IV SA/Wr 373/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r. sygn. akt IV SA/Wr 674/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę K. Ł. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji we W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wypłaty równoważnika pieniężnego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego za lata 2006-2011. Wskazane orzeczenie uprawomocniło się w dniu 21 kwietnia 2012 r.

W dniu 31 maja 2012 r. K. Ł. wniósł skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 674/11. Jako podstawę wznowienia skarżący wskazał przepis art. 271 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) (zwanej dalej p.p.s.a.), wywodząc, że w postępowaniu tym wskutek naruszenia przepisów prawa został pozbawiony możliwości działania i podejmowania czynności procesowych oraz nie mógł wskazać okoliczności faktycznych, niezbędnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu skargi zarzucił, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym pozbawiono go możności działania na skutek nieuwzględnienia przez Sąd jego wniosku z dnia 20 stycznia 2012 r. o odroczenie rozprawy wyznaczonej na dzień 8 lutego 2012 r. W tym bowiem dniu nie mógł uczestniczyć w posiedzeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ponieważ na ten sam dzień została wyznaczona rozprawa przed Sądem Rejonowym w W. VIII Wydział Cywilny (sygn. akt VIII C – upr [...]), o której skarżący został poinformowany wezwaniem z dnia 3 stycznia 2012 r., z pouczeniem, że będzie przesłuchiwany pod rygorem pominięcia dowodu z przesłuchania w sprawie własnej. Skarżący podniósł, że Sąd nie odniósł się do jego wniosku o odroczenie rozprawy w żadnym terminie ustawowym. Zatem ponownie pismem z dnia 10 lutego 2012 r. zwrócił się do Sądu o udzielenie odpowiedzi, w jaki sposób został rozpoznany jego wniosek. Skarżący wskazał, że w dniu 17 maja 2012 r. przejrzał akta sądowo-administracyjne sprawy, z których dowiedział się, że Sąd na rozprawie postanowił oddalić jego wniosek o odroczenie rozprawy bez żadnego uzasadnienia. Postanowienie to nie zostało doręczone skarżącemu do chwili obecnej, mimo, że skarżący był stroną. Dodał, że również w wyroku z dnia 8 lutego 2012 r. nie zawarto stanowiska w tej sprawie. Zatem w ocenie skarżącego, doszło do pozbawienia go możliwości działania, bowiem w nowym terminie przedstawiłby wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. W.. o sygn. akt [...] oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2012 r. o sygn. akt I OSK 1850/11.

Skarżący nadmienił, że przyznanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny kosztów zastępstwa procesowego na rzecz adwokata przyznanego mu z urzędu do sporządzenia skargi kasacyjnej jest wątpliwe z uwagi na to, że działanie adwokata jest negatywne, bowiem bez porozumienia ze skarżącym odmowił sporządzenia skargi kasacyjnej, a ponadto był obowiązany czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku. Zatem, działanie adwokata jest niezgodne z § 49 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej).

W odpowiedzi na skargę Komendant Wojewódzki Policji we W. wniósł o jej oddalenie, względnie o jej odrzucenie, jako nieopartej na usprawiedliwionej podstawie. Skoro bowiem skarżący zarzucił naruszenie prawa, skutkujące brakiem możności działania na podstawie art. 271 pkt 2 ustawy p.p.s.a., to winien był wykazać niemożność działania przed sądem. Skarżący nie był pozbawiony możności działania w postępowaniu sądowym prowadzonym przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt. IV SA/Wr 674/11. Po oddaleniu skargi, skarżący wniósł o sporządzenie uzasadnienie wyroku, a następnie otrzymał pomoc w postaci adwokata z urzędu. A zatem nie zachodzi podana przez skarżącego podstawa wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przepis art. 270 p.p.s.a. dopuszcza możliwość wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego zakończonego prawomocnym wyrokiem. Badanie merytorycznej zasadności skargi o wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego musi poprzedzać sprawdzenie jej wymogów formalnych. W pierwszej kolejności skarga o wznowienie postępowania sądowego podlega badaniu przez Sąd pod kątem dopuszczalności o dwojakim charakterze, a mianowicie dopuszczalności samej skargi i dopuszczalności wznowienia postępowania. Przy czym o dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego decyduje zachowanie ustawowego terminu oraz oparcie skargi na ustawowych podstawach wymienionych w przepisach ustawy regulującej postępowanie przed sądami administracyjnymi. Nadzwyczajny charakter środka prawnego, jakim jest skarga o wznowienie postępowania sprawia, że wznowienie postępowania sądowego, mogące prowadzić do wzruszenia prawomocnego orzeczenia sądu może nastąpić wyłącznie z powodów ściśle określonych w ustawie. Warunkiem dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania jest oparcie jej na ustawowej przesłance wznowienia wymienionej w art. 271 - 273 p.p.s.a. oraz zachowanie terminu do jej wniesienia (art. 280 § 1 p.p.s.a). Niespełnienie choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność rozpoznania skargi, co w konsekwencji skutkuje jej odrzuceniem. Wskazać również należy, że skarga o wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego podlega odrzuceniu nie tylko wtedy gdy powołana w niej podstawa wznowienia została sformułowana w sposób nie odpowiadający ustawie, ale także wówczas, gdy wskazane w niej okoliczności wprawdzie dadzą się podciągnąć pod przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia, to jednak w rzeczywistości podstawa ta nie występuje (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r. sygn. akt III CSK 56/07, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2007 r., sygn. akt II FSK 1201/06, publ. Lex 401621, postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 3 czerwca 2004 r., sygn. akt OW 87/04, publ. Lex 15896, z dnia 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt I FSK 607/06, publ. Lex nr 341337, z dnia 23 lutego 2011 r., sygn. akt II OSK 257/11, publ. Lex nr 1071226; z dnia 28 września 2010 r., sygn. akt I FSK 1051/09). Zgodnie z art. 271 pkt 2 p.p.s.a. można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. Istotne jest przy tym, że powołując się na brak możliwości działania, wnoszący skargę o wznowienie postępowania nie tylko winien uprawdopodobnić ten zarzut, ale przede wszystkim wskazać konkretne przepisy prawa wskutek naruszenia których strona została pozbawiona możności działania (zob. postanowienie NSA z dnia 10 stycznia 2012 r., sygn. akt II OSK 2637/11, publ. LEX nr 1104204).

