Akt uchylony z dniem 2020-04-24.
Z A Ł Ą C Z N I K I
ZAŁĄCZNIK Nr 1 >> zobacz
ZAŁĄCZNIK Nr 2
SZCZEGÓŁOWE WYTYCZNE DOTYCZĄCE AKTUALIZACJI BAZ DANYCH DOTYCZĄCYCH ZOBRAZOWAŃ LOTNICZYCH I SATELITARNYCH ORAZ ORTOFOTOMAPY I NUMERYCZNEGO MODELU TERENU
DZIAŁ 1
Baza danych dotycząca zobrazowań lotniczych i satelitarnych
Rozdział 1
Zobrazowania lotnicze i satelitarne
1. W przypadku wykonywania zdjęć lotniczych:
1) terenów równinnych pokrycie podłużne zdjęć lotniczych, określane jako wyrażony w procentach stosunek powierzchni obszaru wspólnego (odfotografowanego na dwóch sąsiednich zdjęciach w szeregu) do powierzchni zdjęcia, wynosi nie mniej niż 60%;
2) terenów równinnych pokrycie poprzeczne zdjęć lotniczych, określane jako wyrażony w procentach stosunek szerokości obszaru wspólnego pomiędzy sąsiednimi szeregami zdjęć (odfotografowanego na dwóch sąsiednich szeregach zdjęć) do szerokości obszaru odfotografowanego na pojedynczym szeregu zdjęć, wynosi nie mniej niż 30% w przypadku fotografowania z wysokości nie większej niż 1500 m oraz nie mniej niż 25% w przypadku fotografowania z wysokości większej niż 1500 m;
3) opracowań wielkoskalowych miast z wysoką zabudową (budynki mające więcej niż cztery kondygnacje) pokrycie podłużne zdjęć należy zwiększyć do nie mniej niż 70%;
4) terenów o dużych deniwelacjach projektowane pokrycie podłużne i poprzeczne zdjęć lotniczych należy zwiększyć o wpływ deniwelacji.
2. Przy projektowaniu i wyborze obiektywu kamery analogowej uwzględnia się:
1) typ i ukształtowanie terenu;
2) rodzaj opracowania;
3) zakładaną dokładność opracowania;
4) maksymalny pułap osiągany przez samolot lub śmigłowiec.
3. W zależności od przeznaczenia zdjęć lotniczych oraz ukształtowania terenu zaleca się stosowanie obiektywów:
1) szerokokątnych:
a) dla opracowań dotyczących ortofotomap o średniej rozdzielczości na obszarach równinnych i pofałdowanych,
b) dla opracowań sytuacyjno-wysokościowych obszarów równinnych i pofałdowanych;
2) normalnokątnych i półnormalnokątnych:
a) dla opracowań dotyczących ortofotomap terenów miejskich z zabudową wielokondygnacyjną,
b) dla opracowań sytuacyjno-wysokościowych obszarów o dużych deniwelacjach.
4. W przypadku wykonywania zdjęć lotniczych kamerami analogowymi w skali większej od 1:8000 lub kamerami cyfrowymi z rozdzielczością nie większą niż 0,15 m wymagana jest terenowa sygnalizacja punktów osnowy przed wykonaniem lotu fotogrametrycznego. Sygnalizację wykonuje się znakami sygnalizacyjnymi, których kształt, wielkość i kolor gwarantują ich odfotografowanie i jednoznaczną identyfikację na zdjęciach.
5. W trakcie wykonywania zdjęć lotniczych musi być aktywna jedna naziemna stacja referencyjna lub więcej takich stacji, które tworzą odbiorniki GPS umieszczone na znanych punktach osnowy geodezyjnej. Funkcję stacji referencyjnych mogą spełniać permanentnie działające stacje referencyjne systemu aktywnej sieci geodezyjnej ASG-EUPOS, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 103_19 ust. 1 pkt 6 ustawy, zwanej dalej "ASG-EUPOS".
6. Pomiar trajektorii samolotu lub śmigłowca, tj. trajektorii anteny GPS na samolocie lub śmigłowcu, wykonuje się, jednocześnie rejestrując dane GPS za pomocą odbiornika na pokładzie samolotu lub śmigłowca i na naziemnych stacjach referencyjnych, z częstotliwością nie mniejszą niż 1 Hz.
7. W przypadku wykonywania zdjęć lotniczych pomiarowymi kamerami analogowymi:
1) obróbka fotochemiczna filmów lotniczych musi być realizowana w warunkach i z użyciem odczynników zalecanych przez producenta filmu;
2) zdjęcia, bezpośrednio po procesie obróbki fotochemicznej, są skanowane, a odstęp czasu między ich wykonaniem a skanowaniem nie powinien być dłuższy niż trzy miesiące;
3) do skanowania wykorzystuje się skanery fotogrametryczne przeznaczone do skanowania pomiarowych zdjęć lotniczych, kalibrowane zgodnie z zaleceniami producenta, umożliwiające co najmniej:
a) skanowanie filmu w rolce,
b) skanowanie negatywów oraz diapozytywów zdjęć lotniczych monochromatycznych i barwnych,
c) osiągnięcie precyzji geometrycznej skanowania, wyrażonej przez błąd średni, nie gorszej niż 2 µm wzdłuż każdej osi,
d) przenoszenie gęstości optycznej w zakresie 0,1-2,5 D,
e) zapis obrazów w formacie TIFF lub TIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów;
4) skanowanie zdjęć wykonuje się:
a) z rozdzielczością geometryczną nie większą niż 14 µm,
b) otrzymując histogram obejmujący wiele poziomów, unikając występowania pikseli o skrajnych wartościach radiometrycznych (dla zapisu ośmiobitowego wartości 0 i 255).
8. W celu wykonania procesu weryfikacji jakości zdjęć lotniczych wykonawca przekazuje:
1) projekt nalotu w formie cyfrowej;
2) sprawozdanie techniczne opisujące w szczególności warunki i parametry techniczne wykonania prac oraz ewentualne problemy zaistniałe w trakcie nalotu, w tym informacje o konieczności wykonywania lotów poprawkowych;
3) raport obróbki fotochemicznej - w przypadku zdjęć lotniczych wykonanych pomiarowymi kamerami analogowymi;
4) informacje dotyczące procesu skanowania, w szczególności:
a) nazwę skanera,
b) parametry skanowania;
5) metryki kalibracji kamer fotogrametrycznych;
6) karty pracy fotolotniczej;
7) raporty z pomiaru ekscentru anteny GPS;
8) współrzędne środków rzutów zdjęć lotniczych;
9) w przypadku zdjęć lotniczych wykonanych pomiarową kamerą analogową - zbiory danych:
a) utrwalone na filmie negatywowym lub pozytywowym,
b) w postaci kopii oryginałów zdjęć lotniczych utworzone w procesie skanowania tych oryginałów i zapisane w formacie TIFF lub TIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów;
10) w przypadku zdjęć lotniczych wykonanych pomiarową kamerą cyfrową zbiory danych:
a) w postaci panchromatycznej, będące złożeniem zdjęć wykonanych czterema głowicami optycznymi, z wprowadzonymi korekcjami geometrycznymi oraz radiometrycznymi, wyznaczonymi w procesie kalibracji poszczególnych głowic optycznych, w formacie TIFF lub TIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów,
b) w postaci kompozycji barwnych w barwach rzeczywistych RGB, powstałych przez połączenie wysokorozdzielczych zdjęć panchromatycznych i kanałów barwnych R, G, B o niższej rozdzielczości geometrycznej, w formacie TIFF lub TIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów.
c) w postaci kompozycji barwnych w barwach fałszywych CIR, powstałych przez połączenie wysokorozdzielczych zdjęć panchromatycznych i kanałów barwnych G, R, IR o niższej rozdzielczości geometrycznej, w formacie TIFF lub TIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów;
11) metadane opisujące zbiory danych dotyczące zobrazowań lotniczych i satelitarnych.
