II FZ 70/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 14 listopada 2013 r. sygn. akt III SA/Łd 906/13, w sprawie ze skargi K. W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 11 czerwca 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zawiesił postępowanie sądowoadminiostracyjne do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowań sądowych w sprawach o sygn. I SA/Łd 798/12 oraz III SA/Łd 571/12 z uwagi na ich prejudycjalny charakter.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że w dniu 14 czerwca 2012 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w R. wystawił wobec skarżącego tytuły wykonawcze obejmujące zaległości w podatku VAT za poszczególne miesiące 2006 r. Podstawę wystawienia wskazanych tytułów wykonawczych stanowiła decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 21 maja 2012 r., określająca skarżącemu zobowiązanie w podatku VAT za styczeń, kwiecień, czerwiec i sierpień 2006 r.

Pismem z dnia 28 czerwca 2012 r. skarżący zgłosił zarzuty na prowadzone postępowanie egzekucyjne. Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2013 r., Naczelnik Urzędu Skarbowego w R. oddalił zarzut zgłoszony na podstawie art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 1015 ze zm.; dalej zwana : "u.p.e.a."), uznając go za niedopuszczalny oraz na podstawie art. 33 pkt 6 ww. ustawy, uznając go za bezzasadny. Na powyższe postanowienie K. W. złożył zażalenie.

Postanowieniem z dnia 11 czerwca 2013 r., Dyrektor Izby Skarbowej w L. uchylił w całości zaskarżone postanowienie organu pierwszej instancji i oddalił jako bezzasadny zarzut niespełnienia przez tytuł wykonawczy wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. oraz zarzut nieistnienia obowiązku w części dotyczącej naliczenia odsetek. Dodatkowo za niedopuszczalny uznał zarzut przedawnienia obowiązków objętych tytułami wykonawczymi o numerach od SM 6/1510/12 do SM 6/1513/12. W skardze skierowanej do WSA w Łodzi pełnomocnik skarżącego zarzucił m.in. naruszenie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267; dalej zwana : "k.p.a.") poprzez bezpodstawne oddalenie zarzutów wniesionych na podstawie art. 33 pkt 1 i 6 u.p.e.a. i uznanie, że niepełne wskazanie w poz. 30 tytułów orzeczenia nie jest przesłanką do stwierdzenia, że tytuł nie spełnia wymogów z art. 27 u.p.e.a. Ponadto pełnomocnik podkreślił, że zobowiązanie w podatku VAT za poszczególne miesiące 2006 r. uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2011 r. Pełnomocnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie kosztów postępowania. W ocenie Sądu I instancji, dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy istotne znacznie ma fakt, że decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 21 maja 2012 r., określająca zobowiązanie w podatku VAT za poszczególne miesiące 2006 r. i stanowiąca podstawę wystawionych w dniu 14 czerwca 2012 r. tytułów wykonawczych została przez K. W. zaskarżona do WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 798/12). Na mocy postanowienia z dnia 2 października 2012 r. w tej sprawie WSA w Łodzi na zgodny wniosek stron, zawiesił postępowanie sądowoadministracyjne do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o sygn. akt III SA/Łd 571/12 dotyczącej określenia zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za styczeń, kwiecień, czerwiec i sierpień 2006 r. i umorzenia postępowania za luty, marzec, maj, lipiec i grudzień 2006 r. W dniu 19 listopada 2012 r. w sprawie o sygn. akt III SA/Łd 571/12, WSA w Łodzi wydał orzeczenie, które jednak ma charakter nieprawomocny. Wyrok ten został zaskarżony do Naczelnego Sądu Administracyjnego i skarga kasacyjna nie została jeszcze rozpoznana przez ten Sąd (sygn. akt I GSK 362/13). W rezultacie WSA w Łodzi rozpatrując sprawę III SA/Łd 906/13 uznał, że przedstawione powyżej okoliczności uzasadniają zawieszenie postępowania w sprawie. Zdaniem Sądu I instancji należy unikać sytuacji, w której Sąd dokonałby kontroli w zakresie zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej przed prawomocnym zakończeniem sprawy, w której strona skarżąca powoływała się na te same okoliczności. Zdaniem Sądu I instancji, z uwagi na prejudycjalny charakter spraw o sygn. akt I SA/Łd 798/12 i III SA/Łd 571/12 (sygn. akt przed NSA I GSK 362/13), względem postępowania prowadzonego pod sygn. akt III SA/Łd 906/13 celowym jest zawieszenie postępowania.

