I SA/Kr 59/14

Uzasadnienie

Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 27 sierpnia 2013 r., nr [...] odmówił skarżącej W.W. wszczęcia postępowania w sprawie umorzenia zaległości podatkowej w podatku od spadków i darowizn, a wynikającej z decyzji tego organu z dnia 8 sierpnia 2008 r., nr [...] – w kwocie 60 737,51 zł wraz z odsetkami za zwłokę w wysokości 28 544,00 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że pismami z dnia 30 lipca 2013 r. (skierowanym początkowo do Prezydenta Miasta T. - data wpływu do organu podatkowego w dniu 21 sierpnia 2013 r.) oraz z dnia 21 sierpnia 2013 r. (wpływ do organu – 22 sierpnia 2013 r.) skarżąca zwróciła się o umorzenie ww. zaległości podatkowej. Podała, że jest osobą samotną, schorowaną, utrzymuje się z renty, z której co miesiąc 300 zł podlega zajęciu w trybie egzekucji komorniczej, a pozostała część jest przeznaczana na opłaty i leki, w związku z czym niewiele pozostaje na utrzymanie. W 2008 r. została okradziona z oszczędności całego życia. Skarżąca zaznaczyła, że odziedziczona nieruchomość znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, tak że wymaga przeprowadzenia szeregu prac remontowych. W piśmie z dnia 21 sierpnia 2013 r. szeroko opisała okoliczności dotyczące nabycia spadku, kwestie związane z osobą spadkodawcy, jego rodziny i opieki nad nim za życia.

Organ uznał, że oba ww. pisma dotyczą tej samej kwestii i wydał ww. postanowienie.

Odnosząc się do żądania skarżącej, organ wskazał na treść art. 165 a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.). Dalej podał, że jedną z wymienianych w doktrynie przyczyn uniemożliwiających wszczęcie postępowania podatkowego jest sytuacja gdy w sprawie toczy się już postępowanie podatkowe. Taka właśnie sytuacja zachodziła w rozpoznawanej sprawie – skarżąca bowiem już wcześniej wniosła o umorzenie wskazanej zaległości, wynikającej z ww. decyzji wymiarowej z dnia 8 sierpnia 2008 r. nr [...], a planowany termin zakończenia wszczętego postępowania wyznaczono na dzień 3 września 2013 r.

W odwołaniu skarżąca podniosła, że w tej sprawie została już wydana decyzja z dnia 15 maja 2013 r., nr [...], w konsekwencji czego – w jej ocenie, doszło do rażącego naruszenia prawa. Z uwagi na powyższe wniosła o stwierdzenie nieważności postanowienia, a w przypadku nieuwzględnienia tego żądania o jego uchylenie.

Dyrektor Izby Skarbowej, postanowieniem nr [...] z dnia 29 listopada 2013 r., utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie.

W uzasadnieniu wskazał, że podstawą odmowy wszczęcia postępowania jest fakt prowadzenia w identycznej sprawie postępowania w zakresie wnioskowanej ulgi. Odnośnie powołanej przez skarżącą decyzji z dnia 15 maja 2013 r., organ podał, że okoliczność jej wydania nie podlega rozpatrzeniu w obecnym postępowaniu. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją z dnia 3 sierpnia 2012 r. wydaną przez organ II instancji, na którą to decyzję z kolei skarżąca wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie (sprawa nie została rozstrzygnięta do czasu orzekania przez organ drugiej instancji).

Na postanowienie organu II instancji została wniesiona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w której skarżąca domagała się jego uchylenia, podnosząc zarzuty naruszenia przepisów Ordynacji podatkowej, tj.:

* art. 122 - z uwagi na brak uwzględnienia w rozstrzygnięciu zebranego materiału dowodowego oraz podjęcia działań ukierunkowanych na dogłębne zbadanie i analizę jej stanu osobistego, majątkowego i finansowego,

* art. 67 § 1 - poprzez brak jego zastosowania w sytuacji, w której zaistniała łącznie zarówno przesłanka ważnego interesu podatnika, jak i publicznego, a tym samym dowolnego, a nie swobodnego uznania administracyjnego,

* art. 123 § 1 - poprzez brak zapewnienia jej czynnego udziału w postępowaniu i tym samym pozbawienie możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymał zajęte stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył co następuje:

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu była możliwość prowadzenia postępowania w sytuacji gdy strona złożyła ponowny wniosek o umorzenie zaległości podatkowej, podczas gdy postępowanie wszczęte poprzednim wnioskiem nie zostało zakończone ostateczną decyzją. Z akt sprawy wynikało bezspornie, że skarżąca przynajmniej trzykrotnie składała wnioski o umorzenie tej samej zaległości, przy czym wnioski te składała odrębnie, a to organu gminy, a to do urzędu skarbowego.

