III SA/Lu 267/14

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją (...) Dyrektor Izby Celnej w (...), po rozpatrzeniu odwołania A spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...), utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Izby Celnej w (...) cofającą zezwolenie Dyrektora Izby Skarbowej w (...) (...), w części dotyczącej punktu gier (...) z pozycji (...), poprzez wykreślenie w/w pozycji.

Decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.

Decyzją (...) Dyrektor Izby Skarbowej w (...) udzielił A spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na terenie województwa lubelskiego.

Następnie Dyrektor Izby Celnej w (...), wszedł w posiadanie informacji, że w punkcie gier na automatach o niskich wygranych (...), zaprzestano na ponad 6 miesięcy działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych.

Decyzją (...) Dyrektor Izby Celnej w (...) cofnął decyzję Dyrektora Izby Skarbowej (...) w części dotyczącej punktu gier w pozycji (...), poprzez wykreślenie w/w pozycji.

W uzasadnieniu decyzji wyjaśnił, że spółka nie wykonywała działalności objętej zezwoleniem w punkcie (...) przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, a przerwa w działalności nie była następstwem siły wyższej.

Decyzją z dnia (...) stycznia 2014 r. Dyrektor Izby Celnej w (...) utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

A spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) na powyższą decyzję Dyrektora Izby Celnej wniosła o jej uchylenie w całości. Zarzuciła naruszenie:

1) art. 59 pkt 4 ustawy o grach hazardowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1540 z późn. zm.), dalej: u.g.h., przez jego błędne zastosowanie w sytuacji, gdy przepis ten uznać należy za przepis o charakterze technicznym i jako taki winien zostać notyfikowany przez Komisję Europejską, zgodnie z Dyrektywą 98/34 WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasady dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego, jako przepis techniczny, wprowadzony został z naruszeniem prawa wspólnotowego, pozostaje prawnie bezskuteczny i nie może być stosowany przez ustawodawcę krajowego;

2) art. 59 pkt 4 u.g.h.– poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie przez Organ, iż w sprawie ma on zastosowanie mimo iż występuje w niej stan wyłączający jego stosowanie tj. siła wyższa odzwierciedlona okolicznościami niezależnymi od Skarżącej;

3) naruszenie art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej w zw. z art. 1 pkt 4 i 11 dyrektywy 98/34 w związku z art. 135 ust. 2 u.g.h., poprzez niezastosowanie przez organ wiążącej wykładni dokonanej przez TSUE wyrokiem z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C-213/11, C-214/11, C-217/11 Fortuna i inni odnoszącej się również do przepisu art. 135 ust. 2 u.g.h., a tym samym do art. 59 ust. 4 u.g.h., która to wykładnia prawnie wiążąco określiła kryteria, którymi powinien kierować się Sąd krajowy w rozstrzygając kwestię technicznego charakteru przepisu.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w (...) zważył, co następuje:

Skarga podlega oddaleniu.

Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie jest decyzja Dyrektora Izby Celnej w (...) o cofnięciu A Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) zezwolenia Dyrektora Izby Skarbowej w (...) z dnia (...) sierpnia 2008 r. na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na terenie województwa lubelskiego, w części dotyczącej punktu gier w pozycji nr (...).

Stosownie do art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych działalność w zakresie gier na automatach o niskich wygranych oraz gier na automatach urządzanych w salonach gier na automatach na podstawie zezwoleń udzielonych przed dniem wejścia w życie ustawy jest prowadzona, do czasu wygaśnięcia tych zezwoleń, przez podmioty, których im udzielono, według przepisów dotychczasowych, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

Przepis art. 138 ust. 2 ustawy o grach hazardowych stanowi zaś, że do podmiotów, o których mowa w art. 129 ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 58 i art. 59, z tym, że organem właściwym jest organ właściwy do udzielania zezwolenia w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy.

