II SA/Bk 1185/13

Uzasadnienie

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

Skarżący E. O. zwrócił się w styczniu 2013r. do organu pomocy społecznej z wnioskiem o przyznanie zasiłku stałego.

Decyzją z dnia [...].05.2013r. działający z upoważnienia Prezydenta B. Zastępca Dyrektora MOPR powołując się na art. 37 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, odmówił przyznania żądanego świadczenia. Organ wskazał, że zasiłek stały przysługuje osobie niezdolnej z powodu wieku do pracy lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie, są niższe od kryterium dochodowego. Skarżący jest osobą samotnie gospodarującą o znacznym stopniu niepełnosprawności orzeczonym na stałe. Dochód skarżącego przekracza jednak kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej albowiem w czerwcu 2012r. skarżący otrzymał odszkodowanie w kwocie 4759 złotych z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji w związku z wypadkiem przy pracy. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej, dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:

1. kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby samotnie gospodarującej,

2. kryterium dochodowego w rodzinie, w przypadku osoby w rodzinie,

- kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony. Kierując się treścią powołanego przepisu, do dochodu skarżącego z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku tj. z miesiąca stycznia 2013r. należało doliczyć 1/12 kwoty 4759 złotych, czyli 396,58 złotych, które w połączeniu z kwotą zasiłku pielęgnacyjnego wynoszącą 153 złotych, zamykało się sumą 549,58 złotych, a więc sumą przekraczającą wysokość kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, wynoszącego 542 złote. Organ dodał, że skarżący od 10.01.2013r. otrzymuje też zasiłek dla bezrobotnych.

W odwołaniu od tej decyzji skarżący podniósł, że jego dochód w styczniu 2013r. nie przekroczył kwoty kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, gdyż był zerowy albowiem zasiłek pielęgnacyjny za styczeń 2013r. oraz zasiłek dla bezrobotnych za miesiąc styczeń 2013r. skarżący otrzymał dopiero w lutym 2014r. Odwołujący się dodał, że wypłacone przez ZUS odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy, obejmowało jedynie 40 % pełnej kwoty, gdyż 60% potrącał komornik tytułem zaległych alimentów.

Decyzją z dnia [...].10.2013r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. po rozpoznaniu powyższego odwołania, orzekło o uchyleniu w całości decyzji pierwszoinstancyjnej oraz o odmowie przyznania skarżącemu zasiłku stałego za okres od 1 stycznia 2013r. do 31.05.2013r. oraz o przyznaniu skarżącemu zasiłku stałego na okres od 1.06.2013r. do 30.06.2013r. w kwocie 169,21 złotych. W uzasadnieniu decyzji odwoławczej organ II instancji wskazał na wynikające z ustawy o pomocy społecznej zasady przyznawania zasiłku stałego. Podzielił ustalenia organu I instancji co do dochodu skarżącego w miesiącu styczniu 2013r. Podkreślił, że dochód skarżącego stanowił zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 złotych oraz 1/12 kwoty jednorazowego świadczenia wypłaconego w czerwcu 2012r. z tytułu odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy tj. 396,58 złotych (4759 złotych dzielone przez 12). SKO wskazało, że przepis art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej nakazuje jednorazowy dochód przekraczający pięciokrotność kryterium dochodowego, rozliczać w równych częściach przez kolejne 12 miesięcy. W odniesieniu do skarżącego kwota 4759 złotych podlegała rozliczeniu w okresie od czerwca 2012r. do maja 2012r. Uzyskany w styczniu dochód łącznie przekroczył kwotę 542 złote, stanowiącą kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej, a w konsekwencji nie należał się stronie zasiłek stały w tych miesiącach, w których dochodem była 1/12 część odszkodowania i zasiłek pielęgnacyjny. W czerwcu 2013r. dochodem skarżącego był wypłacony zasiłek dla bezrobotnych 219,79 złotych oraz zasiłek pielęgnacyjny, łącznie 372,79 złotych. Zatem na okres jednego miesiąca - czerwca 2013r. należało skarżącemu przyznać zasiłek stały w wysokości różnicy między kryterium dochodowym ustawowym osoby samotnie gospodarującej (542 złote) a kwotą dochodu własnego z miesiąca czerwca 2013r. Kolegium końcowo nadmieniło, że decyzją z 23.07.2013r. przyznany został skarżącemu zasiłek stały od 1.07.2013r. bezterminowo.