Pismem z dnia 10 grudnia 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w L. wniósł zażalenie na postanowienie o zawieszeniu postępowania z dnia 14 listopada 2013 r. Organ podatkowy zaskarżył je w całości i domagał się jego uchylenia w całości. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. poprzez błędne przyjęcie, że w sprawie wystąpiła przesłanka do zawieszenia postępowania z urzędu, z uwagi na toczące się postępowanie przed WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 798/12) w przedmiocie określenia zobowiązania podatkowego w podatku VAT za miesiące: styczeń, kwiecień, czerwiec i sierpień 2006 r. pomimo braku prejudycjalnego charakteru tego postępowania dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, co miało istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, iż ewentualne oddalenie skargi w postępowaniu dotyczącym decyzji z dnia 21 maja 2012 r. nie będzie mieć wpływu na sposób rozpatrzenia zarzutów podniesionych w rozpatrywanej sprawie. Nie będzie bowiem uwzględniona argumentacja strony skarżącej dotycząca zarzutu przedawnienia, gdyż zarzut ten został oddalony jako niedopuszczalny.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym. Celowość zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego powinna być analizowana zarówno z punktu widzenia wystąpienia w przyszłości przesłanek wznowienia postępowania administracyjnego zakończonego zaskarżoną decyzją lub innym aktem jak i przesłanek wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego, określonych w art. 272 p.p.s.a., na skutek rozstrzygnięcia wydanego w innym, już toczącym się postępowaniu. Względy ekonomii procesowej przemawiają za tym, aby w takich wypadkach, gdy zaskarżone postanowienie pozostaje w związku z wydaną inną decyzją lub orzeczeniem sądu, zawiesić dokonywanie kontroli jej zgodności z prawem, jeśli toczy się już postępowanie dotyczące tej innej decyzji albo orzeczenia sądu. Przemawia za tym ekonomia procesowa. Podkreślenia wymaga, że zadaniem sądu administracyjnego jest kontrola zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Wobec tego zjawiskiem wysoce niepożądanym i utrudniającym praworządne działanie administracji jest odmienne stanowisko sądu co do wykładni i stosowania prawa w sprawach o analogicznym lub zbliżonym stanie prawnym i faktycznym, które mają być rozstrzygnięte w sposób wiążący dla innych składów orzekających z uwagi na przepis art. 170 p.p.s.a. Fakultatywne zawieszenie postępowania na podstawie wskazane przepisu zależy od uznania sądu, który powinien rozważyć, czy w danym wypadku jest celowe wstrzymywanie biegu sprawy z uwagi na zależność toczących się rówlolegle postępowań.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd pierwszej instancji słusznie uznał, że w niniejszej sprawie zachodzi sytuacja przewidziana hipotezą normy zawartej w art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. Unikać należy sytuacji, w której Sąd pierwszej instancji dokonałby kontroli w zakresie rozpatrzenia zasadności zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym, przed prawomocnym zakończeniem spraw, w których skarżący powoływała się na zbieżne okoliczności. W odniesieniu do argumentacji zaprezentowanej w zażaleniu należy wskazać, że Sąd pierwszej instancji w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się merytorycznie do zarzutów podniesionych w skardze stwierdzając, że ich rozpatrzenie byłoby przedwczesne ze względu na toczące się postępowania związane ze spornym zajęciem. Kwestie te zostaną rozstrzygnięte w wyniku rozpoznania skargi po podjęciu zawieszonego postępowania. Tymczasem argumentacja przedstawiona przez organ zakłada prawidłowość zastosowania w sprawie art. 34 § 1a u.p.e.a., na podstawie którego stwierdzono niedopuszczalność zgłoszonego zarzutu w przedmiocie przedawnienia zobowiązania podatkowego, co będzie dopiero przedmiotem merytorycznej oceny Sądu pierwszej instancji. Ponadto wymaga podkreślenia, że w ramach zgłoszonych zarzutów podniesiono także niedopuszczalność egzekucji administracyjnej z art. 33 pkt 6 u.p.e.a. z uwagi na wskazanie w tytule wykonawczym jedynie decyzji z dnia 21 maja 2012 r. i tym samym niespełnienia wymogów określonych w art. 27 § 1 u.p.e.a.

Jak wskazano zaś w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 października 2013 r., w sprawie II FZ 965/13 (publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl), uchylenie decyzji, na podstawie której wystawiono tytuł wykonawczy, nie stanowi okoliczności czasowo uniemożliwiającej prowadzenie postępowania egzekucyjnego, ale ma charakter trwały. W sposób trwały i nieodwracalny odpada bowiem podstawa prawna egzekwowanego obowiązku w rozumieniu art. 27 § 1 pkt 3 u.p.e.a. Uchylenie takiej decyzji wywołuje skutek ex nunc, tj. od momentu uchylenia. Powoduje ono także, że organ egzekucyjny nie zna, do momentu ponownego wydania decyzji, aktualnej wysokości zobowiązania, co oznacza konieczność umorzenia prowadzonego przezeń postępowania egzekucyjnego. Wskutek uchylenia decyzji określającej egzekwowane zobowiązanie podatkowe odpadają podstawy dla dalszego istnienia stosunku procesowego, w ramach którego organ egzekucyjny mógł orzekać o uprawnieniach i obowiązkach wierzyciela oraz zobowiązanego, stosując przepisy normujące postępowanie egzekucyjne, co odnosi się również do zarzutów zgłoszonych w trakcie postępowania egzekucyjnego, które trzeba umorzyć i to w trybie art. 34 § 4 u.p.e.a.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.