Stosownie do art. 59 ustawy o grach hazardowych organ właściwy w sprawie udzielenia koncesji lub zezwolenia, w drodze decyzji, cofa koncesję lub zezwolenie, w całości lub w części, w przypadku:

1) nieusunięcia w wyznaczonym terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami regulującymi działalność objętą koncesją lub zezwoleniem, lub z warunkami określonymi w koncesji, zezwoleniu lub regulaminie;

2) rażącego naruszenia warunków określonych w koncesji, zezwoleniu lub regulaminie, lub innych określonych przepisami prawa warunków wykonywania działalności, na którą udzielono koncesji lub zezwolenia;

3) obniżenia kapitału zakładowego spółki poniżej granicy określonej w art. 10 ust. 1;

4) zaprzestania lub niewykonywania przez okres dłuższy niż 6 miesięcy działalności objętej koncesją lub zezwoleniem, chyba że niewykonywanie tej działalności jest następstwem działania siły wyższej;

5) skazania osoby będącej akcjonariuszem (wspólnikiem), członkiem organów zarządzających lub nadzorczych spółki za przestępstwo określone w art. 299 Kodeksu karnego;

6) dwukrotnego stwierdzenia uczestnictwa w grach hazardowych osoby poniżej 18 roku życia, w tym samym ośrodku gier lub punkcie przyjmowania zakładów wzajemnych.

Podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowił przepis art. 59 pkt 4 ustawy o grach hazardowych.

Z przepisu art. 59 ustawy o grach hazardowych wynika, że cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych zależy od zaistnienia przesłanek w nim określonych. Jedynym wyjątkiem od obowiązku zastosowania tego przepisu przez organ administracji publicznej jest ustalenie, że zaprzestanie bądź niewykonywanie tej działalności jest następstwem siły wyższej.

Bezsporne w niniejszej sprawie jest to, że skarżąca w punkcie gier (...) nie wykonywała działalności objętej zezwoleniem (...) przez ponad 3 lata (na dzień wydania decyzji organu pierwszej instancji). Ze "zgłoszenia przemieszczenia/ zawieszenia eksploatacji/ wycofania z eksploatacji automatu GL-2" wynika, że skarżąca prowadziła działalność polegającą na urządzaniu gier na automatach o niskich wygranych do dnia 31 sierpnia 2009 r. Skarżąca zawiesiła wykonywanie działalności w wyżej wymienionym punkcie od dnia 1 września 2010 r. i nie wykonywała działalności przez okres dłuższy niż 6 miesięcy. Powyższe potwierdza również pismo Naczelnika Urzędu Celnego w (...)

Kwestią sporną w niniejszej sprawie jest to, czy okoliczności podane przez skarżącą, które przyczyniły się do zaprzestania wykonywania działalności w punkcie gier (...), stanowią siłę wyższą i tym samym uzasadniają odstąpienie od cofnięcia zezwolenia na wykonywanie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych w tym punkcie gier.

Brak pozytywnych wyników ekonomicznych, wprowadzenie ustawy o grach hazardowych i związany z nią zakaz zmiany lokalizacji punktów gier na automatach o niskich wygranych, zwiększenie wysokości podatku od gier, zdaniem skarżącej, stanowią siłę wyższą, a zatem okoliczność uzasadniającą odstąpienie od cofnięcia zezwolenia na wykonywanie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych w punkcie gier (...).

Analiza akt niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że zaprzestanie prowadzenia działalności w wyżej wymienionym punkcie gier nie było spowodowane siłą wyższą, rozumianą jako zdarzenie zewnętrzne w stosunku do powołującego się na nią podmiotu i od niego niezależne.

Ustawa o grach hazardowych nie definiuje pojęcia siły wyższej i brak jest legalnej definicji tego pojęcia na użytek stosowania tej ustawy. Siła wyższa jest zdarzeniem o charakterze przypadkowym lub naturalnym (żywiołowym), nie do uniknięcia, takim, nad którym człowiek nie panuje. Należą do nich zwłaszcza zdarzenia o charakterze katastrofalnych działań przyrody i zdarzenia nadzwyczajne w postaci zaburzeń życia zbiorowego takich jak wojna, zamieszki krajowe. Musi być zdarzeniem zewnętrznym w stosunku do powołującego się na nią podmiotu i stan ten powinien istnieć obiektywnie, a więc musi być widoczny i sprawdzalny, tak więc nie może być wytworem wyobraźni. Siła wyższa charakteryzuje się także tym, że jest zdarzeniem zewnętrznym, niemożliwym lub prawie niemożliwym do przewidzenia, którego skutkom nie można zapobiec.

Żadna ze wskazanych przez skarżącą przyczyn zaprzestania prowadzenia działalności nie stanowi siły wyższej w świetle powyższej definicji.

