VI SA/Wa 1182/12

Uzasadnienie

Komisja Egzaminacyjna II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu notarialnego, którego termin został wyznaczony na

[...] września 2011 r. (nazywana dalej "Komisją Odwoławczą") uchwałą z dnia [...] marca 2012 r. nr [...], na podstawie art. 74h § 1, § 9 i § 12 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 z późn. zm., nazywanej dalej "p.not."), w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm., nazywanej dalej “k.p.a."), po rozpatrzeniu odwołania J. O. (nazywanego dalej "skarżącym") od uchwały nr [...] z dnia [...] września 2011 r. Komisji Egzaminacyjnej do spraw aplikacji notarialnej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą w [...] w sprawie ustalenia wyniku egzaminu notarialnego, utrzymała w mocy ww. uchwałę.

W uzasadnieniu uchwały Komisja Odwoławcza podała, że Komisja Egzaminacyjna do spraw aplikacji notarialnej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą w [...] (dalej: "Komisja Egzaminacyjna, Komisja I stopnia"),uchwałą

nr [...] z dnia [...] września 2011 r. stwierdziła, że skarżący uzyskał wynik negatywny z egzaminu notarialnego. Skarżący z części pierwszej egzaminu (zestaw pytań testowych) otrzymał ocenę bardzo dobrą, z drugiej części egzaminu notarialnego (dwa projekty aktów notarialnych) otrzymał łączną ocenę niedostateczną, z trzeciej części egzaminu (opinia prawna) — ocenę bardzo dobrą.

W związku z tym, iż z drugiej części egzaminu notarialnego skarżący uzyskał ocenę niedostateczną, Komisja Egzaminacyjna na podstawie art. 74f § 1 p.not. ustaliła wynik negatywny z egzaminu notarialnego. Na końcowym wyniku całego egzaminu notarialnego zaważyły przede wszystkim oceny za prace pisemne – dwa projekty aktu notarialnego. Pierwszy projekt aktu został oceniony na ocenę dostateczną (3), zaś drugi projekt aktu egzaminatorzy ocenili na ocenę niedostateczną (2).

Pismem z dnia [...] października 2011 r. skarżący wniósł odwołanie od tej, zaskarżając ją w całości.

Skarżący zakwestionował oceny otrzymane z I i II projektu aktu notarialnego, wnosząc o ich podwyższenie.

Uzasadniając zarzuty sformułowane pod adresem uchwały z dnia [...] września 2011 r. skarżący podał, że:

- w przypadku pierwszego projektu aktu notarialnego - ocena została niesłusznie zaniżona, gdyż:

1. bezpodstawny był zarzut braku zamieszczenia zwrotu "Repertorium A Nr ..." z uwagi na fakt, że wpisywanie numeru repertorium na projekcie aktu stanowiłoby naruszenie przepisu § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie prowadzenia ksiąg notarialnych oraz przekazywania na przechowanie dokumentów sądom rejonowym z dnia 12 kwietnia 1991 r. i zagrażałoby bezpieczeństwu obrotu prawnego. Wpisanie numeru następuje wyłącznie po sporządzeniu czynności, której projekt dotyczy,

2. nieuzasadniony był zarzut zmiany stanu faktycznego w zakresie wskazania umowy darowizny z dnia 14 czerwca 2008 r., jako podstawy prawnej nabycia nieruchomości przez małżonków Nowak, w kontekście zastosowanych przez skarżącego przepisów prawa. Niepodanie prawidłowej podstawy nabycia było wynikiem przeoczenia, zaś wynikający z art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek powołania stosownego zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego był skarżącemu znany i z pewnością zażądałby okazania takiego dokumentu od stron,

