Prawo bankowe

Banki są obowiązane posiadać fundusze własne w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 118 rozporządzenia nr 575/2013, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności.

1. Instrumenty kapitałowe, z wyłączeniem bankowych papierów wartościowych, i pożyczki podporządkowane kwalifikuje się jako instrumenty dodatkowe w Tier I, o których mowa w art. 52 rozporządzenia nr 575/2013, oraz instrumenty w Tier II, o których mowa w art. 63 rozporządzenia nr 575/2013, po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego.
2. Komisja Nadzoru Finansowego udziela zgody, o której mowa w ust. 1, jeżeli są spełnione warunki, o których mowa w:
1) art. 52 rozporządzenia nr 575/2013 – w odniesieniu do instrumentów dodatkowych w Tier I;
2) art. 63 rozporządzenia nr 575/2013 – w odniesieniu do instrumentów w Tier II.

1. Zaciągnięcie pożyczki podporządkowanej w celu jej zakwalifikowania do funduszy własnych jako instrumentu dodatkowego w Tier I, o którym mowa w art. 52 rozporządzenia nr 575/2013, wymaga uchwały zarządu banku oraz zgody rady nadzorczej banku.
2. Przedmiotem pożyczki podporządkowanej, o której mowa w ust. 1, mogą być środki pieniężne w wysokości nie niższej niż 400 000 zł lub równowartość tej kwoty wyrażona w innej walucie, ustalona przy zastosowaniu średniego kursu tej waluty, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w dniu podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 1.

1. Umowa pożyczki podporządkowanej, o której mowa w art. 127a uchwała o zaciągnięciu pożyczki podporządkowanej, przedmiot pożyczki podporządkowanej ust. 1, może być zawarta wyłącznie z podmiotami wymienionymi w art. 3 objaśnienie pojęć pkt 39b lit. a–m ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
2. W umowie pożyczki podporządkowanej określa się ryzyko związane z możliwością wystąpienia zdarzenia inicjującego, o którym mowa w art. 54 ochrona środków pieniężnych na rachunkach bankowych przed zajęciem ust. 1 rozporządzenia nr 575/2013, oraz ryzyko dokonania umorzenia w formie odpisu trwałego albo odpisu tymczasowego, obniżających w całości albo w części kwotę tej pożyczki, a także ryzyko umorzenia odsetek albo części odsetek z tytułu tej pożyczki.
3. Udzielającemu pożyczki podporządkowanej nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy pożyczki podporządkowanej ani odstąpienia od tej umowy.
4. Umowa pożyczki podporządkowanej uprawnia udzielającego pożyczki podporządkowanej do otrzymywania przez czas nieoznaczony odsetek od kwoty udzielonej pożyczki podporządkowanej. Przepisów art. 359 źródła i wysokość odsetek § 2idx1–2³, art. 365¹ wygaśnięcie zobowiązania bezterminowego o charakterze ciągłym i art. 395 zastrzeżenie umownego prawa odstąpienia Kodeksu cywilnego nie stosuje się.
5. Wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki podporządkowanej może być przedmiotem przeniesienia wyłącznie między podmiotami wymienionymi w art. 3 objaśnienie pojęć pkt 39b lit. a–m ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

1. Pożyczka podporządkowana, o której mowa w art. 127a uchwała o zaciągnięciu pożyczki podporządkowanej, przedmiot pożyczki podporządkowanej ust. 1, podlega spłacie, w przypadku gdy:
1) umowa pożyczki podporządkowanej przewiduje jej spłatę oraz
2) bank uzyskał zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na spłatę pożyczki podporządkowanej, oraz
3) upłynęło nie mniej niż 5 lat od dnia zawarcia umowy pożyczki podporządkowanej zgodnie z art. 77 rozporządzenia nr 575/2013, z wyjątkiem przypadku określonego w art. 78 ust. 4 rozporządzenia nr 575/2013.
2. Pożyczka podporządkowana może podlegać spłacie przez bank również w przypadku odmowy wydania zezwolenia przez Komisję Nadzoru Finansowego na jej zakwalifikowanie do funduszy własnych jako instrumentu dodatkowego w Tier I, o którym mowa w art. 52 rozporządzenia nr 575/2013, jeżeli w umowie pożyczki podporządkowanej zostało zawarte uprawnienie banku do spłaty pożyczki podporządkowanej w takim przypadku.

