II OSK 1393/12

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 7 lutego 2012 r., sygn. akt II SA/Rz 1217/11 oddalił skargę A. M. na decyzję Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie z dnia [...] października 2011 r., nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia choroby zawodowej.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że w związku ze zgłoszeniem przez Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Rzeszowie podejrzenia u A. M. choroby zawodowej – przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym wymienionej w poz. 15 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 1115), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Przemyślu wszczął z urzędu postępowanie w tej sprawie. W toku postępowania sporządzono kartę oceny narażenia zawodowego, z której wynika, że A. M. przez [...] lat do chwili obecnej pracuje na stanowisku nauczyciela wychowania przedszkolnego (od [...].1975r. do [...].1988r. w Przedszkolu [...] nr [...] w P. i od [...].1988r. do chwili obecnej w Przedszkolu [...] nr [...] w P.) w wymiarze przekraczającym normatyw higieniczny ustalony dla nauczycieli, w narażeniu na nadmierny wysiłek głosowy.

Orzeczeniem lekarskim z dnia [...].06.2006r. nr [...] Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Rzeszowie stwierdził brak podstaw do rozpoznania u A. M. choroby zawodowej w postaci przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym trwającym co najmniej 15 lat.

Po zebraniu dodatkowych informacji dotyczących narażenia strony organ ten w dniu [...].08.2006 r. wydał orzeczenie uzupełniające nr [...], w którym ponownie stwierdził brak podstaw do rozpoznania u A. M. choroby zawodowej.

W wyniku złożenia przez stronę wniosku o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, jednostka ta wydała orzeczenie nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej.

W związku ze zgłoszonymi przez stronę uwagami Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny sporządził nową kartę oceny narażenia zawodowego i przekazał do jednostki orzeczniczej II stopnia. Jednostka ta w piśmie z dnia [...].07.2008r. (znak: [...]) wyjaśniła, że nie znaleziono przyczyn do zmiany uprzednio wydanego orzeczenie nr [...]. Wobec zgłoszenia przez A. M. kolejnych zarzutów IMPiZŚ w Sosnowcu w piśmie z dnia [...].02.2009r. (znak: [...]) ponownie stwierdził brak przesłanek do zmiany orzeczenia.

Decyzją z dnia [...] września 2009r. znak: [...] Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Przemyślu nie stwierdził u A. M. choroby zawodowej – przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym wymienionej pod poz. 15 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869).

Po rozpoznaniu odwołania A. M. od powyższego rozstrzygnięcia Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Rzeszowie decyzją z dnia [...] października 2009 r., nr [...] utrzymał je w mocy.

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2010 r., sygn. akt II SA/Rz 987/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uchylił obie wydane w sprawie decyzje.

Sąd zwrócił uwagę na niewyjaśnienie przez organy kwestii zmiany w toku postępowania regulacji prawnej w zakresie ujęcia nazewnictwa choroby zawodowej, której dotyczy sprawa.

Celem wyjaśnienia różnicy w brzmieniu przedmiotowej jednostki chorobowej z daty opiniowania i orzekania, IMPiZŚ w Sosnowcu w piśmie z dnia [...].07.2011 r., nr [...] podniósł, że zmiana w brzmieniu poz. 15.3 w obowiązującym wykazie chorób zawodowych jest tylko nieco innym, bardziej precyzyjnym określeniem zmian, które są typowe dla niedowładu fałdów głosowych spowodowanego nadmiernym wysiłkiem głosowym (tożsamy jest obraz morfologiczny tych zmian) i nie ma wpływu na ustalenia odnośnie choroby zawodowej narządu głosu u A. M. dokonane podczas obserwacji klinicznych w tej placówce.