3. nieuzasadniony był zarzut, że odniesienie się stron umowy do nierozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym, powstałym po wykreślonej hipotece kaucyjnej, ustanowionej na skutek umowy kredytowej z 2009 r. jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa. skarżący powołał się na treść art. 10 ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 26 czerwca 2009 r., stwierdzając jednocześnie, że zawarty w tym artykule zwrot "za wyjątkiem przepisów o rozporządzeniu opróżnionym miejscem hipotecznym" jest mało precyzyjny. Dlatego też, zdaniem skarżącego, dopuszczalna jest interpretacja

art. 1014 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (w skrócie "u.k.w.h."), że zgoda wierzyciela jest potrzebna także dla wykreślenia tej hipoteki. Skarżący ponadto podkreślił, że zamieszczenie takiego oświadczenia stanowiłoby nawet lepsze zabezpieczenie interesów stron, ze względu na możliwość podobnej interpretacji tych przepisów przez sędziego lub referendarza sądowego rozpoznającego wniosek wieczystoksięgowy. Skarżący zakwestionował również dokładną datę ustanowienia hipoteki, powołując jedynie, że treść kazusu mówi wyłącznie o dacie umowy kredytowej,

4. wbrew ocenie egzaminatorów, skarżący prawidłowo pobrał podatek od czynności cywilnoprawnych, stwierdził bowiem, że skoro podatek ten należy się od wartości rynkowej rzeczy lub praw nabytych ponad udział (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych), to jednak ustawa ta ma zastosowanie wyłącznie do części w zakresie spłat lub dopłat. Według skarżącego, taka czynność miała miejsce wyłącznie pomiędzy Pawłem Nowakiem a Marceliną Nowak. Natomiast wartość praw została wyliczona w ten sposób, iż czynność działu spadku, zniesienia współwłasności i podział majątku pomiędzy Krystyną Nowak a dziećmi nastąpiła nieodpłatnie, a wartość jej praw w kwocie 400.000 zł przypadła wyłącznie Piotrowi Nowakowi, który według poglądów zdającego połowę tej kwoty, tj. 200.000 zł, nabył kosztem siostry Marceliny Nowak. Stąd podstawą opodatkowania jest kwota 200.000 zł,

5. bezpodstawny był zarzut błędnie naliczonej taksy notarialnej, tj. bez zastosowania § 11 ust. 2 i 3 rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej, w odniesieniu do ograniczonych praw rzeczowych, za które to czynności pobrał wynagrodzenie z § 16 tegoż rozporządzenia. skarżący stwierdził, że projekt jego aktu obejmował kilka czynności, tj. dział spadku, podział majątku wspólnego, zniesienie współwłasności, ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych i wniosek wieczystoksięgowy, więc naliczanie taksy notarialnej za każdą z tych czynności byłoby sprzeczne z "dobrą praktyka notarialną". Natomiast podawanie wartości ograniczonych praw rzeczowych nie wynika z żadnego obowiązku, gdyż notariusz nie jest płatnikiem podatku za ich ustanowienie (użytkowania i służebności), a ze względu na ustanowienie dwóch ograniczonych praw na tej samej nieruchomości "przepisy art. 13 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, ryczałtowo określające wartość jednego ograniczonego prawa rzeczowego na podstawie wartości całej nieruchomości, nie pasują",

6. stwierdził, że zarzut braku poinformowania stron aktu o treści art. 18 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w odniesieniu do ustanowionej służebności oraz użytkowania, jest całkowicie bezzasadny i niezgodny z prawem. Skarżący wyjaśnił, że notariusz nie jest płatnikiem tego podatku, w związku z tym nie miał obowiązku informowania o skutkach podatkowych z tytułu ustanowienia tych ograniczonych praw rzeczowych,

