IV SA/Gl 551/13

Uzasadnienie

W dniu 1 czerwca 2012 r. W. L. złożył wniosek o przyznanie zasiłku celowego na żywność oraz leki.

Decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta D., odmówił W. L. przyznania świadczenia pieniężnego w formie zasiłku celowego z przeznaczeniem na zakup żywności oraz leków. W uzasadnieniu podkreślono, iż na podstawie całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie organ I instancji nie daje wiary oświadczeniom strony dotyczącym prowadzenia jednoosobowego gospodarstwa domowego, co w konsekwencji powoduje niemożliwość ustalenia faktycznej sytuacji dochodowej i rodzinnej wnioskodawcy oraz przyznanie wyżej wymienionego świadczenia

Po rozpoznaniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z [...] nr [...] uchyliło powyższą decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Zdaniem Kolegium z przedstawionej przez organ argumentacji nie wynika jednoznacznie, czy strona prowadzi jednoosobowe, czy też wspólne gospodarstwo domowe z L. C. Organ I instancji nie zapoznał strony ze swoimi argumentami, a tym samym W. L. nie miał możliwości ustosunkowania się do twierdzeń organu i wyjaśnienia podniesionych kwestii. Ponadto jeżeli organ uznaje, że wnioskodawca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z L. C., to powinien wezwać go do przedstawienia jej dochodów oraz pouczyć o konsekwencjach ich nieprzedstawienia. W ocenie organu powyższe uchybienia stanowią naruszenie art. 7, art. 8 i art. 77 § 1 K.p.a.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta D. po raz kolejny odmówił W. L. przyznania zasiłku celowego na zakup żywności i leków. Jako podstawę odmowy podał art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. nr 175 z 2009 r., poz. 1362 ze zm.) zwanej dalej "ustawą".

W uzasadnieniu organ wskazał, że strona jest osobą uznaną za całkowicie niezdolną do pracy, legitymującą się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności do dnia 30 listopada 2014 r. Zdaniem organu z protokołów rozmów z osobami zamieszkałymi w pobliżu mieszkania przy ul. [...] wynika, że W. L. oraz L. C. od kilku lat wspólnie zamieszkują w tym lokalu. Świadczy o tym odbieranie korespondencji, wspólne zamieszkiwanie ich obojga w jednym pokoju na turnusie rehabilitacyjnym, mimo, iż strona nie wymaga opieki innych osób oraz ponoszenie kosztów opłat za energię elektryczną i gaz przez L. C. Jednocześnie podczas kilkakrotnych wizyt pracowników socjalnych przy ul. [...] podanym jako miejsce zamieszkania L. C., nigdy jej nie zastano. Ponadto W. L. wezwany do złożenia oświadczenia o wysokości dochodu L. C., w dniu 2 października 2012 r. odmówił złożenia takiego oświadczenia, co w ocenie organu wskazuje na brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu jego trudnej sytuacji życiowej oraz stanowi podstawę do odmowy przyznania wnioskowanych świadczeń. Równocześnie pismem z dnia 25 września 2012 r. W. L. został pouczony o konsekwencjach wynikających z art. 4, art. 11 ust. 2 oraz art. 107 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej strona.

Od tej decyzji W. L. wniósł odwołanie, w którym zarzucił organowi permanentne naruszanie prawa poprzez celowe stosowanie manipulacji oraz fałszowanie rzeczywistego obrazu jego trudnej sytuacji życiowej oraz uchylanie się od udzielenia mu pomocy. Stwierdził, że w swoim wniosku o pomoc i przekazanych do organu I instancji dokumentach są wszystkie dane wymagane do ustalenia jego sytuacji rodzinnej, jak i dochodowej świadczące o jego niskich dochodach i wysokości ponoszonych wydatków. Odwołujący nie zgodził się z uzasadnieniem decyzji pierwszoinstancyjnej, że zamieszkuje z L. C. i wspólnie z nią prowadzi gospodarstwo domowe. Wskazał również, że właścicielka zajmowanego przez niego mieszkania – L. C., w sytuacjach, gdy był pozbawiony jakiejkolwiek pomocy żywnościowej i lekowej udzielała mu pomocy i kilkakrotnie przebywała z nim w mieszkaniu ze względu na zagrożenie jego zdrowia i życia. Sytuacja taka miała miejsce w miesiącu maju 2011 r., co jednak nie daje organowi podstaw do twierdzenia, że stale z nim zamieszkiwała, czy też nadal zamieszkuje. Odnosząc się do pobytu na turnusie rehabilitacyjnym wskazał, że wbrew ustaleniom organu wymaga pomocy innych osób, dlatego L. C. sprawowała nad nim opiekę. Podniósł, że w 2011 r. otrzymywał pomoc od organu w zakresie zakupu żywności i lekarstw, a obecnie mu jej odmówiono ze względu na przesłanki pozamerytoryczne. Wskazał, że stan jego zdrowia uległ pogorszeniu.

