Ustawa o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (poprzedni tytuł: ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych)

1. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje organ założycielski.
2. (uchylony)
3. Z zastrzeżeniem ust. 4 komercjalizacji mogą podlegać przedsiębiorstwa państwowe, z wyjątkiem:
1) postawionych w stan likwidacji;
2) postawionych w stan upadłości;
3) wykonujących prawomocną decyzję o podziale lub łączeniu przedsiębiorstwa państwowego;
4) przedsiębiorstw, w stosunku do których toczy się postępowanie restrukturyzacyjne – do chwili uprawomocnienia się układu;
5) przedsiębiorstw, w stosunku do których toczy się bankowe postępowanie ugodowe – do chwili uprawomocnienia się ugody;
6) (uchylony)
7) działających na podstawie ustaw innych niż ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, chyba że przedsiębiorstwa te podlegają komercjalizacji w drodze odrębnych ustaw;
8) (uchylony)
9) (uchylony)
10) (uchylony)
11) przedsiębiorstw wykonujących w dniu 1 stycznia 2006 r. działalność gospodarczą w zakresie międzynarodowego transportu morskiego.
3a. Umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym, o których mowa w rozdziale 8a ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych, wygasają z dniem wpisania spółki do rejestru.
4. (uchylony)
4a. (uchylony)

1. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje się na wniosek dyrektora i rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego.
2. Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego organ założycielski może dokonać z własnej inicjatywy.
3. W przypadku komercjalizacji z własnej inicjatywy organ założycielski zawiadamia o zamiarze komercjalizacji dyrektora oraz radę pracowniczą przedsiębiorstwa państwowego.
4. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego jest obowiązany doręczyć organowi założycielskiemu, w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia, kwestionariusz przedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji, wraz z dokumentami określonymi w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie ust. 6.
5. W przypadku komercjalizacji na wniosek dyrektora i rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego, do wniosku należy dołączyć kwestionariusz przedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji, wraz z dokumentami określonymi w przepisach, o których mowa w ust. 6.
6. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzór kwestionariusza przedsiębiorstwa państwowego przeznaczonego do komercjalizacji oraz wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu komercjalizacji.

1. Nie jest zbyciem akcji na zasadach ogólnych zbycie akcji na rzecz:
1) jednostki samorządu terytorialnego w drodze darowizny, zgodnie z art. 11 zbywanie akcji Skarbu Państwa ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 125 i 834);
2) spółek, której akcjonariuszami są wyłącznie Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawne.
2. Uprawnieni pracownicy w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego albo przez wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, której akcje zostały zbyte zgodnie z ust. 1, zachowują uprawnienia do nieodpłatnego nabycia akcji. Przepisy art 36–38 oraz art. 38b odpowiednie stosowanie przepisów ustawy i art. 38c dziedziczenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji stosuje się odpowiednio, przy czym przewidziane w tych przepisach kompetencje w zakresie zbywania akcji na rzecz uprawnionych pracowników wykonuje minister właściwy do spraw aktywów państwowych, organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego albo organ wykonawczy związku jednostek samorządu terytorialnego.
3. Do ustalenia momentu powstania prawa do nieodpłatnego nabycia akcji przez uprawnionych pracowników oraz rolników lub rybaków stosuje się odpowiednio przepis art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 2.
4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do nieodpłatnego zbycia akcji posiadanych przez jednostkę samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego na rzecz innej jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego, przy czym kompetencje w zakresie zbywania akcji wykonuje organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego.