7. nie zgodził się z opinią egzaminatorów, że sporządzając projekt aktu dokonał pomieszania instytucji działu spadku, zniesienia współwłasności i podziału majątku wspólnego, wyjaśniając, że projekt aktu obejmował: 1) podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy Krystyną i Piotrem małżonkami Nowak dokonywany pomiędzy Krystyną Nowak i pozostałymi spadkobiercami Piotra Nowaka - Pawłem Nowakiem i Marceliną Nowak, 2) dział spadku po zmarłym Piotrze Nowaku pomiędzy jego spadkobiercami: Krystyną Nowak, Pawłem Nowak i Marceliną Nowak oraz 3) zniesienie współwłasności pomiędzy Krystyną Nowak, Pawłem Nowakiem i Marceliną Nowak dotyczące ustania współwłasności masy majątkowej istniejącej pomiędzy stronami z jednej strony na podstawie ustania wspólności ustawowej oraz z drugiej strony na podstawie dziedziczenia. Wszystkie jednak czynności były konsekwencją jednego zdarzenia - śmierci Piotra Nowaka i zgodnie z zasadą swobody umów zostały objęte jednym paragrafem,

8. bezpodstawny był zarzut nieodniesienia się, czy wymienione w projekcie składniki majątkowe wyczerpują cały spadek, albowiem skoro umowa dotyczy między innymi działu spadku po Piotrze Nowaku, a w żadnym miejscu nie stwierdzono, że dział spadku ma charakter częściowy, to należy rozumieć, że powyższa nieruchomość wyczerpuje cały spadek.

Uzasadniając z kolei zarzuty wskazujące na niesłusznie zaniżoną ocenę wystawioną za drugi projekt aktu notarialnego, skarżący:

1. stwierdził, że całkowicie bezpodstawny był zarzut braku precyzji w zakresie rozporządzenia nieruchomością, ze względu na to, że nie zawiera przeniesienia praw, a jedynie ich nabycie, co stanowi naruszenie art. 603 k.c. Skarżący powołał się na treść art. 155 k.c., uważając przy tym, że skoro umowa ma charakter zobowiązująco - rozporządzający, dodatkowe oświadczenie o przeniesieniu tych praw należy uznać za zbędne,

2. za przejaskrawiony uznał zarzut nieprawidłowej reprezentacji spółdzielni oraz spółki. Skarżący podniósł, że wobec możliwości uzupełnienia stanu faktycznego o brakujące dane oraz na podstawie informacji udzielonych przez strony uznał za dopuszczalne, a nawet pożądane ustalenie, że spółka będzie reprezentowana przez prezesa jednoosobowego zarządu łącznie z pełnomocnikiem (prokurentem) - zamiast prokurenta samoistnego, zaś spółdzielnia przez prezesa zarządu łącznie z prokurentem - zamiast prezesa jednoosobowego zarządu. Zdający swoje stanowisko uzasadnił tym, że notariusz nie może "bezrefleksyjnie ulegać żądaniom stron", ale "dążyć do takiej reprezentacji stron, która nie będzie mogła być przez nikogo zakwestionowana w wyniku różnego rodzaju interpretacji przepisów prawnych". Ponadto skarżący podniósł, że czynność objęta aktem nie była związana z prowadzeniem przez spółkę przedsiębiorstwa i była o dużej wartości, dlatego też nie widział możliwości działania przez prokurenta w zakresie jego ustawowych kompetencji. A na okoliczność, iż dokładnie jest mu znana treść art. 1093 k.c. i ograniczenia w zakresie działania prokury - określając reprezentację spółdzielni powołał do czynności obok prezesa zarządu również prokurenta, działającego na podstawie szczególnego pełnomocnictwa,

3. nie zgodził się ze stanowiskiem egzaminatorów, że wymagana była zgoda spółki na obciążenie użytkowania wieczystego hipoteką, gdyż żaden przepis prawa nie przewiduje takiego wymogu. Poza tym stwierdził, że skoro zgromadzenie wspólników wyraziło zgodę na zakup, a środki na ten cel pochodzą z kredytu bankowego, to należy rozumieć, że uchwała na nabycie prawa obejmuje równocześnie zgodę na jego obciążenie,

4. uznał, że zarzut nieodniesienia się do ewentualnej zmiany umowy użytkowania wieczystego gruntu, zgodnie z treścią art. 233 k.c., był całkowicie bezpodstawny, gdyż zmiany umowy oddania gruntu w użytkowanie wieczyste może dokonać wyłącznie właściciel gruntu wraz z użytkownikiem, a nie strony umowy zamiany,

5. nie zgodził się z opinią egzaminatorów co do pominięcia przez skarżącego faktu całkowitego spalenia piekarni, a tym samym wadliwego powołania dokumentu wojewódzkiego konserwatora zabytków i niewykreślenia z działu III wpisanego na rzecz gminy prawa pierwokupu powyższej nieruchomości. Skarżący podniósł, że zamieścił jednak w treści projektu stwierdzenie, że piekarnia uległa całkowitemu zniszczeniu a wartość rynkowa wynosi 0 zł, przy czym zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - zabytek podlega skreśleniu z listy zabytków w przypadku utraty przez niego wartości historycznej, artystycznej bądź naukowej. Skarżący przy tym podkreślił, że budynek piekarni nie uległ zniszczeniu na skutek wybuchu nuklearnego, lecz pożaru, pozostawać zatem mogły jego ruiny o wartości artystycznej. W związku z tym nie widzi konieczności odniesienia się zarówno do skreślenia zabytku z rejestru oraz wykreślenia prawa pierwokupu gminy z księgi wieczystej. Ponadto stwierdził, że art. 13 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami przewiduje wymóg uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora w przypadku umowy zamiany nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego, stąd stwierdził, że koniecznym było powołanie przedmiotowego dokumentu,

6. uważał zarzut braku podania sposobu uiszczenia dopłaty za całkowicie bezzasadny, gdyż wyraźnie wskazał w treści projektu, że dopłata z tytułu umowy zamiany zostanie dokonana ze środków pochodzących z kredytu bankowego, a ponadto konieczność sposobu jej dokonania nie wynika z żadnych przepisów,

7. nie zgodził się z opinią egzaminatorów, że wnioski wieczystoksięgowe były niekompletne i naruszały przepisy art. 26, 32 i 1014 u.k.w.h., gdyż, jak stwierdził skarżący, wnioski wieczystoksięgowe wypełniały wszelkie wymogi przewidziane przepisami prawa, 8. zarzut dotyczący nieprofesjonalizmu sporządzonego projektu i chaotyczności pracy był ewidentnie bezpodstawny i całkowicie niezrozumiały. Skarżący stwierdził, że projekt aktu sporządzony jest w sposób przejrzysty, zgodnie z logiką i na podstawie obowiązujących przepisów prawa, a oceny egzaminatorów w tym zakresie są tendencyjne i nieobiektywne.

Ponadto skarżący przedstawił zastrzeżenia co do przebiegu egzaminu oraz sposobu oceniania prac egzaminacyjnych.

Komisja Odwoławcza, po rozpatrzeniu zarzutów i argumentów skarżącego podniesionych w odwołaniu, nie znalazła podstaw do ich uwzględnienia, stwierdzając, że art. 74d, 74e i 74f p.not. przesądzają o niezasadności zarzutów odnoszących się do ostatecznego ustalenia wyników egzaminu.

Zdaniem Komisji Odwoławczej, ustawa - Prawo o notariacie nakazuje ustalenie oceny z drugiej części egzaminu w dwóch etapach. W pierwszym ustala się ocenę średnią z pierwszego zadania oraz ocenę średnią z drugiego zadania. Dopiero w dalszej kolejności ustala się ocenę średnią z całej części egzaminu. Wynika to z art. 74e § 4 cyt. ustawy, w którym użyto frazy "z każdego z zadań" oraz § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej (Dz. U. Nr 114 poz. 955 z późn. zm.), w którym mowa o ocenie konkretnej "pracy pisemnej".

Komisja Odwoławcza, rozpatrując odwołanie skarżącego uznała, że postępowanie odwoławcze w sprawie ustalenia wyniku egzaminu notarialnego toczyło się w granicach zakreślonych w odwołaniu (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 grudnia 2011 r., sygn. akt II GSK II 1421/10). Z tego względu ustosunkowała się przede wszystkim do zarzutów sformułowanych przez skarżącego. Nawet jednak oparcie się wprost na jednej z podstawowych zasad postępowania administracyjnego - dwuinstancyjnego orzekania (art. 15 k.p.a.) i rozpatrzenie sprawy w pełni po raz drugi, nie dawało podstaw do przyjęcia odmiennych ocen. Zdaniem Komisji Odwoławczej, nieobjęte zarzutami odwołania, a uzyskane przez skarżącego oceny za poszczególne zadania wystawione zostały prawidłowo, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Komisja Odwoławcza podzieliła uwagi egzaminatorów co do oceny I i II aktu notarialnego sporządzonego przez skarżącego. Uznała za właściwe wystawione oceny, tj. ocenę dostateczną za sporządzenie pierwszego projektu aktu notarialnego oraz ocenę niedostateczną za sporządzenie drugiego projektu aktu, a to z uwagi na występujące błędy i uchybienia.

Odnośnie pierwszego projektu aktu Komisja Odwoławcza podała, że projekt aktu powinien zawierać odniesienie się do kwestii rejestracji aktu w Repertorium A, gdyż według przyjętych założeń powinien spełniać wszelkie wymogi przewidziane w art. 7, 80, 85 i 92 p.not., czyli zawierać wszelkie niezbędne elementy, jakie zawiera sam akt notarialny. Wbrew twierdzeniom skarżącego, zarzut nie dotyczył w istocie samego numeru repertorium, pod którym został zarejestrowany akt, ale braku stwierdzenia "Repertorium A Nr...". Skarżący, powołując się na treść zadania egzaminacyjnego, że należało sporządzić projekt aktu przyjął, co stara się wyjaśnić w odwołaniu, że notariusz sporządził projekt, jako oddzielną czynność notarialną. Idąc w ślad za założeniami skarżącego, że był to jedynie projekt (oddzielna czynność notarialna), by nie wprowadzać w błąd osób trzecich i zagrażać bezpieczeństwu obrotu - w nagłówku sporządzonego dokumentu (projektu) należało konsekwentnie zaznaczyć, że wydany dokument stanowi projekt aktu notarialnego i jednocześnie niedopuszczalne byłoby zamieszczanie klauzuli "akt ten został odczytany, przyjęty i podpisany" (gdyż nie jest to akt notarialny a jedynie projekt).

Tego jednak skarżący nie uczynił i tym samym brak było logiki i konsekwencji pomiędzy wywodami zamieszczonymi w odwołaniu , a ocenianą pracą.

Komisja Odwoławcza za oczywiste uznała (co zresztą dotychczas nie budziło żadnych wątpliwości), że osoby przystępujące do egzaminu mają obowiązek sporządzić jedynie pracę na jego potrzeby, która spełnia wszelkie niezbędne wymogi dla ważności i skuteczności aktu, a nie sam oryginał aktu. W tym wypadku osoby egzaminowane były zwolnione wyłącznie z zamieszczania podpisów fikcyjnych stron i notariusza pod treścią pracy, natomiast pozostałe konieczne elementy powinny być objęte jej treścią

Komisja Odwoławcza podkreśliła, że projekt aktu powinien w pełni zrealizować polecenia egzaminacyjne i stanowić dokładne odzwierciedlenie przedstawionego stanu faktycznego (cazusu). Zmiana jego, w tym nieświadoma, brana jest pod uwagę przy wystawianiu oceny za sporządzony projekt, zwłaszcza jeśli ma wpływ na zakres dokonywanych czynności bądź rodzaj powoływanych dokumentów. W tym wypadku zmiana stanu faktycznego, tj. wskazanie jako podstawy prawnej nabycia właścicieli umowy sprzedaży, a nie darowizny z 2008 roku była o tyle istotna, że powodowała zwolnienie od konieczności żądania dodatkowego zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego stwierdzającego uregulowanie ewentualnego podatku od darowizny.