Otrzymywane świadczenie rentowe wystarcza mu na opłatę za mieszkanie i na alimenty, ale nie pokrywa opłat za prąd oraz wodę. Zdaniem odwołującego z przesłuchania świadków nie wynika, jakoby wspólnie prowadził gospodarstwo domowe z L. C. Odwołujący szczytem bezczelności nazwał wezwanie go do złożenia oświadczenia o dochodach L. C., gdyż nie posiada na ten temat żadnej wiedzy.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...] Nr [...], na podstawie art. 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 856 ze zm.) i art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu Kolegium przedstawiło dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wskazało, że w celu usunięcia rozbieżności pomiędzy ustaleniami organu I instancji a stwierdzeniami strony zawartymi w odwołaniu, przeprowadzono w dniu 15 lutego 2013 r. rozprawę administracyjną, na którą został wezwany W. L., przedstawiciele organu I instancji oraz w charakterze świadka – L. C. W. L. nie przybył na rozprawę, pomimo iż w dniu rozprawy był widziany przez pracownika socjalnego w budynku, w którym znajduje się siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. Na rozprawę natomiast zgłosił się świadek – L. C. oraz pozostałe wezwane osoby - pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. Świadek – L. C., uprzedzona o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oświadczyła, że mieszka w D. na ul. [...] i nie prowadzi z W. L. wspólnego gospodarstwa domowego, który od dnia 16 maja 2011 r. wynajmuje od niej mieszkanie. Razem spotykają się dwa do trzech razy w miesiącu na okoliczność tego wynajmu. Oświadczyła, że opłaca za W. L. media, a on płaci czynsz do spółdzielni mieszkaniowej, natomiast nie wywiązuje się w całości z zapłaty względem niej, bowiem ma ok. tysiąca złotych zaległości. Co więcej, gdy W. L. prosi, aby go podwieźć do placówki medycznej, to ona go podwozi. Natomiast przed zawarciem umowy najmu nie zamieszkiwała z W. L. na ul. [...] w D., ale zamieszkiwała tam sama, a on korzystał tam tylko z meldunku. Natomiast od dnia wynajmu tego mieszkania już tam nie mieszka, a W. L. mieszka sam. Oświadczyła, że garaż przy ul.[...] jest jej własnością, a W. L. nie posiada kluczy do garażu ani do samochodu i nie prowadzi tego pojazdu. Pracownicy socjalni nigdy nie zastali jej w wynajmowanym mieszkaniu. L. C. podała, że nie dokonują oni wspólnie zakupów i nie spędzają razem wolnego czasu. Odmówiła podania wysokości dochodu z emerytury, przedstawiła natomiast dochód uzyskany w 2012 r. z tytułu najmu (formularz PIT-28) oraz dowody wpłat podatku z tego tytułu od miesiąca maja 2011 r. do miesiąca grudnia 2012 r. Na rozprawie Kolegium zobowiązało świadka do złożenia następujących dowodów: 1) rozliczeń z W. L. za cały rok 2012 do miesiąca lutego 2013 r.; 2) dowodów utrzymania przez świadka mieszkania w D. przy ul.[...], tj. rachunków za prąd, wodę i opał (świadek oświadczył, że nie przedstawi rachunków za zakup opału, gdyż był on zgromadzony przez matkę, która zmarła w 2003 r. i korzysta z tego opału); 3) dowodu na okoliczność dochodu uzyskanego w 2012 r. Kolegium postanowiło dopuścić jako dowód, na okoliczność ewentualnego wspólnego zamieszkiwania W. L. z L. C., zeznania świadków, tj. pracownika socjalnego – A. K. i J. S., koordynatora Zespołu Działu Pomocy Środowiskowej E. R. oraz Kierownika Działu Pomocy Środowiskowej T. P. L. C. przesłała do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K., listem poleconym (nadanym w dniu 21 lutego 2013 r.) rozliczenie z tytułu opłat wnoszonych przez W. L. za okres od miesiąca stycznia 2012 r. oraz do miesiąca stycznia 2013 r., jak również zestawienie jego zadłużenia w opłatach za rok 2012; kserokopie opłaty podatku rolnego dotyczącego nieruchomości w D. przy ul. [...] za miesiąc luty i marzec 2012 r.; kserokopię zapłaty łącznego zobowiązania pieniężnego dotyczącego tej nieruchomości za miesiąc styczeń i luty 2012 r.; oświadczenie, że nie ma podpisanej umowy o dostarczanie prądu i wody oraz oświadczenie, że w 2012 r. uzyskała dochód z tytułu emerytury i wynajmu mieszkania, bez podania wysokości emerytury.