1. W przypadku sprzedaży akcji, nabytych zgodnie z art. 4b zbycie akcji na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub niektórych spółek ust. 1 pkt 1, przez jednostkę samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego, część uzyskanych przychodów jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego przekazuje, w terminie 3 miesięcy od dnia uzyskania przychodów z tego tytułu, na rachunki bankowe:
1) budżetu państwa – w wysokości 20% przychodów ze sprzedaży akcji;
2) Funduszu Reprywatyzacji – w wysokości 5% przychodów ze sprzedaży akcji.
2. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego zbędzie akcje, nabyte zgodnie z art. 4b zbycie akcji na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub niektórych spółek ust. 1 pkt 1, w drodze czynności prawnej innej niż sprzedaż, przekazuje w terminie 3 miesięcy od dnia dokonania takiej czynności, na rachunki bankowe:
1) budżetu państwa – kwotę stanowiącą równowartość 20% wartości księgowej zbytych akcji,
2) Funduszu Reprywatyzacji – kwotę stanowiącą równowartość 5% wartości księgowej zbytych akcji
– przy czym wartość księgową zbytych akcji ustala się na dzień ich zbycia.
3. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego przekaże nieodpłatnie akcje, nabyte zgodnie z art. 4b zbycie akcji na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub niektórych spółek ust. 1 pkt 1, na rzecz innej jednostki samorządu terytorialnego lub związku jednostek samorządu terytorialnego, przepisu ust. 2 nie stosuje się.

1. Do spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, o ile ustawa nie stanowi inaczej, stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych.
2. Do akcji Skarbu Państwa nie stosuje się przepisów art. 21¹¹ uchwała o przymusowym wykupie udziałów albo akcji wspólników albo akcjonariuszy, art. 199 umorzenie udziału w spółce z o.o. i art. 359 umorzenie akcji w zakresie dotyczącym umorzenia przymusowego oraz art. 418 przymusowy wykup akcji ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 18 i 96).
3. (uchylony)

1. Z zastrzeżeniem ust. 3, pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego stają się, z mocy prawa, pracownikami spółki.
2. Do pełnienia funkcji prezesa pierwszego zarządu spółki powstałej w wyniku komercjalizacji powołuje się dyrektora komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego, chyba że nie wyrazi on zgody na pełnienie tej funkcji.
3. Stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa, z mocy prawa, z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców.
4. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Odprawa ta nie przysługuje w wypadku zatrudnienia w spółce na stanowisku równorzędnym lub wyższym.

Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarcia spółki, przy czym suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego, funduszu przedsiębiorstwa i niepodzielonego wyniku finansowego za okres działalności przedsiębiorstwa przed komercjalizacją.

W przypadku niezatwierdzenia sprawozdania finansowego za okres poprzedzający komercjalizację lub niepodjęcia decyzji w sprawie podziału zysku netto albo określenia sposobu pokrycia straty netto czynności tych dokona walne zgromadzenie spółki.

1. Organ założycielski sporządza za Skarb Państwa akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego.
2. W akcie komercjalizacji ustala się:
1) statut spółki;
2) wysokość kapitału zakładowego spółki;
3) imiona i nazwiska członków organów pierwszej kadencji;
4) osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, jeżeli jest to osoba inna niż zarząd.
3. Akt komercjalizacji zastępuje czynności określone w przepisach Kodeksu spółek handlowych, poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców.
4. (uchylony)

1. Niezwłocznie po sporządzeniu aktu komercjalizacji zarząd lub osoba upoważniona w tym akcie przez organ założycielski zgłasza do sądu rejestrowego właściwego dla siedziby spółki wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców.
2. Dniem komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisaniu spółki do rejestru przedsiębiorców. Z tym dniem następuje skutek wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru.

1. W spółce powstałej w wyniku komercjalizacji działa rada nadzorcza. Liczbę członków rady nadzorczej określa statut, z tym że pierwsza rada nadzorcza liczy pięć osób, w tym dwóch przedstawicieli pracowników. W spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy oraz pracownicy mają po jednym przedstawicielu w radzie nadzorczej.
2. W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością powstałych w wyniku komercjalizacji można nie ustanawiać rady nadzorczej. Prawo kontroli wykonuje wówczas wspólnik lub osoba przez niego upełnomocniona.
3. W razie ogłoszenia upadłości spółki określonej w ust. 1, w której Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem, walne zgromadzenie może podjąć uchwałę o zaprzestaniu działania rady nadzorczej i odwołaniu jej członków.

