III SA/Gd 74/14

Uzasadnienie

W związku z długotrwałym zwolnieniem lekarskim st. kpt. J. Ś. Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej wystąpił do Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o ustalenie jego przydatności do służby.

Orzeczeniem z dnia 18 czerwca 2012 r. (nr [...]) Wojewódzka Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ustaliła, że J. Ś. jest zdolny do służby w Państwowej Straży Pożarnej. U badanego rozpoznano zaburzenia nerwicowe miernie upośledzające sprawność ustroju oraz przebyte złamanie kości śródręcza prawego bez upośledzenia funkcji.

Po wniesieniu przez Komendanta Powiatowego Straży Pożarnej odwołania, Okręgowa Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych pismem z dnia 13 lipca 2012 r. stwierdziła, że orzeczenie powyższe nie podlega zatwierdzeniu i sprawa wymaga ponownego rozpatrzenia przez WKL MSW w K..

Pismem z dnia 12 października 2012 r. Centralna Komisja Lekarska przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, działając w trybie nadzoru, poleciła Okręgowej Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych uchylić orzeczenie z dnia 18 czerwca 2012 r. (nr [...]) i zarządziła ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten organ (OKL MSW w G.).

Okręgowa Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych orzeczeniem z dnia 3 grudnia 2012 r. (nr [...]), w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz. U. Nr 79. poz. 349 ze zm.), uznała J. Ś. za całkowicie niezdolnego do służby w Państwowej Straży Pożarnej. Zaliczono go czasowo do drugiej grupy inwalidzkiej, a jako schorzenie powodujące inwalidztwo zdiagnozowano zespół maniakalny, natomiast za schorzenia współistniejące uznano zaburzenia nerwicowo lękowe i złamanie kości śródręcza prawego. W ocenie Komisji schorzenia nie pozostają w związku ze służbą. W orzeczeniu wskazano, że komisja odwoławcza uchyliła orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej MSW w związku z otrzymaniem karty informacyjnej leczenia szpitalnego w 107 Szpitalu Wojskowym w W., Oddział Psychiatrii (pobyt od 8.08.2011 do 23.08.2011 r.).

J. Ś. zaskarżył powyższe orzeczenie Okręgowej Komisji Lekarskiej MSW do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku domagając się jego uchylenia, jak również uchylenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji.

Wyrokiem z dnia 25 lipca 2013 r., sygn. akt III SA/Gd 439/13 Wojewódzki Sad Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej ustalenia zdolności do służby w Państwowej Straży Pożarnej zaś w pozostałym zakresie skargę odrzucił.

W uzasadnieniu wskazano, że brak przeprowadzenia badań komisyjnych (wobec próby wezwania skarżącego, co świadczyć może właśnie o konieczności ich przeprowadzenia) i oparcie orzeczenia na podstawie "nieaktualnej" dokumentacji medycznej, z jednoczesnym brakiem odniesienia się, czy okoliczność upływu czasu w przypadku ustalonego u skarżącego schorzenia powodującego jego całkowitą niezdolność do służby ma znaczenie dla wydania takiego orzeczenia, stanowi naruszenie przepisów § 12 ust. 1 w zw. z § 28 ust. 1 zd 2 oraz § 23 pkt 1 rozporządzenia, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

Sąd wyjaśnił nadto, że skarga w części dotyczącej stwierdzenia związku ustalonego schorzenia ze służbą nie podlega kognicji sądu administracyjnego i w konsekwencji w tym zakresie na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 p.p.s.a. skargę odrzucił.