W dalszej kolejności Kolegium powołując się na art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej podniosło, iż pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia zasoby i możliwości. Pomoc społeczna ma na celu zapewnienie niezbędnych środków utrzymania osobom, które nie dysponują środkami finansowymi na poziomie ustalonego kryterium dochodowego - w dacie ubiegania się o pomoc społeczną. Ustawowe kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej określone w art. 8 ust. 1 ustawy wynosi 542 zł. Dochód W. L. w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku czyli w miesiącu maju 2012 r. pomniejszony o 100 zł "renty alimentacyjnej" na rzecz byłej żony, wynosił łącznie 1.020,07 zł, na który składała się renta (922,16 zł) i dodatek mieszkaniowy (97,91 zł). Dochód ten przekracza ustawowe kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej, zatem pomimo, iż w przypadku strony występują okoliczności wymienione w art. 7 pkt 2-15, tj. niepełnosprawność i długotrwała choroba nie spełnia on wymogów do otrzymania zasiłku celowego.

Wskazano, że organ I instancji odmówił W. L. wnioskowanego świadczenia powołując się na art. 11 ust. 2 ustawy, tj. z powodu braku współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu jego trudnej sytuacji życiowej, jednakże w opinii Samorządowego Kolegium Odwoławczego decyzja pierwszoinstancyjna zasługuje na utrzymanie w mocy z innej przyczyny niż w niej wskazano. Podkreślono, że podstawą prawną utrzymania w mocy decyzji organu pierwszej instancji jest art. 12 ustawy, tj. stwierdzona dysproporcja między deklarowanym przez W. L. dochodem a ponoszonymi przez niego wydatkami. W ocenie Kolegium dysproporcję tą potwierdza fakt, że z posiadanego dochodu, po opłaceniu czynszu należnego spółdzielni mieszkaniowej i dodatkowo czynszu na rzecz osoby wynajmującej mu lokal mieszkalny – L. C. (łącznie 909,27 zł) pozostaje mu do dyspozycji kwota około 100 zł. W ocenie Kolegium nie jest więc możliwe, aby z tej kwoty mógł zaspokoić swoje wszystkie pozostałe potrzeby bytowe, które są systematycznie zaspokajane przez niego we własnym zakresie.