9. W przypadku sygnalizacji punktów polowej osnowy fotogrametrycznej dodatkowo należy przekazać:
1) projekt polowej osnowy fotogrametrycznej opracowany z wykorzystaniem standardowych opracowań kartograficznych;
2) informacje o sygnalizacji punktów polowej osnowy fotogrametrycznej, w tym: datę wyłożenia sygnalizacji, datę ostatniej kontroli sygnalizacji;
3) odpowiednie do zastosowanej metody lub techniki pomiarowej dane pomiarowe i obliczenia współrzędnych punktów osnowy fotogrametrycznej;
4) opisy topograficzne punktów osnowy fotogrametrycznej.
10. Weryfikację jakości zdjęć lotniczych wykonuje się w zakresie:
1) jakości fotograficznej;
2) jakości geometrycznej.
11. Weryfikacja jakości zdjęć lotniczych w zakresie jakości fotograficznej obejmuje w szczególności sprawdzenie:
1) ostrości i czytelności odwzorowania znaczków tłowych;
2) czytelności elementów informacji pozaramkowej;
3) występowania wad mechanicznych podłoża lub warstwy emulsyjnej;
4) występowania plam, obrazów wyładowań atmosferycznych, chmur i ich cieni, dymów, zamglenia;
5) parametrów ekspozycji.
12. W wyniku weryfikacji jakości zdjęć lotniczych w zakresie jakości fotograficznej zdjęciom lotniczym nadawane są oceny zgodnie z poniższymi kryteriami:
1) ocena bardzo dobra:
a) brak zamglenia,
b) brak dominanty barwnej,
c) prawidłowa ostrość,
d) prawidłowe i równomierne naświetlenie kadru, brak winietowania,
e) dobra widoczność szczegółów w najciemniejszych i najjaśniejszych partiach obrazu,
f) brak chmur,
g) w przypadku zdjęć analogowych:
– obróbka fotochemiczna wykonana zgodnie z zaleceniami producenta filmu,
– brak śladów wyładowań elektrostatycznych, ubytków emulsji, zadrapań emulsji i podłoża, plam;
2) ocena dobra:
a) widoczne lekkie zamglenie,
b) możliwa dominanta barwna,
c) prawidłowa ostrość,
d) prawidłowe i równomierne naświetlenie kadru, dopuszcza się niewielkie winietowanie,
e) ograniczona widoczność szczegółów w najciemniejszych i najjaśniejszych partiach obrazu,
f) dopuszczalne występowanie chmur na brzegach zdjęć, w partiach niepodlegających dalszemu opracowaniu lub możliwych do opracowania na podstawie sąsiednich zdjęć,
g) w przypadku zdjęć analogowych:
– obróbka fotochemiczna wykonana zgodnie z zaleceniami producenta filmu,
– dopuszczalne ślady wyładowań elektrostatycznych, nieznaczne plamy, ubytki emulsji, zadrapania emulsji i podłoża, w partiach niepodlegających dalszemu opracowaniu lub możliwych do opracowania na podstawie sąsiednich zdjęć;
3) ocena zadowalająca:
a) małe nasycenie i czystość barw,
b) nierównomierne naświetlenie kadru, widoczna różnica gęstości i rozkładu kontrastu,
c) słaba czytelność szczegółów w najciemniejszych i najjaśniejszych partiach obrazu,
d) dopuszczalne występowanie chmur na brzegach zdjęć, w partiach niepodlegających dalszemu opracowaniu lub możliwych do opracowania na podstawie sąsiednich zdjęć,
e) dopuszczalne ślady wyładowań elektrostatycznych, nieznaczne plamy, ubytki emulsji, zadrapania emulsji i podłoża, w partiach niepodlegających dalszemu opracowaniu lub możliwych do opracowania na podstawie sąsiednich zdjęć,
f) w przypadku zdjęć analogowych:
– dopuszczalna niewielka korekta błędów w naświetlaniu podczas obróbki fotochemicznej,
– dopuszczalny brak odwzorowania informacji pozaramkowej w wyniku awarii kamery w czasie lotu, z wyłączeniem znaczków tłowych,
– dopuszczalny brak odwzorowania jednego znaczka tłowego (przy odwzorowaniu pozostałych siedmiu znaczków tłowych);
4) ocena niezadowalająca:
a) nieprawidłowo naświetlone lub niewłaściwie obrobione fotochemicznie zdjęcia analogowe,
b) niewłaściwie dobrane parametry przetworzenia w przypadku zdjęć wykonanych kamerą cyfrową,
c) obrazy niedoświetlone,
d) całkowity brak rozróżnialności szczegółów w najciemniejszych i najjaśniejszych partiach obrazu,
e) mechaniczne uszkodzenia emulsji na znacznej powierzchni,
f) silne zamglenie,
g) w partiach podlegających dalszemu opracowaniu występowanie chmur uniemożliwiających interpretację terenu,
h) w partiach podlegających dalszemu opracowaniu występowanie śniegu uniemożliwiającego interpretację terenu,
i) brak odwzorowanego więcej niż jednego znaczka tłowego, w przypadku zdjęć analogowych.
13. Weryfikacja jakości zdjęć lotniczych w zakresie jakości geometrycznej obejmuje w szczególności sprawdzenie:
1) pokrycia fotografowanego obiektu zdjęciami;
2) przebiegu osi szeregów;
3) pokrycia podłużnego i poprzecznego zdjęć;
4) skali zdjęć analogowych lub terenowego rozmiaru piksela w przypadku zdjęć wykonanych kamerą cyfrową;
5) kąta skręcenia zdjęć κ oraz kąta nachylenia podłużnego φ i poprzecznego ω zdjęć;
6) prawidłowości pomiaru współrzędnych środków rzutów.
14. Na potrzeby weryfikacji jakości zdjęć lotniczych w zakresie jakości geometrycznej parametry geometryczne zdjęć lotniczych określa się w procesie aerotriangulacji, realizowanej automatycznie z wykorzystaniem współrzędnych środków rzutów zarejestrowanych podczas lotu.
Rozdział 2
Aerotriangulacja
15. W procesie aerotriangulacji:
1) pomiary na zdjęciach wykonuje się za pomocą systemu wykorzystującego mechanizm automatycznej lub półautomatycznej korelacji obrazów;
2) błąd średni dokładności pomiaru współrzędnej tłowej na zdjęciu nie może przekroczyć wartości 6,5 µm w przypadku zdjęć analogowych i 3,0 µm w przypadku zdjęć cyfrowych;
3) wyrównanie pomiarów wykonuje się metodą niezależnych zdjęć (wiązek);
4) system wyrównania musi umożliwiać:
a) opracowanie bloków zdjęć wykonanych wieloma kamerami,
b) uwzględnianie pomierzonych w locie elementów orientacji zewnętrznej zdjęć,
c) uwzględnianie poprawek z tytułu krzywizny ziemi i refrakcji atmosferycznej,
d) wyznaczanie błędów systematycznych pomiaru elementów orientacji zewnętrznej zdjęć,
e) wyznaczanie dodatkowych parametrów wyrównania, kompensujących błędy systematyczne, z użyciem modelu dodatkowych parametrów,
f) uwzględnianie różnych klas dokładności pomiaru współrzędnych tłowych i współrzędnych fotopunktów,
g) ocenę dokładności wyznaczonych elementów,
h) obliczanie błędów średnich poszczególnych grup pomiarów po wyrównaniu na podstawie wyników wyrównania,
i) wykrywanie i lokalizację błędów grubych;
5) muszą zostać skorygowane założone błędy średnie grup obserwacji przed wyrównaniem w stosunku do błędów średnich grup pomiarów po wyrównaniu;
6) iloraz błędów, o których mowa w pkt 5, nie powinien różnić się od 1,0 o więcej niż 0,10; większe różnice wymagają skorygowania założonych błędów średnich dla wszystkich grup obserwacji występujących w wyrównaniu;
7) blok zdjęć należy oprzeć na punktach polowej osnowy fotogrametrycznej, zwanych dalej "fotopunktami";
8) w celu oceny poprawności i weryfikacji jakości procesu aerotriangulacji należy zaprojektować i pomierzyć w terenie punkty kontrolne;
9) wykonawca jest obowiązany do oceny jakości procesu i wymaganych dokładności przed wykorzystaniem wyników aerotriangulacji.
