Na potrzeby naszej witryny używamy plików cookie w celu personalizacji treści i reklam, analizowania ruchu na stronie oraz udostępniania funkcji mediów społecznościowych.Korzystanie z portalu oznacza akceptację regulaminu.
Sprawdź też: politykę cookiespolitykę prywatności.

Akceptuję
ArsLege - testy z prawa

LexLege Pełny system informacji prawnej LexLege SPRAWDŹ

Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary


Dz.U.2023.0.659 t.j. - Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

Art. 1. Zakres regulacji ustawy

Ustawa określa zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary jako przestępstwa lub przestępstwa skarbowe oraz zasady postępowania w przedmiocie takiej odpowiedzialności.

Art. 2. Ustawowa definicja podmiotu zbiorowego

1. Podmiotem zbiorowym w rozumieniu ustawy jest osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich związków.
2. Podmiotem zbiorowym w rozumieniu ustawy jest również spółka handlowa z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek, spółka kapitałowa w organizacji, podmiot w stanie likwidacji oraz przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną, a także zagraniczna jednostka organizacyjna.

Art. 3. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności za czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej:
1) działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania, podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego uprawnienia lub niedopełnieniu tego obowiązku,
2) dopuszczonej do działania w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w pkt 1,
3) działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego, za zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt 1,
3a) będącej przedsiębiorcą, który bezpośrednio współdziała z podmiotem zbiorowym w realizacji celu prawnie dopuszczalnego
4) (uchylony)
- jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby niemajątkową.

Art. 4. Warunki odpowiedzialności podmiotu zbiorowego

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli fakt popełnienia czynu zabronionego, wymienionego w art. 16 katalog przestępstw za które podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy, przez osobę, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, został potwierdzony prawomocnym wyrokiem skazującym tę osobę, wyrokiem warunkowo umarzającym wobec niej postępowanie karne albo postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, orzeczeniem o udzielenie tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności albo orzeczeniem sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.

Art. 4a. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego niezależnie od wydania wyroku lub orzeczenia wobec osoby fizycznej

W przypadku popełnienia czynu zabronionego, wymienionego w art. 16 katalog przestępstw za które podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy ust. 1 pkt 8, przez osobę, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności niezależnie od wydania wyroku albo orzeczenia, o których mowa w art. 4 warunki odpowiedzialności podmiotu zbiorowego.

Art. 5. Odpowiedzialność za czyn zabroniony popełniony wskutek braku staranności w wyborze osoby fizycznej lub braku nadzoru

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli do popełnienia czynu zabronionego doszło w następstwie:
1) co najmniej braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, pkt 2 lub 3, lub co najmniej braku należytego nadzoru nad tą osobą – ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego;
2) organizacji działalności podmiotu zbiorowego, która nie zapewniała uniknięcia popełnienia czynu zabronionego przez osobę, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, pkt 1 lub 3a, podczas gdy mogło je zapewnić zachowanie należytej staranności, wymaganej w danych okolicznościach, przez organ lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego.

Art. 7. Wymiar kary pieniężnej wobec podmiotu zbiorowego

Wobec podmiotu zbiorowego sąd orzeka karę pieniężną w wysokości od 1000 do 5 000 000 złotych, nie wyższą jednak niż 3 % przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego.

Art. 8. Przepadek przedmiotów, korzyści majątkowej, równowartości przedmiotów lub korzyści majątkowej

1. Wobec podmiotu zbiorowego orzeka się przepadek:
1) przedmiotów pochodzących chociażby pośrednio z czynu zabronionego lub które służyły lub były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego;
2) korzyści majątkowej pochodzącej chociażby pośrednio z czynu zabronionego;
3) równowartości przedmiotów lub korzyści majątkowej pochodzących chociażby pośrednio z czynu zabronionego.
2. Przepadku wymienionego w ust. 1 nie orzeka się, jeżeli przedmiot, korzyść majątkowa lub ich równowartość podlega zwrotowi innemu uprawnionemu podmiotowi.