Pracownicy socjalni MOPS w D. twierdzą, że W. L. jest osobą bardzo dobrze ubraną, nie sprawia wrażenia osoby ubogiej, posiada telefon komórkowy, pali papierosy. Ustaleniu rzeczywistej sytuacji życiowej i dochodowej strony miała służyć przeprowadzona przez organ odwoławczy rozprawa administracyjna w dniu 15 lutego 2013 r., jednak W. L. nie wziął w niej udziału, nie skorzystał więc z możliwości wyjaśnienia swojej sytuacji życiowej. Zdaniem Kolegium, W. L. z jednej strony opłaca czynsz za mieszkanie (koszt jego wynajmu właścicielce – L. C.), a z drugiej strony korzysta z jej pomocy finansowej, chociażby w postaci wnoszonych przez nią opłat za media w wynajmowanym lokalu mieszkalnym. W rozmowach z pracownikami socjalnymi W. L. wielokrotnie nazywał L. C. "dobrym sponsorem", tym samym potwierdza że korzysta z jej finansowego wsparcia. W ocenie Kolegium zgromadzony przez organ pierwszej instancji materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że razem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Sam "sponsoring" nie oznacza, że L. C. musi zamieszkiwać wraz z W. L. Jednak w takim przypadku, gdyby uznać, że W. L. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, to musi to prowadzić do konstatacji, że występuje dysproporcja między dochodem przez niego dokumentowanym a środkami, które wydatkuje na swoje utrzymanie. Nie można mieć też żadnej wątpliwości co do tego, że W. L. posiada dodatkowe źródło finansowania i to dotyczące nie tylko opłat za media, którego wielkości i źródła nie chce ujawnić. Przesłanka ta może stanowić samoistną przyczynę odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej. Zdaniem Kolegium zgromadzone w sprawie dowody wskazują, że W. L. jest wspierany finansowo przez L. C. i to przynajmniej w zakresie opłat za media. Zatem z uwagi na wyraźną dysproporcję między dokumentowanym przez W. L. dochodem, a ponoszonymi przez niego wydatkami oraz nie wskazaniem dodatkowego źródła dochodu, w ocenie organu odwoławczego zasadna była odmowa przyznania mu pomocy na wnioskowane cele.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skarżący W. L. domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i udzielenia mu pomocy na zasadzie art. 41 ustawy o pomocy społecznej. Nadto skarżący stwierdził, że zarówno skarżona decyzja Kolegium jak i przeprowadzona przez Kolegium Odwoławcze w dniu 15 lutego 2013 r. rozprawa administracyjna wykazała, że podnoszone przez MOPS w D. argumenty i zarzuty, iż nie można ustalić stanu faktycznego jego dochodów czy rodziny oraz o braku współpracy były bezzasadne. Zdaniem skarżącego jest to dowodem na złośliwe działania podejmowane przez pracowników MOPS o których pisał w swoich odwołaniach do SKO w K. Nie zgodził się z argumentacją Kolegium Odwoławczego prowadzącą do utrzymania w mocy zaskarżonej decyzji organu I instancji odmawiającej mu udzielenia pomocy z powodu dysproporcji między deklarowanym dochodem a ponoszonymi wydatkami, gdyż jego zdaniem dysproporcja występuje wtedy gdy ubiegający się o pomoc dysponuje majątkiem, który pozwala mu na zaspokojenie swoich potrzeb, a skład orzekający Kolegium nie wskazał "na nic co miałoby tę dysproporcję dowodzić". Stwierdził, że wskazywany w decyzji "sponsoring" kosztuje go rosnącym zadłużeniem względem właścicielki mieszkania oraz wyrokami sądowymi. Pozostająca mu po opłatach kwota 20 zł czy 100 zł nie pozwala na utrzymanie "bez zbierania odpadów żywności na ulicy czy na pobliskim rynku". Wnosi o przyznanie wnioskowanej pomocy odwołując się, iż wcześniej taka pomoc była mu przez MOPS udzielana, a jego sytuacja nie uległa zmianie. Powołał się także na inną decyzję SKO w K. wydaną przez inny skład orzekający, którą uchylono decyzję Dyrektora MOPS w D. nakazując wyjaśnienie z czego się utrzymuje wobec braku środków. Zarzucił organowi orzekającemu w sprawie zaskarżonej decyzji nierzetelne wykonywanie swoich czynności bez zapoznania się z treścią dokumentów w szczególności jego odwołań, w których zawarł wszystkie wyjaśnienia oraz celowe wprowadzanie Sądu w błąd. Swoją nieobecność w trakcie rozprawy w dniu 15 lutego 2013 r. tłumaczył stanem zdrowia (m.in. chorobą[...]). Podniósł, że po przybyciu do SKO w K. nie mógł dotrzeć o własnych siłach do sali rozpraw, a pracownik socjalny odmówił mu pomocy.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ odwoławczy wskazał, że utrzymanie przez Kolegium w mocy zaskarżonej decyzji organu I instancji w oparciu o inny przepis ustawy o pomocy społecznej od tych na podstawie którego ten organ odmówił przyznania W. L. wnioskowanego świadczenia wynika z faktu, że ustalenia MOPS w D. dotyczące wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania L. C. ze skarżącym nie zostały jednoznacznie potwierdzone. Zgromadzone dowody jedynie wskazują, że L. C. nie zamieszkuje pod wskazywanym adresem, tj. ul. [...] w D. Poza tymi okolicznościami potwierdza to także fakt, iż nie odebrała awizowanej przesyłki skierowanej do niej przez Kolegium na powyższy adres - wezwanie na rozprawę. Podjęcie przez Kolegium rozstrzygnięcia na podstawie przepisu art. 12 ustawy o pomocy społecznej wyjaśniono wyraźną dysproporcją między udokumentowanym przez W. L. dochodem, a ponoszonymi przez niego wydatkami oraz nie wskazaniem dodatkowego źródła dochodu. Podniesiono, że - dysproporcja oznacza brak proporcji, symetrii, równowagi; niewspółmierność, niesymetryczność i taka sytuacja w ocenie składu orzekającego Kolegium występuje w przypadku W. L., gdyż dokumentowane przez niego wydatki są niewspółmierne do deklarowanego dochodu. Skoro skarżący zaspokaja swoje niezbędne potrzeby życiowe, nie otrzymując świadczeń z pomocy społecznej, musi posiadać dodatkowe źródło