W badanej sprawie przedmiotem skargi o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 8 lutego 2012 r., wydany w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 674/11. Powyższe orzeczenie uzyskało walor prawomocności w dniu 21 kwietnia 2012 r., a zatem została spełniona przesłanka z art. 270 p.p.s.a. Skargę o wznowienie postępowania sądowo-administracyjnego skarżący oparł na podstawie określonej w przepisie art. 271 pkt 2 p.p.s.a., podnosząc, że wskutek nieodroczenia rozprawy w dniu 8 lutego 2012 r. skarżący został pozbawiony możliwości działania oraz uniemożliwiono mu osobisty udział w rozprawie oraz przedstawienie dodatkowych dowodów tj. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. W. o sygn. akt [...] oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2012 r. o sygn. akt I OSK 1850/11.

Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, że w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 674/11 nie naruszono przepisów prawa. Z akt sprawy sądowej wynika, że skarżący został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 8 lutego 2012 r., jednak nie stawił się na nią. Sąd na tej rozprawie oddalił wniosek skarżącego o odroczenie rozprawy i rozpoznał sprawę na tym samym posiedzeniu. Wyjaśnić należy, że zgodnie z treścią art. 107 p.p.s.a. stawiennictwo na rozprawie przed sądem administracyjnym nie jest obowiązkowe. Przeprowadzenie rozprawy nie jest również obligatoryjne, a udział w rozprawie nie jest jedyną formą zapewnienia stronie możności obrony jej praw, strona ma prawo składać w toku postępowania sądowego pisma zawierające jej wnioski i oświadczenia. Żaden z przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie daje podstaw do postawienia znaku równości pomiędzy nieuwzględnieniem wniosku strony o odroczenie rozprawy, a pozbawieniem jej możności działania. Stosownie do art. 109 p.p.s.a. rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron albo jeżeli nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, chyba, że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy w ich nieobecności. Przez nadzwyczajne wydarzenie należy rozumieć niedające się przewidzieć zdarzenia sił przyrody lub inne nagłe zdarzenia, które uniemożliwiają stawiennictwo na rozprawie np. powódź, zamieć śnieżna, katastrofa kolejowa, śmierć osoby bliskiej. Inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, jest ta, o której sąd został powiadomiony przez stronę a z treści informacji wynika, że strona nie może jej przezwyciężyć i jej stawiennictwo na rozprawie jest niemożliwe. Ocena tych okoliczności należy wyłącznie do sądu (por. B. Dauter, Zarys metodyki pracy sędziego sądu administracyjnego, Lexis Nexis, Warszawa 2008, str. 239-241). Rozważając ewentualne odroczenie rozprawy Sąd musi brać pod uwagę sformułowany w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP nakaz rozpatrywania spraw bez zbędnej zwłoki oraz zawartą w art. 7 p.p.s.a. zasadę szybkości postępowania, zgodnie z którą Sąd powinien dążyć do rozstrzygnięcia sprawy na pierwszym posiedzeniu. Zdaniem Sądu, zaistniała kolizja terminów nie mogła być potraktowana jako przeszkoda, której skarżący nie mógł przezwyciężyć. Okoliczność, że skarżący ma inne obowiązki związane ze sprawą toczącą się przed sądem powszechnym i w związku z tym zachodzi kolizja terminów sama w sobie nie może powodować konieczności odroczenia rozprawy przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Skoro obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa i zależy od woli i możliwości uczestników postępowania, to podstawy do odroczenia rozprawy nie mogą wykraczać poza okoliczności określone w art. 109 p.p.s.a. Odroczenie rozprawy w świetle tego przepisu jest sytuacją wyjątkową i nadzwyczajną i ocena tego, czy zachodzą uzasadnione podstawy do odroczenia rozprawy, należy każdorazowo do Sądu. Ponadto należy wskazać, że we wniosku o odroczenie rozprawy skarżący wyraźnie wskazał, że wnosi o "wyznaczenie nowego terminu, jeżeli jest taka potrzeba do ponownego rozpoznania przedmiotowej sprawy." A zatem skoro materiał dowodowy, przedstawiony przez organ administracyjny, był wystarczający do wydania orzeczenia w sprawie, a charakter sprawy nie wymagał osobistego udziału skarżącego w rozprawie, Sąd uznał, że nie zachodzi konieczność odroczenia rozprawy.