Natomiast orzeczeniem nr [...] z dnia [...].07.2011 r. IMPiZŚ w Sosnowcu stwierdził brak podstaw do rozpoznania u wyżej wymienionej przedmiotowej choroby zawodowej.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Przemyślu decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r. ponownie nie stwierdził u A. M. choroby zawodowej – przewlekłej choroby narządu głosu spowodowanej nadmiernym wysiłkiem głosowym wymienionej w poz. 15 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 30.06.2009 r. Organ podkreślił, że niewątpliwie czynności zawodowe wykonywane przez stronę wiązały się ze znacznym obciążeniem narządu głosu, ale sam czasokres i stopień narażenia pracownika na oddziaływanie szkodliwych dla zdrowia czynników środowiska pracy nie mogą przesądzać o uznaniu danego schorzenia za chorobę zawodową. Stwierdzenie jej istnienia możliwe jest w razie rozpoznania danej jednostki chorobowej wymienionej w wykazie chorób zawodowych oraz ustalenia ścisłego związku przyczynowego między taką chorobą a narażeniem zawodowym. Jednostki orzecznicze obydwu instancji nie znalazły podstaw do rozpoznania u A. M. choroby zawodowej. Wydane orzeczenia mają charakter wiążący w zakresie rozpoznania medycznego. Podlegają jednak kontroli, jak każdy inny środek dowodowy. Kontrola ta w niniejszej sprawie nie wykazała istnienia podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. Orzeczenia są spójne, logiczne i w sposób należyty uzasadnione.

A. M. odwołała się od powyższej decyzji, w następstwie czego Podkarpacki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Rzeszowie decyzją z dnia [...] października 2011r. utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję.

Organ podniósł, że z opinii powołanych w sprawie biegłych wynika, iż dolegliwości strony nie odpowiadają pojęciu choroby zawodowej wymienionej pod poz. 15 wykazu chorób zawodowych. U A. M. stwierdzono przewlekłe proste zapalenie bez zmian organicznych typowych dla wieloletniego nadmiernego wysiłku głosowego (guzki głosowe, wtórny przerost fałdów głosowych, niewydolność mięśni krtani z trwałą dysfonią). Odnosząc się do podniesionej w uzasadnieniu wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 14 kwietnia 2010 r. kwestii zmiany normatywnego ujęcia choroby zawodowej organ odwoławczy podniósł, że w toku ponownego postępowania wyjaśniono, że sformułowanie poz. 15 pkt 3 wykazu rozporządzenia z 30.06.2009 r. – niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią tylko bardziej precyzyjnie określa te same zmiany organiczne w obrębie krtani niż rozporządzenie z 30.07.2002 r. i z punktu widzenia klinicznego i diagnostyczno-orzeczniczego różnice te nie mają znaczenia.

Organ odwoławczy zwrócił uwagę, że niewątpliwe jest istnienie narażenia strony na czynnik chorobotwórczy w środowisku pracy (narażenie to stwierdzone zostało w godzinach przekraczających najwyższe dopuszczalne prawem normy). Brak jest natomiast rozpoznania przez biegłych choroby w sensie medycznym. A. M. nie cierpi na przewleką chorobę narządu głosu spowodowaną nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat. Wprawdzie wysiłek ten trwał w przypadku skarżącej przez wskazany okres czasu, jednak w sensie medycznym nie jest objawiony w postaci guzków głosowych twardych, wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych, niedowładu mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią. W takiej sytuacji zbędnym jest dokonywanie ustaleń w przedmiocie związku przyczynowego między narażeniem na czynniki chorobotwórcze w środowisku pracy a schorzeniem, skoro brak jest wystąpienia choroby w sensie medycznym.

Organ odwoławczy dał wiarę w całości opiniom biegłych – orzeczeniom: WOMP w Rzeszowie z dnia [...].06.2006 r. i z dnia [...].08.2006 r. IMPiZŚ w Sosnowcu z dnia [...].04.2007 r., [...].02.2009 r. i [...].07.2011 r., wskazując, że są one zgodne w osnowie, należycie uzasadnione, jednoznaczne i odnoszą się wprost do treści wykazu chorób zawodowych. Organ odwoławczy nie znalazł żadnych uchybień w postępowaniu organu pierwszej instancji, który w całości wykonał zalecenia WSA w Rzeszowie.