1. Zarząd banku może, w drodze uchwały, umorzyć odsetki albo część odsetek z tytułu umowy pożyczki podporządkowanej, o której mowa w art. 127a uchwała o zaciągnięciu pożyczki podporządkowanej, przedmiot pożyczki podporządkowanej ust. 1. Zarząd banku niezwłocznie informuje o tym umorzeniu udzielającego pożyczkę podporządkowaną.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, umorzenie odsetek nie stanowi niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania lub zwłoki w wykonaniu zobowiązania przez bank.

1. W przypadku wystąpienia zdarzenia inicjującego, o którym mowa w art. 54 ust. 1 rozporządzenia nr 575/2013, określonego w umowie pożyczki podporządkowanej, o której mowa w art. 127a uchwała o zaciągnięciu pożyczki podporządkowanej, przedmiot pożyczki podporządkowanej ust. 1, bank dokonuje umorzenia tej pożyczki w formie odpisu trwałego albo odpisu tymczasowego obniżających w całości albo w części kwotę tej pożyczki.
2. Wysokość odpisu, o którym mowa w ust. 1, określa uchwała zarządu banku.
3. Umowa pożyczki podporządkowanej może przewidywać kryteria, po których spełnieniu bank będzie uprawniony do podwyższenia kwoty tej pożyczki, w przypadku gdy została ona umorzona w formie odpisu tymczasowego obniżającego w części kwotę tej pożyczki w wyniku wystąpienia zdarzenia inicjującego, o którym mowa w art. 54 ust. 1 rozporządzenia nr 575/2013.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, kwota pożyczki podporządkowanej nie może być wyższa niż kwota z dnia jej zaciągnięcia.

Roszczenie o spłatę pożyczki podporządkowanej, o której mowa w art. 127a uchwała o zaciągnięciu pożyczki podporządkowanej, przedmiot pożyczki podporządkowanej ust. 1, staje się wymagalne z chwilą ogłoszenia upadłości albo likwidacji banku.