Odnosząc się natomiast do zarzutu skarżącego, że Sąd nie odniósł się w żadnym terminie ustawowym do wniosku o odroczenie rozprawy i nie doręczył skarżącemu postanowienia w tej sprawie, należy stwierdzić, że zgodnie z przepisem art. 163 § 1 p.p.s.a. postanowienia ogłoszone na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu i doręcza stronom. Natomiast zgodnie z art. 194 § 1 p.p.s.a. na postanowienie oddalające wniosek o odroczenie rozprawy nie przysługuje zażalenie. W omawianej sprawie Sąd, na rozprawie w dniu 8 lutego 2012 r., postanowił oddalić wniosek skarżącego o odroczenie rozprawy, wskazane postanowienie nie podlega zaskarżeniu, a zatem Sąd nie był obowiązany je uzasadniać i doręczyć skarżącemu.

Analiza akt postępowania sądowoadministracyjnego zawisłego przed tutejszym Sądem o sygn. akt IV SA/Wr 674/11 wskazuje na to, że skarżącemu zapewniono we wskazanym postępowaniu możność brania czynnego udziału i z tej możliwości skarżący korzystał. Skarżący w dniu 10 lutego 2012 r. złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz udzielenie prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata do sporządzenia skargi kasacyjnej. Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2012 r. skarżącemu zostało przyznane prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata z urzędu. Pismem z dnia 11 maja 2012 r. wyznaczony z urzędu adwokat stwierdził, że zgodnie ze swą wiedzą nie dostrzegł w przedmiotowej sprawie ustawowych podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej.

W świetle powyższych okoliczności sprawy sformułowana przez skarżącego podstawa wznowienia nie odpowiada w rzeczywistości przesłance z art. 271 pkt 2 p.p.s.a., na którą powołuje się on w skardze. Skoro Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w toku postępowania w sprawie o sygn. akt IV SA/Wr 674/11 nie pozbawił skarżącego możności działania w rozumieniu wskazanego przepisu, to bezpośrednio niezwiązana z jego brzmieniem argumentacja skargi

o wznowienie postępowania skutkuje uznaniem, bez konieczności merytorycznego badania jej zasadności, że nie może ona doprowadzić do skutecznego wznowienia postępowania w sprawie. W rezultacie niedopuszczalne jest wznowienie postępowania na podstawie powołanej przez skarżącego przesłanki z art. 271 pkt 2 p.p.s.a., jeżeli już z uzasadnienia skargi o wznowienie postępowania wynika, że skarżący nie wskazuje w istocie na wystąpienie tej przesłanki w sprawie.

Można przy tym dodać, że zmiana wykładni przepisów prawa, następująca po wydaniu decyzji, może być rozważana jako podstawa zmiany decyzji ostatecznej w trybie nadzwyczajnym przez organ administracji publicznej, który ją wydał, na podstawie art. 154 k.p.a. Zgodnie z nim decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Możliwość zmiany lub uchylenia decyzji na podstawie art. 154 k.p.a. pozwala organowi administracji publicznej na ponowne zajęcie się sprawą w interesie strony lub w interesie publicznym. W konsekwencji, możliwość wzruszenia decyzji w tym trybie uzależniona jest od wykazania, że za wyeliminowaniem z obrotu prawnego decyzji ostatecznej, na mocy której strona nie nabyła prawa, przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony (zob. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 9 listopada 2007 r., sygn. akt I OSK 1531/06, z dnia 18 września 2008 r., sygn. akt II OSK 1789/07, z dnia 19 maja 2011 r., sygn. akt II OSK 1265/10, z dnia 13 grudnia 2011 r., sygn. akt I OSK 1757/11, z dnia 9 września 2011 r., sygn. akt II OSK 1244/10, z dnia 6 października 2011r., sygn. akt II OSK 1958/10, z dnia 20 października 2011 r., sygn. akt II OSK 2006/10, publ. Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

W tych okolicznościach stwierdzić należy, że skoro z samego uzasadnienia skargi wynika, że podnoszona podstawa wznowienia postępowania nie zachodzi, taka skarga jako nieoparta na ustawowej postawie wznowienia podlega odrzuceniu w myśl art. 280 § 1 p.p.s.a