V SA/Wa 1653/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej przez Gminę S. (dalej: Skarżąca lub Gmina) jest decyzja Ministra Sportu i Turystyki (dalej: Minister lub organ) z ... maja 2013 r. nr ... utrzymująca w mocy decyzję własną nr ...z ... marca 2013 r., którą stwierdzono pobranie w nadmiernej wysokości przez skarżącą części dotacji ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej w kwocie ... zł oraz zobowiązano skarżącą do zwrotu powyższej kwoty w ciągu ... dni od dnia wydania decyzji.

Zaskarżona decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym.

W dniu .. listopada 2009 roku pomiędzy Bankiem Gospodarstwa Krajowego, działającym w imieniu i na rzecz Ministra a Gminą zawarta została umowa Nr ... o dofinansowanie ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (dalej: FRKF) realizacji budowy hali sportowej z zapleczem przy Publicznej Szkole Podstawowej i Gimnazjum w S. W dniu ... maja 2011 r. został zawarty aneks nr 3 do powyższej umowy zgodnie z którym całkowita wartość kosztorysowa zadania inwestycyjnego wyniosła ... zł. Za podstawę wyliczenia wysokości dofinansowania przyjęto kwotę ... zł. Na realizację zadania inwestycyjnego Minister przyznał dofinansowanie w wysokości ... zł w podziale na lata: w roku 2009 do kwoty ... zł, w roku 2010 do kwoty ... zł, natomiast w roku 2011 do kwoty ... zł. Ogółem wysokość przyznanej dotacji na realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego wzrosła do ...% całkowitej wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego oraz 33,0% podstawy wyliczenia wysokości dofinansowania (§ 3 ust. 1 – 4 aneksu nr 3). W § 4 ust. 8 pkt 2 aneksu nr 3 przewidziano, że środki Funduszu uruchamiane będą proporcjonalnie do zaangażowania środków własnych Gminy i innych z zastosowaniem wskaźnika procentowego udziału dofinansowania w całkowitej wartości kosztowej zadania inwestycyjnego.

Gmina otrzymała w 2010 r. kwotę dofinansowania w wysokości ... zł. płatną w dwóch przelewach: w dniu ... maja 2010 r. w kwocie ... zł oraz w dniu ... października 2010 r. w kwocie ... zł. Pozostałe niewykorzystane przez Gminę S. środki w wysokości ... zł, za zgodą Ministra Sportu i Turystyki obciążyły limit roku 2011. W 2011 r. Gmina otrzymała kwotę dofinansowania w wysokości ... zł stanowiącą część transzy roku 2011 płatną w trzech przelewach w dniach: ... czerwca 2011 r. w kwocie ... zł, ... sierpnia 2011 r. w kwocie ... zł oraz ... września 2011 r. w kwocie ... zł.

Pismem z ... listopada 2011 r. Gmina wystąpiła z prośbą o zniesienie zasady proporcjonalnego uruchamiania środków dla pozostałej niewykorzystanej części przyznanej transzy środków na 2011 r., argumentując swą prośbę trudną sytuacją finansową Gminy i faktem przedłożenia przez wykonawcę do zapłaty dwóch faktur na łączną kwotę ... zł. Pismem z ... grudnia 2011 r. Gmina wystąpiła do Ministerstwa Sportu i Turystyki z wnioskiem o płatność pozostałej niewykorzystanej części przyznanej transzy środków na 2011 r.. przedkładając nieopłaconą fakturę VAT nr ... z dnia ... października 2011 r. firmy Z. z prośbą o uruchomienie środków w wysokości ... zł. Po uzyskaniu zgody Ministra na odstąpienie od zasady proporcjonalnego uruchamiania środków, Ministerstwo Sportu i Turystyki dokonało przelewu w dniu ... grudnia 2011 r. na rachunek środków z dotacji w kwocie .. zł.

Następnie w dniu ... stycznia 2012 r. do Ministerstwa Sportu i Turystyki wpłynęła korespondencja, w której Gmina przedstawiła ,,oświadczenie o potrąceniu wierzytelności" w kwocie ... zł. z dnia ... listopada 2011 r. informując, iż dokonuje potrącenia wierzytelności zgodnie z notą księgową Nr ... z dnia [...] października 2011 r. z tytułu naliczonych wykonawcy kar umownych.