Skarżąca wskazywała na wydanie decyzji dnia 15 maja 2012 r. Była to jednak decyzja dotycząca pierwszego z wniosków o umorzenie tj. wcześniejszego niż ww. wniosek z dnia 24 kwietnia 2013 r. (otrzymany przez urząd skarbowy 2 maja 2013 r.) i kolejnego wniosku z dnia 30 lipca 2013 r., którego dotyczyło zaskarżone postanowienie rozpoznawane przez orzekający w niniejszym postępowaniu Sąd.

Drugi wniosek z dnia 24 kwietnia 2013 r. (k.9 akt administracyjnych) spowodował wszczęcie postępowania, które nie zostało zakończone ani do dnia złożenia następnego wniosku, czyli do dnia 30 lipca 2013 r., ani do dnia wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w przedmiocie tego (trzeciego) wniosku.

Sąd uznał, że organ podatkowy prawidłowo ustalił stan faktyczny. Na dzień rozpoznania kolejnego (trzeciego) wniosku (którego dotyczyły ww. pisma z dnia 30 lipca 2013 r. i 21 sierpnia 2013 r.) wprawdzie pierwsza ze spraw została rozpoznana (tzn. wszczęta wnioskiem złożonym w 2012 r., zakończona przez organ pierwszej instancji ww. decyzją z dnia 15 maja 2012 r., a przez organ odwoławczy decyzją z dnia 3 sierpnia 2012 r.), ale kolejne sprawy nie zostały zakończone.

Organy podatkowe przyjęły, że co najmniej trzeci z kolei wniosek nie może formalnie być rozpoznawany, jeżeli sprawa dotycząca drugiego z wniosków nie została zakończona. Prawidłowo więc został zastosowany w takiej sytuacji art. 165a §1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Jedną z przyczyn niemożności wszczęcia postępowania o którym mowa w art. 67a§1 pkt 3 Ordynacji podatkowej o umorzenie zaległości jest trwanie, w momencie składania wniosku o jego wszczęcie, innego postępowania, ale identycznego co do osoby strony, przedmiotu postępowania podatkowego, stanu faktycznego i prawnego. Gdyby bowiem organ wszczął i prowadził równolegle drugie identyczne postępowanie (oparte na badaniu tych samych okoliczności faktycznych) to naturalną koleją rzeczy musiałby wydać również drugą decyzję (negatywną lub pozytywną dla strony) kończącą tę samą sprawę, a wydanie w tej samej sprawie po raz drugi decyzji powoduje jej nieważność zgodnie z art. 247 §1 pkt 4 Ordynacji podatkowej. Dlatego właśnie nie wszczyna się po raz drugi takiego samego postępowania, a wszczęte – umarza ze względu na jego bezprzedmiotowość.

W przypadku postępowań o umorzenie zaległości podatkowych (art. 67a §1 pkt 3 Ordynacji podatkowej) możliwe jest jednak składanie wielokrotnie wniosków o umorzenie, ale pod warunkiem że poprzednie postępowania zostały zakończone, a strona podnosi nowe okoliczności faktyczne lub zmianie uległ stan prawny. W przypadku bowiem postępowań o udzielenie ulgi w spłacie zobowiązań istotne znaczenie mają okoliczności dotyczące ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Te okoliczności mogą ulec zmianie. Jeżeli okoliczności faktyczne lub stan prawny uległ zmianie w trakcie postępowania – organ powinien rozważyć tę zmianę przed wydaniem decyzji (a więc albo na etapie postępowania przed organem pierwszej instancji, albo w postępowaniu odwoławczym). Jeżeli natomiast taka zmiana nastąpiła po wydaniu ostatecznej decyzji – strona powołując się na nowe okoliczności, może złożyć nowy wniosek o umorzenie zaległości.

W związku z powyższym Sąd uznał zarzuty skargi za niezasadne. Podkreślić należy, że skarżąca formułowała zarzuty tak jakby organy orzekły merytorycznie tzn. odmówiły umorzenia zaległości. W rozpatrywanej sprawie organy odmówiły natomiast w ogóle wszczęcia postępowania ze względów formalnych. Sąd nie mógł więc odnieść się do argumentacji skarżącej bo w praktyce nie dotyczyła ona istoty zaskarżonego postanowienia.

W związku z powyższym Sąd skargę oddalił na zasadzie art.151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Przepis ten stanowi, że w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala.