Ustawa o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (poprzedni tytuł: ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych)

1. Uprawnionym pracownikom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, do 15% akcji objętych przez Skarb Państwa w dniu wpisania spółki do rejestru.
1a. Akcje na rzecz uprawnionych pracowników w imieniu Skarbu Państwa zbywa minister właściwy do spraw aktywów państwowych.
2. Łączna wartość nominalna akcji przeznaczonych do nieodpłatnego nabycia przez uprawnionych pracowników nie może przekroczyć iloczynu liczby uprawnionych pracowników oraz kwoty osiemnastu średnich wynagrodzeń miesięcznych w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat z zysku, obliczonych z okresu sześciu miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym Skarb Państwa zbył pierwsze akcje na zasadach ogólnych.
3. W przypadku spółki powstałej w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, które miało na dzień wykreślenia z rejestru przedsiębiorców uregulowane zobowiązania wobec budżetu państwa oraz z tytułu ubezpieczeń społecznych, w iloczynie, o którym mowa w ust. 2, kwotę osiemnastu średnich wynagrodzeń zastępuje się kwotą dwudziestu czterech średnich wynagrodzeń.
4. Akcje zbywa się nieodpłatnie w grupach wyodrębnionych ze względu na okresy zatrudnienia uprawnionych pracowników w komercjalizowanym przedsiębiorstwie państwowym, jego poprzedniku i w spółce powstałej w wyniku komercjalizacji tego przedsiębiorstwa państwowego.
4a. Nieodpłatne zbycie udziałów na rzecz uprawnionych pracowników następuje w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Przepisu art. 180 forma zbycia lub zastawienia udziału w spółce z o.o. Kodeksu spółek handlowych nie stosuje się.
5. Minister właściwy do spraw aktywów państwowych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady podziału uprawnionych pracowników na grupy i ustalenia liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz tryb nabywania akcji przez uprawnionych pracowników, mając na względzie potrzebę zapewnienia informowania uprawnionych pracowników o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków w zakresie nieodpłatnego nabywania akcji.

W przypadku obniżenia kapitału zakładowego spółki przed dniem zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych, uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia do 15 % akcji należących do Skarbu Państwa w kapitale zakładowym spółki po zarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego. Do nieodpłatnego nabycia akcji stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 nieodpłatne nabywanie akcji przez pracowników i art 37-38d.

1. Rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia do 15% akcji objętych przez Skarb Państwa w dniu wpisania spółki do rejestru. Przepisy art. 36 nieodpłatne nabywanie akcji przez pracowników ust. 2 lub ust. 3 oraz ust. 4a stosuje się odpowiednio.
1a. Liczba akcji przypadająca na jednego rolnika lub rybaka nie może przekroczyć najwyższej liczby akcji przypadającej na jednego uprawnionego pracownika.
1b. Akcje na rzecz uprawnionych rolników lub rybaków w imieniu Skarbu Państwa zbywa minister właściwy do spraw aktywów państwowych.
2. (uchylony)
3. Każdemu rolnikowi i rybakowi przysługuje prawo nabycia akcji w równej liczbie.
4. Rolnicy i rybacy mają prawo do nabycia akcji nie więcej niż w dwóch spółkach.
5. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (obecnie: minister właściwy do spraw rolnictwa, do spraw rozwoju wsi i do spraw rybołówstwa) określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykazania przez uprawnionych rolników i rybaków okoliczności, o których mowa w art. 2 objaśnienie pojęć pkt 6, oraz szczegółowy tryb nabywania przez nich akcji.
6. (uchylony)

