganych osłon zabezpieczających strefę niebezpieczną, narażając tym samym życie i zdrowie zatrudnionych pracowników oraz innych osób świadczących pracę na podstawie umowy o dzieło.

Wyrokiem nakazowym sąd rejonowy uznał obwinionego za winnego zarzucanych mu wszystkich stwierdzonych wykroczeń.

źródło: www.pip.gov.pl