W skardze wywiedzionej do sądu administracyjnego na powyższą decyzję ostateczną, E. O. zarzucił organowi niewłaściwe uznanie, że brak było podstaw do przyznania zasiłku stałego za okres od stycznia 2013r. do maja 2013r. Jego zdaniem odszkodowanie przyznane w 2012r. w związku z wypadkiem przy pracy w wysokości 11 998 złotych, wypłacone w 40 %, nie było jego dochodem, gdyż zostało przekazane byłej żonie I. O. jako zaległe alimenty na trójkę dzieci. Jednorazowym dochodem uzyskanym w 2012r. było natomiast wyrównanie dodatku pielęgnacyjnego za okres od 1.06.2011r. do maja 2012r. wypłacone w kwocie 2071,73, które jednakże nie podlega wliczeniu do dochodu z racji, że nie przewyższa pięciokrotności kryterium dochodowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje;

Skarga jako bezzasadna podlegała oddaleniu. Kwestionowane przez skarżącego przyznanie mu prawa do zasiłku stałego w okresie od 1.01.2013r. do 30.06.2013r. nastąpiło bowiem bez naruszenia obowiązujących w przepisach prawa zasad ustalania prawa do tego świadczenia oraz określania jego wysokości.

Zasady ustalania prawa do zasiłku stałego oraz określenia jego wysokości zamieszczone zostały w przepisach ustawy z 12.03.2004r. o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej zasiłek stały przysługuje osobie pełnoletniej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód (w przypadku osoby samotnie gospodarującej) a także dochód na osobę w rodzinie (w przypadku osoby pozostającej w rodzinie) są niższe od obowiązującego kryterium dochodowego. Jak stanowi zaś art. 37 ust. 2 ustawy zasiłek stały ustala się w wysokości:

- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym, że kwota zasiłku stałego nie może być wyższa niż 529 złotych (zgodnie z Rozporządzeniem rady Ministrów z 17.07.2012r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej - Dz. U. z 2012r. poz. 823),

- w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

Jednocześnie ustęp 3 art. 37 wprowadza zasadę, że kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 złotych miesięcznie.

Ustawowe kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej wynosiło na datę orzekania przez organy (i wynosi obecnie) 542 złote (vide: art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej w związku z par. 1 pkt 1 lit. "a" Rozporządzenia Rady Ministrów z 17.07.2012r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej –Dz. U. z 2012r., poz. 823), a ustawowe kryterium dochodowe na osobę w rodzinie kształtuje się obecnie w kwocie 456 złotych (art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej w związku z par. 1 pkt 1 lit. "b" Rozporządzenia Rady Ministrów z 17.07.2012r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej –Dz. U. z 2012r., poz. 823).

Bezspornym jest, że skarżący jest osobę pełnoletnią, samotnie gospodarującą, zaliczoną na mocy orzeczenia Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia [...].08.2012r. na stałe do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, a więc całkowicie niezdolną do pracy. Co do zasady zatem spełniał przesłanki do ubiegania się o zasiłek stały. Jak stanowi art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym został złożony wniosek, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

-miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,

-składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie społeczne,

-kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Jak dalej stanowi art. 8 ust. 4 do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:

- jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,

-zasiłku celowego,

-pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty,

-wartości świadczenia w naturze,

- świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społeczne użytecznych.

- dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego (przepis dodany ustawą z mocą od 11.05.2013r. przez ustawę z dnia 22.02.2013r. zmieniającą ustawę o pomocy społecznej– Dz. U. z 2013r., poz. 509).

Nadto, jak stanowi art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:

1.kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby samotnie gospodarującej,

2.kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie

- kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

Przepis art. 8 ust. 12 ustawy stanowi zaś, że w przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę tego uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny za okres, za który uzyskano ten dochód.

