Art. 11a. - Prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia

1. Żołnierze realizujący zadania, o których mowa w art. 11 prawa i obowiązki Sił Zbrojnych ust. 4, w ramach operacji wojskowych prowadzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, z uwzględnieniem warunków stosowania środków przymusu bezpośredniego, warunków użycia broni i innego uzbrojenia wynikających z zasad określonych w wiążących Rzeczpospolitą Polską ratyfikowanych umowach międzynarodowych oraz międzynarodowym prawie zwyczajowym, mają prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia:
1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność żołnierza lub innej osoby albo w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;
2) przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności żołnierza lub innej osoby;
3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie odebrać broń żołnierzowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni;
4) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jednostki wojskowe, okręty wojenne, obiekty i urządzenia wojskowe oraz systemy uzbrojenia;
5) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby, wobec której stosowanie środków przymusu bezpośredniego lub użycie broni i innego uzbrojenia było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1–4, lub w bezpośrednim pościgu za tą osobą;
6) w celu:
a) przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej – w przypadku stosowania środków przymusu bezpośredniego,
b) odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, zdrowiu lub wolności żołnierza lub innej osoby lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem lub sposobem – w przypadku użycia broni lub innego uzbrojenia;
7) w celu zniszczenia lub unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego lub pływającego lub przejęcia kontroli nad takim statkiem, który zagraża lub może zagrozić:
a) życiu lub zdrowiu żołnierzy lub innych osób,
b) chronionym obiektom, urządzeniom lub obszarom,
c) bezpieczeństwu statku powietrznego lub życiu lub zdrowiu załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie,
d) bezpieczeństwu statku lub okrętu wojennego lub życiu lub zdrowiu załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie.
2. W działaniach oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych, w tym okrętów wojennych Marynarki Wojennej i wojskowych statków powietrznych, stosowanie środków przymusu bezpośredniego, użycie broni i innego uzbrojenia może nastąpić tylko na uprzedni rozkaz dowódcy jako szczególny i ostateczny środek.
3. Żołnierze mogą ujmować osoby, wobec których zastosowano środki przymusu bezpośredniego, użyto broni lub innego uzbrojenia w okolicznościach, o których mowa w ust. 1. Osoby ujęte przez żołnierzy niezwłocznie przekazuje się Żandarmerii Wojskowej, Policji lub Straży Granicznej.
4. Żołnierze mogą stosować następujące środki przymusu bezpośredniego:
1) siłę fizyczną w postaci technik:
a) transportowych,
b) obrony,
c) ataku,
d) obezwładnienia;
2) kajdanki lub inne środki służące do unieruchomienia kończyn;
3) siatkę obezwładniającą i inne podobne środki służące do obezwładniania;
4) wodne środki obezwładniające;
5) psa służbowego;
6) konia służbowego;
7) pociski niepenetracyjne;
8) chemiczne środki obezwładniające w postaci:
a) ręcznych miotaczy substancji obezwładniających,
b) plecakowych miotaczy substancji obezwładniających,
c) granatów łzawiących,
d) innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających;
9) przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej;
10) kolczatkę drogową i inne środki służące do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych;
11) pojazdy służbowe;
12) środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe;
13) środki pirotechniczne i inne urządzenia o właściwościach ogłuszających lub olśniewających;
14) środki i urządzenia przeznaczone do zniszczenia lub unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego lub pływającego albo przejęcia nad nim kontroli;
15) urządzenia przeznaczone do obezwładniania za pomocą dźwięku dalekiego zasięgu.
5. Do stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz sposobu dokumentowania ich zastosowania oraz sposobu dokumentowania użycia broni i innego uzbrojenia w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 383 i 1248).
6. Urządzenia przeznaczone do obezwładniania za pomocą dźwięku dalekiego zasięgu można stosować w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–4 i pkt 6 lit. a.
7. Urządzenia przeznaczone do obezwładniania za pomocą dźwięku dalekiego zasięgu można stosować w celu krótkotrwałego obezwładnienia osoby lub zwierzęcia.
8. Broni lub innego uzbrojenia używa się w przypadku, gdy zastosowanie środków przymusu bezpośredniego nie jest możliwe ze względu na okoliczności zdarzenia albo zamierzonego celu nie można osiągnąć przy zastosowaniu tych środków.
9. Od użycia broni lub innego uzbrojenia odstępuje się, gdy cel ich użycia został osiągnięty.
10. Podejmując decyzję o użyciu broni lub innego uzbrojenia, należy postępować ze szczególną rozwagą i traktować ich użycie jako środek ostateczny.
11. Użycie broni lub innego uzbrojenia następuje w sposób proporcjonalny do zagrożenia, wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę i nienarażający innych osób, a w szczególności osób postronnych, na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia i z natężeniem proporcjonalnym do tego zagrożenia.
12. Przed użyciem broni żołnierz podejmuje następujące działania:
1) identyfikuje się okrzykiem: „Siły Zbrojne!”;
2) wzywa osobę do zachowania zgodnego z prawem, a w szczególności do:
a) natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności żołnierza lub innej osoby,
b) zaniechania ucieczki,
c) odstąpienia od użycia przemocy;
3) w przypadku niepodporządkowania się wezwaniom, o których mowa w pkt 2, żołnierz uprzedza o użyciu broni okrzykiem: „Stój, bo strzelam!”, a jeżeli wezwanie to okaże się nieskuteczne, oddaje strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku.
13. Od procedury, o której mowa w ust. 12, lub jej poszczególnych elementów, w szczególności od oddania strzału ostrzegawczego, można odstąpić, jeżeli ich zrealizowanie groziłoby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia żołnierza lub innej osoby.
14. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, dla każdej operacji wojskowej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, wytyczne w zakresie użycia przez żołnierzy, w tym członków załóg okrętów wojennych Marynarki Wojennej, zgodnie z ust. 1–3 oraz 8–13, broni lub innego uzbrojenia, uwzględniając wiążące Rzeczpospolitą Polską ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz międzynarodowe prawo zwyczajowe, lub w razie potrzeby w zakresie ograniczeń co do ich użycia, mając na uwadze cel tej operacji oraz konieczność zapewnienia żołnierzom niezbywalnego prawa do samoobrony.
15. Na sposób zastosowania środków przymusu bezpośredniego, użycie broni lub innego uzbrojenia osobie, wobec której zastosowano środki przymusu bezpośredniego, użyto broni lub innego uzbrojenia, przysługuje zażalenie do właściwego ze względu na miejsce zdarzenia prokuratora do spraw wojskowych prokuratury rejonowej, w terminie 7 dni od dnia zdarzenia.
16. W sprawach, o których mowa w ust. 15, stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu karnym w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych dotyczące postępowania odwoławczego.

Art. 11a. Prawo stosowania środków przymusu bezpośredniego, użycia broni i innego uzbrojenia

LexLege - Baza aktów prawnych i orzecznictwa

LexLege na 24 godziny

LexLege na 1 miesiąc

LexLege na 12 miesięcy