16. Fotopunktami są odfotografowane i dające się jednoznacznie zidentyfikować na zdjęciach punkty o pomierzonych współrzędnych X, Y, Z (F-punkty) lub Z (Z-punkty).
17. Fotopunkty powinny spełniać następujące wymagania:
1) w przypadku zdjęć lotniczych w skali nie mniejszej od 1:8000 oraz zdjęć o terenowej wielkości piksela nie większej od 0,15 m - fotopunkty powinny być zasygnalizowane przed wykonaniem zdjęć specjalnymi znakami sygnalizacyjnymi, których kształt, wielkość i kolor powinien gwarantować odfotografowanie tych znaków na zdjęciach i ich jednoznaczną identyfikację;
2) w przypadku zdjęć lotniczych w skalach mniejszych od 1:8000 oraz zdjęć o terenowej wielkości piksela większej niż 0,15 m - dopuszcza się fotopunkty niesygnalizowane (fotopunkty naturalne), tj. wyraźnie odfotografowane i dające się jednoznacznie zidentyfikować na wszystkich zdjęciach, na których występują szczegóły sytuacyjne;
3) liczba i rozmieszczenie fotopunktów w bloku oraz ich lokalizacja na zdjęciach lotniczych muszą zapewniać wymaganą dokładność opracowania, wyznaczenie dodatkowych parametrów wyrównania kompensujących błędy systematyczne oraz wyznaczenie błędów systematycznych pomiaru elementów orientacji zewnętrznej zdjęć;
4) w przypadku typowego bloku zdjęć lotniczych o regularnym prostokątnym kształcie, o pokryciu podłużnym zdjęć 60% i poprzecznym 30% i pomierzonych środkach rzutów wszystkich zdjęć, projektuje się następujący rozkład fotopunktów:
a) w narożnikach bloku zdjęć lotniczych po dwa F-punkty,
b) na brzegach bloku zdjęć lotniczych, wzdłuż kierunku nalotu, F-punkty rozmieszczone co 8 baz, w pasach potrójnego pokrycia,
c) na brzegach, na początku i na końcu bloku zdjęć lotniczych, w każdym pasie pokrycia poprzecznego szeregów po jednym fotopunkcie, przy czym co drugi z nich to F-punkt, a pozostałe to co najmniej Z-punkty;
5) w przypadku pomierzonych środków rzutów dla wszystkich zdjęć lotniczych w bloku liczba F-punktów nie może być mniejsza niż 1 na 17 zdjęć w bloku;
6) w przypadku nieudanego pomiaru środków rzutów dla części lub wszystkich zdjęć lotniczych w bloku fotopunkty należy uzupełnić:
a) na brzegach bloku w kierunku lotu o F-punkty co 4 bazy podłużne,
b) wewnątrz bloku wciągach poprzecznych do kierunku lotu oddalonych od siebie o 3÷5 baz podłużnych, w co drugim pokryciu poprzecznym, o dodatkowe punkty, z których co drugi to F-punkt, a pozostałe to Z-punkty;
7) w przypadku bloku o nieregularnym kształcie na etapie projektowania fotopunktów należy uwzględnić indywidualne cechy bloku, takie jak kształt, trudności w pomiarze spowodowane sytuacją terenową, ewentualną nieregularność pokrycia poprzecznego, i zaprojektować dodatkowe fotopunkty na brzegach i w miejscach załamania granic bloku.
18. Punkty kontrolne projektuje się:
1) równomiernie na obszarze bloku zdjęć lotniczych, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc o spodziewanej najmniejszej dokładności wyniku;
2) w ilości 1 punkt kontrolny na 50 zdjęć bloku zdjęć lotniczych, jednak nie mniej niż 8 punktów kontrolnych w bloku.
19. Dopuszczalne różnice współrzędnych DX, DY, DZ pomiędzy pomiarem fotogrametrycznym a pomiarem terenowym na każdym z punktów kontrolnych wynoszą odpowiednio:
1) DX, DY nie więcej niż 0,15 m, DZ nie więcej niż 0,21 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali nie mniejszej niż 1:6000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela nie większej niż 0,10 m;
2) DX, DY nie więcej niż 0,75 m, DZ nie więcej niż 0,75 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali mniejszej od 1:6000 i nie mniejszej niż 1:14 000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela większej od 0,10 m i nie większej niż 0,25 m;
3) DX, DY nie więcej niż 1,50 m, DZ nie więcej niż 1,20 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali mniejszej od 1:14 000 i nie mniejszej niż 1:26 000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela większej od 0,25 m i nie większej niż 0,50 m.
20. W celu wykonania procesu weryfikacji jakości aerotriangulacji wykonawca przekazuje w postaci elektronicznej:
1) sprawozdanie techniczne zawierające w szczególności:
a) nazwę wykonawcy,
b) cel opracowania,
c) opis obiektu zawierający jego ewentualną nazwę, opis położenia, zasięg oraz powierzchnię,
d) system odniesień przestrzennych, w którym wykonano opracowanie,
e) skalę zdjęć analogowych lub terenową wielkość piksela w przypadku zdjęć cyfrowych,
f) okres wykonania zdjęć,
g) pokrycie podłużne i poprzeczne,
h) wielkość i kształt bloku (podbloków) aerotriangulacji,
i) liczbę zdjęć w bloku,
j) opis zastosowanej technologii,
k) opis sposobu wykonania aerotriangulacji,
l) informacje o wystąpieniu problemów i okoliczności niestandardowych, ich opis wraz z zastosowanym sposobem postępowania,
m) uzyskaną w procesie aerotriangulacji dokładność pomiarów oraz wyników,
n) datę opracowania;
2) szkic bloku zdjęć lotniczych;
3) zbiory danych wejściowych do procesu wyrównania aerotriangulacji zawierające:
a) raport z kalibracji kamer,
b) raport z kalibracji anten odbiorników pokładowych GPS,
c) współrzędne tłowe (po wyeliminowaniu błędów grubych),
d) współrzędne fotopunktów (po wyeliminowaniu błędów grubych) z błędami średnimi współrzędnych zweryfikowanymi w trakcie wyrównania,
e) pomiary elementów orientacji zewnętrznej zdjęć lotniczych (po wyeliminowaniu błędów grubych) w podziale na profile GPS, ze znacznikiem czasu, jeżeli został zarejestrowany;
4) zbiory danych wynikowych procesu aerotriangulacji zawierające:
a) współrzędne punktów wiążących i fotopunktów wraz z błędami średnimi tych współrzędnych,
b) współrzędne tłowe punktów wiążących i fotopunktów,
c) elementy orientacji zewnętrznej zdjęć lotniczych wraz z błędami średnimi,
d) dane kalibracji kamer uwzględniające wpływ dodatkowych parametrów wyrównania lub siatkę korekcyjną,
e) nowe dane kalibracji kamer, jeżeli w procesie aerotriangulacji wyznaczano zmiany podstawowych elementów orientacji wewnętrznej kamer,
f) dane utworzone podczas procesu pomiarowego aerotriangulacji,
g) różnice współrzędnych uzyskane na punktach kontrolnych,
h) raport z wyrównania końcowego;
5) szkic powykonawczy aerotriangulacji zawierający w szczególności:
a) nazwę lub oznaczenie obiektu,
b) nazwę wykonawcy,
c) granice obiektu,
d) nazwę bloku (podbloku),
e) skalę zdjęć analogowych lub terenową wielkość piksela w przypadku zdjęć cyfrowych,
f) liczbę zdjęć w bloku,
g) okres wykonania zdjęć,
h) położenie środków rzutów zdjęć lotniczych,
i) numery zdjęć lotniczych,
j) fotopunkty, w podziale na F-punkty i Z-punkty, wraz z ich numeracją,
k) punkty kontrolne, w podziale na typy punktów kontrolnych, wraz z ich numeracją,
l) położenie zdjęć lotniczych, dla których nie pomierzono środków rzutów w locie,
m) granice fragmentów bloku wykonanych różnymi kamerami lub w różnych nalotach wraz z nazwami kamer i datami wykonania zdjęć lotniczych,
n) zasięgi arkuszy ortofotomapy wraz z oznaczeniem ich godeł,
o) legendę zastosowanych oznaczeń.