Brak pozytywnych wyników ekonomicznych, inaczej mówiąc nieopłacalność prowadzenia działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych nie oznacza, że skarżąca faktycznie była pozbawiona możliwości jej prowadzenia. Ustawa nie uzależnia możliwości prowadzenia takiej działalności od jej opłacalności ani też nie nakazuje w przypadku nieopłacalności, zaprzestania tej działalności. Skarżąca jako przedsiębiorca ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej i musi mieć świadomość wystąpienia ewentualnego braku pozytywnych wyników ekonomicznych a nawet strat. Nierentowność nie jest natomiast zjawiskiem nadzwyczajnym i niezależnym od woli człowieka w rozumieniu siły wyższej w prawie cywilnym.

Za działanie siły wyższej nie można również uznać zmiany obowiązujących przepisów i wprowadzenia ustawą o grach hazardowych zakazu zmiany lokalizacji punktów gier. Postulowanie przez skarżącą możliwości zmiany lokalizacji punktu gier jest następstwem nieosiągania zamierzonego zysku z prowadzonej działalności gospodarczej. Natomiast, jak wskazano już wyżej, tego rodzaju przyczyny o charakterze ekonomicznym nie stanowią siły wyższej.

Należy ponadto podkreślić, że ustawa o grach hazardowych umożliwiła dalsze prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na podstawie dotychczasowych zezwoleń i nie wprowadziła generalnego zakazu zmiany zezwoleń. Zakaz zmiany zezwoleń, przewidziany w art. 135 ust. 2 ustawy, ograniczony został tylko do jednego elementu zezwolenia: miejsca urządzania gier, ponadto nie dotyczy on zmiany polegającej na zmniejszeniu liczby punktów gier na automatach. Nowa ustawa nie wprowadziła zatem żadnych radykalnych rozwiązań uniemożliwiających podmiotom gospodarczym prowadzenie dotychczasowej działalności. Przeciwnie, zagwarantowała dalsze jej prowadzenie na dotychczasowych zasadach, wyeliminowała jedynie możliwość zmiany decyzji ostatecznych w określonym, niewielkim zakresie. Nie sposób również nie zauważyć, że zmiana decyzji ostatecznych jest trybem nadzwyczajnym, który stosowany być może tylko i wyłącznie w przypadku spełnienia ściśle określonych przesłanek. Twierdzenie zatem, że prawo zmiany miejsca urządzania gier było - na gruncie ustawy poprzednio obowiązującej - podstawowym prawem organizatora gier jest niczym nieuzasadnione.

W tym stanie rzeczy nie można uznać, że przeszkodą do dalszego prowadzenia działalności w miejscu wskazanym w zezwoleniu było wejście w życie nowej ustawy. Zarzut naruszenia art. 59 pkt 4 ustawy o grach hazardowych należy uznać zatem za nieuzasadniony.

Bezpodstawny jest również zarzut niewłaściwego zastosowania art. 59 pkt 4 ustawy o grach hazardowych. Zdaniem skarżącej, przepis ten powinien podlegać notyfikacji a skoro nie podlegał, nie mógł stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w sprawie.

Odnosząc się do tego zarzutu należy stwierdzić, że wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C-213/11, C-214/11 i C-217/11, został wydany w trybie prejudycjalnym wobec zadanych trzech pytań dotyczących art. 129 ust. 2, art. 135 ust. 2 i art. 138 ust. 1 ustawy o grach hazardowych.

Podkreślić w tym miejscu należy, że Dyrektor Izby Celnej w (...) nie stosował przepisów art. 129 ust. 2, art. 135 ust. 2 i art. 138 ust. 1 ustawy o grach hazardowych z 2009 r. i żaden z nich nie stanowił podstawy rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że przepis art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasady dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U.UE.L.98.204.37 z późn. zm.), należy interpretować w ten sposób, że przepisy krajowe tego rodzaju, jak przepisy ustawy o grach hazardowych, które mogą powodować ograniczenie, a nawet stopniowe uniemożliwienie prowadzenia gier na automatach o niskich wygranych poza kasynami i salonami gry, stanowią potencjalnie "przepisy techniczne" w rozumieniu tego przepisu, w związku z czym ich projekt powinien zostać przekazany Komisji zgodnie z art. 8 ust. 1 akapit pierwszy wskazanej dyrektywy, w wypadku ustalenia, iż przepisy te wprowadzają warunki mogące mieć istotny wpływ na właściwości lub sprzedaż produktów, a dokonanie tego ustalenia należy do sądu krajowego.