Art. 9. Zakazy orzekane wobec podmiotu zbiorowego, podanie wyroku do publicznej wiadomości

1. Wobec podmiotu zbiorowego można orzec:
1) zakaz promocji lub reklamy prowadzonej działalności, wytwarzanych lub sprzedawanych wyrobów, świadczonych usług lub udzielanych świadczeń;
2) zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi;
2a) zakaz dostępu do środków, o których mowa w art. 5 pojęcie środków publicznych i dochodów publicznych ust. 3 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.) - w przypadku skazania osoby, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, za przestępstwo, o którym mowa w art. 9 zatrudnianie cudzoziemców przebywających w RP nielegalnie lub art. 10 zatrudnianie przebywających w RP nielegalnie cudzoziemców w warunkach szczególnego wykorzystania ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1745);
3) zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem;
4) zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne;
5) (uchylony)
6) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4, orzeka się na okres od 1 roku do lat 5; orzeka się je w latach.
2a. W przypadku skazania osoby, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, za przestępstwo, o którym mowa w art. 9 zatrudnianie cudzoziemców przebywających w RP nielegalnie lub art. 10 zatrudnianie przebywających w RP nielegalnie cudzoziemców w warunkach szczególnego wykorzystania ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sąd może zasądzić na rzecz Skarbu Państwa kwotę stanowiącą równowartość środków publicznych, o których mowa w ust. 1 pkt 2a, otrzymanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wydanie wyroku albo orzeczenia, o którym mowa w art. 4 warunki odpowiedzialności podmiotu zbiorowego.
3. (uchylony)

Art. 10. Orzekanie kary pieniężnej, zakazów lub podania wyroku do publicznej wiadomości

Orzekając karę pieniężną, zakazy lub podanie wyroku do publicznej wiadomości, sąd uwzględnia w szczególności wagę nieprawidłowości w wyborze lub nadzorze, o których mowa w art. 5 odpowiedzialność za czyn zabroniony popełniony wskutek braku staranności w wyborze osoby fizycznej lub braku nadzoru, rozmiary korzyści uzyskanej lub możliwej do uzyskania przez podmiot zbiorowy, jego sytuację majątkową, społeczne następstwa ukarania oraz wpływ ukarania na dalsze funkcjonowanie podmiotu zbiorowego.

Art. 11. Orzekanie kary pieniężnej albo przepadku korzyści majątkowej

1. Orzekając karę pieniężną lub przepadek, sąd uwzględnia prawomocne orzeczenie o nałożeniu na podmiot zbiorowy odpowiedzialności posiłkowej za karę grzywny lub ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów orzeczone wobec osoby fizycznej, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, za przestępstwo skarbowe.
2. Orzekając przepadek korzyści majątkowej lub jej równowartości, sąd uwzględnia prawomocne orzeczenie wydane na podstawie art. 24 odpowiedzialność posiłkowa za karę grzywny § 5 Kodeksu karnego skarbowego, nakładające na podmiot zbiorowy obowiązek zwrotu korzyści majątkowej osiągniętej w wyniku przestępstwa osoby fizycznej, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej.

Art. 12. Odstąpienie od orzeczenia kary pieniężnej na rzecz orzeczenia przepadku, zakazu lub podania wyroku do publicznej wiadomości

W szczególnie uzasadnionych wypadkach, gdy czyn zabroniony stanowiący podstawę odpowiedzialności podmiotu zbiorowego nie przyniósł temu podmiotowi korzyści, sąd może odstąpić od orzeczenia kary pieniężnej, poprzestając na orzeczeniu przepadku, zakazu lub podania wyroku do publicznej wiadomości, z zastrzeżeniem przepisów art. 8 przepadek przedmiotów, korzyści majątkowej, równowartości przedmiotów lub korzyści majątkowej, ust. 2 i art. 11 orzekanie kary pieniężnej albo przepadku korzyści majątkowej,

Art. 13. Przesłanki orzeczenia surowszej kary pieniężnej

Jeżeli przed upływem 5 lat od orzeczenia kary pieniężnej zostanie ponownie popełniony czyn zabroniony stanowiący podstawę odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, wobec tego podmiotu można orzec karę pieniężną w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Art. 15. Przedawnienie wykonania kary i środków karnych

Kary pieniężnej, przepadku, zakazów ani podania wyroku do publicznej wiadomości nie wykonuje się, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za czyn zabroniony pod groźbą kary upłynęło 10 lat.