W skardze na powyższą decyzję A. M. wnosząc o jej uchylenie i uznanie, że została wydana z rażącym naruszeniem prawa oraz o zasądzenie kosztów postępowania, zarzuciła naruszenie:

1) prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tj.:

- § 4 ust. 1, ust. 2, ust. 3, § 5 ust. 1, § 8 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 30.06.2009 r. przez niezwrócenie się przez organ do IMPiZŚ w Sosnowcu o wystawienie prawidłowej opinii, w sytuacji gdy opinia z dnia [...].07.2011 r. podpisana została tylko przez jedną osobę, która na dodatek nie miała specjalizacji lekarskiej z zakresu foniatrii, jak też opinii tej nie oparto o specjalistyczne badania analizy akustycznej programem IRIS oraz przez niezwrócenie uwagi na to, że w 2011 r. nie była badana w IMPiZŚ w Sosnowcu,

- § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 30.06.2009r. przez przyjęcie, że organ inspekcji sanitarnej ustala samodzielnie związek skutkowo-przyczynowy między warunkami pracy a stanem chorobowym oraz oparcie się na stwierdzeniu nieprawdy w dokumencie urzędowym (orzeczeniach lekarskich stwierdzających brak choroby w sensie medycznym),

- § 11 ust.1 w zw. z § 6 .1, § 6.2 ust. 1, i 5, § 6.3 ust. 1, 2 i 4, § 6.5 ust. 1 do 5, § 8 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia z 30.06.2009 r. przez oparcie się na opinii medycznej wydanej po 3.07.2009 r., która nie uwzględnia zmienionej definicji choroby zawodowej określonej w art. 2351 Kodeksu pracy i powiązanego z nią domniemania prawnego istnienia choroby zawodowej, gdy praca była wykonywana w narażeniu zawodowym,

- art. 92 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 237 § 4 pkt 1 i pkt 2 Kodeksu pracy przez zaakceptowanie wprowadzenia przez IMPiZŚ w Sosnowcu i WOMP w Rzeszowie własnych kryteriów orzeczniczych,

2) prawa procesowego przez niedopełnienie spoczywających na Inspekcji Sanitarnej obowiązków tzn.:

- art. 142 k.p.a. przez niezajęcie stanowiska w sprawie odwołania od postanowienia z dnia [...].11.2010r. znak: [...],

- art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 i art. 136 k.p.a. przez brak ustalenia prawidłowego stanu faktycznego sprawy i brak przeprowadzenia uzupełniającego postępowania dowodowego,

- art. 6, art. 7, art. 8 w zw. z art. 78 k.p.a. przez brak zlecenia wykonania badania analizy akustycznej głosu programem IRIS, co jest standardem orzeczniczym od 2002 r.,

- art. 6, art. 7, art. 8, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. w zw. z art. 84 k.p.a. przez dowolną ocenę materiału dowodowego, nieuwzględniającą zasady prawdy obiektywnej i słusznego interesu pracownika w uznaniu schorzeń za chorobę zawodową oraz przez niewskazanie, w kierunku której choroby zawodowej prowadzone jest postępowania, jako że występowała o stwierdzenie choroby ujętej w poz. 15.2 i 15.3 wykazu chorób zawodowych,

- art. 7, art. 8, art. 77, art. 80 i art. 107 § 1, § 2 i § 3 k.p.a. przez niewskazanie, na podstawie jakich dowodów organ uzyskał informacje specjalne o stanie zdrowia i którym dowodom dał wiarę i dlaczego, przez niezwrócenie uwagi na rozbieżności między pismem z dnia [...].07.2011 r. a opinią z dnia [...].07.2011 r., które dyskwalifikują je jako dowód w sprawie,

- art. 6, art. 7, art. 8, art. 75, art. 77 i art. 80 k.p.a. przez akceptowanie działań mających na celu pozbawienie uprawnień z tytułu choroby zawodowej, przez przewlekanie sprawy zmiany w karcie oceny narażenia zawodowego, brak stanowiska co do wyłączenia biegłych i pracowników PPIS w Przemyślu, co narusza zasadę państwa prawnego i obowiązku działania organu zgodnie z prawem,

- art. 7, art. 8 oraz art. 75 k.p.a. przez przyjęcie jako dowodów w sprawie orzeczeń lekarskich tak WOMP w Rzeszowie, jak i IMPiZŚ w Sosnowcu, mimo, że zostały sporządzone niezgodnie z przepisami prawa.

