II GSK 217/13

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 18 października 2012 r. w sprawie ze skargi [...] i [...] na postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] kwietnia 2012 r. w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, oddalił skargę.

I

Z uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd pierwszej instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia.

Decyzją z [...] grudnia 2010 r. Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, działając w oparciu o przepisy art. 90 ust. 1 pkt 3, ust. 2 i 4 w zw. z art. 224 ust. 4 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), dalej p.w.p., stwierdził wygaśnięcie patentu nr [...] z dniem 23 kwietnia 2010 r. z powodu niewniesienia przez [...],[...],[...],[...], Niemcy – uprawnionych - w przewidzianym terminie opłaty za 9. rok ochrony. Decyzję tę otrzymała ich pełnomocnik [...] – rzecznik patentowy, umocowana do działania w sprawie stosownie do pełnomocnictwa z [...] i [...] lipca 2002 r.

Decyzja zawierała pouczenie, iż stronie służy od niej wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Urząd Patentowy RP (organ) w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia.

Wniosek taki uprawnieni złożyli do organu [...] sierpnia 2011 r., łącząc go z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz (m.in.) z dopełnieniem czynności uiszczenia opłaty za 9. rok ochrony wynalazku objętego patentem wraz z 30% zwyżką z tytułu uiszczenia jej po terminie. Wskazali przy tym, iż decyzja z [...] grudnia 2010 r. stwierdzająca wygaśnięcie patentu została doręczona pełnomocnikowi uprawnionych [...] grudnia 2010 r. Uchybienia w postępowaniu w sprawie są zaś skutkiem nagłej śmierci niemieckiego pełnomocnika uprawnionych; o zainteresowaniu uprawnionych dalszą ochroną w Polsce wynalazku objętego patentem nr [...] ich polski pełnomocnik (rzecznik patentowy [...]) dowiedziała się "od nowego niemieckiego pełnomocnika" z listu z 6 lipca 2011 r. Wcześniej uprawnionych reprezentowała w kontaktach z jej biurem niemiecka kancelaria adwokacka i zmarły pełnomocnik, który był poinformowany o obowiązku corocznego uiszczania opłat za ochronę wynalazku. Jednak skutkiem braku z nim kontaktu i w konsekwencji pozytywnych instrukcji do wniesienia opłaty za 9. rok ochrony opłata ta nie została wniesiona.

W wyniku rozpoznania wniosku uprawnionych z [...] sierpnia 2011 r. Urząd Patentowy RP postanowieniem z 30 kwietnia 2012 r., wydanym na podstawie art. 58 § 1 i 2 oraz art. 59 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) w zw. z art. 252 p.w.p., odmówił przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji z [...] grudnia 2010 r. stwierdzającej wygaśnięcie z dniem [...] kwietnia 2010 r. patentu oznaczonego numerem [...] z powodu nieuiszczenia w przewidzianym terminie opłaty za 9. rok ochrony.

Według organu, we wniosku o przywrócenie terminu błędnie powołano się na art. 243 ust. 1 p.w.p., który dotyczy "terminów wyznaczonych przez Urząd oraz terminów warunkujących bieg postępowania, natomiast termin na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy jest terminem określanym w ustawie". O tym, że art. 243 ust.1 p.w.p. dotyczy jedynie terminów wyznaczonych przez Urząd świadczą zapisy ust. 2 tego przepisu stanowiącego, że "wniosek o przywrócenie terminu składa się do Urzędu Patentowego w ciągu 2 miesięcy od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, nie później jednak niż w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym termin ten upłynął. Jednocześnie wnioskodawca powinien dopełnić czynności, dla której termin ten został wyznaczony".

Uprawnieni zaskarżyli powyższe postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wnosząc o rozpatrzenie skargi w granicach całej sprawy i uchylenie zaskarżonego postanowienia.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 18 października 2012 r. uznał skargę za nieuzasadnioną.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż zaskarżonym postanowieniem organ odmówił skarżącym przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją z [...] grudnia 2010 r. o stwierdzeniu wygaśnięcia patentu. Decyzja ta została doręczona pełnomocnikowi skarżących 23 grudnia 2010 r., co zostało wskazane we wniosku o przywrócenie terminu i jest w sprawie okolicznością bezsporną.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, wynikający z art. 244 ust. 4 p.w.p. termin 2 miesięcy na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją upłynął bezskutecznie [...] lutego 2011 r., albowiem wniosek taki został złożony dopiero [...] sierpnia 2011 r. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia, w którym skarżący podali dzień [...] lipca 2011 r. jako dzień/datę, kiedy to skutkiem powzięcia przez ich polskiego pełnomocnika wiadomości o zainteresowaniu skarżących dalszą ochroną patentu w Polsce ustąpiła przyczyna uchybienia terminu.