21. W przypadku gdy wyrównanie zostało wykonane w kilku systemach odniesień przestrzennych, zbiory danych i szkic powykonawczy aerotriangulacji przekazuje się dla każdego z systemów odniesień przestrzennych.
22. Weryfikację jakości procesu aerotriangulacji wykonuje się, wykorzystując niezależne punkty kontrolne, których:
1) ilość, rodzaj oraz lokalizacja w bloku są takie same jak dla punktów kontrolnych w procesie aerotriangulacji; nie wymaga się lokalizowania niezależnych punktów kontrolnych w pokryciu poprzecznym lub podłużnym;
2) współrzędne należy pomierzyć na modelach stereoskopowych utworzonych na podstawie wyników aerotriangulacji;
3) współrzędne należy pomierzyć w terenie tak, aby łączny średni błąd identyfikacji i pomiaru nie przekraczał 16 µm w skali zdjęcia w przypadku zdjęcia analogowego lub wielkości jednego piksela w przypadku zdjęcia cyfrowego.
23. Dopuszczalne różnice współrzędnych DX, DY, DZ pomiędzy pomiarem fotogrametrycznym a pomiarem terenowym na każdym z niezależnych punktów kontrolnych wynoszą odpowiednio:
1) DX, DY nie więcej niż 0,30 m, DZ nie więcej niż 0,30 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali nie mniejszej niż 1:6000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela nie większej niż 0,10 m wykonanych kamerą szerokokątną i półnormalnokątną;
2) DX, DY nie więcej niż 0,30 m, DZ nie więcej niż 0,55 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali nie mniejszej niż 1:6000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela nie większej niż 0,10 m wykonanych kamerą normalnokątną;
3) DX, DY nie więcej niż 1,00 m, DZ nie więcej niż 1,20 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali mniejszej od 1:6000 i nie mniejszej niż 1:14 000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela większej od 0,10 m i nie większej niż 0,25 m;
4) DX, DY nie więcej niż 2,00 m, DZ nie więcej niż 1,60 m - w przypadku zdjęć analogowych w skali mniejszej od 1:14 000 i nie mniejszej niż 1:26 000 lub zdjęć cyfrowych o terenowej wielkości piksela większej od 0,25 m i nie większej niż 0,50 m.
DZIAŁ 2
Baza danych dotycząca ortofotomapy
24. W procesie ortorektyfikacji wykorzystuje się:
1) w przypadku ortorektyfikacji zdjęć lotniczych:
a) zdjęcia lotnicze w postaci cyfrowej,
b) parametry kalibracji kamery fotogrametrycznej,
c) elementy orientacji zewnętrznej zdjęć lotniczych,
d) numeryczny model terenu;
2) w przypadku ortorektyfikacji obrazów satelitarnych:
a) zdjęcia satelitarne,
b) zbiór współczynników ilorazu wielomianowego,
c) minimum 4 fotopunkty, rozmieszczone równomiernie (w pierwszej kolejności w narożnikach obrazu), dla każdego obrazu satelitarnego,
d) numeryczny model terenu.
25. Proces ortorektyfikacji wykonuje się dla wszystkich zdjęć lotniczych lub obrazów satelitarnych, które brały udział w procesie aerotriangulacji.
26. Dopuszcza się wykonanie procesu ortorektyfikacji zdjęć lotniczych dla wybranych zdjęć, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki:
1) zdjęcia zostały wykonane kamerą cyfrową;
2) w procesie aerotriangulacji uzyskano dokładność większą od wymaganej o co najmniej 10%;
3) na obszarze opracowania występuje zabudowa poniżej czterech kondygnacji.
27. W celu zapewnienia prawidłowego odwzorowania budowli wznoszących się ponad powierzchnię terenu (takich jak mosty, wiadukty, rurociągi) należy opracować właściwe dla tych budowli dane pomiarowe numerycznego modelu terenu i uwzględnić je w procesie ortorektyfikacji.
28. Ortorektyfikację wykonuje się przy zastosowaniu interpolacji:
1) bilinearnej - przy ortorektyfikacji terenów o małych spadkach oraz w przypadku obrazów o niskim kontraście;
2) bikubicznej - przy ortorektyfikacji terenów o dużych spadkach.
29. W przypadku gdy ortoobraz nie pokrywa obszaru opracowania ortofotomapy, ortoobrazy poddawane są procesowi łączenia, zwanemu dalej "procesem mozaikowania".
30. W procesie mozaikowania:
1) linie mozaikowania należy wybierać tak, aby maksymalnie wykorzystać środkową część ortoobrazów;
2) linie mozaikowania powinny biec po powierzchni terenu i omijać obiekty wystające nad teren (np. budynki, drzewa) oraz cienie tych obiektów;
3) linie mozaikowania powinny dzielić obszary o podobnej charakterystyce radiometrycznej (ton i kontrast);
4) linie mozaikowania powinny biec środkiem elementów liniowych kilkumetrowej szerokości, takich jak drogi, ścieżki, rzeki (jeśli nie ma lokalnych odblasków);
5) prowadzenie linii mozaikowania wzdłuż konturów terenowych, w tym użytków gruntowych, jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy spadek ostrości występujący wzdłuż linii mozaikowania nie wpływa negatywnie na widoczność konturu;
6) należy unikać prowadzenia linii mozaikowania w bliskiej odległości od obiektów wystających ponad teren, przedstawionych w innej perspektywie (np. inne pochylenie budynków położonych po przeciwległych stronach ulicy);
7) przy wyborze przebiegu linii mozaikowania należy preferować obszary, na których nie ma obiektów wystających nad teren, a następnie miejsca, w których obiekty wystające mają mniejsze przesunięcia radialne.
31. Dla ortofotomapy w grupach ORTO-005, ORTO-010, ORTO-025, ORTO-050 błąd położenia dobrze identyfikowalnego na ortofotomapie szczegółu terenowego, którego miarą jest pierwiastek średniego błędu kwadratowego liczonego z wektorów przesunięć w stosunku do niezależnego pomiaru, nie może być większy niż:
1) dwukrotna wartość terenowej wielkości piksela w przypadku terenów o spadkach do 2°;
2) dwuipółkrotna wartość terenowej wielkości piksela w przypadku terenów o spadkach od 2° do 6°;
3) trzykrotna wartość terenowej wielkości piksela w przypadku terenów o spadkach ponad 6°.
32. Dla ortofotomapy w grupach ORTO-100, ORTO-250, ORTO-500 błąd położenia dobrze identyfikowalnego na ortofotomapie szczegółu terenowego, którego miarą jest pierwiastek średniego błędu kwadratowego liczonego z wektorów przesunięć w stosunku do niezależnego pomiaru, nie może być większy niż:
1) półtorakrotna wartość terenowej wielkości piksela w przypadku terenów o spadkach do 6°;
2) trzykrotna wartość terenowej wielkości piksela w przypadku terenów o spadkach ponad 6°.
33. Na wykorzystywanych do wykonywania ortofotomap zdjęciach satelitarnych nie może występować widoczne zachmurzenie, a jeśli występuje, to tylko w miejscach, które nie będą odwzorowane na ortofotomapie. Jeśli obrazy satelitarne mają niejednorodną zdolność rozdzielczą, wymóg ten dotyczy terenowej wielkości piksela obrazu źródłowego w zakresie panchromatycznym.
34. Na moduł ortofotomapy mogą składać się tylko ortoobrazy powstałe ze zdjęć satelitarnych zarejestrowanych z odstępem czasowym nie dłuższym niż 1 rok w przypadku obszarów zurbanizowanych i 2 lata w przypadku pozostałych obszarów, przy czym odstęp czasowy w stosunku do pory roku nie może być większy niż 1 miesiąc.