1. Bank jest obowiązany utrzymywać sumę funduszy własnych na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości:
1) wartość wynikająca ze spełnienia wymogów w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 92 rozporządzenia nr 575/2013;
2) oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny).
1a. Bank opracowuje i wdraża strategie i procedury szacowania i stałego utrzymywania kapitału wewnętrznego.
1b. Strategie i procedury, o których mowa w ust. 1a, powinny być skuteczne, kompleksowe i adekwatne do charakteru, skali i złożoności działalności banku.
2. Bank dokonuje regularnych przeglądów strategii i procedur, o których mowa w ust. 1a.
2a. Bank przeciwdziała ryzyku nadmiernej dźwigni, uwzględniając potencjalny wzrost tego ryzyka spowodowany obniżeniem funduszy własnych w związku z oczekiwanymi lub zrealizowanymi stratami.
3. (uchylony)
3a. Komisja Nadzoru Finansowego, uwzględniając charakter, skalę i złożoność działalności banku, monitoruje spełnianie przez bank wymogów w zakresie wykorzystania ratingów kredytowych przy przeprowadzaniu oceny wiarygodności kredytowej podmiotu lub instrumentu finansowego, o których mowa w art. 5a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1060/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie agencji ratingowych (Dz. Urz. UE L 302 z 17.11.2009, str. 1, z późn. zm.).
3b. Bank, który uzyskał zezwolenie na stosowanie metody wewnętrznej, przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego i Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Bankowego, co najmniej raz w roku, wyniki obliczeń wymogów w zakresie funduszy własnych na podstawie stosowanej metody wewnętrznej, wraz z objaśnieniem tej metody.
3c. Komisja Nadzoru Finansowego może, w drodze konsultacji z Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego, opracować portfele odniesienia, dla których bank będzie obowiązany obliczać hipotetyczne wymogi w zakresie funduszy własnych, stosując metodę wewnętrzną, na którą uzyskał zezwolenie. W odniesieniu do wyników obliczeń przepis ust. 3b stosuje się odpowiednio.
3d. Bank przekazuje informacje, o których mowa w ust. 3b i 3c, zgodnie z wzorem opracowanym przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, przyjętym przez Komisję Europejską w drodze wykonawczego standardu technicznego na podstawie art. 15 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz. Urz. UE L 331 z 15.12.2010, str. 12, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1093/2010”. Jeżeli Komisja Nadzoru Finansowego opracuje portfele, o których mowa w ust. 3c, bank przekazuje jednocześnie wyniki obliczeń, o których mowa w ust. 3b i 3c.
3e. Na podstawie informacji, o których mowa w ust. 3b i 3c, Komisja Nadzoru Finansowego monitoruje wartości wymogów w zakresie funduszy własnych, obliczonych przez banki z zastosowaniem metod wewnętrznych. Co najmniej raz w roku Komisja Nadzoru Finansowego dokonuje oceny jakości tych metod z uwzględnieniem metod:
1) których zastosowanie skutkuje znaczącymi różnicami w wymogach w zakresie funduszy własnych w odniesieniu do takiej samej ekspozycji;
2) w przypadku których rozbieżność jest wyjątkowo duża lub mała, a także w przypadku których obserwuje się znaczące i systematyczne niedoszacowanie wymogów w zakresie funduszy własnych.
3f. Jeżeli z oceny, o której mowa w ust. 3e, wynikają znaczące różnice pomiędzy wynikami obliczeń wymogów w zakresie funduszy własnych, przekazanymi przez dany bank zgodnie z ust. 3b i 3c, a wynikami grupy banków charakteryzujących się podobnym profilem ryzyka portfela w zakresie ryzyka kredytowego lub grupy banków charakteryzujących się podobnym poziomem ryzyka bazowego portfela w zakresie ryzyka rynkowego lub gdy metody wewnętrzne stosowane przez ten bank wykazują niewiele cech wspólnych z metodami wewnętrznymi stosowanymi przez grupę banków charakteryzujących się podobnym profilem ryzyka portfela w zakresie ryzyka kredytowego lub grupę banków charakteryzujących się podobnym poziomem ryzyka bazowego portfela w zakresie ryzyka rynkowego, co prowadzi do znacznej rozbieżności wyników, Komisja Nadzoru Finansowego bada przyczyny takiej sytuacji, a jeżeli jest możliwe jednoznaczne stwierdzenie, że metoda stosowana przez bank prowadzi do niedoszacowania wymogów w zakresie funduszy własnych, niewynikającego z różnic w ryzyku związanym z ekspozycjami lub transakcjami w portfelu odniesienia, Komisja może zastosować środek, o którym mowa w art. 138d kompetencje KNF w razie stwierdzenia nieprawidłowości w identyfikacji przez bank ryzyka ust. 1, oraz zalecić bankowi weryfikację stosowanej metody wewnętrznej i wprowadzenie w niej zmian.
3g. Przepisów ust. 3b–3f nie stosuje się do metody zaawansowanego pomiaru, o której mowa w art. 312 ust. 2 rozporządzenia nr 575/2013.
4. (uchylony)
5. (uchylony)
6. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przez bank przeglądów strategii i procedur, o których mowa w ust. 1a, uwzględniając potrzebę zapewnienia należytego podejścia do podejmowanego ryzyka w zakresie prowadzonej działalności, adekwatności strategii i procedur szacowania kapitału wewnętrznego do charakteru, skali i złożoności działalności banku, w tym dostosowania do nowych rodzajów ryzyka, znaczących zmian w strategii i planach działania oraz środowisku zewnętrznym, w którym działa bank.
6a. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego, może określić, w drodze rozporządzenia:
1) sposób traktowania przez banki znacznych pakietów akcji podmiotów spoza sektora finansowego, o których mowa w art. 89 ust. 3 rozporządzenia nr 575/2013,
1a) kryteria surowsze niż wymienione w art. 125 ust. 2 i art. 126 ust. 2 rozporządzenia nr 575/2013, ustanowione na potrzeby określania wag ryzyka ekspozycji zabezpieczonych hipotekami, zgodnie z art. 124 łączenie się banków ust. 2 rozporządzenia nr 575/2013,
2) wyższą wagę ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach, o której mowa w art. 124 ust. 2 rozporządzenia nr 575/2013,
2a) wyższą wartość minimalną wskazanej w art. 164 ust. 4 rozporządzenia nr 575/2013 średniej wartości straty z tytułu niewykonania zobowiązania ważonej ekspozycją,
2b) poziom istotności przeterminowanego zobowiązania kredytowego, o którym mowa w art. 178 ust. 2 lit. d rozporządzenia nr 575/2013,
2c) dłuższy okres wskazany na potrzeby określania zwłoki w wykonaniu zobowiązań kredytowych przez dłużnika, zgodnie z art. 178 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 575/2013,
2d) wyższy poziom współczynnika alfa określonego na potrzeby stosowania modelu wewnętrznego w zakresie obliczania ekwiwalentu bilansowego transakcji pozabilansowych, o którym mowa w art. 284 ust. 4 rozporządzenia nr 575/2013,
3) podejścia lub wymogi w zakresie funduszy własnych, o których mowa w art. 327 ust. 2 rozporządzenia nr 575/2013,
4) limit wartości ekspozycji wobec klienta lub grupy powiązanych klientów niższy niż 150 000 000 euro, o którym mowa w art. 395 ust. 1 rozporządzenia nr 575/2013,
5) wyższy wymóg dotyczący pokrycia płynności, o którym mowa w art. 412 ust. 5 zdanie drugie rozporządzenia nr 575/2013
– w zakresie odnoszącym się do działalności banków, uwzględniając konieczność utrzymywania przez banki odpowiedniego poziomu funduszy własnych i płynności oraz potrzebę zapewnienia stabilności, bezpieczeństwa i prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego.
7. W przypadku niespełnienia wymogów, o których mowa w ust. 1, bank jest obowiązany niezwłocznie powiadomić Komisję Nadzoru Finansowego.
8. (uchylony)
9. (uchylony)
10. (uchylony)