WSA w Warszawie zaznaczył, iż przy przyjęciu, że przyczyna uchybienia terminu ustąpiła [...] lipca 2011 r., to organ prawidłowo uznał, że termin na wniesienie wniosku o przywrócenie tego terminu upłynął [...] lipca 2011 r., a złożenie go zatem [...] sierpnia 2011 r. było spóźnione i nie mogło skutkować merytorycznym rozpoznaniem wniosku, tylko odmową przywrócenia terminu z powodu uchybienia 7-dniowemu terminowi przewidzianemu w art. 58 § 2 k.p.a. na wykonanie tej czynności.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, organ zasadnie zastosował w sprawie przepisy art. 58 oraz art. 59 k.p.a., w myśl którego prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, przy czym przywrócenie terminu do złożenia tej prośby jest niedopuszczalne.

Sąd uznał za prawidłowe stanowisko organu, iż art. 243 p.w.p. dotyczy wyłącznie terminów wyznaczonych przez Urząd Patentowy (to jest terminów z art. 242 tej ustawy na dokonanie określonych czynności w toku postępowania) warunkujących bieg postępowania. Tymczasem termin na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie nie jest wyznaczany przez organ, tylko wynika z ustawy, a to z art. 244 ust. 4 p.w.p., zatem kwestia jego przywrócenia podlega regulacji zawartej w przepisach art. 58 i art. 59 k.p.a., a nie w przepisach art. 243 p.w.p.

Sąd pierwszej instancji za nieuzasadnione uznał również zarzuty skargi nawiązujące do unormowania art. 243 ust. 6 p.w.p. i podnoszące zawieszenie w sprawie biegu terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na skutek siły wyższej, co w konsekwencji oznacza - według skarżących - bezprzedmiotowość zaskarżonego postanowienia w sprawie niniejszej.

W ocenie Sądu, organ prawidłowo w tej kwestii wskazał w odpowiedzi na skargę, że zastosowanie trybu z tego przepisu uzależnione jest od żądania wniosku. W ocenie WSA w Warszawie, organ prawidłowo również, działając w granicach wniosku strony o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy i ustalając jego wniesienie z przekroczeniem 7- dniowego terminu, odmówił przywrócenia terminu bez wdawania się w roztrząsanie problematyki nadzwyczajnych - zdaniem skarżących - okoliczności, które legły u podstaw jego uchybienia, skoro dla rozpoznania tego wniosku problematyka ta nie miała żadnego znaczenia.

II

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyli [...] i [...], reprezentowani przez rzecznika patentowego, zaskarżając powyższy wyrok w całości i żądając jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1) art. 3 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270; dalej: p.p.s.a.) w związku z art. 134 §1 p.p.s.a. w wyniku nieskorzystania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z zawartych w art. 3 § 1 p.p.s.a. prerogatyw kontrolnych i nierozpoznanie skargi w granicach sprawy (art. 134 § 1 p.p.s.a.), wyrażające się w tolerowaniu i akceptacji błędnych ustaleń faktycznych oraz błędnej oceny materiału zgromadzonego w sprawie dokonanej przez organ administracji - skutkiem czego nastąpiło niesłuszne oddalenie skargi z dnia 11 czerwca 2012 r.

2) art. 134 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. w konsekwencji nierozpoznanie skargi w granicach sprawy (art. 134 §1 p.p.s.a.) i uznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcia co do braku znamion działania siły w okoliczności śmierci zagranicznego pełnomocnika Skarżących, w sytuacji gdy zmarły nie działał jako pełnomocnik Skarżących w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP, pomimo iż w większości spraw prowadzonych przed Urzędem Patentowym RP w imieniu osób zagranicznych, osoby te działają przez swego lokalnego pełnomocnika w kraju pochodzenia lub w innym kraju zagranicznym i przyjęcie, że śmierć, na którą powoływali się Skarżący, nie ma wpływu na bieg postępowania w Polsce, skutkiem czego nastąpiło niesłuszne oddalenie skargi z dnia 11 czerwca 2012 r.

3) art. 133 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 134 § 1 p.p.s.a. i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. - poprzez przedwczesne zamknięcie rozprawy przejawiające się w pozostawieniu bez uwzględnienia istotnego elementu stanu faktycznego, jakim była śmierć zagranicznego pełnomocnika Skarżących i tolerowanie pominięcia przez organ administracji stanowiska pełnomocnika Skarżących zawartego w uzasadnieniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, co do konieczności uwzględnienia okoliczności działania siły wyższej, skutkiem czego nastąpiło niesłuszne oddalenie skargi z dnia 11 czerwca 2012 r.

4) art. 133 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 134 § 1 p.p.s.a. 1 art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. - poprzez przedwczesne zamknięcie rozprawy w wyniku zaakceptowanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stanowiska organu administracji w kwestii uznania za prawidłowe odrzucenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji z dnia [...] grudnia 2010 r. na podstawie art. 58 i 59 k.p.a. jako złożonego po terminie, skutkiem czego nastąpiło niesłuszne oddalenie skargi z dnia 11 czerwca 2012 r.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili również naruszenie prawa materialnego polegającego na naruszeniu zasad interpretacji przepisów o zawieszeniu biegu przedawnienia z powodu działania siły wyższej, o czym mowa w art. 243 ust. 6 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.), a także przepisów o dotyczących czynności warunkujących bieg postępowania i tolerowanie rozróżnienia pomiędzy procesowymi terminami wyznaczanymi w toku postępowania przez organ administracji i terminami procesowymi określonymi w ustawach, przykładowo w ustawie p.w.p., skutkiem czego nastąpiło niesłuszne oddalenie skargi z dnia 11 czerwca 2012 r.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej kasator szczegółowo ustosunkował się do postawionych zarzutów.

III

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna podlega rozpoznaniu w granicach przytoczonych podstaw kasacyjnych.

W niniejszej sprawie nie zachodzą przyczyny nieważności postępowania, które Sąd bierze pod rozwagę z urzędu.

Zarzuty skargi kasacyjnej dotyczą w ocenie skarżących naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów o postępowaniu, gdyż zdaniem wnoszących kasację nie uwzględniono okoliczności nadzwyczajnych, które spowodowały niezłożenie w terminie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. stwierdzającą wygaśnięcie patentu nr [...], a to uzasadniało wskazane naruszenie przepisów art. 133 i 134 p.p.s.a.

Przede wszystkim należy podnieść, że celem sądowej kontroli sprawowanej przez sąd administracyjny jest ocena zgodności zaskarżonego aktu z przepisami prawa.

Zgodnie z art. 134 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Niezwiązanie granicami skargi nie oznacza, że sąd pierwszej instancji mógł czynić przedmiotem swych rozważań i ocen wszystkie aspekty skargi bez względu na treść zaskarżonego postanowienia.

Sąd pierwszej instancji kontrolując legalność zaskarżonego postanowienia winien ocenić czy w postępowaniu przed Urzędem Patentowym zostały dostatecznie i w sposób prawidłowy wyjaśnione okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wnoszący skargę kasacyjną zdają się nie zauważyć, że przedmiotem oceny zaskarżonego postanowienia było ustalenie, iż wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją o wygaśnięciu patentu został złożony po upływie siedmiodniowego terminu od ustania przyczyny jego uchybienia.

Nie jest w sprawie kwestionowane, że data ustania przyczyny uchybienia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy – to dzień 6 lipiec 2011 r. Datę tę wskazała pełnomocnik skarżących [...], podnosząc, iż dopiero w tym dniu otrzymała list od nowego niemieckiego pełnomocnika uprawnionych do patentu, z którego wynikało, iż są zainteresowani dalszym utrzymywaniem ochrony patentu (poprzedni pełnomocnik zmarł, o czym rzecznik patentowy [...] nie była informowana).

Przyjmując więc tę datę, prawidłowo Urząd Patentowy a następnie Sąd pierwszej instancji przyjął, iż termin do wniesienie wniosku o przywrócenie terminu upłynął 13 lipca 2011 r. Poza sporem jest, iż wniosek taki został złożony dopiero 22 sierpnia 2011 r.

Jak wynika z uzasadnienia skargi kasacyjnej, spór w tej sprawie sprowadza się do tego, jakie przepisy mają zastosowanie do przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy.

Skarżący uważają, że w tej sprawie mają zastosowanie przepisy art. 243 ustawy z dnia 30 marca 2000 r. (tekst jednolity Dz.U. Nr 119, poz. 1117 – Prawo własności przemysłowej), a organ i Sąd pierwszej instancji, że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego art. 58 i 59.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że wniosek o przywrócenie terminu dotyczył terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją z dnia 15 grudnia 2010 r., stwierdzającej wygaśnięcie patentu.

W ustawie Prawo własności przemysłowej jest szczególna regulacja dotycząca wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy – zawarta w art. 244.1 ust. 11 tego przepisu. Wyraźnie z niego wynika, że do postępowania o ponowne rozpatrzenie sprawy stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 12-14, przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące rozpatrywania odwołania od decyzji.

Mają więc zastosowanie przepisy k.p.a. z wyjątkiem regulacji odmiennej zawartej w ust. 12-14 art. 244 p.w.p., które w niniejszej sprawie nie mają zastosowania.

Skoro więc stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego w tym postępowaniu, to również przepisy dotyczące przywrócenia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, a więc przepisy art. 58 i 59 k.p.a.

Prawidłowo więc tak organ, jak i Sąd pierwszej instancji przyjęły, iż w niekwestionowanym stanie faktycznym wniosek o przywrócenie terminu został złożony po upływie nieprzywracalnego 7-dniowego terminu od ustania przyczyny jego uchybienia.

Z przepisu art. 58 § 2 wyraźnie wynika, że prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. W tej sprawie termin ten upłynął 13 lipca 2011 r., a wniosek został złożony dopiero 22 sierpnia 2011 r., w § 3 tego przepisu wyraźnie wskazano, że przywrócenie terminu, o którym mowa w § 2, jest niedopuszczalne.

Reasumując powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny uznał zarzuty skargi kasacyjnej za niezasadne i na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.