Wolność słowa kontra dobra osobiste
9 listopada 2010 r. o godz. 9.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący postępowania zabezpieczającego w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych.
Art. 755 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z Konstytucą RP przez to, że nie określa ram czasowych na zabezpieczenie polegające na zakazie publikacji w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych.
Z art. 755 § 2 k.p.c. wynika, że w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, sąd odmawia udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji, jeżeli zabezpieczeniu sprzeciwia się ważny interes publiczny. Przesłanka udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji w niniejszych sprawach jest więc spełniona w wypadkach, gdy brak jest okoliczności, które przemawiałyby za istnieniem ważnego interesu publicznego w opublikowaniu danej publikacji. W takich jedynie sprawach sąd będzie mógł udzielić zabezpieczenia.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, faktyczne ograniczenie wolności prasy może więc wystąpić tylko w sytuacji wyjątkowej. Może być nałożone przez uprawniony do tego niezawisły sąd w konkretnej relacji prawno-procesowej. Zabezpieczenie stanowi bowiem decyzję procesową związaną ściśle z trwającym postępowaniem sądowym, którego celem i podstawą jest konieczność ochrony interesów prawnych strony procesowej. Z tych względów Trybunał przyjął, że badana instytucja nie budzi wątpliwości z punktu widzenia norm konstytucyjnych.
Trybunał Konstytucyjny zauważył również, że kwestionowany przepis, w porównaniu z jego brzmieniem sprzed dnia wejścia w życie ustawy z 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw stanowi łagodniejsze z punktu widzenia ochrony wolności słowa i wolności wypowiedzi rozwiązanie prawne, gdyż wprowadza przesłanki ograniczające możliwość zastosowania tego zabezpieczenia. Na podstawie art. 755 k.p.c. w pierwotnym brzmieniu, odmowa zabezpieczenia mogła nastąpić wyłącznie w oparciu o ogólne przesłanki, a więc poprzez ważenie interesu stron. Tymczasem kwestionowany art. 755 § 2 k.p.c. zaostrza i uzupełnia kryteria dopuszczalności jego stosowania.
Niemniej jednak Trybunał przyjął, że zasadne byłoby wprowadzenie czasowego ograniczania stosowania zakazu publikacji, poprzez wprowadzenie istotnych gwarancji prawnych szybkiego załatwiania spraw przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, w których zastosowane zostało to zabezpieczenie. W szczególności, zadaniem ustawodawcy jest takie ukształtowanie przepisów k.p.c., aby wyeliminować przewlekłość niniejszego postępowania. Trybunał Konstytucyjny przyjął, że niedopuszczalny byłby stan, w którym czasowy zakaz publikacji przeobraziłby się w zakaz o charakterze trwałym. Taka praktyka byłaby bowiem niezgodna z konstytucją. W związku z tym ustawodawca powinien uzupełnić obowiązujące przepisy tak, aby zdyscyplinować sądy celem sprawnego załatwiania spraw. W szczególności można rozważyć wprowadzenie ustawowo określonego terminu rozpatrzenia sprawy, w której dokonano zabezpieczenia w postaci zakazu publikacji.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Andrzej Rzepliński, a sprawozdawcą był sędzia TK Zbigniew Cieślak.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