1. Uprawnieni pracownicy oraz rolnicy lub rybacy mogą skorzystać z prawa do nabycia akcji nieodpłatnie, o ile w ciągu sześciu miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru złożą pisemne oświadczenie o zamiarze nabycia akcji. Niezłożenie oświadczenia w powyższym terminie powoduje utratę prawa do nieodpłatnego nabycia akcji.
1a. (uchylony)
1b. (uchylony)
2. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych i wygasa z upływem 24 miesięcy od dnia powstania tego prawa. Jeżeli zbycie akcji Skarbu Państwa na zasadach ogólnych nastąpiło w okresie, o którym mowa w ust. 1, prawo do nieodpłatnego nabycia akcji powstaje po 3 miesiącach od upływu terminu na złożenie oświadczenia o zamiarze nabycia akcji.
2a. (uchylony)
2b. Podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć pkt 4a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym niezwłocznie przekazuje ministrowi właściwemu do spraw aktywów państwowych informacje i dokumenty dotyczące zbycia pierwszych akcji na zasadach ogólnych.
3. Akcje nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników oraz przez rolników lub rybaków nie mogą być przedmiotem obrotu przed upływem dwóch lat od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych, z tym że akcje nabyte przez pracowników pełniących funkcję członków zarządu spółki – przed upływem trzech lat od dnia zbycia przez Skarb Państwa pierwszych akcji na zasadach ogólnych.
3a. Akcje nabyte nieodpłatnie przez uprawnionych pracowników oraz przez rolników lub rybaków nie mogą być przedmiotem przymusowego wykupu, o którym mowa w art. 418 przymusowy wykup akcji Kodeksu spółek handlowych, w terminach określonych w ust. 3.
3b. Do akcji pracodawcy nabytych od Skarbu Państwa, wnoszonych do funduszu emerytalnego zgodnie z art. 19 wnoszenie przez uczestnika do funduszu emerytalnego akcji uzyskanych w wyniku prywatyzacji pracodawcy ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 556), nie stosuje się ograniczeń wynikających z ust. 3.
4. Umowa mająca za przedmiot zbycie akcji nabytych nieodpłatnie, zawarta przed upływem terminów określonych w ust. 3, jest nieważna.
5. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji może być wykorzystane przez uprawnionych pracowników tylko w jednej spółce; uprawniony przed nabyciem akcji składa oświadczenie, że nie skorzystał z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji w innej spółce.
6. Jeżeli umowa zbycia akcji na zasadach ogólnych przewiduje, że nabywca akcji będący stroną tej umowy po wykonaniu określonych w niej zobowiązań będzie mógł nabyć kolejne akcje, a termin ich wykonania przypada po upływie okresów, o których mowa w ust. 3, akcje nabyte nieodpłatnie mogą być przedmiotem obrotu po trzech i odpowiednio po sześciu miesiącach od dnia wykonania tych zobowiązań.

1. W przypadku połączenia spółki powstałej w wyniku komercjalizacji z inną spółką, podziału tej spółki, jej przekształcenia lub wniesienia przez Skarb Państwa jej akcji do innej spółki, do nieodpłatnego nabywania akcji przez uprawnionych pracowników oraz rolników lub rybaków stosuje się odpowiednio przepisy art 36-38, art. 38c dziedziczenie prawa do nieodpłatnego nabycia akcji i art. 38d oferowanie uprawnionym podmiotom nabycia akcji spółki.
2. W przypadku podziału spółki powstałej w wyniku komercjalizacji do nieodpłatnego nabywania akcji przez uprawnionych pracowników oraz rolników lub rybaków nie stosuje się ograniczeń określonych w art. 37 nieodpłatne nabycie akcji przez rolników i rybaków ust. 4 i art. 69b przepis przejściowy ust. 2.
3. W przypadku wniesienia 100% akcji należących do Skarbu Państwa w jednoosobowej spółce Skarbu Państwa powstałej w wyniku komercjalizacji do innej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom przysługuje ekwiwalent prawa do nieodpłatnego nabycia akcji w postaci wynagrodzenia należnego z tytułu umorzenia akcji wypłaconego przez spółkę, do której Skarb Państwa wniósł akcje. Wypłata tego wynagrodzenia może być dokonana w ratach przez spółkę, do której Skarb Państwa wniósł akcje.