Art. 15a. Egzekucja zasądzonej równowartości otrzymanych środków publicznych

Egzekucję środka, o którym mowa w art. 9 zakazy orzekane wobec podmiotu zbiorowego, podanie wyroku do publicznej wiadomości ust. 2a, prowadzi naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na siedzibę sądu pierwszej instancji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W celu wykonania środka sąd niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku, o którym mowa w art. 9 zakazy orzekane wobec podmiotu zbiorowego, podanie wyroku do publicznej wiadomości ust. 2a, przesyła organowi egzekucyjnemu jego odpis lub wyciąg.

Art. 16. Katalog przestępstw za które podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy

1. Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy, jeżeli osoba, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, popełniła przestępstwo:
1) przeciwko obrotowi gospodarczemu, określone w:
a) art. 296 wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym, art 297-306c oraz art. 308 odpowiedzialność indywidualna zarządcy Kodeksu karnego,
b) art 430-440 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2283 i 2640),
c) art 87–98 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. z 2022 r. poz. 2244),
d) art. 171 odpowiedzialność karna za prowadzenie działalności bez zezwolenia ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324, 2339, 2640 i 2707 oraz z 2023 r. poz. 180),
e) art 303-305 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 324 oraz z 2022 r. poz. 2185),
f) art 585-592 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467, 1488, 2280 i 2436),
g) art. 33 odpowiedzialność karna za naruszenie przepisów ustawy w zakresie zezwolenia na obrót lub jego warunków ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1666 oraz z 2023 r. poz. 185),
h) art. 133 przepis karny, art. 136 przepis karny i art. 139 przepis karny ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1650 oraz z 2023 r. poz. 261),
i) (uchylona)
j) art 63–63c ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2378);
2) przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, określone w:
a) art 310-314 Kodeksu karnego,
b) art 178–183 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500, 1488, 1933, 2185 i 2640 oraz z 2023 r. poz. 180),
c) art. 37 odpowiedzialność karna za naruszenie przepisów ustawy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U.z 2023 r. poz. 110),
d) art 99-101 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2554),
e) art 37–41 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz. U. z 2023 r. poz. 414);
3) łapownictwa i płatnej protekcji, określone w:
a) art 228-230a, art. 250a i art. 296a łapownictwo na stanowisku kierowniczym Kodeksu karnego,
b) art. 192b uchylony i art. 192c uchylony ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, 2674 i 2770),
c) art 46-48 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1599 i 2185);
4) przeciwko ochronie informacji, określone w art 267-269b Kodeksu karnego;
5) przeciwko wiarygodności dokumentów, określone w art 270-273 Kodeksu karnego;
6) przeciwko mieniu, określone w art. 286 oszustwo i art. 287 oszustwo komputerowe oraz w art 291-293 Kodeksu karnego;
7) przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, określone w art 199-200b i art 202-204 Kodeksu karnego;
8) przeciwko środowisku, określone w:
a) rozdziale XXII Kodeksu karnego,
b) art 31-34 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1816),
c) (uchylona)
d) art 58–61 i art. 64 odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy w zakresie bezpieczeństwa ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. z 2022 r. poz. 546),
e) art. 37b wprowadzanie do obrotu lub nie wycofywanie z rynku substancji chemicznej, jej mieszaniny lub wyrobu wbrew decyzji inspektora sanitarnego ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 338),
f) art. 127a naruszenie przepisów o posiadaniu roślin lub zwierząt objętych ochroną gatunkową i art. 128a odpowiedzialność karna za handel gatunkami podlegającymi ochronie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2022 r. poz. 916, 1726, 2185 i 2375),
g) art. 52 i art. 53 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2065);
h) art. 35a ustawy z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (Dz. U. z 2020 r. poz. 1955, z 2022 r. poz. 1250 oraz z 2023 r. poz. 261);