W ocenie składającej skargę, w związku z wejściem w życie rozporządzenia z dnia 30.06.2009 r. powinna zostać wydana w sprawie nowa opinia medyczna. Dotychczas natomiast wystawione opinie nie dają podstaw do podjęcia decyzji, jako że nie wyjaśniły sprzeczności między orzeczeniami jednostek I i II stopnia a dokumentacją medyczną oraz sprzeczności wzajemnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie po rozpoznaniu przedstawionej sprawy uznał, że skarga jest nieuzasadniona, wobec czego podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Podkreślając związanie oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w orzeczeniu Sądu, co wynika z art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Sąd rozpoznając niniejszą sprawę wskazał, że wyrokiem z dnia 14 czerwca 2010 r., sygn. akt II SA/Rz 987/09 Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylając wydane w sprawie decyzje nakazał wyjaśnienie charakteru różnic w normatywnym ujęciu choroby wskazanej w poz. 15 pkt 3 załącznika do orzekania o chorobie zawodowej przy uwzględnieniu wszelkich różnic, jakie wynikają w tym zakresie z przepisów rozporządzenia z 2009 r. Bez wyjaśnienia tej okoliczności organy obydwu instancji nie mogły bowiem zastosować reguły z § 11 ust. 1 rozporządzenia z 2009 r.

Jak podkreślił Sąd, w piśmie z dnia [...] września 2010 r. Kierownik działu konsultacyjno-diagnostycznego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Rzeszowie wskazał, że istotną kwestią wymagającą wyjaśnienia jest różnica w sformułowaniu nazwy choroby zawodowej narządu głosu zawarta w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. poz. 15 pkt 3 (niedowład mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe z niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią) oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią) polega jedynie na bardziej precyzyjnym określeniu tych samych zmian organicznych w obrębie krtani niż w rozporządzeniu z 2002 r. Z punktu widzenia klinicznego i diagnostyczno-orzeczniczego różnice te nie mają znaczenia. Rozpoznane schorzenie krtani u A. M., przewlekły prosty nieżyt błony śluzowej krtani, stwierdzony przez jednostki orzecznicze obydwu instancji, nie ma cech uszkodzenia organicznego typowego dla skutków nadmiernego wysiłku głosowego, nie są zatem spełnione przesłanki medyczne do rozpoznania choroby zawodowej.

Podobne stanowisko ze szczegółowym wyjaśnieniem różnicy w nazewnictwie choroby zawodowej wymienionej pod poz. 15.3 zajął Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu w piśmie z dnia [...] lipca 2011 r.

Powyższe – w ocenie Sądu - prowadzi do stwierdzenia, że organy wykonały wskazania zawarte w wyroku WSA z dnia 14 czerwca 2010 r., a zatem organy mogły zastosować regułę określoną w § 11 ust. 1 rozporządzenia z 2009 r., wedle której do postępowań w sprawie zgłaszania podejrzenia chorób zawodowych, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia (3 lipca 2009r.), stosuje się przepisy tego rozporządzenia, z tym, że czynności dokonane w toku wszczętych postępowań pozostają skuteczne. Sąd stwierdził, że w niniejszej sprawie nie zachodzi sytuacja określona w ust. 2 tego przepisu, bowiem postępowanie o stwierdzenie choroby zawodowej zostało wszczęte po 3 września 2002 r. Organy zasadnie przyjęły, że wykonane badania i wydane na ich podstawie orzeczenia przez jednostki orzecznicze są nadal aktualne mimo inaczej nazwanego schorzenia w pkt 15.3 wykazu chorób zawodowych.

