I SAB/Sz 20/13

Uzasadnienie

E Spółka z o.o. z siedzibą w L wraz ze skargą na bezczynność Burmistrza L, złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Uzupełniając powyższy wniosek, Spółka wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.

Uzasadniając wniosek Spółka podniosła, że nie prowadzi działalności. Spółka nabyła nieruchomość rolną i zamierzała prowadzić na niej działalność. Okazało się, że do nieruchomości nie ma dojazdu. Spółka kwestionuje w związku z tym wysokość stawki podatku od nieruchomości. Jej zdaniem, sytuacja ta doprowadziła do "paraliżu" Spółki, uniemożliwienia działania, dokonywania innych czynności związanych z funkcjonowaniem osoby prawnej, zablokowania rachunku bankowego, obciążenia hipoteką i inne. Spółka nie mogła wykonać żadnej czynności, w szczególności dokonać opłat. W skład majątku Spółki wchodzą nieruchomości rolne, Spółka nie posiada żadnych środków pieniężnych, rzeczy ruchomych czy nieruchomych które można by spieniężyć. W oświadczeniu o majątku i dochodach, w rubryce dotyczącej wysokości kapitału zakładowego odesłano do wyciągu z KRS Spółki, natomiast w odniesieniu do wartości środków trwałych oraz wartości zysku za ostatni rok obrotowy według bilansu, podano informację, że "bilans od lat nie był sporządzany", "brak bilansu i takich danych". Spółka wskazała, że nie posiada rachunku bankowego.

Ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu aktualnego z rejestru handlowego wynika, że Spółka została zawiązana 3 listopada 1992 r., kapitał zakładowy wynosi [...] zł, do Spółki wniesiono aport o wartości [...] zł. Jako przedmiot działalności wskazano m.in. świadczenie usług gastronomicznych, prowadzenie działalności handlowej w imporcie i eksporcie towarów zaopatrzeniowych i inwestycyjnych na rzecz podmiotów gospodarczych.

W wyniku wstępnej analizy treści wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów źródłowych, referendarz sądowy podjął decyzję o wezwaniu Spółki do uzupełnienia wniosku o dodatkowe dokumenty źródłowe mające obrazować jej aktualną sytuację majątkowo-finansową.

W odpowiedzi na powyższe Prezes Spółki wyjaśnił jedynie, że Spółka od wielu lat nie prowadzi żadnej działalności, nie prowadzi ksiąg rachunkowych, nie posiada żadnych rachunków bankowych, nie posiada zasobów gotówkowych. W związku z niedostatkiem, Spółki nie stać na wynajęcie firmy rachunkowej i z tego powodu nie może przedłożyć bilansów, wyciągów z księgi rachunkowej, zestawień należności i zobowiązań czy ewidencji środków pieniężnych. Spółka posiada jedynie nieruchomość rolną, którą z uwagi obciążenia w księgach wieczystych nie można nazwać aktywem spółki.

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2014 r. referendarz sądowy odmówił E Spółce z o.o. z siedzibą w L, przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym. Od powyższego postanowienia skarżąca wniosła sprzeciw.

W uzasadnieniu sprzeciwu Spółka wskazała, że nie ma możliwości przedłożenia wyciągu z rachunku bankowego, jeżeli takowego Spółka nie posiada. Nie można przedstawić bilansu jeżeli Spółka nie działa, nie ma prowadzonej z tego powodu księgowości i nikt w Spółce od lat takiego nie sporządzał. To samo dotyczy wszystkich innych żądanych przez Sąd dokumentów. W ocenie Spółki, trudno jest dokumentarnie dowieść, że Spółka nie ma konta w banku albowiem żaden bank nie wydaje dokutemu o nie prowadzeniu rachunku. To samo tyczy bilansu. Także Spółka nie może wydać zaświadczenia innego od oświadczenia prezesa, że nie ma żadnych innych poza wcześniej wskazywanymi zasobami jak zajęta nieruchomość, zasobów gotówkowych.

Końcowo Spółka wskazała, że jeżeli by miała jakiekolwiek zasoby to by nie walczyła o wznowienie postępowań podatkowych i obecnie o zwolnienie od kosztów.

Rozpoznając wniosek należało zważyć, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – zwanej dalej P.p.s.a.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym. Złożony przez stronę skarżącą sprzeciw od postanowienia o odmowie przyznania prawa pomocy wywołał taki skutek, że Sąd jest zobowiązany ponownie rozpatrzyć wniosek o przyznanie prawa pomocy uwzględniając okoliczności faktyczne i prawne sprawy oraz zebrany w chwili obecnej materiał dowodowy.

Jak stanowi art. 246 § 2 P.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania.