35. Dopuszcza się możliwość wykonania ortofotomapy przez przepróbkowanie ortofotomapy o wyższej rozdzielczości geometrycznej.
36. Ortofotomapy opracowuje się w państwowym systemie odniesień przestrzennych i dzieli na arkusze odpowiednie dla układu współrzędnych płaskich prostokątnych, w którym są opracowywane, lub moduły stanowiące części tych arkuszy.
37. W przypadku:
1) opracowywania ortofotomapy w różnych układach współrzędnych płaskich prostokątnych opracowanie podstawowe wykonuje się, realizując pełny proces technologiczny, w tym proces aerotriangulacji; opracowanie wtórne wykonuje się przez transformację opracowania podstawowego z przepróbkowaniem i podział na arkusze właściwe dla układu współrzędnych opracowania wtórnego;
2) gdy arkusz ortofotomapy przecina granicę strefy odwzorowania, zaleca się opracowanie zbiorów danych dotyczących ortofotomapy dla obu stref.
38. Ortofotomapa w zakresie jakości geometrycznej musi być wykonana tak, aby:
1) wielkość nieciągłości elementów liniowych nie przekraczała dwukrotnej terenowej wielkości piksela;
2) w przypadku budowli wznoszących się ponad powierzchnię terenu (takich jak mosty, wiadukty, rurociągi) został zachowany warunek współliniowości w stosunku do elementów infrastruktury stanowiących kontynuację tych obiektów;
3) została zapewniona prostoliniowość odcinków dróg, krawędzi budynków i innych obiektów antropogenicznych;
4) wartość błędu położenia dobrze identyfikowalnego na ortofotomapie szczegółu terenowego, którego miarą jest wartość średniego błędu kwadratowego obliczonego z wektorów przesunięć w stosunku do pomiaru kontrolnego, nie przekraczała 75% wartości określonych dla poszczególnych grup ortofotomapy;
5) nie występował czynnik systematyczny, uwidaczniający się w rozkładzie błędów.
39. Ortofotomapę wykonuje się tak, aby w zakresie jakości radiometrycznej:
1) zmiany jasności i tonacji obrazu nie obniżały jej walorów interpretacyjnych;
2) w jej treści nie powstały efekty nieuzasadnione przez treść zdjęć lotniczych lub zdjęć satelitarnych, na podstawie których opracowano ortofotomapy (np. rozmazania na granicach lasów, podwójne odwzorowania dróg leśnych);
3) różnice jasności średnich, dla dwóch wybranych obszarów w obrębie ortofotomapy, nie przekraczały 5 jednostek jasności składowych spektralnych.
40. W celu wykonania procesu weryfikacji jakości ortofotomapy wykonawca przekazuje w postaci elektronicznej:
1) sprawozdanie techniczne zawierające w szczególności:
a) nazwę wykonawcy,
b) cel opracowania,
c) opis obiektu zawierający jego ewentualną nazwę, opis położenia, zasięg oraz powierzchnię,
d) system odniesień przestrzennych, w którym wykonano opracowanie,
e) wykaz opracowanych arkuszy lub modułów ortofotomapy,
f) terenową wielkość piksela opracowanej ortofotomapy,
g) opis kompozycji spektralnych, w których opracowano ortofotomapy,
h) opis zastosowanej technologii, zawierający w szczególności:
– charakterystykę wykorzystanych zdjęć lotniczych lub obrazów satelitarnych wraz z datami ich wykonania,
– wykorzystane oprogramowanie,
– informacje dotyczące procesu aerotriangulacji,
– informacje dotyczące wykorzystanego w procesie ortorektyfikacji numerycznego modelu terenu,
– informacje dotyczące procesu ortorektyfikacji,
– informacje dotyczące mozaikowania,
i) informacje o wystąpieniu problemów i okoliczności niestandardowych (np. konieczność mozaikowania z więcej niż jednego nalotu, występowanie śniegu, dymu, chmur lub ich cieni, wad zdjęć itp.), ich opis wraz z zastosowanym sposobem postępowania,
j) datę opracowania;
2) mapę przeglądową, dla każdego układu współrzędnych płaskich prostokątnych, w którym opracowano ortofotomapy, zawierającą w szczególności:
a) nazwę lub oznaczenie obiektu,
b) nazwę wykonawcy,
c) parametry techniczne opracowanej ortofotomapy, w tym:
– terenową wielkość piksela opracowanej ortofotomapy,
– kompozycje spektralne, w których opracowano ortofotomapy,
– system odniesień przestrzennych, w którym wykonano opracowanie,
d) podział na arkusze wraz z oznaczeniem ich godeł,
e) pomniejszenia ortofotomap (tzw. przeglądówkę),
f) przybliżoną skalę mapy przeglądowej,
g) legendę zastosowanych oznaczeń;
3) zbiory danych dotyczące ortofotomapy zapisane w formacie TIFF lub GEOTIFF z kompresją JPEG o stopniu kompresji q = 4 lub q = 5 wraz z piramidą obrazów;
4) metadane opisujące zbiory danych dotyczące ortofotomapy.
41. Weryfikację jakości ortofotomapy wykonuje się w zakresie:
1) jakości geometrycznej;
2) jakości radiometrycznej.
42. Weryfikacja jakości ortofotomapy w zakresie jakości geometrycznej obejmuje w szczególności sprawdzenie:
1) wewnętrznej zgodności i poprawności geometrycznej;
2) dokładności odniesionej do pomiaru stereoskopowego w ramach tego samego projektu fotogrametrycznego - w przypadku opracowań wykonanych ze zdjęć lotniczych;
3) dokładności bezwzględnej odniesionej do niezależnego pomiaru kontrolnego.
43. W celu przeprowadzenia weryfikacji jakości ortofotomapy w zakresie dokładności odniesionej do pomiaru stereoskopowego należy:
1) pomierzyć średnio po 2 punkty kontrolne na model stereoskopowy; liczbę punktów wyznacza liczba modeli stereoskopowych;
2) na podstawie n stwierdzonych odchyłek d, rozumianych jako długość wektora pomiędzy położeniem wyznaczonym z modelu i z ortofotomapy, obliczyć średni błąd kwadratowy według wzoru:
WZÓR
3) przedstawić wektory przesunięć w graficznym pliku kontrolnym.
44. W celu przeprowadzenia weryfikacji jakości ortofotomapy w zakresie dokładności bezwzględnej odniesionej do niezależnego pomiaru kontrolnego należy:
1) wykonać niezależny pomiar kontrolny metodą zapewniającą dokładność co najmniej dwukrotnie większą od zakładanej dokładności ortofotomapy, z zastrzeżeniem, że obserwacje i wyniki związane z jakimkolwiek etapem technologicznym opracowania ortofotomapy nie mogą być traktowane jako niezależny pomiar kontrolny;
2) na ortofotomapach w grupach ORTO-005, ORTO-010, ORTO-025, ORTO-050 zidentyfikować i pomierzyć wszystkie fotopunkty kontrolne, które nie brały udziału w wyrównaniu aerotriangulacji;
3) na ortofotomapach w grupach ORTO-100, ORTO-250, ORTO-500 zidentyfikować i pomierzyć fotopunkty kontrolne, których liczba nie może być mniejsza od 3 dla każdego obrazu poddanego procesowi ortorektyfikacji;
4) na podstawie n stwierdzonych odchyłek d, rozumianych jako długość wektora przesunięcia elementu kontrolnego zidentyfikowanego na ortofotomapie w stosunku do położenia wyznaczonego z niezależnego pomiaru kontrolnego, obliczyć średni błąd kwadratowy według wzoru:
WZÓR
5) przedstawić wektory przesunięć w graficznym pliku kontrolnym.
45. Weryfikacja jakości ortofotomapy w zakresie jakości radiometrycznej obejmuje w szczególności sprawdzenie:
1) ciągłości jasności i tonacji obrazu;
2) efektów sztucznych;
3) jednolitości tonalnej.