1. W czasie, w którym Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie, z tym że dwie piąte składu rady nadzorczej stanowią, z zastrzeżeniem ust. 2, osoby wybrane przez pracowników albo osoby wybrane w jednej piątej przez pracowników i w jednej piątej przez rolników lub rybaków.
2. (uchylony)
3. Tryb wyboru członków rady nadzorczej przez pracowników albo pracowników i rolników lub rybaków określa statut spółki albo regulaminy uchwalone w sposób określony w statucie, z zastrzeżeniem ust. 4. Członkowie rad nadzorczych będący przedstawicielami pracowników albo pracowników i rolników lub rybaków wybierani są w wyborach bezpośrednich i tajnych, przy zachowaniu zasady powszechności.
4. Przedstawicieli pracowników do pierwszej rady nadzorczej wybiera ogólne zebranie pracowników (delegatów).
5. Na pisemny wniosek co najmniej 15% ogółu pracowników spółki przeprowadza się głosowanie o odwołanie przedstawiciela pracowników z rady nadzorczej.
6. Niedokonanie wyboru przedstawicieli pracowników, rolników lub rybaków do składu pierwszej rady nadzorczej nie stanowi przeszkody do wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców ani do podejmowania ważnych uchwał przez radę.
7. (uchylony)
8. W przypadku gdy spółka, która powstała w wyniku komercjalizacji, wchodzi w skład grupy kapitałowej i jest jednostką dominującą w stosunku do przynajmniej jednej jednostki zależnej, przez pracowników uprawnionych do wyboru i odwołania przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej rozumie się pracowników spółki oraz pracowników wszystkich jej jednostek zależnych.

1. Od chwili, w której Skarb Państwa przestał być jedynym akcjonariuszem spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, postanowienia statutu dotyczące powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej mogą być zmienione, z tym że pracownicy albo pracownicy i rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru:
1) dwóch członków rady nadzorczej w radzie liczącej do sześciu członków, z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru jednego członka rady nadzorczej;
2) trzech członków rady nadzorczej w radzie liczącej od siedmiu do dziesięciu członków, z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru jednego członka rady nadzorczej;
3) czterech członków rady nadzorczej w radzie liczącej jedenastu lub więcej członków, z tym że w spółkach powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw przemysłu rolno-spożywczego rolnicy lub rybacy zachowują prawo wyboru dwóch członków rady nadzorczej.
2. Członkowie rad nadzorczych, o których mowa w ust. 1, wybierani są w wyborach bezpośrednich i tajnych, przy zachowaniu zasady powszechności. Wynik wyborów jest wiążący dla walnego zgromadzenia.
3. W przypadku gdy spółka, która powstała w wyniku komercjalizacji, wchodzi w skład grupy kapitałowej i jest jednostką dominującą w stosunku do przynajmniej jednej jednostki zależnej, do wyboru i odwołania przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej uprawnieni są pracownicy spółki oraz pracownicy wszystkich jej jednostek zależnych.

Pracownikowi spółki, będącemu członkiem jej rady nadzorczej, spółka nie może, w okresie trwania kadencji rady ani w okresie roku po zakończeniu kadencji, wypowiedzieć stosunku pracy. W tym czasie spółka nie może również zmienić na niekorzyść pracownika warunków pracy lub płacy.

1. W spółkach powstałych w drodze komercjalizacji, a także po zbyciu przez Skarb Państwa ponad połowy akcji spółki, pracownicy wybierają jednego członka zarządu, jeżeli średnioroczne zatrudnienie w spółce wynosi powyżej 500 pracowników. Zasady oraz tryb wyboru i odwołania przez pracowników członka zarządu określa statut.
2. Przepisy statutu dotyczące wyborów, o których mowa w ust. 1, uwzględniają zasady powszechności, tajności oraz bezpośredniego udziału pracowników. Wynik wyborów jest wiążący dla organu powołującego zarząd.
3. Niedokonanie wyboru członka zarządu przez pracowników spółki nie stanowi przeszkody do wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców ani do podejmowania ważnych uchwał przez zarząd.
4. (uchylony)

1. (uchylony)
2. (uchylony)
3. (uchylony)
4. (uchylony)
5. Pracownicy spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, którzy nabyli akcje tej spółki, mogą wykonywać prawo głosu na walnym zgromadzeniu przez przedstawiciela wybranego ze swojego grona.