9) przeciwko ludzkości określone w art. 119 dyskryminacja Kodeksu karnego oraz przeciwko wolności i porządkowi publicznemu, określone w art. 189a handel ludźmi i w art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika, art. 255 publiczne nawoływanie do popełnienia lub pochwalanie występku lub przestępstwa skarbowego, art 256–258, art. 263 wyrób, handel lub posiadanie broni palnej lub amunicji bez zezwolenia oraz w art. 264 nielegalne przekroczenie granicy RP i art. 264a umożliwienie nielegalnego pobytu na terytorium RP Kodeksu karnego;
9a) przeciwko rodzinie i opiece określone w art. 211a organizowanie adopcji dzieci w celu osiągnięcia korzyści majątkowej Kodeksu karnego;
9b) określone w art. 55 przepis karny ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2023 r. poz. 102);
10) określone w art 23-24b ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1233);
11) przeciwko własności intelektualnej, określone w art 115-1181 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509);
12) o charakterze terrorystycznym oraz określone w art. 165a finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym i art. 255a rozpowszechnianie treści ułatwiających popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym Kodeksu karnego;
13) określone w art. 53 niezgodne z ustawą wytwarzanie, przetwarzanie lub przerabianie nowych substancji psychotropowych, art. 55 odpowiedzialność karna za niezgodny z ustawą przywóz, wywóz, przewóz albo wewnątrzwspólnotowe nabycie lub dostawę środków odurzających lub substancji ust. 1 i 3, art. 56 odpowiedzialność karna za wprowadzanie do obrotu wbrew przepisom ustawy środków odurzających lub substancji ust. 1 i 3, art. 57 karalność przygotowania, art. 58 odpowiedzialność karna za udzielanie, ułatwianie, ułatwianie lub umożliwianie użycia albo nakłanianie do użycia środka lub substancji, art. 59 odpowiedzialność karna za ułatwianie, umożliwianie, nakłanianie do użycia środka lub substancji w celu osiągnięcia korzyści ust. 1 i 2, art. 61 odpowiedzialność karna za naruszenie przepisów rozporządzeń unijnych, art. 62 odpowiedzialność karna za nieuprawnione posiadanie środków odurzających lub substancji ust. 1 i 2, art. 63 odpowiedzialność karna za niezgodny z ustawą zbiór i uprawa maku, liści, żywicy, art. 64 odpowiedzialność karna za kradzież środków odurzających i innych substancji ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600)
14) określone w art 124–126, art. 127 prowadzenie hurtowni farmaceutycznej, apteki lub punktu aptecznego bez zezwolenia, art. 127a prowadzenie pośrednictwa w obrocie produktami leczniczymi bez wymaganego wpisu lub zezwolenia, art. 129 prowadzenie reklamy produktu leczniczego wbrew przepisom ustawy, art. 129a kierowanie do publicznej wiadomości reklamy produktów leczniczych wbrew przepisom ustawy, art 130–132c i art. 132e prowadzenie obrotu produktami leczniczymi weterynaryjnymi bez zgłoszenia wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301);
15) określone w art. 58 odpowiedzialność karna za organizowanie imprezy bez zezwolenia, wbrew zakazowi lub nie zachowanie warunków bezpieczeństwa ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1466 i 1700);
16) określone w art 45-51 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2057 oraz z 2022 r. poz. 1855);
17) określone w art. 9 zatrudnianie cudzoziemców przebywających w RP nielegalnie i art. 10 zatrudnianie przebywających w RP nielegalnie cudzoziemców w warunkach szczególnego wykorzystania ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
18) określone w art. 57g odpowiedzialność karna za wytwarzanie, magazynowanie, przeładunek, przesyłanie, dystrybucję lub obrót paliwami ciekłymi bez wymaganej koncesji ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385, z późn. zm.);
19) określone w art 168f–168h ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 479, z późn. zm.);
20) określone w art. 62 odpowiedzialność karna za wypłatę środków z rachunku mieszkaniowego wbrew przepisom ustawy ustawy z dnia 20 maja 2021 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. poz. 1177).
2. Podmiot zbiorowy podlega również odpowiedzialności na podstawie ustawy, jeżeli osoba, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, popełniła przestępstwo skarbowe:
1) przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji, określone w art. 54 uchylanie się od opodatkowania § 1 i 2, art. 55 zatajenie prowadzenia działalności gospodarczej § 1 i 2, art. 56 podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy albo niezawiadomienie o zmianie danych § 1 i 2, art. 58 uchylony § 2 i 3, art. 59 uchylony § 1-3, art. 60 nie prowadzenie lub przechowywanie w niewłaściwym miejscu księgi § 1-3, art. 61 nierzetelne prowadzenie księgi § 1, art. 62 niedopełnianie obowiązków w zakresie wystawiania faktur i rachunków za wykonane świadczenia § 1-4, art. 63 wydawanie, sprowadzanie i sprzedaż wyrobów akcyzowych bez znaków akcyzy § 1-4, art. 64 wyprowadzenie ze składu podatkowego wyrobów akcyzowych bez znaków akcyzy w celu wywozu za granicę § 1, art. 65 nabywanie, przechowywanie, przewożenie lub przesyłanie wyrobów akcyzowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego § 1-3, art. 66 niewłaściwe oznaczanie wyrobów akcyzowych znakami akcyzy § 1, art. 67 podrabianie lub przerabianie znaków akcyzy § 1 i 2, art. 68 niedopełnienie obowiązków w zakresie sporządzania spisów i oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy § 1, art. 69 produkcja, import lub obrót wyrobami akcyzowymi bez urzędowego sprawdzenia, podawanie nieprawdziwych danych o wyprodukowanych wyrobach § 1-3, art. 70 przekazywanie osobie nieuprawionej lub przyjmowanie od osoby nieuprawnionej znaków akcyzy § 1-4, art 71-72, art. 73 niezachowanie warunków zwolnienia wyrobu akcyzowego z obowiązku oznaczania znakami akcyzy § 1, art. 73a zmiana przeznaczenia wyrobu akcyzowego § 1 i 2, art. 74 uchylony § 1-3, art. 75 niedopełnienie obowiązku rozliczenia się z otrzymanych znaków akcyzy § 1 i 2, art. 76 narażenie organu podatkowego na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej § 1 i 2, art. 77 nieterminowe wpłacanie przez płatnika lub inkasenta pobranego podatku § 1 i 2, art. 78 nie pobieranie przez płatnika podatku lub pobieranie podatku w kwocie niższej od należnej § 1 i 2, art. 80 nieterminowe składanie informacji podatkowych § 1-3, art. 80a podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w informacji podsumowującej § 1, art. 82 narażenie finansów publicznych na uszczuplenie przez poprzez nienależną wypłatę, pobranie lub niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji lub subwencji § 1 oraz art. 83 udaremnianie lub utrudnianie wykonania czynności kontrolnych, audytowych lub dokonania nabycia sprawdzającego § 1 Kodeksu karnego skarbowego;
2) przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami, określone w art. 85 wyłudzenie dokumentu dotyczącego warunków obrotu z zagranicą towarami lub usługami § 1 i 2, art. 86 naruszenie obowiązków celnych
§ 1-3, art. 87 oszustwo celne § 1-3, art. 88 naruszenie warunków procedury odprawy czasowej § 1 i 2, art. 89 naruszenie warunków zwolnienia towaru od należności celnej § 1 i 2, art. 90 usuwanie towaru lub środka przewozowego spod dozoru celnego § 1 i 2, art. 91 nabywanie, przechowywanie lub przewóz towaru stanowiącego przedmiot czynu zabronionego § 1-3, art. 92 narażenie organu na nienależny zwrot należności celnej lub umorzenie należności celnej należnej do zapłacenia § 1 i 2, art. 93 naruszenie przepisów o warunkach działalności wolnego obszaru celnego, składu wolnocłowego lub składu celnego, 94 § 1 i 2 oraz art. 95 nieprzechowywanie dokumentów mających znaczenie kontroli celnej
§ 1 Kodeksu karnego skarbowego;
3) przeciwko obrotowi dewizowemu, określone w art. 97 wyłudzanie indywidualnych zezwoleń dewizowych § 1-3, art. 98 uchylony § 1, art. 99 uchylony § 1 i 2, art. 101 bezprawne nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych przez nierezydenta § 1, art. 102 nabywanie przez rezydenta udziałów, akcji lub nieruchomości bez zezwolenia dewizowego § 1, art. 103 zbywanie bez wymaganego zezwolenia papierów wartościowych w krajach trzecich przez rezydenta § 1, art. 104 otwieranie lub utrzymywanie rachunku bankowego przez rezydenta bez zezwolenia § 1, art. 105 uchylony § 1, art. 106 uchylony § 1, art. 106a uchylony § 1, art. 106b uchylony § 1, art. 106c dokonywanie w obrocie dewizowym z zagranicą rozliczeń pieniężnych bez zezwolenia § 1, art. 106d prowadzenie działalności kantorowej bez wpisu do rejestru § 1, art. 106i uchylony § 1 oraz art. 106j dokonanie przekazu związanego z obrotem dewizowym bez pośrednictwa uprawnionego banku § 1 Kodeksu karnego skarbowego;
4) przeciwko organizacji gier hazardowych, określone w art. 107 urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia § 1-3, art. 107a urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych bez urzędowego sprawdzenia lub urzędowych zamknięć § 1, art. 108 urządzanie lub prowadzenie loterii wbrew przepisom ustawy lub warunkom zezwolenia, art. 109 uczestnictwo w grze hazardowej prowadzonej z naruszeniem prawa, art. 110 trudnienie się sprzedażą losów - zakres czynu zabronionego i art. 110a reklamowanie gier i zakładów wzajemnych wbrew przepisom ustawy Kodeksu karnego skarbowego.