finansowania, którego nie chce ujawnić. Określanie przez skarżącego L. C. "sponsorem" oraz regulowanie przez wymienioną w ramach "sponsoringu" opłat za media (energię elektryczną i gaz) w wynajmowanym skarżącemu mieszkaniu wskazuje, że jest on przez nią utrzymywany przynajmniej w tej części. Nieprawdziwa jest informacja skarżącego zawarta w skardze, że aby się utrzymać zbiera odpadki żywności na ulicy czy na pobliskim rynku. Pracownicy socjalni (prowadzący sprawy W. L.) bardzo często monitorowali środowisko zamieszkania skarżącego i nigdy nie zastali go zbierającego odpadki żywności. Natomiast bardzo często spotykali go na wspólnych zakupach z L. C. w różnych porach dnia i w różnych marketach lub na targowisku, a także wyjeżdżającego samochodem L. C. z jej garażu i prowadzącego ten samochód. Powyższe fakty zostały udokumentowane w licznych protokołach pracowników socjalnych. Sytuację wspólnego przebywania ww. potwierdzają także protokoły zeznań świadków mieszkających w bloku nr [...] przy ul.[...], w którym mieści się lokal mieszkalny wynajmowany przez skarżącego. Powoływanie się na fakt, iż wcześniej MOPS w D. udzielał skarżącemu pomocy (wg załączonych do skargi kserokopii decyzji w miesiącu wrześniu i listopadzie 2011 r.) nie oznacza, iż pomoc ta skarżącemu nadal przysługuje. Pracownicy socjalni widując skarżącego częściej w towarzystwie L. C. niż samego (zakupy, spacery, jazda samochodem) zaczęli dokładnie badać jego faktyczną sytuację życiową a także sprawdzać wskazywane przez L. C. miejsce jej zamieszkania, tj. ul.[...], gdzie nigdy jej nie zastali (protokoły z tych wizyt znajdują się w aktach sprawy). Zarzucanie obu organom administracji łamanie prawa, a nawet "współdziałanie" Kolegium Odwoławczego z MOPS w D. przy wydaniu przez Kolegium skarżonej decyzji jest bezzasadne, bowiem organ odwoławczy może zlecić przeprowadzenie dodatkowego postępowania organowi, który wydał decyzję i Kolegium występowało do organu I instancji o dodatkowe informacje w sprawie. Bezzasadny jest także zarzut skarżącego, iż Kolegium "wykonuje swoje czynności nierzetelnie nie zapoznając się z treścią dokumentów w szczególności moich odwołań w których zawarte są wszystkie wyjaśnienia i celowo wprowadza Sąd w błąd w celu zrobienia mi krzywdy". Skład orzekający bardzo dokładnie zapoznał się z aktami sprawy, z których wynika, że organ I instancji zapewnił skarżącemu możliwość czynnego udziału w każdym stadium postępowania, w tym także w przesłuchaniu świadków. Skarżący miał więc możliwość odniesienia się do ich zeznań z czego nie skorzystał, stawiając następnie w odwołaniu zarzut, że przesłuchiwane osoby nawet go dobrze nie znają i nie znają "specyficznych" faktów dlatego kojarzą ich jak "małżeństwo". Nie skorzystał także z możliwości odniesienia się do argumentów organu I instancji zawartych w skarżonej decyzji na rozprawie administracyjnej w Kolegium, co było celem jej przeprowadzenia. Świadczy to, że skarżący unika konfrontacji z pracownikami socjalnymi MOPS w obecności innych osób. Kolegium zapoznało się także z protokołem pracownika socjalnego, z którego wynika, że skarżący powoływał się, że L. C. ma znajomości na policji, w Kolegium i w Prokuraturze oraz z protokołem z którego wynika, że ostrzegał pracowników socjalnych, że jeśli jeszcze raz zjawią się na ul.[...] to powie kuzynce żeby ich "przegoniła". Natomiast w kierowanych do Kolegium Odwoławczego odwołaniach zarzucał organowi I instancji manipulacje, fałszowanie rzeczywistości, znęcanie się nad nim, krytycznie wypowiadał się o Dyrektor MOPS w D., pracownikach tego Ośrodka (zarzucając im brak merytorycznego przygotowania). Na marginesie sprawy określono jako nieprawdziwe tłumaczenie skarżącego, że będąc w gmachu siedziby Kolegium nie miał siły aby dotrzeć na salę rozpraw, a pracownik socjalny odmówił mu pomocy. W budynku, w którym znajduje się siedziba Kolegium znajdują się windy, którymi mógł wjechać na II piętro, budynek wyposażony jest też w sprzęt umożliwiający przemieszczanie się osób niepełnosprawnych oraz zatrudnione są osoby umożliwiające komunikację osobom niepełnosprawnym. Nadto należy wskazać, że skarżący nie miał przeszkód aby dotrzeć na II piętro i złożyć osobiście w Kancelarii Kolegium Odwoławczego skargę do WSA w Gliwicach w okresie późniejszym. Z przedłożonych przez skarżącego wypisów szpitalnych nie wynika aby miał on schorzenie laryngologiczne (chorobę[...]), uniemożliwiające mu rzekomo udział w rozprawie przeprowadzonej w SKO. Co do podnoszonej przez skarżącego kwestii, że w terminie zbliżonym do daty wydania zaskarżonej decyzji SKO w K., inny skład orzekający Kolegium rozpoznał inne odwołanie W. L. od decyzji pierwszoinstancyjnej odmawiającej mu przyznania pomocy społecznej, w którym uchylił rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Zdaniem Kolegium powyższa decyzja nie może przesądzać że decyzja, która jest obecnie przedmiotem skargi jest wadliwa. Zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie organ odwoławczy mógł uzupełnić, a nawet powinien był przeprowadzić dodatkowe postępowanie dowodowe celem usunięcia ewentualnych rozbieżności w materiale przedłożonym przez Prezydenta Miasta D., a tym samym mógł doprowadzić do wydania decyzji, którą utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję przy innym uzasadnieniu (przesłankach) niż to wynikało z decyzji tego organu. W świetle powyższych ustaleń Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że organy administracji przy podejmowaniu swoich decyzji działały w granicach prawa, stosownie do przepisów ustawy o pomocy społecznej, co oznacza to, że decyzje organów administracji nie naruszają obowiązujących przepisów prawa materialnego i procesowego.

