IV SAB/Po 130/13

Uzasadnienie

W dniu [...].05.2013r. "X" złożył wniosek do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w P. o uzgodnienie warunków rekultywacji środowiska gruntowo-wodnego zanieczyszczonego substancjami ropopochodnymi na terenie stacji paliw "X" S.A. nr [...] w G. przy ul. [...]. W dniu [...].06.2013r. RDOŚ wezwał "X" do przedstawienia aktualnych wyników badań środowiska gruntowo-wodnego oraz szczegółowe określenie aktualnego obszaru zanieczyszczenia.

W dniu [...].07.2013r. "X" poinformowało organ, iż nie dysponuje nowszymi wynikami badań oraz, że wyniki badań z 2004r. wskazują że zanieczyszczenie powstało przed [...].04.2007r.

Pismem z dnia [...].07.2013r. organ pozostawił wniosek bez rozpoznania w związku z nieusunięciem braków formalnych.

Następnie w dniu [...].08.2013r. "X" złożył do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie i wniósł o wydanie decyzji administracyjnej w przedmiocie uzgodnienia warunków rekultywacji środowiska gruntowo-wodnego zanieczyszczonego substancjami ropopochodnymi

Postanowieniem z dnia [...] października 2013r. nr [...] Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska stwierdził brak bezczynności organu.

W dniu [...].10.2013r. "X" złożył ponowny wniosek o uzgodnienie warunków rekultywacji środowiska.

W dniu [...].11.2013r. [...] złożył skargę na bezczynność organu RDOŚ zarzucając naruszenie art.64 § 2 kpa i art.35 § 3 kpa poprzez pozostawienie wniosku bez rozpoznania pomimo usunięcia braków formalnych, naruszenie art.106 ust.3 ustawy prawo ochrony środowiska w zw. z art.35 ust.2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie, naruszenie art. 8 kpa poprzez prowadzenie postępowania administracyjnego w sposób który nie budzi zaufania do organów władzy publicznej. Skarżący domagali się na podstawie art.149 § 1 p.p.s.a. zobowiązania RDOŚ do wydania w terminie miesiąca decyzji w sprawie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podkreślając iż w dniu [...] grudnia 2013r. została wydana decyzja nr [...] uzgadniająca warunki rekultywacji środowiska gruntowo - wodnego przedmiotowego terenu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej jako: p.p.s.a.), Sąd uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1 – 4a p.p.s.a., zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności. Zatem nakazanie wydania decyzji administracyjnej możliwe jest, gdy organ nie rozstrzygnął toczącej się przed nim sprawy. Celem skargi na bezczynność jest bowiem ostateczne wydanie żądanego aktu, którego organ nie wydał pomimo istnienia prawnego obowiązku w tym zakresie.

Z przytoczonego przepisu wynika więc, że ewentualne zobowiązanie organu do wydania decyzji nie jest możliwe, gdy organ decyzję taką wydał, choćby nawet naruszył przy tym terminy określone w przepisach kpa, przewidziane dla załatwiania spraw.

Na wstępie należy wskazać, iż przy rozpatrywaniu skargi na bezczynność organu administracji publicznej sąd orzeka biorąc za podstawę stan prawny i faktyczny istniejący w chwili zamknięcia rozprawy poprzedzającej wydanie orzeczenia, a nie w chwili złożenia skargi.

Postępowanie wywołane skargą na bezczynność organu ograniczone jest do badania przez Sąd, czy organ miał wynikający z prawa obowiązek wydania aktu lub czynności i czy dokonał tego w terminie określonym w art. 35 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej jako: kpa) oraz czy po wytoczeniu skargi nie zaszły przesłanki umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. sąd umarza postępowanie, gdy z innych przyczyn stało się ono bezprzedmiotowe. Postępowanie sądowoadministracyjne staje się bezprzedmiotowe, jeżeli w jego toku wystąpią zdarzenia, w których następstwie zakończy się sprawa sądowoadministracyjna, co oznacza, że przed wydaniem wyroku wygaśnie przedmiot zaskarżenia. Nie budzi wątpliwości stanowisko, że sprawa sądowoadministracyjna kończy się na skutek uwzględnienia skargi przez organ administracji w trybie autokontroli. Jeżeli stanowisko to nie budzi zastrzeżeń w odniesieniu do postępowań ze skargi na określone działanie (akt lub czynność) organu administracji, to nie ma żadnego powodu, by nie miało ono zastosowania również w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi na bezczynność. I już to jest wystarczającym powodem, dla którego należy umorzyć postępowanie na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 ppsa, gdy w wyniku skargi na bezczynność organ wyda żądany akt lub dokona wnioskowanej czynności (por. uchwała NSA z z dnia 26 listopada 2008 r. sygn. akt I OPS 6/08).

Z akt sprawy wynika, że na dzień wniesienia skargi wniosek "X" nie został merytorycznie rozpatrzony przez właściwy organ. Dlatego należy przyjąć, że Organ pozostawał w stanie bezczynności. Niemniej, zauważyć należy, iż [...] grudnia 2013 r. RDOŚ wydał decyzję Nr [...] uzgadniającą warunki rekultywacji środowiska gruntowo – wodnego terenu działek nr [...] i [...] położonych przy ul.[...] w G. na podstawie złożonego wniosku.