Art. 21. Przedstawiciel podmiotu zbiorowego w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe

1. W postępowaniu karnym albo w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe przeciwko osobie, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, o czyn zabroniony określony w art. 16 katalog przestępstw za które podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyniósł on lub mógł przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby niemajątkową, podmiot ten może zgłosić udział swojego przedstawiciela w postępowaniu przed sądem, nie później niż przed zamknięciem przewodu sądowego w pierwszej instancji.
2. Przedstawicielem podmiotu zbiorowego nie może być osoba, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, przeciwko której toczy się postępowanie karne albo postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe.
3. Zgłoszenie udziału przedstawiciela podmiotu zbiorowego następuje w formie pisemnej. Przepisy art. 119 elementy pisma procesowego i art. 120 braki formalne pisma procesowego Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio.
4. Jeżeli w postępowaniu przygotowawczym zostanie ustalony podmiot, o którym mowa w ust. 1, należy niezwłocznie powiadomić ten podmiot o przysługujących mu uprawnieniach i obowiązkach, o których mowa w ust. 1-3 oraz w art. 21a uprawnienia podmiotu zbiorowego w postępowaniu sądowym z udziałem przedstawiciela podmiotu zbiorowego.
5. Jeżeli podmiot, o którym mowa w ust. 1, zostanie ustalony w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, przed zamknięciem przewodu sądowego, przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 21a. Uprawnienia podmiotu zbiorowego w postępowaniu sądowym z udziałem przedstawiciela podmiotu zbiorowego

1. W postępowaniu sądowym, po zgłoszeniu w nim udziału przedstawiciela podmiotu zbiorowego, podmiotowi temu przysługują uprawnienia określone w art. 156 udostępnianie akt sprawy, art. 167 inicjatywa dowodowa, art. 171 zasady prowadzenia przesłuchiwania § 2, art. 341 posiedzenie w sprawie warunkowego umorzenia postępowania § 1, art. 343 uwzględnienie wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy § 5, art. 343a rozpoznanie wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez postępowania dowodowego, art. 350 zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej § 2 pkt 2, art. 352 dopuszczenie dowodów i sprowadzenie ich na rozprawę, art. 396 czynności dowodowe poza rozprawą § 3, art. 406 kolejność głosów po zamknięciu przewodu sądowego, art. 422 wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienie wyroku § 1, art. 423 termin sporządzenia uzasadnienia wyroku § 2, art. 425 odwołanie od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji, art. 444 podmioty uprawnione do wniesienia apelacji, art. 457 uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego § 2 i art. 459 zażalenia na postanowienia sądu Kodeksu postępowania karnego.
2. Sąd może przesłuchać przedstawiciela podmiotu zbiorowego w charakterze świadka. Osoba ta może odmówić zeznań. Przepisy art. 72 prawo do korzystania z pomocy tłumacza, art. 75 obowiązek stawiennictwa oskarżonego, art. 87 pełnomocnik strony i art. 89 odesłanie do przepisów postępowania cywilnego o pełnomocnictwie Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio.
3. W przypadku skorzystania z uprawnienia określonego w art. 171 zasady prowadzenia przesłuchiwania § 2 lub art. 406 kolejność głosów po zamknięciu przewodu sądowego § 1 Kodeksu postępowania karnego przedstawiciel podmiotu zbiorowego może, uwzględniając kolejność wskazaną w art. 370 kolejność zadawania pytań osobom przesłuchiwanym § 1 oraz w art. 406 kolejność głosów po zamknięciu przewodu sądowego § 1 Kodeksu postępowania karnego, odpowiednio zadawać pytania stronom lub zabrać głos po zamknięciu przewodu sądowego przed wystąpieniem obrońcy oskarżonego.