1. Prawo do nieodpłatnego nabycia akcji podlega dziedziczeniu, z zastrzeżeniem ust. 2-4.
2. Spadkobierca uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka może skorzystać z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o ile uprawniony pracownik, rolnik lub rybak złożył oświadczenie o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji, w terminie, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 1.
3. W przypadku śmierci uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka, w okresie 6 miesięcy od dnia wpisania spółki do rejestru, spadkobierca może skorzystać z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o ile złoży oświadczenie o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji, w terminie, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 1. Do złożenia oświadczenia o zamiarze nieodpłatnego nabycia akcji przez spadkobiercę osoby uprawnionej nie jest wymagane przedstawienie postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
4. Spadkobierca uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka może nieodpłatnie nabyć akcje spółki pod warunkiem przedstawienia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza, w terminie, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 2.
5. W przypadku śmierci uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka termin do skorzystania z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 2, nie rozpoczyna biegu, a rozpoczęty ulega przerwaniu do czasu uzyskania prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, a w przypadku przedstawienia zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza ulega przedłużeniu o miesiąc, o ile zostaną łącznie spełnione następujące warunki:
1) śmierć uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka nastąpiła przed upływem terminu wygaśnięcia prawa do nieodpłatnego nabycia akcji;
2) oświadczenie o zamiarze nabycia akcji zostało złożone przez uprawnionego pracownika, rolnika lub rybaka albo jego spadkobiercę z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 1;
3) został złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie później niż w dniu, w którym upłynął termin wygaśnięcia prawa, o którym mowa w art. 38 oświadczenie o zamiarze nabycia akcji ust. 2, albo w tym terminie został przedstawiony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.
6. W razie przerwania biegu terminu, o którym mowa w ust. 5, termin ten biegnie na nowo od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

1. W przypadku wniesienia akcji spółki powstałej w wyniku komercjalizacji do spółki z udziałem Skarbu Państwa, podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć pkt 4a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym w spółce, do której te akcje zostały wniesione, może zaoferować uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom możliwość wykonania ich prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, w drodze nabycia akcji spółki z udziałem Skarbu Państwa, objętych w zamian za wniesione akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji.
2. Zaoferowanie uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom możliwości wykonania ich prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, o których mowa w ust. 1, powinno nastąpić niezwłocznie po zarejestrowaniu uchwały walnego zgromadzenia o podwyższeniu kapitału spółki, do której Skarb Państwa wniósł akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji.
3. Podstawą ustalenia liczby przysługujących uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom akcji spółki, do której wniesiono akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, jest wycena wartości aportu w postaci akcji spółki powstałej w wyniku komercjalizacji oraz ustalony na jej podstawie parytet służący określeniu liczby akcji obejmowanych przez Skarb Państwa w zamian za wnoszone akcje. Liczba akcji zbywanych nieodpłatnie uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom powinna być proporcjonalna do liczby akcji należnych im na podstawie art. 36 nieodpłatne nabywanie akcji przez pracowników albo art. 37 nieodpłatne nabycie akcji przez rolników i rybaków i określa się ją na podstawie stosunku liczby akcji wnoszonych do liczby akcji objętych przez Skarb Państwa.
4. Uprawnieni pracownicy oraz rolnicy lub rybacy mogą skorzystać z prawa do nieodpłatnego nabycia akcji spółki, do której Skarb Państwa wniósł akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji, o ile w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia im oferty, o której mowa w ust. 1, przez podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji należących do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 2 objaśnienie pojęć pkt 4a ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym w spółce, do której te akcje zostały wniesione, złożą spółce powstałej w wyniku komercjalizacji pisemne oświadczenie o zamiarze wykonania przysługującego im prawa do nieodpłatnego nabycia akcji. Niezłożenie oświadczenia w powyższym terminie powoduje utratę prawa do wykonania prawa nieodpłatnego nabycia akcji w spółce, do której Skarb Państwa wniósł akcje spółki powstałej w wyniku komercjalizacji.
5. Do nabycia akcji, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art 36-38.