Pismem z dnia ... lutego 2012 r. Ministerstwo poinformowało Gminę S., iż przedłożone dokumenty nie mogą być uznane za potwierdzenie dokonania przelewu środków FRKF zgodnie z zawartą umową na rachunek wykonawcy.

W dniu ... lutego 2012 r. wpłynęło do Ministerstwa pismo, w którym Gmina S. przedstawiła wyjaśnienia, odnoszące się do stwierdzonych przez Ministerstwo nieprawidłowości w wykorzystaniu dotacji. Gmina uzasadniała, iż "zapłata" wykonawcy nastąpiła poprzez złożenie "oświadczenia o potrąceniu", a dokonanie przelewu na rzecz wykonawcy jest niecelowe.

Pismem z dnia ... marca 2012 r. Ministerstwo Sportu i Turystyki poinformowało Gminę, iż przedstawione wykorzystanie dotacji w kwocie ... zł pozostaje w sprzeczności z wystąpieniami Gminy z dnia ... listopada 2011 r. oraz z dnia ... grudnia 2011 r., gdzie wnioskowano do Ministerstwa o uruchomienie dotacji w kwocie ... zł bez zasady proporcjonalnego uruchamiania środków, przedkładając nieopłaconą i zaakceptowaną fakturę Nr ... z dnia ... października 2011 r. wystawioną przez Z.. Ponadto stwierdzono, iż otrzymanie środków pochodzących z dotacji w wysokości wyższej niż niezbędna na finansowanie dotowanego zadania inwestycyjnego oraz zatrzymanie przez Gminę kwoty ... zł i przelanie jej na rachunek dochodów Gminy spowodowało pobranie dotacji w nadmiernej wysokości.

Opierając się na analizie przedłożonych przez Gminę dokumentów dotyczących rozliczenia dofinansowania Minister uznał, że wartość końcowa rzeczywiście poniesionych i udokumentowanych przez Gminę nakładów na realizację budowy hali sportowej z zapleczem wyniosła ... zł. Mając na względzie powyższe oraz wskaźnik procentowego udziału dofinansowania Minister zawiadomił Gminę pismem z ... lipca 2012 r. znak: ... o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie zwrotu części dotacji udzielonej na podstawie umowy z ... listopada 2009 r.

Po przeprowadzeniu postępowania Minister decyzją z ... marca 2013 r. nr ... stwierdził pobranie w nadmiernej wysokości przez Gminę części dotacji ze środków FRKF w kwocie ... zł i zobowiązał Gminę do zwrotu tejże kwoty w terminie ... dni od dnia wydania decyzji. W podstawie prawnej decyzji powołał art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm; dalej: k.p.a.) oraz art. 169 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm; dalej: ustawa o finansach publicznych) w związku z § 20 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie dofinasowania zadań ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (Dz. U. Nr 156, poz. 1051; dalej: rozporządzenie).

W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, że Gmina dokonując potrącenia środków pochodzących z dotacji zmniejszyła swoje wydatki co spowodowało, że po stronie Gminy powstała nadwyżka pomiędzy środkami pochodzącymi z dotacji a faktycznymi wydatkami związanymi z inwestycją. Zdaniem Ministra wartość końcowa rzeczywiście poniesionych i udokumentowanych przez Gminę nakładów inwestycyjnych na realizację budowy hali sportowej (pomniejszona o kwotę ... zł potrąceń wierzytelności dokonanych przez Gminę) wyniosła ... a nie jak pierwotnie zakładano ... zł. Zgodnie ze wskaźnikiem procentowego udziału dofinansowania, określonego w § 3 ust. 4 aneksu nr 3, dofinansowanie powinno wynieść ... zł, tymczasem wypłacona Gminie kwota dofinansowania wyniosła ... zł, zatem nadwyżka środków którą otrzymała Gmina (stanowiąca kwotę dotacji pobranej w nadmiernej wysokości) wynosi ... zł.,

W następstwie rozpatrzenia wniosku Gminy o ponowne rozpatrzenie sprawy Minister zaskarżoną decyzją z ... maja 2003 r. utrzymał w mocy własną decyzję z ... marca 2013 r.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ stwierdził, że beneficjent dotacji powinien mieć świadomość, iż działając w obrębie środków publicznych, a w szczególności uzyskując środki z dotacji przeznaczonej na konkretny cel, podlega ograniczeniom wynikającym z faktu otrzymania tejże dotacji. Powołując się na wyrok WSA w Warszawie z 27 kwietnia 2007 r. o sygn. akt V SA/Wa 316/07 wskazał, że środki dotacji nie utraciły swego publicznoprawnego charakteru, a jako takie podlegają przede wszystkim dodatkowym rygorom z niego wynikającym, od momentu przekazania, poprzez wydatkowanie, a następnie ostateczne rozliczenie dotacji. Zdaniem organu zastosowane w niniejszej sprawie instytucje prawa cywilnego nie mogły zostać uznane za regulujące kwestie poprawności wykorzystania dotacji. Kluczowe w przedmiocie dysponowania dotacją są zasady, które wynikają z ustawy o finansach publicznych oraz z postanowień umowy Nr ...z dnia ... listopada 2009 r. na dofinansowanie.

Minister stwierdził, że umowa o dofinansowanie precyzyjnie wskazywała cel w postaci budowy hali sportowej z zapleczem w S., na jaki udzielone zostało dofinansowanie. W związku z powyższym środki finansowe pochodzące z udzielonej dotacji, miały zaspokoić wydatki inwestycyjne Gminy wynikające z wierzytelności, które powstają w wyniku zaciąganych przez Gminę zobowiązań, będących efektem realizacji zadania. Powyższe wierzytelności potwierdzane były wystawianymi fakturami, w tym fakturą VAT Nr ... z dnia ... października 2011 r., przedłożoną Ministerstwu do zapłaty w dniu ... grudnia 2011 r. Na podstawie ww. dokumentu środki w wysokości ... zł zostały przelane na rachunek Gminy. Wnioskodawca zatrzymał uruchomioną część dotacji na rachunku Gminy oświadczając, iż dokonuje wobec wykonawcy robót potrącenia wierzytelności w kwocie ... zł zgodnie z notą księgową Nr ... z dnia ... października 2011 r. oraz "Oświadczeniem o potrąceniu wierzytelności" z dnia ... listopada 2011 r. z tytułu naliczonych wykonawcy kar umownych, związanych z nieterminową realizacją inwestycji.

Organ podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji z ... marca 2013 r., że dokonując potrącenia środków pochodzących z dotacji, zmniejszono tym samym wydatki własne, co z kolei spowodowało, że po stronie Gminy powstała nadwyżka pomiędzy środkami pochodzącymi z dotacji a faktycznymi wydatkami związanymi z realizacją inwestycji. Wydatki te w wyniku dokonanego potrącenia, ostatecznie wyniosły ... zł, a nie jak pierwotnie zakładano ... zł., w efekcie czego źródła finansowania rzeczywiście poniesionych i udokumentowanych nakładów inwestycyjnych związanych z realizacją przedsięwzięcia obejmowały środki własne i inne w wysokości ... zł oraz dofinansowanie ze środków Funduszu w wysokości ... zł. Uwzględniając sumę rzeczywistych nakładów inwestycyjnych w wysokości ... zł, zgodnie ze wskaźnikiem procentowego udziału dofinansowania określonego w § 3 ust. 4 aneksu nr 3 do umowy, Minister stwierdził, że dofinansowanie powinno wynieść ... zł. Tymczasem wypłacona Gminie kwota dofinansowania wyniosła ...zł. Zatem nadwyżka środków z FRKF, którą otrzymała Gmina S. wyniosła ... zł.

Minister powołał się na § 10 ust. 6 aneksu nr 3 do umowy o dofinansowane, który stanowi że jeżeli wartość końcowa rzeczywiście poniesionych i prawidłowo udokumentowanych całkowitych nakładów inwestycyjnych okaże się niższa aniżeli przewidziana w umowie, to wysokość dofinansowania może ulec odpowiedniemu procentowemu obniżeniu. W przypadku przekroczenia procentowego wskaźnika udziału środków Funduszu w podstawie wyliczenia dofinansowania, określonych w § 5 ust. 1 ww. Rozporządzenia, Wnioskodawca jest obowiązany do dokonania zwrotu nadpłaconych środków Funduszu.

Reasumując Minister stwierdził, opierając się na art. 169 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, że otrzymanie przez Gminę środków pochodzących z dotacji w wysokości wyższej niż niezbędna na finansowanie dotowanego zadania inwestycyjnego, spowodowało pobranie dotacji w nadmiernej wysokości na kwotę ... zł, co uzasadnia konieczność jej zwrotu.