Orzeczeniem z dnia 24 października 2013r. (nr [...]) Wojewódzka Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych ustaliła, że schorzenie zespół maniakalny powoduje u J. Ś. całkowitą niezdolność do służby w Państwowej Straży Pożarnej. U badanego rozpoznano również zaburzenia adaptacyjne oraz nadciśnienie tętnicze, chorobę zwyrodnieniowo-dyskopatyczną kręgosłupa lędźwiowego z okresowym zespołem bólowym miernie upośledzającą sprawność ustroju oraz przebyte złamanie kości śródręcza prawego bez upośledzenia funkcji. Stwierdzono, że badany jest zdolny do pracy i kwalifikuje się do przyznania trzeciej grupy inwalidzkiej bez związku ze służbą w PSP oraz chorobą powstałą w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby. Inwalidztwo jest czasowe, istnieje od 24 października 2013 r.. Termin badania kontrolnego określono na październik 2016 r.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Okręgowa Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw Wewnętrznych orzeczeniem nr [...] z dnia 29 listopada 2013r. ustaliła na podstawie wywiadu, badań, posiadanej dokumentacji medycznej w tym karty informacyjnej leczenia w oddziale psychiatrycznym Szpitala Wojskowego w W. oraz dokumentacji z leczenia ambulatoryjnego w Poradni Nerwic, że J. Ś. jest całkowicie niezdolny do służby w Państwowej Straży Pożarnej. U badanego rozpoznano zaburzenia adaptacyjne o charakterze neurastenicznym oraz zespół maniakalny i nerwicowe miernie upośledzające sprawność ustroju oraz przebyte złamanie kości śródręcza prawego bez upośledzenia funkcji. Komisja wyjaśniła, że badający na potrzeby WKL MSW K. psycholog i psychiatra oraz na potrzeby OKL MSW G. psychiatra po przebadaniu orzekanego uznali, że zespół zaburzeń adaptacyjnych stanowi przeciwwskazanie do kontynuowania przez niego służby.

Komisja na podstawie całości obrazu klinicznego uznała, że powyższe schorzenia mają związek ze służbą i przyznała J. Ś. trzecią grupę inwalidztwa (od 29 listopada 2013 r.). Kolejne badanie kontrolne wyznaczono na listopad 2016 r.

Skargę do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gdańsku wniósł J. Ś. domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia w części dotyczącej uznania go za całkowicie niezdolnego do służby w PSP.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskiej podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, poprzez zaniechanie wszechstronnego zbadania go przez członków komisji z uwzględnieniem wyników badań specjalistycznych w tym szczegółowych badań psychiatrycznych, psychologicznych i dodatkowych z przeprowadzoną obserwacją szpitalną.

W uzasadnieniu skarżący wyjaśnił, że nie rozumie dlaczego organy w swoich orzeczeniach wskazują na przebyty przez niego zespół maniakalny stwierdzony bez obserwacji w czasie czterodniowego pobytu na oddziale psychiatrycznym Szpitala Wojskowego w W. w dniach od 8 sierpnia 2011 r. do 12 sierpnia 2011 r.. Wskazał, że celem jego pobytu w szpitalu było wykonanie tomografii komputerowej głowy z uwagi na podejrzenie u niego guza w głowie. Wynik okazał się negatywny i dlatego zwolniono go do domu na przepustkę. Po kilku tygodniach odebrał kartę informacyjną leczenia szpitalnego z adnotacją rozpoznania choroby - zespół maniakalny. W ocenie skarżącego komisje lekarskie wydając swoje rozstrzygnięcia oparły się jedynie na dokumentacji sporządzonej dwa lata wcześniej. Zaniechały zaś zbadania, czy od momentu opuszczenia szpitala skarżący kontynuował leczenie i czy jego stan psychiczny uległ w wyniku terapii poprawie.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wniósł o jej odrzucenie wskazując, że sprawa była już przedmiotem orzeczenia WSA w Gdańsku (sygn. akt III SA/Gd 439/13) a orzeczenie będące przedmiotem obecnej skargi zostało wydane przez OKL z uwzględnieniem w/w orzeczenia WSA i obowiązujących przepisów, ewentualnie o oddalenie skargi w zakresie dotyczącym orzeczenia w przedmiocie zdolności skarżącego do pełnienia służby.

W uzasadnieniu Komisja podtrzymała w pełni swe stanowisko zawarte w zaskarżonym orzeczeniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako "p.p.s.a."), stanowi, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Przepisy zawarte w §28 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz. U. Nr 79. poz. 349 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem, określają zasady i tryb postępowania odwoławczego w sprawach należących do kognicji komisji lekarskich MSW.