W podobnie brzmiących pismach procesowych z dat 20 sierpnia i 8 listopada 2013 r. skarżący polemizował z treścią odpowiedzi na skargę. Podawał tamże, że pracownicy MOPS kłamią w swoich zeznaniach, a rozprawa administracyjna udowodniła, że jego twierdzenia są prawdziwe.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.– zwanej w skrócie P.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Natomiast według art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Tylko zatem stwierdzenie, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub z innym naruszeniem przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy, może skutkować uchyleniem przez Sąd zaskarżonej decyzji (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, b, c P.p.s.a.). Jednocześnie po myśli art. 134 §1 P.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związanym zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przeprowadzając ocenę zgodności z prawem podjętych w sprawie rozstrzygnięć należy stwierdzić, że zaskarżona decyzja, jak i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji nie naruszają przepisów prawa materialnego, ani też przepisów prawa procesowego w taki sposób, który mógłby mieć istotny wpływ na jej wynik.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji z dnia [...] o odmowie przyznania zasiłku celowego na zakup żywności i leków z uwagi na stwierdzoną dysproporcję między deklarowanym i udokumentowanym przez skarżącego dochodem a ponoszonymi przez niego wydatkami oraz sytuację wskazującą na to, że jest w stanie przezwyciężyć swoją trudną sytuację życiową. Zdaniem organ odwoławczego ową dysproporcję potwierdza fakt, że z posiadanego dochodu, po opłaceniu czynszu należnego spółdzielni mieszkaniowej i dodatkowo czynszu na rzecz osoby wynajmującej mu lokal mieszkalny – L. C. pozostaje skarżącemu kwota około 100 zł. Nie jest więc możliwe, aby z tej kwoty mógł zaspokoić wszystkie pozostałe potrzeby bytowe, dlatego uznać należy, że sam we własnym zakresie potrzeby te zaspokaja wykorzystując posiadane możliwości i środki, których nie chce ujawnić organom pomocy społecznej. Nadto, skarżący przekracza kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej, określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 39 ust 1 i 2 tej ustawy zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Jednocześnie, stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust. 4 ustawy potrzeby osoby i rodziny korzystającej z pomocy społecznej powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i możliwościom tej pomocy. Z brzmienia przywołanych wyżej unormowań wynika, iż decyzja w zakresie przyznania pomocy w formie zasiłku celowego, jak również w kwestii określenia jej wysokości podejmowana jest w ramach uznania administracyjnego. Uznanie administracyjne cechuje się m.in. tym, że organ nie jest związany ścisłymi kryteriami prawnymi, a więc ma pewną swobodę w ocenie zasadności żądania. W przypadku zasiłku celowego organ administracyjny wydaje decyzję oceniając całokształt sytuacji strony, mającej wpływ na zakres zaspokojenia potrzeb, uwzględniając przy tym sytuację ogólną, czyli wysokość posiadanych środków i liczbę osób wymagających pomocy. Dopiero po ustaleniu, że taka pomoc jest niezbędna, organ może przyznać (ale nie musi) zasiłek celowy, biorąc pod uwagę przytoczone okoliczności przemawiające za udzieleniem pomocy, jak i przeciw jej udzieleniu, co odnosi się również do wysokości przyznanej pomocy. Nawet spełnienie kryteriów przez osobę ubiegającą się o zasiłek celowy nie oznacza, że istnieje po jej stronie roszczenie o przyznanie świadczenia i to w wysokości jakiej oczekuje. Działanie organu w ramach uznania administracyjnego oznacza więc załatwienie sprawy zgodnie ze słusznym interesem obywatela, o ile nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny i możliwości organu w zakresie posiadanych uprawnień i środków (por. wyrok NSA z dnia 19 czerwca 2007 r. o sygn. akt I OSK 1464/06, Lex 299415). Organy orzekające zasady te miały na uwadze, albowiem rozstrzygnęły sprawę zważając na sytuację skarżącego oraz ograniczone możliwości finansowe organu pierwszej instancji, a tym samym ochronę interesów osób uprawnionych do uzyskania wsparcia ze środków pomocy społecznej.