Przy stosowaniu przepisu art. 246 P.p.s.a. w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się na różne wnioski wynikające z jego wykładni. Wymóg ponoszenia kosztów postępowania nie stanowi ograniczenia prawa do sądu i jest usprawiedliwiony koniecznością zapewnienia właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości ( postanowienie NSA z dnia 30 stycznia 2012 r., II FZ 844/11, LEX nr 1113661). Z użytego określenia "gdy wykaże" wynika, że ciężar wykazania okoliczności faktycznych uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie, która ubiega się o to prawo. To strona ma przekonać Sąd, iż znajduje się w określonej sytuacji, która uniemożliwia poniesienie kosztów postępowania. W związku z tym powinna należycie uzasadnić i uprawdopodobnić okoliczności, które podaje we wniosku o przyznanie prawa pomocy i jeżeli fakty, które podaje we wniosku, nie znajdują pokrycia w aktach sprawy lub pozostają w sprzeczności z zawartymi tam informacjami o stanie majątkowym, istnieją podstawy do odmowy przyznania prawa pomocy (zob. postanowienie NSA z dnia 7 marca 2012 r., I OZ 125/12, LEX nr 1120734; M. Niezgódka-Medek [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Zakamycze 2005, komentarz do art. 246 P.p.s.a.).

Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy należy z jednej strony uwzględnić wysokość kosztów postępowania, jakie strona musi ponieść, a z drugiej jej sytuację finansową, na którą składają się przede wszystkim uzyskiwane przez stronę dochody (zob. postanowienie NSA z dnia 20 lutego 2012 r., II FZ 791/11, LEX nr 1116228). W przypadku osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej zaznacza się, że obowiązane są one wykazać nie tylko, że nie mają odpowiednich środków na poniesienie kosztów postępowania, ale także, iż nie posiadają ich, chociaż podjęto wszelkie niezbędne działania zmierzające do ich pozyskania (postanowienie NSA z dnia 1 marca 2012 r., II OZ 123/12, LEX nr 1121252).

Dokonując weryfikacji oświadczeń złożonych przez Spółkę, uwzględnić należy zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, informacje znane Sądowi z urzędu, a także wnioski płynące z analizy materiału dowodowego zebranego w sprawie. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu sądowym jest bowiem formą dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Subiektywne przekonanie strony o konieczności zwolnienia (jej) z kosztów sądowych, jeśli nie jest poparte stosowną dokumentacją i oświadczeniami, nie zawsze skutkuje korzystnym dla strony rozstrzygnięciem.

W ocenie Sądu, wniosek Spółki nie może zostać uwzględniony, gdyż nie wykazała on bowiem w sposób przekonujący, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Spółka nie przedstawiła pełnej i wyczerpującej informacji o swoich możliwościach finansowych i majątkowych. Wezwana do przedłożenia stosownych dokumentów, nie wywiązała się z nałożonego na nią zobowiązania co sprawia, że jej oświadczenia nie poddają się weryfikacji, a to – z kolei uniemożliwia przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy określone w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.

Spółka nie podała żadnych danych dotyczących jej sytuacji majątkowej i finansowej, ani w inny sposób nie uprawdopodobniła że nie dysponuje środkami pieniężnymi. Oświadczenia Prezesa Spółki są gołosłowne i lakoniczne, odwołują się przede wszystkim do braku wymaganej dokumentacji. Nadto, pomimo wskazywania na istnienie trudności finansowych (zablokowanie konta, obciążenie hipoteką, zwiększenie obciążeń podatkowych), Spółka nie składała wniosku o ogłoszenie upadłości, czy likwidacji.

Należy również zwrócić uwagę na możliwość pozyskania przez Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, środków finansowych w szczególny sposób jakim jest zobowiązanie wspólników do dopłat. Zgodnie z art. 177 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r., Nr. 94, poz. 1037 ze zm.), umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Jak podkreśla się w doktrynie, dopłaty mogą być wnoszone w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych (por. t.1 do art. 177 w A. Kidyba, w Komentarz aktualizowany do art.177 Kodeksu spółek handlowych, publ. LEX/el. 2013, wyrok NSA z dnia 8.05.2013 r. sygn. akt II FZ 251/13).

Nie można pominąć także i tego, że wyłożenie kosztów przez Spółkę jest tylko czasowe, bowiem w przypadku uwzględnienia jej skargi, zgodnie z art. 200 i art. 203 P.p.s.a., będzie jej przysługiwało prawo domagania się zwrotu kosztów postępowania.

Końcowo wskazać należy, że z treści sprzeciwu nie wynikają żadne konkretne informacje o sytuacji finansowej Spółki. Sprzeciw sprowadza się do polemiki z referendarzem sądowym co do braku możliwości przedłożenia wymaganych dokumentów, mających obrazować jej sytuację majątkową.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, iż Spółka nie wykazała, że nie dysponuje odpowiednimi środkami na poniesienie kosztów postępowania które na obecnym etapie sprowadzają się do wpisu od skargi w kwocie 100 zł, jak również nie wykazała, że podjęła wszelkie niezbędne działania zmierzające do pozyskania środków na poniesienie kosztów postępowania. Zatem zgodnie z art. 260 P.p.s.a. i art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. orzeczono jak na wstępie.