46. W celu przeprowadzenia weryfikacji jakości ortofotomapy w zakresie:
1) ciągłości jasności i tonacji obrazu należy wykonać obserwacje wszystkich linii mozaikowania;
2) efektów sztucznych należy wykonać obserwacje wszystkich ortofotomap, przede wszystkim w miejscach o dużym spadku terenowym lub o nagłych zmianach spadku;
3) jednolitości tonalnej należy:
a) dla nie mniej niż 10% równomiernie rozmieszczonych na obszarze opracowania arkuszy lub modułów ortofotomapy, w pobliżu linii mozaikowania dzielących tereny o jednakowym typie użytkowania, o podobnym spadku i ekspozycji, wybrać po dwa obszary dla każdego weryfikowanego arkusza lub modułu ortofotomapy,
b) wykonać odczyt jasności składowych spektralnych 3-5 pikseli sąsiednich z każdej strony linii mozaikowania dla każdego z wybranych obszarów,
c) na podstawie odczytów obliczyć jasność średnią oddzielnie dla każdej ze stron linii mozaikowania.
DZIAŁ 3
Baza danych dotycząca numerycznego modelu terenu
47. W przypadku pozyskiwania danych pomiarowych metodą lotniczego skanowania laserowego:
1) długości szeregu projektuje się w taki sposób, aby czas lotu nie powodował obniżenia założonych parametrów dokładnościowych związanych z wykorzystaniem systemów GPS i INS;
2) w przypadku obszarów niezurbanizowanych naloty wykonuje się w okresie od października do kwietnia, chyba że specyficzne wymagania dotyczące zawartości informacyjnej danych wymagają innego okresu ich pozyskania;
3) w przypadku obszarów zurbanizowanych wykonuje się dwa niezależne naloty o prostopadłej orientacji szeregów, każdy o gęstości punktów laserowych równej połowie projektowanej gęstości;
4) na terenach zalesionych i zakrzewionych zaleca się wykonanie lotu w okresie braku liści;
5) w przypadku dużych obszarów dopuszcza się podział obszaru opracowania na obszary produkcyjne o wielkości zapewniającej utrzymanie zakładanych parametrów dokładnościowych i efektywne przeprowadzenie procesu wyrównania, zwane dalej "blokami LIDAR".
48. Pozycję urządzenia skanującego w momencie skanowania określa się za pomocą systemu GPS lub zintegrowanych systemów GPS/INS.
49. W trakcie pozyskiwania danych pomiarowych metodą lotniczego skanowania laserowego musi być aktywna jedna naziemna stacja referencyjna lub więcej takich stacji, które tworzą odbiorniki GPS umieszczone na znanych punktach osnowy geodezyjnej. Funkcję stacji referencyjnych mogą spełniać permanentnie działające stacje referencyjne systemu ASG-EUPOS.
50. Pomiar trajektorii samolotu lub śmigłowca, tj. trajektorii anteny GPS na samolocie lub śmigłowcu, wykonuje się, jednocześnie rejestrując dane GPS za pomocą odbiornika na pokładzie samolotu lub śmigłowca i na naziemnych stacjach referencyjnych, z częstotliwością nie mniejszą niż 1 Hz.
51. Dane pomiarowe pozyskane metodą lotniczego skanowania laserowego dowiązuje się do właściwego dla danego opracowania systemu odniesień przestrzennych przez:
1) niezależne odniesienie trajektorii samolotu lub śmigłowca do co najmniej 2 stacji referencyjnych położonych w odległości nie większej niż 50 km od obszaru nalotu;
2) przyjęcie, po stwierdzeniu zgodności w granicach założonego błędu trajektorii odniesionej do bliższej stacji referencyjnej, jako ostatecznych danych trajektorii samolotu lub śmigłowca odniesionych do bliższej stacji referencyjnej;
3) przestrzenne wpasowanie danych, na podstawie płaszczyzn referencyjnych, których liczba i rozmieszczenie gwarantują uzyskanie zakładanej dokładności, w jeden spójny geometrycznie blok LIDAR.
52. Dokładność określenia położenia punktów laserowych, rozumiana jako błąd średni położenia i wysokości, wynosi:
1) w przypadku obszarów niezurbanizowanych:
a) dokładność wysokościowa mh ≤ 0,15 m,
b) dokładność sytuacyjna mp ≤ 0,50 m;
2) w przypadku obszarów zurbanizowanych:
a) dokładność wysokościowa mh ≤0,10 m,
b) dokładność sytuacyjna mp ≤0,40 m.
53. Dane pomiarowe pozyskane metodą lotniczego skanowania laserowego poddawane są procesowi wyrównania, w którym następuje:
1) określenie pozycji stacji referencyjnych w przypadku ich zakładania;
2) obliczenie wyników pomiaru płaszczyzn referencyjnych;
3) obliczenie trajektorii lotu;
4) obliczenie chmury punktów laserowych w każdym szeregu, w tym również w szeregach poprzecznych;
5) wyrównanie szeregów w obrębie bloku LIDAR, łącznie z szeregami poprzecznymi, z wykorzystaniem płaszczyzn referencyjnych.
54. Dopuszcza się przeprowadzenie procesu wyrównania oddzielnie dla każdego bloku LIDAR z zastrzeżeniem wyeliminowania nieciągłości danych oraz różnic wysokości pomiędzy blokami.
55. Dane pomiarowe pozyskane metodą lotniczego skanowania laserowego poddawane są klasyfikacji według podziału określonego w § 5 pkt 1 lit. a rozporządzenia.
56. Dopuszcza się błędne zaklasyfikowanie nie więcej niż:
1) 1% punktów laserowych w przypadku punktów leżących na gruncie;
2) 5% punktów laserowych w przypadku punktów leżących powyżej powierzchni gruntu oraz reprezentujących powierzchnie wodne.
57. Weryfikację jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą lotniczego skanowania laserowego wykonuje się w zakresie:
1) kompletności i gęstości danych;
2) dokładności sytuacyjnej i wysokościowej;
3) styków chmur punktów na granicy bloku LIDAR;
4) dokładności bezwzględnej.
58. Weryfikację jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą lotniczego skanowania laserowego:
1) w zakresie kompletności i gęstości danych wykonuje się:
a) przed wyrównaniem szeregów w obrębie bloku LIDAR,
b) przez sprawdzenie pokrycia obszaru opracowania danymi o wymaganej gęstości, z wyjątkiem obszarów o słabym odbiciu,
c) przez sprawdzenie równomierności pokrycia obszaru opracowania punktami laserowymi,
d) przez sprawdzenie braku występowania pokrywy śnieżnej, chmur, czasowych oczek wodnych;
2) w zakresie dokładności sytuacyjnej i wysokościowej wykonuje się:
a) na podstawie niezależnych płaszczyzn kontrolnych:
– zaprojektowanych dla każdego bloku LIDAR,
– rozmieszczonych równomiernie na obszarze bloku LIDAR i oddalonych od płaszczyzn referencyjnych; zaleca się stosowanie płaszczyzn kontrolnych zlokalizowanych w miejscach równych, płaskich, o utwardzonej nawierzchni, o wymiarach nie większych niż 10 x 10 m, zawierających regularną siatkę nie mniej niż 6 x 6 pomierzonych punktów,
– w ilości nie mniejszej niż 8 w przypadku weryfikacji w zakresie dokładności wysokościowej; zaleca się stosowanie płaszczyzn kontrolnych zlokalizowanych w miejscach, które pozwolą na ocenę rozbieżności sytuacyjnej kontrolowanej chmury punktów niezależnie, w kierunku lotu i w kierunku poprzecznym do kierunku lotu,
– w ilości nie mniejszej niż 5 w przypadku weryfikacji w zakresie sytuacyjnej wysokościowej,
– pomierzonych metodami lub technikami stosowanymi w dziedzinie geodezji i kartografii; zaleca się pomiar metodą GPS lub połączenie metody GPS i tachimetrii elektronicznej,
– które nie biorą udziału w wyrównaniu bloku LIDAR,
– przez określenie rozbieżności sytuacyjnych i wysokościowych, rozumianych jako różnice pomiędzy położeniem i wysokościami punktów wysokościowych numerycznego modelu terenu a położeniem i wysokościami odpowiadających im punktów położonych na niezależnych płaszczyznach kontrolnych,
b) niezależnie dla każdego bloku danych LIDAR;
3) w zakresie styków chmur punktów na granicy bloku LIDAR wykonuje się na podstawie chmur punktów pochodzących z sąsiednich bloków LIDAR na styku bloków:
a) wzdłuż krawędzi weryfikowanego bloku LIDAR,
b) z wykorzystaniem powierzchni kontrolnych zlokalizowanych w pasie wspólnego pokrycia się chmur punktów:
– spełniających wymagania określone dla weryfikacji jakości danych wysokościowych w zakresie dokładności sytuacyjnej,
– spełniających wymagania określone dla weryfikacji jakości danych wysokościowych w zakresie dokładności wysokościowej,
– w ilości nie mniejszej niż 1 w przypadku oceny dokładności sytuacyjnej,
– w ilości nie mniejszej niż 1 w przypadku oceny dokładności wysokościowej,
– przez określenie rozbieżności sytuacyjnych i wysokościowych, rozumianych jako różnice pomiędzy położeniem i wysokościami punktów wysokościowych numerycznego modelu terenu, położonych na niezależnych płaszczyznach kontrolnych należących do weryfikowanego bloku LIDAR, a położeniem i wysokościami odpowiadających im punktów należących do sąsiedniego bloku LIDAR;
4) w zakresie dokładności bezwzględnej wykonuje się:
a) na podstawie pomierzonych w terenie profili kontrolnych, których długość oraz przeciętne odległości między kolejnymi punktami profilu określa się odpowiednio do danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu, o których mowa w § 11 ust. 2 rozporządzenia,
b) dla 3% modułów obszarowych, ale nie mniej niż dla 15 modułów z obszaru opracowania,
c) przez określenie rozbieżności rozumianych jako różnice pomiędzy wysokościami wyinterpolowanymi z danych wysokościowych numerycznego modelu terenu a wysokościami punktów profili kontrolnych.
