1. Kontrolę stosowania przepisów ustawy sprawują Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, marszałkowie województw oraz podmioty wymienione w art. 5 organy właściwe w sprawach ochrony gruntów rolnych i leśnych,  oraz art. 15 obowiązki właściciela gruntu w zakresie przeciwdziałania degradacji gleb,  ust. 5 i art. 16 projekt planu gospodarowania na gruntach wokół zakładów przemysłowych,  ust. 5. 
2. Osoby przeprowadzające kontrolę są uprawnione do: 
1) wstępu na grunt i teren zakładu przemysłowego; 
2) wglądu do dokumentów oraz żądania sporządzenia ich odpisów; 
3) sprawdzania tożsamości osób w związku z prowadzoną kontrolą; 
4) żądania wyjaśnień i zasięgania informacji; 
5) pobierania próbek gleby lub roślin do analizy.
3. Kontrolę stosowania przepisów ustawy w odniesieniu do gruntów użytkowanych na cele obronności lub bezpieczeństwa państwa można przeprowadzać po uprzednim uzgodnieniu jej zakresu z jednostką nadrzędną użytkownika tych gruntów.
                                    
                                
                                                                                                                                                                                                        
                                    
                                    
                                        1. Kontrola obejmuje wykonanie następujących obowiązków: 
1)   zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby; 
2)   rekultywacji gruntów zdewastowanych i zdegradowanych; 
3)   rolniczego zagospodarowania gruntów zrekultywowanych, jeżeli zagospodarowanie odbywa się przy wykorzystaniu środków, o których mowa w art. 22b opłaty i należności wynikające z ustawy stanowiące dochód budżetu województwa ust. 1; 
4)   przeciwdziałania erozji gleb i ruchom masowym ziemi oraz innym zjawiskom powodującym trwałe pogarszanie wartości użytkowej gruntów;
5)   określonych w art. 16 projekt planu gospodarowania na gruntach wokół zakładów przemysłowych-19. 
2. Jeżeli objętość próchnicznej warstwy gleby zdejmowanej z gruntów wyłączanych z produkcji przekracza 1000 midx3, kontrolę przeprowadza się z wykorzystaniem pomiarów geodezyjnych. 
3. Kontrola wykonania obowiązku rekultywacji gruntów polega na sprawdzeniu co najmniej raz w roku zgodności wykonywanych zabiegów z dokumentacją rekultywacji tych gruntów, a zwłaszcza wymagań technicznych oraz ich terminowości, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku zakończenia rekultywacji w okresie 5 lat od zaprzestania działalności przemysłowej. 
4. O terminie kontroli wymienionych w ust. 1-3, na obszarach górniczych, morskiego pasa nadbrzeżnego, kolejowych i lotnisk komunikacyjnych, powiadamia się odpowiednio, nie później niż 3 dni przed zamierzoną kontrolą: 
1) okręgowy urząd górniczy; 
2) urząd morski; 
3) organ kolejowy lub zarząd lotniska.
                                    
                                
                                                                                                                                                                                                        
                                    
                                    
                                        1. W razie stwierdzenia, że grunty zostały wyłączone z produkcji niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy, sprawcy wyłączenia ustala się opłatę w wysokości dwukrotnej należności. 
2. W razie stwierdzenia, że grunty przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze lub nieleśne zostały wyłączone z produkcji bez decyzji, o której mowa w art. 11 decyzja o wyłączeniu z produkcji użytków rolnych i leśnych ust. 1 i 2, decyzję taką wydaje się z urzędu, podwyższając jednocześnie wysokość należności o 10%. 
3. W razie niezakończenia rekultywacji gruntów zdewastowanych w okresie, o którym mowa w art. 20 obowiązek rekultywacji gruntów ust. 4, stosuje się opłatę roczną podwyższoną o 200% od dnia, w którym rekultywacja gruntów powinna zostać zakończona. 
4. W razie niewykonania obowiązku rekultywacji gruntów zdegradowanych ustala się, w drodze decyzji, obowiązek corocznego wpłacania na wyodrębniony rachunek bankowy zarządu województwa, o którym mowa w art. 22b opłaty i należności wynikające z ustawy stanowiące dochód budżetu województwa ust. 2, lub na Fundusz Leśny, przez osobę powodującą ograniczenie wartości użytkowej gruntów, równowartości opłaty rocznej w takiej części, w jakiej nastąpiło ograniczenie wartości użytkowej gruntów. Do ustalenia wysokości opłaty rocznej za zdegradowanie gruntów stosuje się wartości wymienione:
1)	w art. 12 opłaty, odszkodowanie i zwrot należności w związku z wyłączeniem gruntu z produkcji ust. 7 w odniesieniu do gruntów rolnych klas I-IV;
2)	w art. 12 opłaty, odszkodowanie i zwrot należności w związku z wyłączeniem gruntu z produkcji ust. 11 w odniesieniu do gruntów leśnych.
Opłaty te uiszcza się do czasu wykonania obowiązku rekultywacji.
5. Rozmiar ograniczenia wartości użytkowej gruntów ustala się na podstawie dwóch odrębnych opinii rzeczoznawców. 
6. W razie ograniczenia wartości użytkowej gruntów w wyniku zasadzenia drzew przydrożnych, nie pobiera się opłat, o których mowa w ust. 4. 
7. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w odniesieniu do gruntów leśnych, z tym że decyzję wydaje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, a w parkach narodowych dyrektor parku. 
8. Opłaty, o których mowa w ust. 1-4, stosuje się niezależnie od kar przewidzianych w przepisach o ochronie środowiska oraz innych obowiązujących przepisach.
                                    
                                
                                                                                                                                                                                                        
                                    
                                    
                                        1. Opłaty, o których mowa w art. 28 opłaty za niezgodne z przepisami ustawy wyłączenie gruntów z produkcji niezgodnie z przepisami ustawy, nie mogą być wliczane do kosztów działalności osób, na które nałożono te opłaty. 
2. Jeżeli opłaty, o których mowa w art. 28 opłaty za niezgodne z przepisami ustawy wyłączenie gruntów z produkcji niezgodnie z przepisami ustawy, dotyczą jednostek organizacyjnych, na kierowników tych jednostek nakłada się karę w wysokości ich wynagrodzenia za okres 3 ostatnich miesięcy.
                                    
                                
                                                                                                                                                                                                        
                                    
                                    
                                        1. Kto, w zabudowie zagrodowej, podejmuje działalność inną niż działalność rolnicza nie powiadamiając właściwego starosty zgodnie z art. 12b wyłączenie obowiązku uiszczenia należności i opłat w przypadku gruntów pod zabudowę ogrodową wyłączonych z produkcji ust. 3, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 30 000 zł.
2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, wymierza, w drodze decyzji, starosta, o którym mowa w ust. 1.
3. Środki finansowe, pochodzące z kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1, stanowią dochód budżetu powiatu.
                                    
                                
                                                                                                                                                                                                        
                                    
                                    
                                        W przypadkach niewykonywania obowiązków określonych w ustawie stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.