Zgodnie z §28 ust. 3 rozporządzenia orzeczenia wojewódzkiej komisji lekarskiej, od których nie wniesiono odwołania lub sprzeciwu, i orzeczenia, do których okręgowa komisja lekarska nie ma zastrzeżeń - zostają przez nią zatwierdzone. Natomiast przepis §28 ust. 5 rozporządzenia określa prawne ramy działania organu odwoławczego w przypadku niezatwierdzenia orzeczenia wojewódzkiej komisji lekarskiej. W tej sytuacji okręgowa komisja lekarska uchyla orzeczenia wojewódzkiej komisji lekarskiej oraz:

1) wydaje nowe orzeczenie, które jest ostateczne, lub

2) zarządza ponowne badanie i wydanie nowego orzeczenia przez wojewódzką komisję lekarską, z zastrzeżeniem pkt 3, albo

3) gdy uchylone orzeczenie dotyczy spraw, o których mowa w § 22 ust. 2, zwraca je wraz ze swoją opinią co do zasadności ustaleń wojewódzkiej komisji lekarskiej w celu ponownego rozpatrzenia sprawy i wydania nowego orzeczenia. Opinia okręgowej komisji lekarskiej jest wiążąca dla wojewódzkiej komisji lekarskiej.

Przepisy rozporządzenia nie przewidują zatem sytuacji, w której wojewódzka komisja lekarska prowadzi ponownie postępowanie, prowadzące do wydania orzeczenia, pomimo niezatwierdzenia i nieuchylenia jego poprzedniego orzeczenia przez komisję okręgową.

Sytuacja taka wystąpiła natomiast w stanie faktycznym niniejszej sprawy – gdyż wyrokiem z dnia 25 lipca 2013r. uchylone zostało jedynie orzeczenie Okręgowej Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 3 grudnia 2012 r. (nr [...]) – którym uchylono pierwotne orzeczenie Komisji Wojewódzkiej z dnia 18 czerwca 2012r. W konsekwencji uprawomocnienia się wyroku orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej MSW z dnia 18 czerwca 2012r. nr [...] odzyskało swój byt prawny jako orzeczenie niezatwierdzone wydane przez organ I instancji – od którego wniesiono odwołanie. Fakt ten pominęły komisje lekarskie obu instancji kontynuując postępowanie w stosunku do skarżącego, tym samym naruszając przepisy §28 ust. 3 i 5 rozporządzenia.

Punktem odniesienia dla dalszego procedowania przez Okręgową Komisję Lekarską MSW powinno być bowiem, zgodnie z przepisami rozporządzenia, właśnie niezatwierdzone, korzystne dla skarżącego orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej MSW w K. z dnia 18 czerwca 2012r. nr [...]. Organ odwoławczy powinien zaś w stosunku do niego uczynić użytek z jednej z możliwości określonych w §28 ust. 3 i 5 rozporządzenia.

W tej sytuacji sąd administracyjny rozważyć musiał to, czy zaskarżone orzeczenie i poprzedzające je orzeczenie komisji wojewódzkiej nie są dotknięte nieważnością. Wskazać należy jednak, że w odniesieniu do orzeczenia komisji lekarskiej opartego na przepisach rozporządzenia nie jest przewidziana możliwość stwierdzenia nieważności. Nie stosuje się w tym przypadku bowiem przepisów k.p.a., zaś rozporządzenie nie określa sankcji nieważności związanej z naruszeniem przepisów prawa. Skoro zaś przepis art. 145§1 pkt 2 p.p.s.a. stanowi, że Sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jedynie wówczas jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach, to pomimo tego, że organy orzekały w sytuacji istnienia innego orzeczenia dotyczącego tej samej kwestii – brak było możliwości stwierdzenia przez sąd nieważności orzeczeń.