59. W przypadku weryfikacji jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą lotniczego skanowania laserowego:
1) w zakresie dokładności sytuacyjnej i wysokościowej w przypadku obszarów miejskich oraz obszarów o powierzchni mniejszej od 200 km2 dopuszcza się zmniejszenie liczby niezależnych płaszczyzn kontrolnych do:
a) 4 - dla weryfikacji w zakresie dokładności wysokościowej,
b) 3 - dla weryfikacji w zakresie dokładności sytuacyjnej;
2) w zakresie styków chmur punktów na granicy bloku LIDAR dopuszcza się wykorzystanie jednej powierzchni weryfikacji jakości dla oceny dokładności sytuacyjnej i wysokościowej, o ile wybrana powierzchnia spełnia wymagania określone dla weryfikacji jakości danych pomiarowych w zakresie dokładności sytuacyjnej i dokładności wysokościowej.
60. W zakresie rozbieżności styków chmur punktów na granicy bloku LIDAR:
1) średnia rozbieżność, liczona dla wszystkich powierzchni kontrolnych weryfikowanego bloku LIDAR, nie może przekroczyć:
a) w przypadku obszarów niezurbanizowanych:
– różnicy wysokościowej mh ≤ 0,22 m,
– różnicy sytuacyjnej mp ≤ 0,75 m,
b) w przypadku obszarów zurbanizowanych:
– różnicy wysokościowej mh ≤ 0,15 m,
– różnicy sytuacyjnej mp ≤ 0,60 m;
2) maksymalna rozbieżność, na żadnej z powierzchni kontrolnych weryfikowanego bloku LIDAR, nie może przekroczyć:
a) w przypadku obszarów niezurbanizowanych:
– różnicy wysokościowej mh ≤ 0,45 m,
– różnicy sytuacyjnej mp ≤ 1,50 m,
b) w przypadku obszarów zurbanizowanych:
– różnicy wysokościowej mh ≤ 0,30 m,
– różnicy sytuacyjnej mp ≤1,20 m.
61. W zakresie dokładności bezwzględnej dane pomiarowe muszą spełniać kryterium błędu średniego, określonego jako mNMT < M, które dotyczy porównania wysokości wyinterpolowanych z danych wysokościowych numerycznego modelu terenu z odpowiadającymi im wysokościami punktów profili kontrolnych według następujących reguł:
1) co najmniej 68,3% odchyłek nie może przekraczać wartości M;
2) co najmniej 95,5% odchyłek nie może przekraczać wartości 2 x M, przy jednoczesnym spełnieniu warunku, o którym mowa w pkt 1;
3) co najmniej 99,7% odchyłek nie może przekraczać wartości 3 x M, przy jednoczesnym spełnieniu warunku, o którym mowa w pkt 2;
4) co najwyżej 0,3% odchyłek może znaleźć się w przedziale 3 do 4 x M, przy jednoczesnym spełnieniu warunku, o którym mowa w pkt 3.
62. W przypadku pozyskiwania danych pomiarowych, na potrzeby aktualizacji bazy danych dotyczącej numerycznego modelu terenu, metodą fotogrametryczną pomiarowi podlegają:
1) punkty masowe;
2) punkty charakterystyczne;
3) punkty wysokościowe;
4) elementy liniowe, takie jak:
a) naturalne bądź sztuczne wypiętrzone lub zagłębione liniowe formy terenowe o nachyleniu ścian bocznych powyżej 40° oraz wysokości lub głębokości względnej powyżej:
– 0,6 m - w odniesieniu do grupy NMT-025,
– 1,5 m - w odniesieniu do grupy NMT-050,
b) cieki o głębokości określonej według kryterium przedstawionego w lit. a oraz szerokości powyżej:
– 0,3 m - w odniesieniu do grupy NMT-025,
– 1,0 m - w odniesieniu do grupy NMT-050,
c) elementy powierzchniowe, takie jak obszary planarne oraz obszary wyłączone z pomiarów fotogrametrycznych, o powierzchni powyżej:
– 0,05 ha - w odniesieniu do grupy NMT-025,
– 1 ha - w odniesieniu do grupy NMT-050.
63. W przypadku:
1) punktów masowych:
a) pomiar należy wykonywać:
– z wykorzystaniem algorytmów autokorelacji obrazów,
– techniką pomiaru automatycznego,
– w regularnej siatce o interwale, którego wielkość powinna być dostosowana do lokalnych form ukształtowania terenu, uwzględniać wymaganą dokładność interpolowanych punktów oraz kryterium dokładności danej grupy,
– powtórnie, jeżeli w module obszarowym więcej niż 20% punktów nie spełnia kryterium dokładności określonej grupy danych pomiarowych numerycznego modelu terenu,
b) punkty pomierzone metodą pomiaru automatycznego błędnie opisujące powierzchnię terenu należy poddać edycji manualnej;
2) punktów charakterystycznych oraz punktów wysokościowych pomiar należy wykonywać techniką manualną;
3) elementów liniowych pomiar należy wykonywać techniką manualną;
4) elementów liniowych opisujących cieki pomiaru należy dokonywać zgodnie z kierunkiem przepływu wody;
5) elementów powierzchniowych pomiar należy wykonywać techniką manualną;
6) obszaru planarnego, którego powierzchnia jest mniejsza od powierzchni elementów powierzchniowych podlegających pomiarowi, obszar ten należy traktować jako ciek;
7) obszarów wyłączonych z pomiarów fotogrametrycznych:
a) pomiar należy wykonywać przez digitalizację warstwic i innych elementów opisujących rzeźbę terenu ze standardowych opracowań kartograficznych:
– których skala gwarantuje spełnienie kryterium dokładności odpowiedniej grupy,
– doprowadzając linie warstwic do granic obszarów wyłączonych na odległość nie mniejszą niż wielkość interwału siatki pomiarowej,
– przy założeniu, że odchyłki z tytułu braku spójności i zgodności danych wysokościowych na styku z obszarem sąsiednim nie mogą przekraczać podwójnej wartości błędu dla danego typu terenu w ramach odpowiedniej grupy,
b) pomiar należy wykonywać metodami pomiarów bezpośrednich, których dokładność gwarantuje spełnienie kryterium dokładności odpowiedniej grupy; zaleca się wykonanie pomiaru metodą tachimetryczną oraz metodą GPS.