Bank jest obowiązany udzielić na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego informacji dotyczących struktury funduszy własnych, o których mowa w art. 126 fundusze własne banków, oraz spełnienia wymogów i norm określonych w art. 128 kapitał wewnętrzny banku i przepisach rozporządzenia nr 575/2013.

1. W przypadku gdy koszty obsługi i ryzyko wypłat gwarancji lub poręczeń nie będą obciążały wyniku finansowego banku państwowego, może on powierzyć innej instytucji finansowej, w drodze umowy, dokonywanie oceny zdolności do spłaty zobowiązania i analizy ryzyka wypłaty zobowiązania w przypadku udzielania poręczeń lub gwarancji na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2024 r. poz. 291) lub innych ustaw określających zasady udzielania poręczeń i gwarancji przez bank państwowy.
2. W przypadku gdy koszty obsługi i ryzyko wypłat gwarancji lub poręczeń będą obciążały wynik finansowy banku państwowego, Komisja Nadzoru Finansowego może, na jego wniosek, wydać zezwolenie na powierzenie innemu bankowi dokonywania oceny zdolności do spłaty zobowiązania i analizy ryzyka wypłaty zobowiązania w razie:
1) udzielenia bankowi przez bank państwowy gwarancji lub poręczeń portfela kredytów rozumianego jako zbiór pojedynczych kredytów, udzielonych przez ten bank, dla którego łączną kwotę limitu gwarancji lub poręczeń na określony czas ustala umowa między tym bankiem a bankiem państwowym;
2) udzielenia poręczenia lub gwarancji portfela innych zobowiązań rozumianego jako zbiór pojedynczych umów cywilnoprawnych, dla którego łączną kwotę limitu poręczeń lub gwarancji określa umowa między tym bankiem a bankiem państwowym.

