IV SA/Gl 268/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. Prezydent Miasta R. zmienił decyzję z dnia [...] r., przyznającą świadczenia z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, tj. K.C., reprezentowanej przez skarżącą A.P. w ten sposób, że uchylił prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla wyżej wymienionej w okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do 31 maja 2012 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K., po rozpoznaniu odwołania A.P., decyzją z dnia [...] r. na podstawie art. 1 i 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 z późn. zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego uchyliło decyzję organu pierwszej instancji i orzekło o uchyleniu od 1 grudnia 2011 r. do 31 maja 2012 r., decyzji organu I instancji z dnia [...] r. przyznającej prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na rzecz K.C. W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał, że podstawą wszczęcia postępowania w sprawie uchylenia decyzji przyznającej prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, była przesłanka uzyskania dochodu przez skarżącą w wyniku podjęcia zatrudnienia od 17 października 2011 r. Pierwszym pełnym przepracowanym przez nią miesiącem był listopad 2011 r., za który uzyskała dochód w kwocie 892,91 zł. Wobec tego, po uwzględnieniu dochodu uzyskanego, miesięczny dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie wyniósł 757,10 zł. i przekroczył ustawowe kryterium dochodowe wynoszące 725 zł. W związku z tym organ podkreślił, że w przypadku, gdy dochód rodziny, powiększony o dochód uzyskany, powoduje utratę prawa do świadczeń, świadczenia nie przysługują od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu. Wobec tego stwierdził, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego, nie przysługują osobie uprawnionej od grudnia 2011 r., a nie – jak błędnie wskazał organ I instancji – od stycznia 2012 r. Następnie organ odwoławczy dodał, że córka skarżącej – Ż.P. podjęła zatrudnienie od 1 grudnia 2011 r. i dochód z tego tytułu również stanowił dochód uzyskany. Za pierwszy pełny przepracowany miesiąc – tj. grudzień 2011 r., dochód ten wyniósł 545,28 zł. Wobec tego, po uwzględnieniu dochodu uzyskanego, miesięczny dochód rodziny, w przeliczeniu na osobę, wyniósł 893,41 zł i przekroczył ustawowe kryterium dochodowe. Ponadto organ odwoławczy stwierdził, że z dniem 31 maja 2012 r. skarżąca utraciła zatrudnienie w firmie A Sp. z o.o. i dochód z tytułu tego zatrudnienia należało uznać za dochód utracony. Dodał, że dochód rodziny, pomniejszony o dochód utracony – w przeliczeniu na osobę w rodzinie – nie przekroczył ustawowego kryterium dochodowego. Wskazał również, że z dniem 31 maja 2012 r. skarżąca utraciła zatrudnienie w firmie B Sp. z o.o. W podsumowaniu stwierdził, że od czerwca 2012 r., strona ponownie spełnia kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

W skardze wniesionej od powyższej decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, A.P. podniosła zarzuty dotyczące nieprawidłowego ustalenia przez organ wysokości dochodu poprzez uwzględnienie dochodu, który nie został uzyskany oraz poprzez odrzucenie określenia wysokości dochodu wynikającego z zeznań podatkowych PIT11.

Organ odwoławczy w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie pełnomocnik skarżącej wniosła o uwzględnienie skargi i uchylenie obydwu decyzji wydanych w sprawie, wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Przedłożyła pismo z dnia 17 stycznia 2014 r., zawierające wyżej przytoczone wnioski.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Na podstawie art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie swojej właściwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym § 2 cytowanego przepisu stanowi, iż kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Natomiast zgodnie z art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej P.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla zaskarżoną decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi; naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Ponadto stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 K.p.a. lub w innych przepisach, albo stwierdza ich wydanie z naruszeniem prawa.

W wyniku przeprowadzenia kontroli zaskarżonej decyzji pod względem zgodności z prawem, Sąd stwierdził, że przy jej wydaniu – podobnie jak i decyzji organu I instancji - doszło do naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a wobec tego skarga zasługiwała na uwzględnienie.

W motywach decyzji organów administracyjnych obydwu instancji, przytoczona została treść art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r., Nr 1 poz. 7 ze zm.), który stanowi, że organ właściwy wierzyciela oraz marszałek województwa może bez zgody osoby uprawnionej albo jej przedstawiciela ustawowego zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczeń, egzekucja stała się skuteczna, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego albo osoba nienależnie pobrała świadczenia.

Podkreślenia wymagało, że zgodnie z oceną wielokrotnie wyrażoną w orzecznictwie sądowym, pozbawienie strony - z mocą wsteczną - prawa, przyznanego jej decyzją, może mieć miejsce jedynie wyjątkowo i tylko wówczas, gdy wyraźnie taka możliwość jest przewidziana w normie prawnej (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2012 r., w sprawie o sygn. akt IV SA/Gl 753/11, dostępny w internetowej bazie orzeczeń sądów administracyjnych).

Wobec tego, skoro wymieniona regulacja takiej sytuacji nie przewiduje, postępowanie administracyjne mające na celu zmianę stanu ustalonego ostateczną decyzją administracyjną, na mocy której strona nabyła uprawnienia, może dotyczyć jedynie decyzji, która nadal reguluje sytuację prawną osoby otrzymującej te świadczenia. W związku z tym, weryfikacja, o której mowa w art. 24 ust. 1 cytowanej ustawy, może mieć skutek jedynie na przyszłość. Z tego powodu, brak jest podstaw prawnych do wydania w oparciu o art. 24 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, decyzji zmieniającej ostateczne rozstrzygnięcie, na mocy którego strona pobrała już świadczenia z funduszu alimentacyjnego, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 kwietnia 2012 r., w sprawie o sygn. akt IV SA/Gl 753/11).

Natomiast w celu usunięcia konsekwencji wypłaty świadczeń, mającej miejsce pomimo wystąpienia okoliczności powodujących ustanie ich wypłaty ( art. 2 pkt 7 lit. a cytowanej ustawy), istnieje możliwość zastosowania instytucji zwrotu nienależnie pobranego świadczenia - zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Podobne stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 lutego 2012 r., w którym podkreślił, że podziela wykładnię art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zgodnie z którą postępowanie administracyjne w sprawie zmiany lub uchylenia decyzji administracyjnej przyznającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego może dotyczyć jedynie aktu administracyjnego, który nadal reguluje sytuację prawną osoby otrzymującej bieżące świadczenia z funduszu. Przewidziana w tym przepisie weryfikacja świadczenia może odnosić skutek jedynie na przyszłość. Nie istnieje bowiem podstawa prawna, by w oparciu o omawiany przepis usunąć konsekwencje prawne wywołane przez weryfikowane rozstrzygnięcie, na podstawie którego wypłacono już świadczenia. W takiej sytuacji znaleźć może zastosowanie materialnoprawna instytucja zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (art. 23 ust. 1 ustawy).

(wyrok NSA z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt I OSK 1662/11, dostępny w internetowej bazie orzeczeń sądów administracyjnych).

W podsumowaniu podkreślić zatem należało, że w stwierdzonych w przedmiotowej sprawie okolicznościach, brak było podstaw do wydania decyzji przy zastosowaniu art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Wobec tego - na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. - Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że naruszenie w powyższy sposób przepisów postępowania, mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ administracji uwzględni zatem wyżej przedstawione wskazania, dotyczące interpretacji art. 24 ust. 1 oraz 23 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie wynagrodzenia na rzecz pełnomocnika skarżącej stanowił art. 250 P.p.s.a. oraz § 2 ust. 3 i § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).

Ponadto zgodnie z art. 152 P.p.s.a., Sąd określił, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.