Mając więc na uwadze merytoryczne rozstrzygnięcie przedmiotowego odwołania i wydanie w tym przedmiocie decyzji przed wydaniem wyroku, niniejsze postępowanie sądowoadministracyjne dotyczące bezczynności w tejże sprawie należało umorzyć na mocy art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. jako bezprzedmiotowe.

Sąd jednocześnie miał na względzie, że art. 149 p.p.s.a. w aktualnym brzmieniu zawiera normę, według której uwzględnienie skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego polega nie tylko na zobowiązaniu organu do wydania aktu w określonym terminie, ale także na rozstrzygnięciu o tym, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce oraz czy było to z rażącym naruszeniem prawa albo nie miało charakteru rażącego. Użycie w zdaniu drugim art. 149 §1 p.p.s.a. wyrazu "jednocześnie" nie oznacza, że ta część przepisu ma zastosowanie tylko wówczas, gdy sąd zobowiązuje organ do wydania aktu w określonym terminie. Z analizy tego przepisu, w kontekście przepisu art. 4171 § 3 Kodeksu cywilnego, wynika, że uwzględnienie skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego może polegać na stwierdzeniu, że bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa albo że naruszenie prawa nie było rażące, mimo że są podstawy do umorzenia postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do wydania aktu, z uwagi na to, że akt taki został wydany przez organ po wniesieniu skargi do sądu.

Za rażące naruszenie przepisów art. 35 K.p.a. można uznać ich oczywiste niezastosowanie lub zastosowanie nieprawidłowe, jak również długotrwałość prowadzenia postępowania, czy też brak jakiejkolwiek aktywności organu (vide: wyrok WSA w Warszawie z 20.10.2011 r., I SA/Wa 353/11, wyrok WSA w Poznaniu z 18.08.2011 r., II SAB/Po 60/10,– dostępne w CBOSA).

Przy ocenie sądu, czy stwierdzona bezczynność miała charakter kwalifikowany, tj. czy była ona rażąca, znaczenie będą miały okoliczności jakie spowodowały zwłokę organu, jego działania w toku rozpoznawania sprawy oraz stopień przekroczenia terminów (wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 września 2013 r., sygn. I SAB/Wa 243/13, LEX nr 1378563).

Oceniając powyższe zaznaczyć także trzeba, że zgodnie art. 12 § 1 Kpa organy administracji publicznej mają obowiązek działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

Odnosząc się zatem do kwestii, czy w niniejszej sprawie doszło do rażącego naruszenia prawa Sąd uznał, że naruszenie prawa w tym zakresie miało charakter rażący. Sąd miał na względzie, że wniosek skarżącego pochodził z dnia [...].05.2013r., a decyzja organu z [...].12.2013r. i to wydana została po ponownym złożeniu wniosku przez skarżącego w dniu [...].10.2013r., który w niczym nie różnił się od poprzedniego. Wniosek powinien zostać rozpatrzony nie później niż w ciągu miesiąca, a w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Bezczynność Organu wynikała z jego złej woli, albowiem wniosek o uzgodnienie powinien zawierać : obszar wymagający rekultywacji, funkcje pełnione przez wymagającą rekultywacji powierzchnię ziemi, planowany zakres i sposób rekultywacji oraz termin jej zakończenia, i te wszystkie wymogi wniosek z dnia [...].05.2013r. spełniał. Zatem organ nie miał prawa zwracać się do skarżącego o uzupełnienie braków wniosku i z tego powodu pozostawiać wniosek bez rozpoznania. Podkreślenia wymaga, że władający powierzchnią ziemi nie jest formalnie zobowiązany do prowadzenia badań jakości gruntów, chyba że zostanie wydana w tym zakresie specjalna decyzja administracyjna. Nadto należy zaznaczyć, iż nie ulegało wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie doszło do zanieczyszczenia gruntu substancjami ropopochodnymi, które powstało przed 2004r. Do tego rodzaju szkód ma zastosowanie art.35 ust.2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (DZ.U Nr 75, poz.493 ze zm.), zgodnie z którym do szkód w środowisku dotyczących powierzchni ziemi wyrządzonych przed dniem 30.04.2007r. stosuje się przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r., Nr 25, poz.150 ze zm.) w brzmieniu dotychczasowym, z tym że organem właściwym jest regionalny dyrektor ochrony środowiska. Zgodnie zaś z art.102 ust.1 p.o.ś. ( w brzemieniu dotychczasowym), obowiązek rekultywacji obciąża władającego powierzchnią ziemi, na której występuje zanieczyszczenie gleby lub ziemi. Artykuł 36 § 1 k.p.a. nakłada na organy administracji publicznej obowiązek zawiadomienia strony o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a., a także o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w przepisie szczególnym, z podaniem przyczyny zwłoki oraz wskazania nowego terminu jej załatwienia. Tego organ w niniejszej sprawie nie uczynił.

W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 149 § 1 zd. drugie p.p.s.a. orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

W pkt 3 wyroku orzeczono o kosztach postępowania na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 p.p.s.a..