Bank jest obowiązany zgłosić do Komisji Nadzoru Finansowego z 30-dniowym wyprzedzeniem zamiar nabycia pakietu akcji lub udziałów, którego wartość będzie przekraczała 5% funduszy własnych banku.

1. Stosowanie metod wewnętrznych oraz wprowadzenie rozszerzeń lub zmian znacznych w zakresie metod wewnętrznych wymaga uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego udzielanego w drodze decyzji.
2. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje, w drodze decyzji, zezwolenie na:
1) klasyfikację ekspozycji kredytowych inną niż określona w przepisach wydanych na podstawie art. 81 rozporządzenie w sprawie zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych ust. 2 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, opartą w szczególności na podstawie wewnętrznych systemów ratingów i metod szacowania oczekiwanych strat, zwanych dalej "modelami ryzyka kredytowego".
2) utworzenie rezerw celowych oraz odpisów aktualizujących należności związanych z ekspozycjami kredytowymi w wysokości wynikającej z oszacowań modeli ryzyka kredytowego.
3. Decyzje, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą zawierać warunki i terminy.
4. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje decyzje, o których mowa w ust. 1 i 2, w terminie sześciu miesięcy od dnia otrzymania kompletnego wniosku.

1. Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań.
2. Tworzenie z odpisów z zysku netto funduszy oraz ich przeznaczenie, a także zasady pokrywania strat określa statut banku.
3. Przeznaczenie do podziału między akcjonariuszy kwoty przekraczającej zysk za ostatni rok obrotowy, pomniejszony o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, wymaga zgody Komisji Nadzoru Finansowego.

1. Banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne, służącą pokryciu niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Banki tworzą i rozwiązują tę rezerwę na podstawie oceny tego ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych.
2. Wielkość rocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne, o której mowa w ust. 1, wynosi:
1) co najwyżej 1,5% niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych według stanu na koniec poprzedniego roku obrotowego;
2) nie więcej niż kwota odpisu dokonanego w bieżącym roku obrotowym z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka, o którym mowa w art. 26 ust. 1 lit. f rozporządzenia nr 575/2013.
3. Odpis, o którym mowa w ust. 2, może być dokonywany nie częściej niż raz w miesiącu w równych kwotach. Do czasu dokonania odpisu na fundusz ogólnego ryzyka w bieżącym roku obrotowym podstawą wyznaczania kwot mogą być przewidywania lub propozycje tego odpisu zawarte w planie finansowym.
4. Bank rozwiązuje rezerwę na ryzyko ogólne, jeżeli w ocenie banku ustały okoliczności uzasadniające dalsze jej utrzymywanie.

1. Uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego banku może zostać podjęta w celu dokonania konwersji zobowiązań banku z instrumentów finansowych, które przewidują konwersję zobowiązania na akcje w przypadku zdarzenia powiązanego z sytuacją finansową, wypłacalnością, pozycją kapitałową lub poziomem funduszy własnych banku (instrumenty przymusowo zamienne), na kapitał zakładowy.
2. Konwersja zobowiązań z instrumentów przymusowo zamiennych na akcje banku następuje w chwili wystąpienia zdarzeń wskazanych w warunkach emisji jako podstawa konwersji.
3. Niezwłocznie po stwierdzeniu wystąpienia zdarzeń wskazanych w warunkach emisji jako podstawa konwersji zarząd banku zgłasza do sądu rejestrowego objęcie akcji w wyniku konwersji zobowiązań z instrumentów przymusowo zamiennych.