ETPC: asesor wydając decyzję o tymczasowym aresztowaniu nie jest niezawisły

W dniu 3 listopada 2011 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok w sprawie Stokłosa przeciwko Polsce (skarga nr 32602/08), dotyczący zarzutu naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji.

Skarżący Henryk Stokłosa podniósł zarzut naruszenia art. 5 ust. 3 Konwencji (prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego) w związku z brakiem gwarancji niezawisłości asesora sądowego, który wydał w jego sprawie postanowienie o tymczasowym aresztowaniu.

Trybunał ustalił, że prokuratura wszczęła postępowanie karne przeciwko skarżącemu w związku z podejrzeniem popełnienia przez niego przestępstw o charakterze korupcyjnym. W 2006 roku Henryk Stokłosa, były senator i dobrze prosperujący przedsiębiorca, opuścił terytorium Polski. Na dalszym etapie postępowania Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi Północ wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu skarżącego. Henryk Stokłosa został zatrzymany w Niemczech na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania, a następnie poddany procedurze związanej z jego wykonaniem. W dniu 21 grudnia 2007 roku asesor sądowy przedłużył stosowanie tymczasowego aresztowania wobec skarżącego.

Trybunał uznał w tej konkretnej sprawie, że asesor nie został wyposażony w atrybut niezawisłości, który wymagany jest zgodnie z artykułem 5 ust. 3 Konwencji. Trybunał zauważył w tym względzie, że asesor sądowym mógł zostać w dowolnym czasie odwołany z funkcji przez Ministra Sprawiedliwości oraz że nie istniały wystarczające gwarancje chroniące go przed arbitralnym wykonaniem tego uprawnienia przez Ministra.

Trybunał nie znalazł podstaw do przyjęcia założenia, że Minister Sprawiedliwości- Prokurator Generalny wykazywał zainteresowanie postępowaniem prowadzonym przeciwko skarżącemu, co w konsekwencji mogłoby wpłynąć na decyzję wydaną w przedmiotowej sprawie przez asesora. Trybunał nie podzielił przy tym opinii Rządu, co do tego iż wszelkie uchybienia w decyzji wydanej przez asesora sądowego zostały naprawione w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Okręgowym w Warszawie, który orzekając w składzie trzech sędziów zawodowych utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. Trybunał uznał bowiem, że doktryna usunięcia skutków naruszenia powstałego na poziomie pierwszej instancji nie ma zastosowania w odniesieniu do sądowej kontroli zatrzymania lub stosowania tymczasowego aresztowania wobec osoby podejrzanej o popełnienie czynu zagrożonego karą na podstawie artykułu 5 ust. 3 Konwencji. Trybunał zaznaczył ponadto, że niniejsze postanowienie Konwencji nakłada na urzędnika sądowego obowiązek spełnienia warunków określonych w orzecznictwie Trybunału, w szczególności wymogu posiadania gwarancji niezawisłości od władzy wykonawczej oraz stron postępowania. Trybunał wskazał także, że decyzje o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydawane przez "sędziego lub innego urzędnika" na podstawie artykułu 5 ust. 3 z reguły wykonywane są niezwłocznie, z tego względu zaistniałe uchybienia nie mogą zostać skutecznie naprawiane w toku kontroli instancyjnej.

źródło: www.bip.ms.gov.pl