Ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi

Ustawa określa zasady:
1) działania organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi oraz innych podmiotów zarządzających prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
2) udzielania zezwoleń na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwanych dalej „zezwoleniami”;
3) nadzoru nad organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
4) działania Komisji Prawa Autorskiego, zwanej dalej „Komisją”.

1. Przepisy ustawy stosuje się do:
1) organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
2) podmiotów, które wykonują czynności z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na podstawie tytułu prawnego udzielonego im przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
3) osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, niedziałających w charakterze uprawnionego ani niebędących organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, które wykonują czynności z zakresu zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na podstawie tytułu prawnego udzielonego im przez uprawnionych, zwanych dalej „niezależnymi podmiotami zarządzającymi”.
2. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi stosuje się przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261).

Ilekroć w niniejszej ustawie mowa jest o:
1) zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi – należy przez to rozumieć działalność polegającą na wykonywaniu praw autorskich lub praw pokrewnych dla zbiorowej korzyści uprawnionych przez dokonywanie takich czynności, jak:
a) obejmowanie praw w zbiorowy zarząd,
b) zawieranie umów o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie,
c) pobór, podział i wypłata przychodów z praw,
d) monitorowanie korzystania z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych przez użytkowników,
e) dochodzenie ochrony praw autorskich lub praw pokrewnych,
f) wykonywanie innych uprawnień i obowiązków organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi wynikających z niniejszej ustawy oraz ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509 oraz z 2024 r. poz. 1222 i 1254), zwanej dalej „ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych”;
2) organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi – należy przez to rozumieć stowarzyszenie zrzeszające uprawnionych lub podmioty reprezentujące uprawnionych, którego podstawowym celem statutowym jest zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na rzecz uprawnionych w zakresie zezwolenia udzielonego mu przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zwanego dalej „ministrem”;
3) zagranicznej organizacji zbiorowego zarządzania – należy przez to rozumieć podmiot uznany za organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi za granicą w państwie swojej siedziby;
4) uprawnionym – należy przez to rozumieć każdego, komu przysługują prawa autorskie lub prawa pokrewne lub tytuł prawny do przychodów z tych praw, niebędącego organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
5) osobie kierującej działalnością organizacji zbiorowego zarządzania – należy przez to rozumieć członka zarządu, członka komisji rewizyjnej oraz osobę kierującą jednostką organizacyjną odpowiedzialną w tej organizacji za wykonywanie czynności z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi;
6) przychodach z praw – należy przez to rozumieć:
a) środki pieniężne pobrane przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na rzecz uprawnionych, z tytułu przysługujących im praw autorskich lub praw pokrewnych, prawa do wynagrodzenia oraz opłat, określonych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, oraz
b) pożytki, jakie środki te przyniosły do chwili ich wypłaty uprawnionym;
7) podziale przychodów z praw – należy przez to rozumieć ustalenie wysokości przychodów z praw, należnych poszczególnym uprawnionym, przed ich wypłatą;
8) wypłacie przychodów z praw – należy przez to rozumieć przekazanie pobranych przychodów z praw poszczególnym uprawnionym;
9) umowie o reprezentacji – należy przez to rozumieć umowę zawartą między organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi albo między organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi a zagraniczną organizacją zbiorowego zarządzania, na podstawie której jedna organizacja upoważnia drugą do zbiorowego zarządzania wykonywanymi przez siebie prawami w zakresie i na zasadach określonych w tej umowie;
10) użytkowniku – należy przez to rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, która dokonuje eksploatacji utworów lub przedmiotów praw pokrewnych wymagającej zgody uprawnionych lub zapłaty na ich rzecz wynagrodzenia albo dokonuje czynności wymagających uiszczenia opłat zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
11) repertuarze – należy przez to rozumieć utwory, do których prawami zbiorowo zarządza organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi;
12) licencji wieloterytorialnej – należy przez to rozumieć umowę upoważniającą do korzystania z utworów muzycznych i słowno-muzycznych na terytorium więcej niż jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 odrębne pola eksploatacji pkt 1 i 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zakresie wymaganym do korzystania z tych utworów na potrzeby usług dostarczania treści cyfrowych w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć pkt 5 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. z 2023 r. poz. 2759 oraz z 2024 r. poz. 1222), świadczonych drogą elektroniczną w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2024 r. poz. 1513).

1. Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwana dalej „organizacją zbiorowego zarządzania”, zbiorowo zarządza prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi na podstawie umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, umowy o reprezentacji, ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych lub niniejszej ustawy, w zakresie udzielonego zezwolenia.
2. Organizacja zbiorowego zarządzania nie może bez ważnej przyczyny odmówić objęcia praw autorskich lub praw pokrewnych w zbiorowy zarząd, w zakresie udzielonego jej zezwolenia.
3. Organizacja zbiorowego zarządzania jednakowo traktuje uprawnionych bez względu na podstawę prawną zbiorowego zarządzania ich prawami.
4. Organizacja zbiorowego zarządzania z należytą starannością zbiorowo zarządza prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w szczególności regularnie dokonuje podziału i wypłaty przychodów z praw.
5. Organizacja zbiorowego zarządzania odpowiada za czynności, o których mowa w art. 2 stosowanie przepisów ustawy ust. 1 pkt 2, jak za czynności własne.

1. Domniemywa się, że organizacja zbiorowego zarządzania jest uprawniona do zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi w zakresie udzielonego jej zezwolenia oraz posiada legitymację procesową w tym przedmiocie.
2. W zakresie, w jakim art 21-21³ , art. 25 rozpowszechnianie utworów w celach informacyjnych ust. 4 oraz art. 70 uprawnienia współtwórców utworu audiowizualnego ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewidują obowiązek zawarcia umowy lub zapłaty wynagrodzenia za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, prawami danej kategorii uprawnionych do danego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na danym polu eksploatacji, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi z żadną organizacją, zbiorowo zarządza ta organizacja, która jest reprezentatywna w odniesieniu do tych praw.
2a. W zakresie, w jakim art. 35¹⁹ korzystanie przez instytucje dziedzictwa kulturowego ze znajdujących się w ich zbiorach utworów niedostępnych w handlu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje możliwość korzystania z utworów niedostępnych w handlu lub przedmiotów praw pokrewnych na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania, prawami danej kategorii uprawnionych do danego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na danym polu eksploatacji, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi z żadną organizacją, zbiorowo zarządza ta organizacja, która jest reprezentatywna w odniesieniu do tych praw. W zakresie swojej reprezentatywności organizacja ta, na wniosek instytucji dziedzictwa kulturowego, w rozumieniu art. 6 katalog pojęć ustawowych ust. 1 pkt 21 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, może objąć umową licencji niewyłącznej również niedostępne w handlu utwory lub przedmioty praw pokrewnych, w odniesieniu do których uprawnieni zawarli umowę o zbiorowe zarządzanie z inną organizacją zbiorowego zarządzania.
3. Umowa zawarta z reprezentatywną organizacją zbiorowego zarządzania uprawnia użytkownika do korzystania także z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, do których prawami zarządza ona zbiorowo na podstawie ust. 2 i 2a.
4. Uprawnionemu niereprezentowanemu przez żadną organizację zbiorowego zarządzania, którego utwór lub przedmiot prawa pokrewnego jest objęty umową, o której mowa w ust. 3, przychody z praw z tytułu tej umowy przysługują na takich samych warunkach jak uprawnionym, którzy w tym zakresie zawarli z daną organizacją umowę o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Roszczenie o wypłatę przychodów z praw może być dochodzone wyłącznie wobec organizacji zbiorowego zarządzania, która zawarła umowę, o której mowa w ust. 3.

1. Organizacja zbiorowego zarządzania, która zawiera umowę w zakresie, o którym mowa w art. 22¹ ust. 1 i 2 lub art. 99⁷ prawo do rozporządzania publikacją prasową i korzystania z niej ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, może rozszerzyć zakres takiej umowy o prawa tej samej kategorii uprawnionych do tego samego rodzaju utworów lub przedmiotów praw pokrewnych na tym samym polu eksploatacji, którymi organizacja ta nie zarządza na podstawie umowy o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi lub umowy o reprezentacji (rozszerzona licencja zbiorowa), pod warunkiem że w zakresie tego rozszerzenia:
1) umowa dotyczy wyłącznie korzystania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) organizacja zbiorowego zarządzania jest reprezentatywna w odniesieniu do tych praw.
2. Uprawnieni objęci rozszerzeniem, o którym mowa w ust. 1, mogą w każdym czasie i ze skutkiem natychmiastowym, w drodze oświadczenia złożonego organizacji zbiorowego zarządzania, wyłączyć swoje utwory lub przedmioty praw pokrewnych z zakresu rozszerzonych licencji zbiorowych. Przepisy art. 32 wypowiedzenie przez uprawnionego umowy o zbiorowe zarządzanie ust. 3–5 stosuje się odpowiednio, z tym że okres, o którym mowa w art. 32 wypowiedzenie przez uprawnionego umowy o zbiorowe zarządzanie ust. 3, wynosi 6 miesięcy.
3. Organizacja zbiorowego zarządzania, o której mowa w ust. 1, w rozsądnym czasie, nie krótszym niż 3 miesiące, przed udzieleniem rozszerzonej licencji zbiorowej podaje do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej, że zamierza udzielić takiej licencji, a następnie że udzieliła takiej licencji oraz, w każdym przypadku, że uprawnieni mogą złożyć oświadczenie, o którym mowa w ust. 2.