Dokonując merytorycznej oceny zaskarżonej decyzji, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z dyspozycją art. 2351 Kodeksu pracy, za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że definicja prawna choroby zawodowej składa się z dwóch elementów, z których jeden jest formalnie wskazany w określonym wykazie, a drugi dotyczy określonego związku przyczynowego objętej wykazem choroby z warunkami wykonywanej pracy. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmowany jest pogląd o związaniu organów inspekcji sanitarnej z rozpoznaniem podanym w stosownym orzeczeniu lekarskim. Takie stanowisko zostało przedstawione również w uchwale składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 maja 2002 r. i zachowuje nadal aktualność (sygn. akt OPS 3/02, ONSA 2003/1/4). Organ administracji publicznej prowadzący postępowanie w przedmiocie choroby zawodowej nie ma prawa do samodzielnej oceny dokumentacji lekarskiej, prowadzącej do odmiennego rozpoznania choroby zawodowej, jeśli nie budzi wątpliwości w świetle pozostałych dowodów. Organ winien zatem ocenić orzeczenie jako dowód w postępowaniu z zachowaniem kanonów wyznaczonych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Jak podkreślił Sąd, w świetle ustalonego stanu faktycznego nie budzi wątpliwości, że skarżąca pracowała jako nauczycielka w [...] Przedszkolu nr [...] w P. i Przedszkolu [...] nr [...] w P. w okresie od [...] 1975 r. do [...] 2006 r. w pełnym wymiarze czasu pracy oraz w godzinach nadliczbowych. Praca wiązała się z nadmiernym wysiłkiem głosowym. Sąd zaznaczył również, że wydanie decyzji było poprzedzone sporządzeniem oceny narażenia zawodowego, która na żądanie orzeczniczych jednostek medycznych była uzupełniana celem stworzenia pełnego obrazu warunków i czasu pracy skarżącej. Ze znajdujących się w aktach sprawy orzeczeń lekarskich: nr [...] z dnia [...] czerwca 2006 r. WOMP w Rzeszowie oraz orzeczenie IMPiZŚ w Sosnowcu z dnia [...] kwietnia 2007 r. wynika, że wykonane badania nie uwidoczniły zmian chorobowych typowych dla skutków przeciążenia narządu głosu to jest obecności guzków głosowych twardych, wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych oraz niedowładu mięśni przewodzących i napinających fałdy głosowe z niedomykalnością głośni i utrwaloną dysfonią.

Mając na uwadze powyższe Sąd podzielił ocenę orzeczeń zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W powołanym wyżej piśmie IMPiZŚ w Sosnowcu z dnia [...] lipca 2011 r. wyjaśniono, że w wyniku ponownej analizy wyników badań w aspekcie kryteriów choroby narządu głosu zamieszczonych w aktualnie obowiązującym wykazie chorób zawodowych z dnia 30 czerwca 2009 r. nie stwierdzono u pacjentki zmian odpowiadających: guzkom głosowym twardym; wtórnym zmianom przerostowym fałdów głosowych oraz niedowładowi mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią. Instytut uznał za aktualne orzeczenie lekarskie [...] o braku podstaw do stwierdzenia przewlekłej choroby zawodowej narządu głosu spowodowanej wysiłkiem głosowym trwającym co najmniej 15 lat (pkt 15 wykazu chorób zawodowych).

Stosownie zaś do § 8 ust. 2 rozporządzenia z 2009 r., jeżeli właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że materiał dowodowy, o którym mowa w ust. 1 jest niewystarczający do wydania decyzji może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie, dodatkowego uzasadnienia tego orzeczenia lub wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultacje oraz podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia materiału dowodowego. Zdaniem skarżącej uzupełnienie materiału dowodowego winno polegać na przeprowadzeniu badań przez nią wskazanych, które jako najbardziej wiarygodne potwierdza istnienie schorzenia wymienionego w wykazie chorób zawodowych. Sąd stanął zaś na stanowisku, że to powołane z mocy prawa jednostki medycyny pracy decydują o wyborze rodzaju badań zmierzających do ustalenia istnienia schorzenia ujętego w wykazie chorób zawodowych.