Art. 22. Odesłanie do przepisów kodeksu postępowania karnego

Do postępowania w sprawie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, o ile przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. Nie stosuje się jednak przepisów Kodeksu postępowania karnego o oskarżycielu prywatnym, przedstawicielu społecznym, postępowaniu przygotowawczym, postępowaniach szczególnych oraz o postępowaniu karnym w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Art. 24. Właściwość sądów w sprawach podlegających regulacji ustawy

1. W sprawach odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary orzeka w pierwszej instancji sąd rejonowy, w którego okręgu popełniono czyn zabroniony, a jeżeli czyn taki popełniono w okręgu kilku sądów, na polskim statku wodnym lub powietrznym albo za granicą - sąd rejonowy, w którego okręgu znajduje się siedziba podmiotu zbiorowego, a w przypadku zagranicznej jednostki organizacyjnej - siedziba jej przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Środki odwoławcze od wyroków oraz orzeczeń i zarządzeń zamykających drogę do wydania wyroku rozpoznaje sąd okręgowy właściwy według przepisów Kodeksu postępowania karnego, a środki odwoławcze od pozostałych postanowień, zarządzeń i czynności - sąd rejonowy w innym równorzędnym składzie.

Art. 25. Szczególna waga lub zawiłość sprawy a właściwość sądu

Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę ze względu na jej szczególną wagę lub zawiłość. Przepis art. 24 właściwość sądów w sprawach podlegających regulacji ustawy, ust. 2 stosuje się odpowiednio do sądu apelacyjnego lub okręgowego.

Art. 26a. środek zapobiegawczy

1. W postępowaniu w sprawie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego lub w postępowaniu karnym albo postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe przeciwko osobie, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, o czyn zabroniony określony w art. 16 katalog przestępstw za które podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy, sąd może zastosować wobec podmiotu zbiorowego środek zapobiegawczy w postaci zakazu łączenia się, podziału lub przekształcenia się podmiotu zbiorowego, zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania tych postępowań, a także obciążania w tym czasie bez zgody sądu swojego majątku lub zbywania bez takiej zgody określonych przez sąd składników majątkowych.
2. Na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego przysługuje zażalenie.
3. Okres wykonywania środka zapobiegawczego w postaci zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania postępowania zalicza się do okresu, na który orzeczono zakaz, o którym mowa w art. 9 zakazy orzekane wobec podmiotu zbiorowego, podanie wyroku do publicznej wiadomości ust. 1 pkt 4.
4. W przypadku zastosowania środka zapobiegawczego w postaci zakazu ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania postępowania, przy orzekaniu zakazu, o którym mowa w art. 9 zakazy orzekane wobec podmiotu zbiorowego, podanie wyroku do publicznej wiadomości ust. 1 pkt 4, nie stosuje się przepisu art. 14 zakaz orzekania wobec podmiotu zbiorowego kary pieniężnej, przepadku, zakazów lub podania wyroku do publicznej wiadomości.

Art. 27. Legitymacja do wszczęcia postępowania

1. Postępowanie wszczyna się na wniosek prokuratora lub pokrzywdzonego, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. W sprawach, w których podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego jest czyn zabroniony uznany przez ustawę za czyn nieuczciwej konkurencji, postępowanie wszczyna się również na wniosek Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Art. 29. Elementy wniosku o wszczęcie postępowania

Wniosek powinien zawierać:
1) oznaczenie wnioskodawcy oraz jego adres dla doręczeń;
2) oznaczenie podmiotu zbiorowego oraz jego adres dla doręczeń;
3) dokładne określenie czynu zabronionego stanowiącego podstawę odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, z uwzględnieniem okoliczności, o których mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej i art. 5 odpowiedzialność za czyn zabroniony popełniony wskutek braku staranności w wyborze osoby fizycznej lub braku nadzoru;
4) wskazanie prawomocnego wyroku lub innego orzeczenia, o którym mowa w art. 4 warunki odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, wraz z oznaczeniem sądu lub organu, który wydał to orzeczenie;
5) wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy;
6) uzasadnienie;
7) wykaz dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się wnioskodawca.

