III SA/Łd 271/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] nr [...] Wojewoda [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 993 ze zm.), po rozpoznaniu odwołania S. S. od decyzji Prezydenta Miasta S. z dnia [...] nr [...] orzekającej o wymeldowaniu S. S. z pobytu stałego w lokalu nr 20 przy ul. A w S., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Jak wynika ze stanu faktycznego, w dniu 18 lipca 2013 r. K. S. wniosła o wymeldowanie z pobytu stałego byłego męża – S. z pobytu stałego w lokalu wskazanym powyżej. W uzasadnieniu wniosku wskazała, że były mąż, po rozwodzie w 2005 r., wyprowadził się z mieszkania zabierając swoje rzeczy. Skarżący nie przybywa w lokalu od 2005 r. Opłaty za lokal ponosi wnioskodawczyni.

Po przeprowadzeniu postępowania, Prezydent Miasta S. w dniu [...] wydał decyzję orzekającą o wymeldowaniu S. S. z pobytu stałego. W uzasadnieniu organ wskazał, że skarżący w sposób dobrowolny opuścił sporny lokal i od ośmiu lat nim nie przebywa. Swoje życie osobiste skarżący skupił poza lokalem. Organ I instancji podkreślił, że skarżący posiada niesprecyzowany zamiar powrotu do lokalu, a deklarowane jego działania w zakresie powrotu nie potwierdziły się.

W odwołaniu S. S. wskazał, że rozstrzygnięcie zostało podjęte jednostronnie, przy uwzględnieniu racji byłej żony, natomiast argumentów skarżącego organ nie wziął pod uwagę. Skarżący przyznał, że opuścił sporny lokal i przebywał w innym lokalu, lecz spowodowane to było chorobą matki, którą musiał się opiekować. Wskazał, że próbował powrócić do spornego lokalu, lecz nie został wpuszczony przez byłą żonę.

Zaskarżoną decyzją Wojewoda [...] utrzymał w mocy powyższe rozstrzygnięcie. W uzasadnieniu wskazał, że przesłanka opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych jest spełniona, jeżeli opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Organ wskazał, że wymeldowanie z miejsca stałego pobytu ma charakter ewidencyjno-rejestrowy i służy wyłącznie zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu zamieszkania i pobytu osób. Jeżeli osoba opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego i nie dopełnia obowiązku wymeldowania się, to celem zapewnienia zgodności pomiędzy stanem faktycznym a zapisami w ewidencji, jest podjęcie decyzji przez właściwy organ gminy. Organ odwoławczy, analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, ustalił, że skarżący opuścił sporny lokal trwale i dobrowolnie przed 8 laty i skupił swoje życie poza nim. Organ wskazał, że w tym okresie skarżący nie utrzymywał więzi z lokalem ani nie podejmował prób powrotu do niego. Zdaniem Wojewody opuszczeniu lokalu przez skarżącego należy przypisać cechę długotrwałości.

Odnosząc się do deklarowanej chęci powrotu do lokalu organ odwoławczy wyjaśnił, że ujawnione w toku postępowania intencje nie odnalazły odzwierciedlenia w działaniu skarżącego. Ponadto deklarowany zamiar powrotu do lokalu jest bez znaczenia, wobec dobrowolnego opuszczenia mieszkania przed wielu laty.

W skardze z dnia 21 lutego 2014 r. S. S. wyjaśnił, że nie jest prawdą, iż nie interesował się swoim mieszkaniem, które nabył na podstawie spółdzielczego prawa do lokalu. Wskazał, że przez 8 lat opiekował się swoją matką, która poruszała się tylko przy pomocy wózka inwalidzkiego. Zdaniem skarżącego żona uniemożliwiała mu dostęp do lokalu. Skarżący podkreślił, że powinno mu być przyznane prawo do mieszkania na zasadzie podziału majątku, a zasady tego podziału mogą być ustalone polubownie.

W odpowiedzi na skargę z dnia Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację wyrażoną w decyzji.

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2014 r. referendarz sądowy przyznał skarżącemu prawo pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m.in. przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola działalności organów administracyjnych, o której mowa, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 powołanego przepisu). Oznacza to, iż sądy administracyjne nie orzekają merytorycznie, tj. nie wydają orzeczeń, co do istoty sprawy, lecz badają zgodność zaskarżonego aktu administracyjnego z obowiązującymi w dacie jego podjęcia przepisami prawa materialnego, określającymi prawa i obowiązki stron oraz przepisami procedury administracyjnej, normującymi zasady postępowania przed organami administracji publicznej.