Odnosząc się do argumentów przytoczonych w skardze, że pismo z dnia [...] lipca 2011 r., jak i orzeczenie lekarskie nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej z dnia [...] lipca 2011 r. nie może być skutecznym środkiem dowodowym, jako że podpisał je jeden lekarz, Sąd wskazał, że z § 5 ust. 1-3 rozporządzenia z 2009 r. wynika, iż właściwym do orzekania w sprawie chorób zawodowych jest lekarz spełniający wymagania kwalifikacyjne określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 125, poz. 1317 ze zm.). Sąd stwierdził, że opisane orzeczenie lekarskie jest zgodne z formularzem określonym w załączniku nr 6 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002r. w sprawie chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. Nr 132, poz. 1121 ze zm.). Orzeczenia lekarskie wydawane przez jednostki medyczne obydwu instancji były wielokrotnie kwestionowane przez skarżącą i organy zwracały się do tych jednostek medycznych obydwu instancji o udzielenie odpowiedzi na postawione przez skarżąca wątpliwości (karta akt admin. nr 89, 87, 78, 36). Zatem organy miały na względzie regułę zawartą w art. 7 k.p.a. czyli dążyły do ustalenia stanu faktycznego sprawy stosując środki dowodowe wynikające z rozporządzenia z 2009 r. przy zachowaniu zasady swobodnej oceny dowodów zawartej w art. 80 k.p.a.

Sąd uznał zarzuty skargi kwestionujące skuteczność i wiarygodność przeprowadzonego postępowania dowodowego za nieuzasadnione w świetle zgromadzonego materiału dowodowego. Za nieuzasadniony Sąd uznał też zarzut naruszenia § 11 rozporządzenia i naruszenia procedur pozyskiwania opinii medycznych. Sąd stwierdził również, że wbrew twierdzeniom skarżącej, nie doszło do naruszenia art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, a organy działały na podstawie art. 2351 kodeksu pracy.

Z powyższych względów Sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa i dlatego skargę uznał za nieuzasadnioną.

W skardze kasacyjnej wniesionej od powyższego wyroku A. M., reprezentowana przez radcę prawnego, zarzuciła:

I. naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 153 w zw. z art. 145 pkt 1 lit. c) ustawy Prawo postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez błędne przyjęcie, że organy administracji obu instancji zrealizowały ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 14 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II SA/Rz 987/09), w tym polegającą na wyjaśnieniu charakteru i różnic w normatywnym ujęciu choroby wskazanej w poz. 15 pkt 3 załącznika do rozporządzenia przy uwzględnieniu wszelkich różnic, jakie wynikają w tym zakresie z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869), wynikające z:

• błędnego przyjęcia, iż do zrealizowania ww. wytycznych wystarczające było zwrócenie się przez organy do jednostek orzeczniczych o udzielenie wyjaśnień w kwestii różnicy w normatywnym ujęciu pojęć, w sytuacji, gdy WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 14 kwietnia 2010 r. wprost wskazywał na naruszenie zasad związanych z poprawnością działania lekarzy orzeczników i ich kompetencji, co wymagało od organów administracji obu instancji nie tylko wyjaśnienia różnic normatywnych w ujęciu tych pojęć, lecz również usunięcia wszelkich nieprawidłowości dot. postępowania lekarzy orzeczników, co nie zostało przez organy w ogóle podjęte,