Art. 33. Uprawnienia podmiotu zbiorowego w postępowaniu

1. W imieniu podmiotu zbiorowego w postępowaniu występuje osoba wchodząca w skład organu uprawnionego do reprezentowania tego podmiotu.
2. Podmiot zbiorowy może ustanowić obrońcę spośród radców prawnych lub adwokatów.
3. Osoba, o której mowa w ust. 1, ma prawo składania wyjaśnień, może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. Osoba ta ma prawo składania wyjaśnień do każdego dowodu przeprowadzonego na rozprawie.
4. W imieniu podmiotu zbiorowego w postępowaniu nie może występować osoba, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej.
5. W przypadku wyznaczenia przez podmiot zbiorowy osoby, o której mowa w art. 3 odpowiedzialność podmiotu zbiorowego za zachowanie osoby fizycznej, sąd wzywa podmiot zbiorowy do wskazania, w terminie 30 dni, innej osoby, która będzie występowała w postępowaniu w jego imieniu.
6. W razie niewyznaczenia w terminie innej osoby, o której mowa w ust. 5, albo gdy nie działają organy uprawnione do reprezentowania podmiotu zbiorowego, sąd wyznacza temu podmiotowi obrońcę z urzędu, spośród osób wymienionych w ust. 2.

Art. 34. Strony postępowania

1. W rozprawie mogą wziąć udział: wnioskodawca, pokrzywdzony dopuszczony do udziału w postępowaniu obok prokuratora, przedstawiciel podmiotu zbiorowego i jego obrońca.
2. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo strony nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Art. 36. Samodzielność rozstrzygania w granicach wniosku, moc wiążąca orzeczeń, ustalanie powagi rzeczy osądzonej lub zawisłości sprawy

1. Sąd rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne w granicach wniosku; orzeczenia, o których mowa w art. 4 warunki odpowiedzialności podmiotu zbiorowego, są jednak wiążące.
2. Powagę rzeczy osądzonej lub zawisłość sprawy ustala się wyłącznie według czynu zabronionego, za który podmiot zbiorowy poniósł albo ma ponieść odpowiedzialność.

Art. 37. Odczytywanie na rozprawie dokumentów i odtwarzanie zapisów czynności procesowych

1. Sąd może odczytywać na rozprawie głównej protokoły przesłuchań świadków, oskarżonych i obwinionych, a także zawiadomienia o przestępstwie sporządzone w postępowaniu prowadzonym na podstawie odrębnych przepisów.
2. Wolno również odczytywać na rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu prowadzonym na podstawie odrębnych przepisów.
3. Jeżeli czynność procesowa była utrwalona za pomocą stenogramu lub urządzenia rejestrującego dźwięk lub obraz, zapis taki można również odtworzyć na rozprawie.

Art. 38. Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie

1. Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie można uznać bez ich odczytania za ujawnione w całości lub części; należy je jednak odczytać, jeżeli którakolwiek ze stron tego zażąda.
2. Żądanie strony, której protokół lub dokument nie dotyczy, nie stoi na przeszkodzie uznaniu tego protokołu lub dokumentu za ujawnione bez ich odczytania.

Art. 41. Przesłanki udzielenia przez sąd i prokuratora pomocy prawnej

1. W sprawach dotyczących odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary sąd i prokurator udzielają pomocy prawnej na wniosek właściwego organu państwa obcego.
2. W sprawach, w których czynem zabronionym jest czyn uznany przez ustawę za czyn nieuczciwej konkurencji, pomocy prawnej udziela również Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Art. 42. Odesłanie do przepisów kodeksu karnego wykonawczego

Do wykonania orzeczonej kary pieniężnej, przepadku, zakazów oraz podania wyroku do publicznej wiadomości stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu karnego wykonawczego dotyczące wykonania grzywny, przepadku, zakazów oraz podania wyroku do publicznej wiadomości, przy czym kara pieniężna jest płatna z przychodu podmiotu zbiorowego.

Art. 47. Przepisy wykonawcze

Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie upoważnień zmienionych niniejszą ustawą zachowują moc przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są z nią sprzeczne.

Art. 48. Wejście ustawy w życie

Ustawa wchodzi w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia.


----------
[Ustawa została ogłoszona 27.11.2002 r. - Dz.U. z 2002 r. poz. 166]
Wykrzyknik

Kliknij "Lubię to!", aby otrzymywać informacje o promocjach, rabatach, aktualnościach.