Zwrócić należy równocześnie uwagę na to, że w wyroku z dnia 25 lipca 2013r. , zawarto ocenę prawną, która z mocy art. 153 p.p.s.a. była wiążąca dla rozpatrujących sprawę komisji lekarskich. W ramach tej oceny prawnej stwierdzono, że "...jakkolwiek z przepisów rozporządzenia nie wynika zakaz orzekania na niekorzyść przez orzeczniczą komisję odwoławczą, to jednak należy przyjąć, że w takiej sytuacji uzasadnienie orzeczenia o niezdolności do służby, jak również postępowanie orzecznicze (wyjaśniające) zmierzające do wydania takiego rozstrzygnięcia powinna cechować najwyższa staranność". Sąd wskazał, że "z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia nie wynika także, że okoliczność upływu czasu w przypadku skarżącego nie może mieć znaczenia w kontekście istnienia (wycofania bądź rozwoju) zdiagnozowanego u skarżącego schorzenia powodującego całkowitą niezdolność do służby w Państwowej Straży Pożarnej. W zaistniałym stanie rzeczy pozostaje wątpliwość, czy na dzień orzekania w przedmiocie zdolności do służby skarżący rzeczywiście – z uwagi na zdiagnozowane wcześniej schorzenie - był całkowicie niezdolny do służby w Państwowej Straży Pożarnej".

Przepis § 12 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że orzeczenie o stanie zdrowia i stopniu zdolności do służby komisje lekarskie wydają na podstawie wykazu chorób i ułomności .... po wszechstronnym zbadaniu przez członków komisji, z uwzględnieniem wyników badań specjalistycznych, w tym badań psychiatrycznych, psychologicznych i dodatkowych, a gdy zachodzi potrzeba - po przeprowadzeniu obserwacji szpitalnej w zakładzie służby zdrowia resortu spraw wewnętrznych, zakładzie służby zdrowia podległemu Ministrowi Obrony Narodowej lub zakładzie społecznym służby zdrowia.

Najwyższa staranność, o której mowa w wyroku z dnia 25 lipca 2013r. sygn. akt III SA/Gd 439/13 powinna obejmować także wzięcie pod uwagę dokumentacji lekarskiej dotyczącej leczenia skarżącego w Poradni Zdrowia Psychicznego i rozważenie potrzeby przeprowadzenia obserwacji szpitalnej, o której mowa w §12 ust. 1 rozporządzenia w sytuacji, gdy zasadniczym materiałem, który legł u podstaw wydania zaskarżonego orzeczenia była dokumentacja medyczna ze Szpitala Wojskowego z sierpnia 2011r. (przebyty zespół maniakalny) - a przedmiotem oceny powinien być aktualny stan zdrowia skarżącego – rozważany na podstawie możliwie najpełniejszych i wykluczających możliwość błędu procedur diagnostycznych. Zważyć bowiem wypada, że pierwotne rozpoznanie dokonane w orzeczeniu WKL MSW w K. z 18 czerwca 2012r. nie wykluczało zdolności skarżącego do służby w Państwowej Straży Pożarnej. Nie powinno ujść także uwadze, że orzekające w sprawie Komisje Lekarskie przesądzają w swych orzeczeniach o zdolności do służby funkcjonariusza zajmującego stanowisko dowódcze – a zatem domniemywać należy, że oficera wysoko kwalifikowanego, który od 27 lat pozostaje w służbie w Straży Pożarnej. Z tego także powodu niezbędny jest przy orzekaniu przez komisje lekarskie w sprawie szczególnie wysoki poziom staranności i pewności co do zdolności skarżącego do służby lub jej braku.

Stwierdzić należy wreszcie, że zaskarżone orzeczenie nie wyjaśnia w żadnej mierze podniesionych w wyroku Sądu z 25 lipca 2013r. wątpliwości związanych z możliwą zmianą stanu zdrowia skarżącego, która powinna być oceniona przy uwzględnieniu okresu czasu, który upłynął od daty jego hospitalizacji w Szpitalu w Wałczu i sporządzenia dokumentacji medycznej. Również i z tego powodu uznać należy, że zaskarżone orzeczenie narusza nie tylko określone wyżej przepisy rozporządzenia ale także art. 153 p.p.s.a.

Mając na względzie powyższe okoliczności Wojewódzki Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 145 §1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. oraz art. 135 p.p.s.a. jak w sentencji wyroku.

Orzeczenie w przedmiocie wykonalności zaskarżonego orzeczenia oparto na art.152 p.p.s.a.