• niedopuszczalnego zastosowania w ponownie przeprowadzonym postępowaniu § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych, zgodnie z którym czynności dokonane w toku wszczętych postępowań (pod przepisami uchylonego rozporządzenia pozostają skuteczne), również przy ponownym rozpoznaniu sprawy prowadzonym po uchyleniu decyzji administracyjnych obu instancji skutkuje koniecznością ponownego przeprowadzenia postępowania administracyjnego, zaś przepisy rangi rozporządzenia nie stanowią lex specialis do ustawowych przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i tym bardziej ich nie zastępują,

b) art. 145 § 1 pkt 1 lit. b ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez nieuwzględnienie skargi i nieuchylenie zaskarżonej decyzji Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie z dnia [...] października 2011 r. pomimo, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa dającym podstawy do wznowienia postępowania, o których mowa w art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a., a to:

- art. 10 ust. 1 k.p.a. poprzez niezapełnienie skarżącej czynnego udziału w ponownie przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym na etapie postępowania dowodowego w wyniku nierozpatrzenia wniosków dowodowych skarżącej, w tym o wydanie opinii w oparciu o specjalistyczne badania medyczne skarżącej,

- art. 81 k.p.a. poprzez niewyznaczenie skarżącej przez organ II instancji terminu wypowiedzenia się na temat zebranego w sprawie materiału dowodowego, co praktycznie przesądziło o formalnym braku postępowania II – instancyjnego,

c) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – poprzez nieuwzględnienie skargi i nieuchylenie zaskarżonej decyzji Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie z dnia [...] października 2011 r., pomimo iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:

- § 8 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych poprzez wydanie decyzji, pomimo że materiał dowodowy niezbędny do wydania decyzji o chorobie zawodowej był niewystarczający, gdyż w nowo przeprowadzonym postępowaniu nie zostało wydane orzeczenie lekarskie mające cechy legalności, lecz "przerobione" zostało orzeczenie z roku 2007,

- § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych poprzez błędne przyjęcie, iż wykonane badania i wydane na ich podstawie orzeczenia przez jednostki orzecznicze w poprzednim postępowaniu mają komplementarny (pełny) walor dowodowy w nowym postępowaniu, pomimo zmiany nazewnictwa schorzenia określonego w pkt 15.3 wykazu chorób zawodowych oraz uchylenia decyzji administracyjnych obu instancji i wskazań WSA w Rzeszowie, co w ponownym postępowaniu wymagało ponownego przeprowadzenia czynności badania i wydania orzeczenia w oparciu o uzyskane wyniki badań,

- art. 7, 77 k.p.a. oraz art. 80 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie wszelkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności sprawy oraz w konsekwencji przekroczenie granicy ich swobodnej oceny, w szczególności nieodniesienia się do dokumentacji medycznej skarżącej znajdującej się w aktach sprawy (3 zdjęcia z dnia [...] sierpnia 2005 r. oraz dokumentacja medyczna lekarza foniatry z dnia [...] kwietnia 2005 r.) potwierdzających istnienie u skarżącej schorzeń w postaci wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych oraz niedomykalnością głośni, które są wymienione w pkt 15.2 i 15.3 załącznika do ww. rozporządzenia oraz oparcie rozstrzygnięcia na orzeczeniach lekarskich, które nie ustosunkowują się do zebranej ww. dokumentacji medycznej, formułującej wprost odmienne wnioski,

- art. 78 § 1 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie wniosków dowodowych skarżącej na okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym wniosku dowodowego zgłoszonego w dniu [...] listopada 20101 r. (k. 263-264) o przeprowadzenie dowodu z opinii niezależnego instytutu naukowego z zakresu foniatrii,

- art. 84 § 1 k.p.a. poprzez oparcie zaskarżonych decyzji na przerobionym orzeczeniu lekarskim nr [...] z dnia [...] lipca 2011 r., która winna mieć charakter opinii biegłego, tymczasem ww. dokument walorów takich nie posiada, bowiem jest jedynie niedopuszczalnym prawnie powieleniem orzeczenia o tym samym numerze z dnia [...] kwietnia 2007 r., a ponadto nie zawiera szczegółowego uzasadnienia postawionej "diagnozy" z ustosunkowaniem się do zebranej dokumentacji medycznej, zwłaszcza tej potwierdzającej wprost istnienie u skarżącej schorzeń w postaci wtórnych zmian przerostowych fałdów głosowych oraz brak zwarcia fonacyjnego z uwagi na niedomykalność głośni, wymienionych w pkt 15.2 i 15.3 załącznika do rozporządzenia.

Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Jednocześnie wniesiono o zasądzenie od organu na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych lub przedłożonego spisu.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Podkarpacki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Rzeszowie wniósł o oddalenie tej skargi.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania, która w niniejszej sprawie nie występuje. Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw, a tym samym nie mogła prowadzić do uchylenia wyroku.

Nie mógł zostać uwzględniony zarzut naruszenia art. 153 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270). Stwierdzić bowiem należy, że Sąd właściwie ocenił, iż organy będąc związane wyrokiem WSA w Rzeszowie z dnia 14 kwietnia 2010 r., sygn. akt II SA/Rz 987/09 właściwie zrealizowały zawarte w tym orzeczeniu wskazania co do dalszego postępowania w sprawie. Stosując się zatem do oceny prawnej zawartej w wyroku, organy wyjaśniły charakter i różnice w normatywnym ujęciu choroby wskazanej w poz. 15 pkt 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych (Dz.U. nr 132, poz. 1115 ze zm.) w odniesieniu do choroby wymienionej w poz. 15 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869). Stanowisko w tej kwestii zajął Kierownik działu konsultacyjno – diagnostycznego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Rzeszowie w piśmie z dnia [...] września 2010 r. oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu w piśmie z dnia [...] lipca 2011 r. Z obu tych opinii wynika, że różnice w nazewnictwie choroby zawodowej wymienionej pod poz. 15.3 nie mają znaczenia z punktu widzenia klinicznego i diagnostyczno – orzeczniczego. Stwierdzając powyższe, organy - zgodnie ze wskazówkami udzielonymi w wyroku – mogły zastosować regułę z § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, zgodnie z którą do postępowań w sprawie zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, stosuje się przepisy tego rozporządzenia, z tym że czynności dokonane w toku wszczętych postępowań pozostają skuteczne.

Nie zasługuje również na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który skarżąca upatruje w niedostrzeżeniu przez Sąd, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa dającym podstawy do wznowienia postępowania, tj. art. 10 ust. 1 (powinno być § 1) i art. 81 k.p.a. Skarżącej zapewniono bowiem czynny udział w prowadzonym postępowaniu, z prawa zaś do wypowiadania się co do zgromadzonych w sprawie dokumentów skarżąca wielokrotnie korzystała.

Sąd I instancji nie naruszył również art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z § 8 ust. 2 i § 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Autor skargi kasacyjnej powołując ten zarzut wywodzi, że w przeprowadzonym postępowaniu nie zostało wydane nowe orzeczenie lekarskie mające cechy legalności, lecz "przerobione" zostało stare orzeczenie z roku 2007. Uznając zarzut ten za nieuzasadniony Sąd podzielił pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 2 czerwca 1999 r., sygn. akt IV SA 587/97 (niepubl.), w którym stwierdzono, że jeżeli uzupełnione postępowanie wskazuje na zasadność poprzedniej decyzji nic nie stoi na przeszkodzie wydaniu identycznego rozstrzygnięcia. Stwierdzić również należy, że w kontrolowanym postępowaniu nie doszło do naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 7, art. 77, art. 80, art. 78 § 1 oraz art. 84 § 1 k.p.a. Sąd ustalił bowiem stan faktyczny w oparciu o jednoznaczne orzeczenia Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, dokonując w tym zakresie w pełni prawidłowej oceny przy uwzględnieniu zgromadzonego materiału dowodowego oraz uzasadnień orzeczeń.

Uznając zatem zarzuty skargi kasacyjnej za nieuzasadnione Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł jak w sentencji wyroku.