Odnosząc się do przekazanej przez Gminę na rachunek Ministerstwa - w dniach: ... stycznia 2012 r., ... marca 2012 r. oraz 20 marca 2012 r. - kwoty w wysokości ... zł., tytułem zwrotu dochodów w związku z naliczonymi karami umownymi Minister wyraził opinię, że środki te nie stanowią dochodu Gminy, lecz są przedmiotem sporu pomiędzy gminą a wykonawcą robót. Zatem Gmina nie osiągnęła dochodu, lecz poprzez zastosowanie ,,oświadczenia o potrąceniu", jednostronnie ustaliła na nowo wysokość nakładów niezbędnych na finansowanie zadania inwestycyjnego, co skutkowało przeliczeniem należnej dotacji. Organ podkreślił, iż zazwyczaj kary umowne zastrzegane są w umowach cywilno-prawnych, zawieranych przez beneficjentów dotacji z wykonawcami inwestycji. Beneficjent dotacji stwierdzając zaistnienie stosownych przesłanek, nalicza należne mu kary umowne, tj. formułuje na podstawie umowy roszczenie pieniężne wobec wykonawcy. Roszczenie to nie ma charakteru bezspornego. Wykonawcy przysługuje wobec beneficjenta dotacji szereg zarzutów, podważających zasadność takiego działania, mogących dotyczyć np. spełnienia przesłanek do naliczenia kar umownych, czy sposobu i wysokości ich naliczenia. Tak też było w przedmiotowej sprawie, a powstały spór strony rozwiązują na drodze postępowania sądowego. Dopiero ustalona w ten sposób wysokość kary umownej, stanowi nieprzewidziany dochód związany z realizacją zadania inwestycyjnego, o którym mowa w umowie dotacyjnej.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Gmina zarzuciła zaskarżonej decyzji:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

1) art. 169 ust. 2 ustawy o finansach publicznych poprzez:

a) jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że dotacją pobraną w nadmiernej wysokości jest dotacja, która nie została fizycznie bądź w drodze przelewu bankowego przekazana wykonawcy, lecz zaksięgowana zgodnie z dokonaną czynnością potrącenia wzajemnych świadczeń skarżącej i wykonawcy,

b) jego niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że wysokość należnej skarżącej dotacji jest sumą dotacji pomniejszonej o uzyskane przez skarżącą kwoty naliczonych i potrąconych wykonawcy kar umownych a różnica jest dotacją pobraną przez skarżącą w nadmiernej wysokości, pomimo że wpływy z tytułu naliczonych kar umownych są odrębnym źródłem dochodu Skarżącej, co jest zgodne z łączącą strony umową;

c) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że dokonanie potrącenia naliczonych wykonawcy kar umownych zmniejsza rzeczywiste nakłady na inwestycję Skarżącej, a uzyskując w ten sposób kwotę naliczonych kar umownych Skarżąca uzyskała kwotę dotacji w wysokości wyższej, niż niezbędna do dofinansowania realizowanego zadania;

2) art. 168 ust. 4 ustawy o finansach publicznych poprzez jego błędną interpretację polegającą na przyjęciu, że występujący w przepisie zwrot ,,zapłata’’ obejmuje jedynie fizyczne przekazanie gotówki, a nie obejmuje innych czynności cywilnoprawnych, jak np. złożenie oświadczenia o dokonaniu potrącenia, którego skutkiem jest zapłata zobowiązania, podobnie jak zlecenie bankowi dokonania przelewu bankowego;

3) art. 60 oraz art. 67 ustawy o finansach publicznych w związku z art. 67 Ordynacji podatkowej poprzez jego niezastosowanie i zakwestionowanie możliwości rozliczenia skarżącej z wykonawcą w drodze wzajemnych świadczeń;

II. naruszenie przepisów postępowania administracyjnego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.

1) art. 7, 77 § 1, 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy, w tym wyjaśnienia skutków rachunkowych i budżetowych złożonych przez skarżącą oświadczeń o potrąceniu kar umownych z należnym wykonawcy wynagrodzeniem,

2) art. 7, 76 § 1, 77 § 1, 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i jego dowolnej ocenie, wyrażającej się zwłaszcza w odmówieniu mocy dowodowej i wiarygodności oświadczeń skarżącej i przyjęcie, ze nakłady na dotowaną inwestycję wynoszą ... zł, pomijając treść wystawionych przez wykonującego inwestycje faktur na kwotę ...zł, przyjmując, że jedynym skutkiem naliczenia kar umownych wykonawcy i dokonania potrącenia z wypłatą wynagrodzenia jest zmniejszenie całkowitej wartości nakładów inwestycyjnych, z pominięciem innych skutków rachunkowych takiej czynności,