Dokonując kontroli ustaleń organu dotyczących dochodu skarżącego w miesiącu styczniu 2013r. poprzez pryzmat przytoczonych wyżej ustawowych zasad ustalania dochodu, Sąd stwierdza ich zgodność z ustawową regulacją. Poza sporem jest, że na dochód skarżącego złożyła się 1/12 jednorazowego dochodu wypłaconego skarżącemu przez ZUS w czerwcu 2012r. w kwocie 4759 złotych, stanowiącego 40 % odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy. Ponieważ jednorazowy dochód przekroczył pięciokrotność kryterium dochodowego, podlegał rozliczeniu – stosownie do przytoczonego wyżej brzmienia art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej – w równych częściach przez okres 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym został wypłacony. W konsekwencji należało przyjąć, że w okresie od czerwca 2012r. do maja 2013r. każdego miesiąca dochodem skarżącego była 1/12 kwoty 4759 złotych, czyli 396,58 złotych. Nadto dochodem skarżącego od stycznia 2013r. był też zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 złotych, który, mimo, iż za styczeń 2013r. został wypłacony w lutym 2013r, musiał być – stosownie do treści art. 8 ust. 12 ustawy o pomocy społecznej (też wyżej przytoczonej) - uwzględniony jako dochód styczniowy. Już zsumowanie 1/12 jednorazowego dochodu wypłaconego w czerwcu 2012r. oraz kwoty zasiłku pielęgnacyjnego, zamykające się wynikiem 549,58 złotych nie pozwalało na przyznanie zasiłku stałego od stycznia 2013r. z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego, wynoszącego dla osoby samotnie gospodarującej 542 złote. Z zebranej dokumentacji wynika nadto, że skarżący od 2.01.2013r. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, której od 10.01.2013r. do 30.06.2013r. przysługiwał zasiłek dla bezrobotnych. Jego wysokość za styczeń 2013r. pozostawała bez wpływu na prawo do zasiłku stałego za miesiące, w których zsumowanie pozostałych składników dochodu skarżącego nie pozwalało na przyznanie tego świadczenia z racji przekroczenia kryterium dochodowego. Dopiero z upływem okresu rozliczania jednorazowego dochodu uzyskanego w czerwcu 2012r. tj. z końcem maja 2013r., miesięczny dochód skarżącego stał się dochodem niższym niż kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej. W czerwcu 2013r. dochodem skarżącego był już tylko zasiłek pielęgnacyjny oraz zasiłek dla bezrobotnych w kwocie - za czerwiec 2013r. - wynoszącej 219,79 złotych, łącznie kwota 372,79 złotych, czyli o 169,21 złotych niższa niż ustawowe kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej. W takiej właśnie wysokości, stanowiącej różnicę między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem własnym strony, został przyznany skarżącemu zaskarżoną decyzją zasiłek stały na okres od 1.06.2013r. do 30.06.2013r.

Zarzuty skarżącego nie mogą skutecznie podważyć decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. Twierdzenie o niemożności zaliczenia do dochodu strony jednorazowej kwoty odszkodowania uzyskanego w czerwcu 2012r. tylko dlatego, że skarżący dobrowolnie przekazał ją "byłej żonie I. O. jako zaległe alimenty na trójkę dzieci", nie jest trafne. W rozumieniu art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, przychód strony pomniejsza jedynie kwota alimentów bieżących i nie ma podstaw do pomniejszania dochodu o zaległości alimentacyjne przekazane dzieciom. Z pomniejszenia dochodu korzystać może tylko ten zobowiązany, który świadczy alimenty w terminie. W innym przypadku, z wyjątkowego pomniejszenia dochodu korzystałyby osoby, które nie dostarczają uprawnionym środków utrzymania na bieżąco (vide: wyrok NSA z dnia 3.02.2012r. sygn. I OSK 1433/11 i wyrok NSA z dnia 5.12.2012r. sygn. I OSK 957/12).

Mając powyższe na uwadze Sąd skargę jako niezasadną oddalił (art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Końcowo Sąd nadmienia, że nie uwzględnił wniosku skarżącego o odroczenie rozprawy z uwagi na brak potwierdzenia zaświadczeniem lekarskim niemożności osobistego stawiennictwa w sądzie.