64. Weryfikację jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą fotogrametryczną wykonuje się w zakresie:
1) kompletności i poprawności zapisu danych;
2) dokładności sytuacyjnej i wysokościowej;
3) styków danych wysokościowych z obszarem sąsiednim;
4) dokładności bezwzględnej.
65. Weryfikację jakości danych wysokościowych:
1) w zakresie kompletności i poprawności zapisu danych wykonuje się:
a) przez sprawdzenie pokrycia obszaru opracowania danymi,
b) przez sprawdzenie poprawności topologicznej wszystkich elementów, w szczególności:
– przecięć linii strukturalnych, które nie posiadają wspólnego węzła,
– niedomknięcia elementów powierzchniowych,
– powielonych elementów posiadających takie same współrzędne płaskie przy różnej współrzędnej wysokościowej,
c) przez sprawdzenie poprawności danych pomiarowych zwizualizowanych w postaci mapy warstwicowej oraz mapy spadków;
2) w zakresie dokładności sytuacyjnej i wysokościowej wykonuje się:
a) na podstawie pomierzonych na zorientowanych przestrzennie i spełniających wymagania dotyczące aerotriangulacji modelach stereoskopowych profili kontrolnych, których długość oraz przeciętne odległości między kolejnymi punktami profilu określa się odpowiednio dla danej grupy, o której mowa w § 11 ust. 2 rozporządzenia:
– przez określenie rozbieżności wysokościowych, rozumianych jako różnice pomiędzy wysokościami punktów wyinterpolowanych z danych wysokościowych numerycznego modelu terenu a wysokościami punktów profili kontrolnych,
– przez obliczenie na podstawie tych rozbieżności błędu średniego, którego wartość średnia nie może przekraczać 75% wartości błędu średniego, zaś maksymalna - wartości błędu średniego określonej dla danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu,
b) na podstawie fotopunktów i punktów wiążących pomierzonych w procesie aerotriangulacji:
– przez określenie rozbieżności wysokościowych, rozumianych jako różnice pomiędzy wysokościami punktów wyinterpolowanych z danych wysokościowych numerycznego modelu terenu a wysokościami fotopunktów i punktów wiążących po wyrównaniu w procesie aerotriangulacji,
– przez obliczenie na podstawie tych rozbieżności błędu średniego, którego wartość średnia nie może przekraczać 75% wartości błędu średniego, zaś maksymalna - wartości błędu średniego określonej dla danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu,
c) na podstawie wysokości kot pozyskanych ze standardowych opracowań kartograficznych w skalach zapewniających spełnienie kryterium dokładności danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu:
– przez określenie rozbieżności wysokościowych, rozumianych jako różnice pomiędzy wysokościami punktów wyinterpolowanych z danych wysokościowych numerycznego modelu terenu a wysokościami pomierzonych kot,
– przez obliczenie na podstawie tych rozbieżności błędu średniego, którego wartość średnia nie może przekraczać wartości błędu średniego, zaś maksymalna - podwójnej wartości błędu średniego określonej dla danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu;
3) w zakresie styków danych wysokościowych z obszarem sąsiednim wykonuje się przez sprawdzenie ich kompletności oraz dokładności wysokościowej i sytuacyjnej; w przypadku tych elementów błędy nie powinny przekraczać podwójnej wartości błędu średniego określonej dla danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu;
4) w zakresie dokładności bezwzględnej wykonuje się:
a) na podstawie pomierzonych w terenie profili kontrolnych, których długość oraz przeciętne odległości między kolejnymi punktami profilu określa się odpowiednio dla danej grupy zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu, o których mowa w § 11 ust. 2 rozporządzenia,
b) dla nie mniej niż 3% modułów obszarowych równomiernie rozmieszczonych na opracowywanym obszarze,
c) przez określenie rozbieżności rozumianych jako różnice pomiędzy wysokościami wyinterpolowanymi z danych pomiarowych numerycznego modelu terenu a wysokościami punktów profili kontrolnych.
66. W przypadku gdy przedmiotem pracy geodezyjnej jest wykonanie zbiorów danych dotyczących numerycznego modelu terenu lub zbiorów danych dotyczących numerycznego modelu pokrycia terenu, zbiory te wykonuje się z wykorzystaniem zbiorów danych pomiarowych dotyczących numerycznego modelu terenu.
67. Błąd średni wysokości wyinterpolowanej z danych numerycznego modelu terenu oraz numerycznego modelu pokrycia terenu dla grupy:
1) NMT-1, NMPT-0 i NMPT-1 nie może przekraczać wartości:
a) 0,30 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o niewielkim stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach do 2°,
b) 0,40 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o znacznym stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach od 2° do 6°,
c) 0,60 m - w przypadku naturalnych form terenowych o spadkach ponad 6°;
2) NMT-5 i NMPT-5 nie może przekraczać wartości:
a) 0,90 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o niewielkim stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach do 2°,
b) 1,20 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o znacznym stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach od 2° do 6°,
c) 1,50 m - w przypadku naturalnych form terenowych o spadkach ponad 6°;
3) NMT-25 nie może przekraczać wartości:
a) 1,20 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o niewielkim stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach do 2°,
b) 2,00 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o znacznym stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach od 2° do 6°,
c) 3,00 m - w przypadku naturalnych form terenowych o spadkach ponad 6°;
4) NMT-50 nie może przekraczać wartości:
a) 1,50 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o niewielkim stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach do 2°,
b) 3,00 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o znacznym stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach od 2° do 6°,
c) 7,00 m - w przypadku naturalnych form terenowych o spadkach ponad 6°;
5) NMT-100 nie może przekraczać wartości:
a) 3,00 m - w przypadku terenów zurbanizowanych o niewielkim stopniu pokrycia elementami antropogenicznymi lub spadkach do 2°,
b) 6,00 m - w przypadku obszarów równinnych i falistych,
c) 10,00 m - w przypadku obszarów pagórkowatych i górzystych.
68. W celu wykonania procesu weryfikacji jakości danych wysokościowych numerycznego modelu terenu wykonawca przekazuje w postaci elektronicznej:
1) sprawozdanie techniczne zawierające w szczególności:
a) nazwę wykonawcy,
b) cel opracowania,
c) opis obiektu, w tym:
– nazwę lub oznaczenie obiektu,
– położenie obiektu,
– zasięg opracowania,
d) powierzchnię opracowania,
e) system odniesień przestrzennych, w którym wykonano opracowanie,
f) wykaz opracowanych arkuszy lub modułów,
g) opis zastosowanej technologii,
h) informacje o wystąpieniu problemów i okoliczności niestandardowych, ich opis wraz z zastosowanym sposobem postępowania,
i) datę opracowania,
j) raport z weryfikacji jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą skanowania laserowego, w przypadku gdy dane pomiarowe opracowano metodą skanowania laserowego,
k) raport z weryfikacji jakości danych pomiarowych pozyskanych metodą fotogrametryczną, w przypadku gdy dane pomiarowe opracowano metodą fotogrametryczną;
2) mapę przeglądową dla każdego układu współrzędnych płaskich prostokątnych, w którym opracowano zbiory danych dotyczące numerycznego modelu terenu, zawierającą w szczególności:
a) nazwę lub oznaczenie obiektu,
b) nazwę wykonawcy,
c) parametry techniczne opracowania,
d) podział na arkusze wraz z oznaczeniem ich godeł,
e) przybliżoną skalę mapy przeglądowej,
f) legendę zastosowanych oznaczeń;
3) zbiory danych pomiarowych numerycznego modelu terenu;
4) zbiory danych numerycznego modelu terenu;
5) zbiory danych numerycznego modelu pokrycia terenu;
6) metadane opisujące zbiory danych, o których mowa w pkt 3-5.