Zdaniem Sądu organ odwoławczy wskazując na treść art. 12 ustawy o pomocy społecznej zdefiniował kluczowe w niniejszej sprawie pojęcie "dysproporcji między deklarowaną wysokością dochodu a rzeczywistą sytuacją majątkową". Z brzmienia powołanego przepisu wynika, że wykazana dysproporcja ma być tego typu, że osoba jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową wykorzystując własne zasoby majątkowe. Zatem istotą wykazania występowania wskazanej dysproporcji jest to, że osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia jest w stanie samodzielnie zaspokajać swoje niezbędne potrzeby, pomimo spełnienia formalnych wymogów do otrzymania wnioskowanego świadczenia. Dokonane w tym zakresie ustalenia organów obu instancji są wystarczające do oceny sytuacji skarżącego i rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty. Odmowa przyznanie skarżącemu zasiłku celowego nie narusza zatem postanowień ustawy, bowiem decyzja organu odwoławczego wykazała, w oparciu o treść art. 12 ustawy, występowanie u skarżącego dysproporcji uzasadniającej odmowę przyznania wnioskowanej pomocy.

Pomimo, że sytuacja skarżącego jest trudna, jednakże należy mieć na uwadze, że celem pomocy społecznej nie jest zastąpienie stron w uzyskiwaniu dochodów i zaspokajanie wszelkich ich potrzeb, a jedynie pomoc w tym zakresie (art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej).

Mając na uwadze przedstawiony stan sprawy Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja wydana została zgodnie z obowiązującym prawem, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania, przez co nie nastąpiło naruszenie granic przysługującego organom uznania administracyjnego. Wydając rozstrzygnięcie organy miały bowiem na względzie okoliczności sprawy tak istniejące po stronie skarżącego, jak również uwzględniające cele i możliwości pomocy społecznej.

Sąd zwraca także uwagę, że organy pomocy społecznej działają w oparciu o środki finansowe, których wysokość jest ściśle określona i w tak wyznaczonych granicach muszą realizować powierzone im w ustawie cele (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 17 kwietnia 2002 r. o sygn. akt: II SA/Gd 4332/01, Lex 77665; z dnia 21 grudnia 2005 r. o sygn. akt I OSK 658/05, Lex nr 502005; z dnia 25 stycznia 2008 r. o sygn. akt I OSK 624/07, Lex nr 500091). Istnienie potrzeby przyznania świadczeń z pomocy społecznej wymaga zbadania nie tylko posiadanych środków i dochodów, ale również całokształtu warunków życia osób chcących skorzystać z pomocy społecznej. Spełnienie, bowiem przesłanek warunkujących przyznanie pomocy, o których mowa w art. 7 ustawy, jak i nie przekroczenie kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 ustawy oraz cel żądania zgodny z tym, na który może być przyznana pomoc z art. 39 ustawy, nie są wystarczającym uzasadnieniem i jednocześnie gwarancją dla wnioskodawcy uzyskania świadczenia.

Jednocześnie osoby starające się o otrzymanie świadczeń z pomocy społecznej mają obowiązek współdziałania z organami pomocy społecznej i udzielać prawdziwych informacji oraz wyjaśnień. Obowiązek współdziałania przedkłada się w szczególności w uczestnictwie w wywiadzie środowiskowym, jak i rozprawie administracyjnej, których celem jest ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby ubiegającej się o świadczenie (art. 106 ust. 4 ustawy). Ustawa omawiana formułuje podstawową zasadę, wedle której każda osoba ma obowiązek pełnego wykorzystania własnych uprawnień, zasobów i możliwości w celu pokonania trudnej sytuacji życiowej, a jeżeli nie wykonuje takiego obowiązku, to nie występuje podstawowa przesłanka udzielenia takiej osobie pomocy ze środków publicznych. Zatem obowiązek współdziałania świadczeniobiorców z jednostkami i pracownikami pomocy społecznej jest niezwykle istotny i dlatego też został wielokrotnie zaakcentowany w ustawie (art. 4).