Trybunał Sprawiedliwości uzależnił zatem ocenę technicznego albo nietechnicznego charakteru przepisów ustawy o grach hazardowych od ustalenia (oceny), czy te przepisy wprowadzają warunki mogące mieć istotny wpływ na właściwości lub sprzedaż produktów, tj. automatów do gier o niskich wygranych. Tego rodzaju skutków nie sposób natomiast wyprowadzić z art. 59 pkt 4 ustawy, który niejako dostosowuje sytuację prawną (zakres udzielonego zezwolenia) do istniejącej już sytuacji faktycznej długotrwałego, bo trwającego dłużej niż 6 miesięcy stanu zaprzestania lub niewykonywania działalności objętej zezwoleniem, przy czym wiąże cofnięcie zezwolenia jedynie z sytuacjami, gdy niewykonywanie tej działalności nie jest następstwem działania siły wyższej.

Wymaga również podkreślenia, że przepis art. 59 pkt 4 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych zawiera normę analogiczną do przepisu art. 52 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych. Ustawa o grach hazardowych w stosunku do poprzednio obowiązującej ustawy przedłużyła okres, po którym organ ma obowiązek cofnąć zezwolenie. Z treści poprzednio obowiązującego przepisu wynikało, że organ udzielający zezwolenia, w drodze decyzji, cofa zezwolenie w całości lub części, w przypadku zawieszenia prowadzonej działalności przez okres dłuższy niż 3 miesiące, chyba że zawieszenie takie jest następstwem działania siły wyższej. Porównanie treści obu unormowań wskazuje, że nowa regulacja jest korzystniejsza w skutkach dla skarżącej ze względu na wydłużenie okresu zaprzestania lub niewykonywania działalności z 3 do 6 miesięcy.

Podsumowując stwierdzić należy, że niewykonywania działalności przez skarżącą w wyżej wymienionym punkcie gier przez okres przekraczający 6 miesięcy, nie można w żaden sposób łączyć ze skutkami nowej ustawy o grach hazardowych, uniemożliwiającej prowadzenie gier o niskich wygranych poza kasynami i salonami gry. Przyczyny powodujące niewykonywanie działalności przez skarżącą są rezultatem przyjętego przez nią sposobu zarządzania i kierowania interesami majątkowymi przedsiębiorstwa i nie wynikają ze skutków prawnych wprowadzenia nowych uregulowań ustawowych.

W tym też kontekście sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącej spółki o zawieszenie postępowania na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej jako: p.p.s.a.), do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia NSA w postępowaniu w przedmiocie rozpoznania skargi kasacyjnej od wyroku WSA w Gdańsku w sprawie o sygn. akt III SA/Gd 261/10. Należy w tym miejscu wskazać, że sprawa, na którą powołuje się strona skarżąca, została rozstrzygnięta wyrokiem WSA w Gdańsku z 19 listopada 2012 r. (sygn. akt III SA/Gd 569/12 – po zmianie sygnatury). Wyrok nie jest prawomocny, postępowanie ze skargi kasacyjnej organu zostało zawieszone przez NSA (sygn. akt: II GSK 194/13).

Problemy prawne rozpatrywane przez WSA w Gdańsku są zupełnie innego rodzaju niż w badanej sprawie. Przedmiotem skargi we wspomnianej sprawie była decyzja o odmowie zmiany zezwolenia na prowadzenia działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych. Jak wynika z uzasadnienia wyroku, WSA w Gdańsku analizował przepisy art. 129 ust. 1, art. 135 ust. 2 i art. 138 ust. 1 u.g.h., uniemożliwiające przedłużanie lub wydawanie nowych pozwoleń w tym zakresie, jako potencjalnie "przepisy techniczne" w rozumieniu Dyrektywy nr 98/34/WE. Zagadnienia te nie mają żadnego związku z przedmiotem sprawy rozstrzygniętej decyzją zaskarżoną w niniejszym postępowaniu, co więcej – jak wskazano wyżej – z uwagi na zbieżność zastosowanego przez organy art. 59 pkt 4 u.g.h. z regulacjami ustawy z 1992 r., trudno mówić o chociażby potencjalnie technicznym charakterze tego przepisu w rozumieniu ww. dyrektywy. Nie da się więc żadną miarą przyjąć, aby rozstrzygnięcie niniejszej sprawy zależało w jakikolwiek sposób od prawomocnego zakończenia postępowania, w powoływanej przez skarżącą sprawie przed WSA w Gdańsku.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w (...) oddalił skargę, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.).