Sąd uwzględniając skargę na decyzję uchyla decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270- ze zm.) (dalej p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi Sąd skargę oddala (art. 151 p.p.s.a.).

Materialnoprawną podstawą zaskarżonej decyzji są przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. Nr 139, poz. 993 ze zm.). Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, jest obowiązana wymeldować się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca. Z kolei w myśl ust. 2 powołanego przepisu organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. W tym miejscu należy podkreślić, iż zameldowanie i wymeldowanie są aktami rejestracji danych dotyczących pobytu danej osoby w określonym lokalu bądź ustania tego pobytu w dotychczasowym miejscu (opuszczenia lokalu). Jak stanowi przepis art. 6 ust. 1 ustawy pobytem stałym jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Zamieszkanie w lokalu w rozumieniu tego przepisu winno łączyć się ze skoncentrowaniem w tym lokalu (z przeniesieniem do tego lokalu) centrum życiowego danej osoby. Zatem miejsce stałego pobytu danej osoby to miejsce, w którym osoba ta stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, tj. w szczególności mieszka, nocuje, spożywa posiłki, wypoczywa, przechowuje rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania (odzież, żywność, meble), przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych, utrzymuje chociażby okazjonalne kontakty z sąsiadami, przyjmuje i nadaje korespondencję (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 maja 2005r., sygn. akt IV SA/Wa 600/05; Lex nr 192912).

W orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowany jest jednolity pogląd dotyczący dobrowolności i trwałości "opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu", zgodnie z którym przesłanka opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych jest spełniona, jeżeli opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Jeżeli zatem strona została usunięta z lokalu w drodze przymusu fizycznego czy psychicznego bądź uniemożliwiono jej dostęp do lokalu np. wobec wymiany zamków w drzwiach, to nie można uznać tego za opuszczenie dotychczasowego miejsca stałego pobytu (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 17 marca 2003 r., sygn. akt V SA 2323/02, LEX nr 159183; z dnia 17 września 2003 r., sygn. akt V SA 402/03, LEX nr 159179; z dnia 3 kwietnia 2000 r., sygn. akt V SA 1784/99, LEX nr 49415; z dnia 21 marca 2001 r., sygn. akt V SA 2950/00, LEX nr 80643; z dnia 23 kwietnia 2001 r., sygn. akt V SA 3169/00, LEX nr 50123).

Jednocześnie jednak w orzecznictwie administracyjnym wyrażono pogląd, że możliwa do przezwyciężenia w postępowaniu prawnym przyczyna opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu stałego, wynikająca z przeszkód faktycznych stosowanych przez najemcę, właściciela lub osobę pozostałą w lokalu, nie wyłącza dopuszczalności zastosowania trybu wymeldowania ustanowionego w omawianym przepisie. Podjęcie decyzji w tym trybie uzależnione jest od ustalenia, czy osoba, której postępowanie dotyczy, podejmowała środki prawne zmierzające do przezwyciężenia przeszkód w swobodnym korzystaniu z lokalu i powrotu do mieszkania. W sytuacji zatem, gdy opuszczenie lokalu nastąpiło na skutek przeszkód stawianych przez jego właściciela (współwłaściciela) to o dobrowolnym opuszczeniu lokalu w rozumieniu powołanego przepisu można mówić wówczas, gdy dana osoba nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, umożliwiających powrót do lokalu, lub gdy podjęte środki okazały się nieskuteczne (por. wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2001 r. sygn. V SA 3078/00, Lex nr 78937, z dnia 19 maja 2011 r. sygn. II OSK 894/10, Lex nr 1081945, z dnia 7 marca 2012 r. sygn. II OSK 2122/11 Lex nr 1296074). Sąd orzekający w rozpoznawanej sprawie w pełni podziela powyższy pogląd.

Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że skarżący dobrowolnie opuścił miejsce pobytu stałego w S. przy ul. A lokal nr 20 około ośmiu lat temu i skupił swoje centrum życiowe w innym miejscu – w mieszkaniu matki (k. 23, k. 24 odw. akt admin.). W czasie tego okresu skarżący nie próbował powrócić do lokalu, co wynika wprost z jego przesłuchania w charakterze strony w dniu 14 sierpnia 2013 r. (k. 24 odw. akt admin.), a także z ustaleń poczynionych przez organ administracji. Z pism bowiem z Sądu Rejonowego w S. i Sądu Okręgowego w S. wynika, ze skarżący nie składał ani wniosku ani pozwu w sprawie umożliwienia korzystania mu ze spornego lokalu (k. 41, 40 akt admin.). Jednocześnie organ meldunkowy, prawidłowo w ocenie Sądu, ustalił, że Komenda Powiatowa Policji w S. nie prowadziła sprawy dotyczącej utrudniania skarżącemu wejścia do lokalu przy ul. A w S.

W tak ustalonym stanie faktycznym należało podzielić stanowisko organów administracji, że skarżący zerwał więź ze spornym lokalem dobrowolnie, a opuszczenie tego lokalu niewątpliwie, z uwagi na okres 8 lat, można przypisać cechę długotrwałości. Prawidłowo zatem, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, orzeczono o wymeldowaniu skarżącego. Należy zauważyć, że ewidencja ma jedynie rejestracyjny charakter, nie przesądza o prawie własności lokalu, czy też kwestiach dotyczących podziału majątku pomiędzy byłymi małżonkami. W tym zakresie właściwe jest postępowanie przed sądem powszechnym.

Za nietrafny należało uznać zarzut skarżącego dotyczącego tego, że zarówno zaskarżona decyzja, jak i poprzedzająca ją decyzja organu I instancji wydane zostały bez uwzględnienia jego racji. Dokonana analiza akt administracyjnych wskazuje bowiem, iż skarżący miał zapewnione prawo czynnego udziału w toku postępowania, jak również był informowany o wszelkich podejmowanych przez organy administracyjne czynnościach mających na celu ustalenie stanu faktycznego sprawy. Zarzuty skarżącego polegające na tym, że organy administracji rozpatrujące sprawę nie wyjaśniły przyczyn i okoliczności opuszczenia przez skarżącego spornego lokalu, pozostają gołosłowne, bowiem o spełnieniu przesłanek wymeldowania przesądziły przede wszystkim oświadczenia samego skarżącego oraz jego bierna postawa w dążeniu do przywrócenia posiadania lokalu, z którego skarżący ostatecznie został wymeldowany. Ewidencja ludności ma jedynie charakter rejestracyjny, której celem jest odzwierciedlenie stanu faktycznego miejsca pobytu osoby. Jej ewidencyjno-rejestrowy charakter służy zbieraniu informacji w zakresie miejsca zamieszkania i pobytu osób. Zagadnienia dotyczące podziału majątku pomiędzy stronami regulowane są przepisami prawa cywilnego, a wszelkie spory w tym zakresie podlegają kognicji sądów powszechnych. Niewątpliwie, okoliczność nieprzebywania przez skarżącego w miejscu stałego zameldowania przez ponad osiem lat spowodowała, iż zapis figurujący w ewidencji ludności, a dotyczący jego miejsca pobytu miał charakter fikcyjny. Utrzymywanie zaś miejsca zameldowania skarżącego w ewidencji ludności, niezgodnego z miejscem faktycznego i długoletniego jego pobytu w innym miejscu, stanowi naruszenie art. 1 ust. 2 i art. 9 ust. 2b ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, podważając ustawowy cel tej ewidencji, dlatego wymeldowanie służy doprowadzeniu stanu ewidencyjnego do nakazanej przez ustawodawcę zgodności ze stanem faktycznym.

W ocenie Sądu, skarżący nie wykazał braku dobrowolności, odnoszącego się do opuszczenia przez niego przedmiotowego lokalu i w tym stanie rzeczy podzielić należy stanowisko Wojewody [...], że skarżący opuścił przedmiotowy lokal bez wymeldowania w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.

Z powyższych względów Sąd uznał, iż w rozpoznawanej sprawie organy meldunkowe nie naruszyły przepisów prawa materialnego, jak również procesowego

i dlatego na podstawie art. 151 p.p.s.a., skarga została oddalona. Podstawę przyznania wynagrodzenia adwokatowi z urzędu stanowił przepis art. 250 p.p.s.a. oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013r. poz. 461 t.j.).

m.m.