3) art. 7, 77 § 1, 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy i pominięcie, że w ramach pojęcia ,,rzeczywiście poniesionych i prawidłowo udokumentowanych nakładów inwestycyjnych’’ można uwzględnić oświadczenie o dokonanym potrąceniu, wystawione i doręczone noty księgowe z naliczonymi karami umownymi, wystawione przez wykonawcę faktury oraz zapisy rachunkowe w dokumentacji rachunkowej i budżetowej skarżącej.

Przedstawiając powyższe skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania przed organem pierwszej instancji lub o przekazanie jej do ponownego rozpatrzenia.

W motywach skargi zawarto uzasadnienie dla powyższych zarzutów, podkreślając w szczególności, że wskutek pominięcia przez organ finansowych skutków oświadczenia o potrąceniu organ rezygnuje z dochodu określonego w notach o naliczaniu kar umownych, zwalniając się jednocześnie z obowiązku płatności wynikającego z umowy dotacji. Skarżąca stwierdziła, że wartość inwestycji zawiera się w wystawionych fakturach, zgodnych z treścią umowy zawartej z wykonawcą i wynosi ... zł. Gdyby natomiast, jak stara się przekonać organ w swojej decyzji, kwota potrąconych kar umownych pomniejszałaby wartość wykonanej inwestycji i nie była uwzględniana w jej wartości, strony nie przewidziałyby odrębnych zasad jej rozliczenia w §10 ust. 3 aneksu nr 3 do umowy, z którego to tytułu skarżąca przekazała organowi kwotę ... zł.

W skardze zawarto również wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rewidenta ze specjalizacją rachunkowości w sektorze finansów publicznych, na okoliczność prawidłowości rozliczenia inwestycji przez skarżącą.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi podtrzymując stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Pismem procesowym z ... marca 2014 r. Skarżąca wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do pisma, tj.: 1) pisma skarżącej do Ministerstwa Sportu i Turystyki z ... stycznia 2014 r. wraz z potwierdzeniem nadania, zawierającego informację o ostatecznym rozliczeniu z tytułu zapłaty kar umownych, 2) potwierdzenie przelewu kwoty ... zł tytułem zwrotu należności z tytułu obniżenia kwoty kar umownych, 3) wyroku Sądu Apelacyjnego w B. I Wydział Cywilny z dnia ... października 2013 r. o sygn. akt ... – na okoliczność oceny stanu faktycznego w rozpatrywanej sprawie. Jednocześnie w piśmie uzupełniono stanowisko wyrażone w skardze (na poparcie braku podstaw do żądania zwrotu dotacji) poprzez wskazanie, że w aneksie nr 3 do umowy (§ 4 ust. 3 aneksu) dopuszcza się realizację opłaconych przez wnioskodawcę faktur lub rachunków.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz.U. nr 153, poz. 1269 ) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), dalej – p.p.s.a., Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpoznając skargę sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Powyższe regulacje określają podstawową funkcję sądownictwa i toczącego się przed nim postępowania. Jest nią sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez działalność kontrolną nad wykonywaniem administracji publicznej.

W tym zakresie mieści się ocena, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jej wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi uchylenie rozstrzygnięcia.

Oceniając skargę w tym kontekście Sąd uznał, że zasługuje ona na uwzględnienie, ponieważ w sprawie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy.

Przed przystąpieniem do oceny prawnej zaskarżonej decyzji należy wskazać, że w skardze Gmina zawarła wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii rewidenta ze specjalizacją rachunkowości w sektorze finansów publicznych na okoliczność prawidłowego rozliczenia inwestycji. Zgodnie z art. 106 § 3 p.p.s.a. sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Sąd nie jest natomiast władny do powoływania biegłych w związku z czym wniosek Skarżącej w omawianym zakresie nie mógł zostać uwzględniony. Natomiast Sąd postanowił uwzględnić wniosek Skarżącej o przeprowadzenie dowodów z dokumentów załączonych do pisma procesowego Skarżącej z 17 marca 2014 r. uznając, że przemawiają za tym przesłanki z art. 106 § 3 p.p.s.a.

W rozpatrywanej sprawie poza sporem pozostaje to, że Skarżąca zawarła w dniu ... listopada 2009 r. z Ministrem umowę Nr ... o dofinansowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego ze środków FRKF - budowy hali sportowej z zapleczem przy Publicznej Szkole Podstawowej i Gimnazjum w S. W dniu ... maja 2011 r. został zawarty aneks nr 3 do powyższej umowy, w którym określono, że całkowita wartość kosztorysowa zadania inwestycyjnego wynosi ... zł. Za podstawę wyliczenia wysokości dofinansowania przyjęto kwotę ... zł. Na realizację zadania inwestycyjnego Minister przyznał dofinansowanie w wysokości ... zł w podziale na lata: w roku 2009 do kwoty ... zł, w roku 2010 do kwoty ... zł, natomiast w roku 2011 do kwoty ... zł. Zgodnie z aneksem nr 3 wysokość przyznanego dofinansowania wyniosła ...% całkowitej wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego oraz ...% podstawy wyliczenia wysokości dofinansowania. Ponadto aneksem nr 3, wprowadzono do umowy zapis (§ 10 ust. 6) mówiący o tym, że jeżeli wartość końcowa rzeczywiście poniesionych i prawidłowo udokumentowanych całkowitych nakładów inwestycyjnych okaże się niższa aniżeli przewidziana w umowie, to wysokość dofinansowania może ulec odpowiedniemu procentowemu obniżeniu. W aneksie uregulowano sposób uruchamiania środków dofinansowania, a szczegółowe wymagania dotyczące realizowanych faktur zostały określone w załączniku nr 3 do umowy o dofinansowanie. Zgodnie z brzmieniem § 4 ust. 8 pkt 2 umowy Nr ... (nadanym aneksem nr 3) środki Funduszu uruchamiane będą proporcjonalnie do zaangażowania środków własnych Wnioskodawcy i innych z zastosowaniem wskaźnika procentowego udziału dofinansowania w całkowitej wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego. W § 10 ust. 1 aneksu nr 3 określono, że Wnioskodawca zobowiązuje się przy osiągnięciu dochodu, którego nie można było przewidzieć przy podpisywaniu umowy, do niezwłocznego pisemnego powiadomienia Banku i Ministra o jego uzyskaniu. Dochód w części proporcjonalnej do udziału środków Funduszu w całkowitej wartości kosztorysowej zadania podlega zwrotowi na rachunek Funduszu w terminie 14 dni od dnia uzyskania dochodu lub może zostać zagospodarowany zgodnie z propozycją Wnioskodawcy. Natomiast osiągnięte przez Wnioskodawcę dochody z tytułu kar umownych winny być zwrócone proporcjonalnie do udziału środków Funduszu w pokryciu wydatku na rachunek Funduszu w terminie 14 dni od dnia uzyskania dochodu (§ 10 ust. 3 aneksu nr 3). Zgodnie z treścią § 19 pkt 1 i 2 aneksu nr 3 - w sprawach nie uregulowanych w umowie o dofinansowanie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: Kodeks cywilny) oraz ustawy o finansach publicznych.

Istota sporu w rozpatrywanej sprawie sprowadza się do kwestii, czy uzasadnione jest stanowisko Ministra wskazujące na pobranie przez Skarżącą dotacji w nadmiernej wysokości w związku z zakwestionowaniem możliwości zastosowania przez Skarżącą instytucji prawa cywilnego - potrącenia wierzytelności w rozliczeniu z wykonawcą inwestycji, uwzględniającej należne Skarżącej od wykonawcy kary umowne. Zdaniem organu na skutek zastosowania przez Skarżącą potrąceń wierzytelności (na kwotę ... zł) wartość rzeczywiście poniesionych przez Gminę wydatków inwestycyjnych wyniosła ... zł co doprowadziło do pobrania przez Skarżącą dotacji w nadmiernej wysokości w kwocie ... zł.

W ocenie Sądu stanowisko Ministra w powyższym zakresie jest nieuzasadnione.

Przede wszystkim należy zauważyć, że w § 10 umowy zawartej pomiędzy Gminą a Ministrem o dofinansowanie budowy hali sportowej z zapleczem przy Publicznej Szkole Podstawowej w S. (w brzmieniu nadanym Aneksem nr ... zawartym ... maja 2011 r.) przewidziano uzyskiwanie przez Gminę dochodów oraz sposób rozliczania tych dochodów. W § 10 ust. 1 uregulowano sytuację osiągania przez Gminę dochodu, którego nie można było przewidzieć przy podpisywaniu umowy, natomiast w § 10 ust. 3 przewidziano osiąganie przez Gminę dochodu z tytułu kar umownych. Zdaniem Sądu osiągane przez Skarżącą dochody z tytułu kar umownych należą - co do zasady - do kategorii dochodów dających się przewidzieć, o czym świadczy także sposób uregulowania ich w umowie (w innej jednostce redakcyjnej) oraz odmienne, od dochodów nie dających się przewidzieć, zasady rozliczania. W tej sytuacji nie sposób zgodzić się z Ministrem, że dochody z tytułu kar umownych stanowią nieprzewidziany dochód Skarżącej związany z realizacją zadania inwestycyjnego oraz, że potrącenie wierzytelności z tytułu kar umownych pomniejsza wartość nakładów inwestycyjnych zrealizowanych przez Skarżącą. Oceny Sądu w powyższym zakresie nie zmienia powoływanie się na przez organ na niezakończony przed sądem powszechnym spór w przedmiocie kar umownych, prowadzony pomiędzy Skarżącą a wykonawcą robót. Okoliczność ta znana organowi wydającemu zaskarżona decyzję, uzasadniałaby zawieszenie postępowania administracyjnego w sprawie zwrotu części dotacji udzielonej Skarżącej, na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., do czasu prawomocnego zakończenia postepowania sądowego, co nastąpiło już po wydaniu zaskarżonej decyzji na mocy wyroku Sądu Apelacyjnego w B. z ... października 2013 r. o sygn. akt I ...

W okolicznościach faktycznych i prawnych rozpatrywanej sprawy nieuzasadnione jest wywodzenie Ministra, że z racji publicznego charakteru środków przyznanych Skarżącej na dofinansowanie budowy hali sportowej wykluczone jest zastosowanie przy rozliczeniu inwestycji instytucji potrącenia wierzytelności z tytułu kar umownych. Przytoczone przez organ, na poparcie powyższego stanowiska, orzeczenia sądów administracyjnych, podkreślające publicznoprawny charakter środków przekazywanych beneficjentom dotacji, wdane zostały w indywidualnych sprawach, w których w stanach faktycznych nie występowała w ogóle kwestia zastosowania instytucji potrącenia wierzytelności z tytułu kar umownych. Organ orzekający nie wskazał konkretnych regulacji prawnych czy też zapisów umownych na potwierdzenie własnego stanowiska. Natomiast zarówno mające zastosowanie w sprawie przepisy ustawy o finansach publicznych jak i sama umowa o dofinansowanie budowy hali sportowej nie wyłącza takiej możliwości. Zdaniem Sądu, skoro umowa o dofinansowanie przewiduje uzyskanie przez Skarżącą dochodu z tytułu kar umownych (dających się przewidzieć) to brak jest podstaw do przyjęcia, że potrącenie niespornych wierzytelności nie stanowi zaangażowania środków własnych Skarżącej na realizację inwestycji objętej umową.

Reasumując uznać należało, że Minister niezasadnie stwierdził pobranie przez Skarżącą dotacji w nadmiernej wysokości przez co naruszył art. 169 ust. 1 pkt 2, ust. 2 oraz ust. 5 pkt 2 ustawy o finansach publicznych. Przepisy te stanowią, że dotacje udzielone z budżetu państwa w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowej, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia okoliczności, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2 oraz, że dotacjami pobranymi w nadmiernej wysokości są dotacje otrzymane z budżetu państwa w wysokości wyższej niż określona w odrębnych przepisach, umowie lub wyższej niż niezbędna na dofinansowanie lub finansowanie dotowanego zadania a także, że odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa nalicza się, począwszy od dnia stwierdzenia nieprawidłowego naliczenia nienależnego pobrania dotacji. Tym samym zasadne okazały się zarzuty dotyczące naruszenia art. 169 ust. 2 ustawy o finansach publicznych.

Ponownie rozpatrując sprawę organ zobligowany będzie przyjąć stanowisko i ocenę prawną wyrażoną w uzasadnieniu wyroku oraz uwzględnić ostateczną wysokość kar umownych należnych Skarżącej, ustaloną prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w B.

Uwzględniając powyższe Sąd orzekł na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), art. 152 oraz art. 200 w związku z art. 205 § 2 p.p.s.a. jak w sentencji wyroku.