W przywołanych okolicznościach, brak jest podstaw do zakwestionowania zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, która zapadła na skutek wyczerpującego wyjaśnienia sprawy, na podstawie zgromadzonych i potrzebnych do jej rozstrzygnięcia dowodów, właściwej ich oceny oraz prawidłowych rozważań faktycznych i prawnych organu odwoławczego, zawartych w jej uzasadnieniu (art. 107 § 3 k.p.a.).

Za oddaleniem skargi przemawiają jeszcze dalsze okoliczności. Otóż organ odwoławczy w ramach swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 80 K.p.a. przyjął taką wersję stanu faktycznego, według której skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, ale posiada nieujawnione źródła dochodu, na które wskazują zarówno ponoszone wydatki, jak i jego twierdzenia o otrzymywanym wsparciu (sponsoringu). Należy jednakowoż zauważyć, iż tego rodzaju okoliczności równocześnie wyczerpują przesłanki zastosowanego przez organ I instancji art. 11 ust. 2 ustawy, bowiem odmowa przedstawienia rzeczywistej sytuacji dochodowej oznacza brak współdziałania, o jakim mowa w tym przepisie. Pomijając nawet i to, że przyjęta przez ten organ wersja prowadzenia przez skarżącego wspólnego gospodarstwa domowego z L. C. była równoprawna i mieściła się w granicach dopuszczalnej oceny dowodów, to ów brak współdziałania jest ewidentny i potwierdza prawidłowość rozstrzygnięcia odmawiającego przyznanie świadczeń z pomocy społecznej. Ta kwestia była już poruszana w innych sprawach z udziałem skarżącego, które rozpatrywane były na gruncie tego samego (co do istoty) stanu faktycznego. Należy przywołać chociażby prawomocny wyroku z dnia 11 lipca 2013 r., sygn. akt IV SA/GL 864/12, w którym podkreślono okoliczność ponoszenia przez skarżącego niewspółmiernie wysokich wydatków mieszkaniowych w stosunku do deklarowanych dochodów i jego odmowę współdziałania z pracownikiem socjalnym w kierunku obniżania tych kosztów. Ten stan rzeczy został przez Sąd zakwalifikowany do przesłanek z art. 11 ust. 2 ustawy. Ponieważ – jak już wspomniano – okoliczności faktyczne nie uległy istotnej zmianie, to przedstawione stanowisko nie zdezaktualizowało się i winno korzystać z przypisanej prawomocnym orzeczeniom sądowym mocy wiążącej (art. 170 ppsa).

W końcu wskazać wypadnie na okoliczność wprost wynikającą z zebranego materiału dowodowego, a nie dość wyraźnie przedstawioną przez organy administracyjne. Otóż przy ustalonym ponad dwukrotnym przekroczeniu kryterium dochodowego przyznanie specjalnego zasiłku celowego z art. 41 ustawy mogłoby nastąpić w rzeczywiście wyjątkowych przypadkach, których w żaden sposób nie można się dopatrzeć po stronie skarżącego. Jego wniosek dotyczy bowiem zaspokojenia zwykłych potrzeb życiowych, z którymi boryka się większość rodzin, zwłaszcza zaś tych które nie osiągają ustawowego kryterium dochodowego. Natomiast sam fakt, że w ramach posiadanych dochodów skarżący przeznacza większość środków na cele mieszkaniowe, bez uzewnętrznionego zamiaru zmiany tej sytuacji, nie daje podstaw do przyjęcia istnienia szczególnie uzasadnionego przypadku w rozumieniu art. 41 ustawy. Zwykły zasiłek z art. 39 ustawy oczywiście nie wchodzi w grę ze względu na przywołane kryterium dochodowe. Podobne stanowisko Sąd zajął w wyżej wymienionym wyroku z dnia 11 lipca 2013 r. Mimo mankamentów uzasadnienia zaskarżonej decyzji w tym aspekcie sprawy nie może być ona z tego powodu zdyskwalifikowana, gdyż prawidłowo zgromadzony materiał dowodowy w pełni pozwalał Sądowi na ocenę prawną tego zagadnienia, która w dodatku jedynie potwierdza trafność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu administracyjnym.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 151 P.p.s.a. orzeczono, jak w sentencji.