Powołanie się skarżącego na rzekomą znajomość przepisu art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn - przy okazywaniu podobnego dokumentu na okoliczność dziedziczenia, nie stanowi żadnej podstawy pozwalającej twierdzić, że zdający ma świadomość, iż dokument taki jest niezbędny również w przypadku, gdy podstawą prawną nabycia są m.in. umowy darowizny sporządzone po dniu 31 grudnia 2006 r.

W ocenie Komisji Odwoławczej, oczywistym błędem było przyjmowanie oświadczeń stron umowy o zrzeczeniu się rozporządzenia opróżnionym miejscem hipotecznym w odniesieniu do wygasłej hipoteki, która była ustanowiona na podstawie umowy kredytu z 2009 r. Ustawodawca wprost w art. 10 ust. 1 ustawy o zmianie ustaw) o księgach wieczystych i hipotece z 19 sierpnia 2009 r. stwierdził, że do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy z zastrzeżeniem ust. 2 stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, za wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu opróżnionym miejscem hipotecznym. Z wykładni literalnej tego przepisu jasno wynika, że do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem 20 lutego 2011 r., nie mają zastosowania przepisy o opróżnionym miejscu hipotecznym. Zastosowanie dodatkowo innej wykładni - systemowej czy celowościowej - nie daje żadnych podstaw do przyjęcia innego rozumowania. Tym samym przyjęcie odmiennego stanowiska, niż wynika to z cytowanego art. 10 ustawy, stanowi jego naruszenie. To zaś dało podstawy do postawienia zarzutu egzaminowanemu - braku znajomości przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz ustawy jej nowelizującej.

Ponadto, jak sam skarżący zauważył w swoim odwołaniu, że notariusz musi czuwać nad bezpieczeństwem obrotu i nie może "bezrefleksyjnie ulegać żądaniom stron", co w tym wypadku należałoby także odnieść do przyjmowania w treści aktu oświadczeń na tzw. "wszelki wypadek". Natomiast założenie, iż referendarz sądowy mógłby również przyjąć taką interpretację, tzn. sprzeczną z obowiązującymi przepisami, jest irracjonalne i jako takie nie powinno być przedmiotem rozważań zdającego.

Komisja Odwoławcza uznała, że podatek od czynności cywilnoprawnych został naliczony i pobrany w nieprawidłowej wysokości. Przyjęła, że błędnie obliczony podatek jest, konsekwencją kolejnego błędu, tj. pomieszania w jednym paragrafie różnych instytucji prawnych, częściowo wykluczających się wzajemnie. Skarżący w paragrafie obejmującym rozporządzenie nieruchomością przyjął, że czynność obejmuje dział spadku po zmarłym Piotrze Nowaku, podział majątku i zniesienie współwłasności, wyjaśniając w odwołaniu, iż konstrukcja taka jest dopuszczalna ze względu na swobodę umów wynikającą z art. 3531 k.c.

Komisja Odwoławcza zaznaczyła, że treść umowy nie może być sprzeczna z właściwością stosunku prawnego ani z ustawą. W omawianym kazusie małżonkowie Nowak byli jedynymi właścicielami nieruchomości, a na skutek śmierci Piotra Nowaka pomiędzy żoną zmarłego a jego spadkobiercami (tj. dziećmi i żoną) powstała współwłasność w częściach ułamkowych. Zgodnie z przyjętą praktyką oraz orzecznictwem (np. uchwała SN z dnia 2 marca 1972 r., III CZP 100/71), co do zasady nie ma przeszkód, by w jednym postępowaniu (w jednej umowie) dokonać takich czynności prawnych, w wyniku których przedmiot wchodzący w skład majątku spadkowego stał się wyłączną własnością jednego z uczestników postępowania (strony umowy). W omawianym jednak cazusie, ze względu na tożsamość podmiotową stron każdej czynności, tj. podziału majątku wspólnego i zniesienia współwłasności - dokonanie jednej z powyższych czynności w pełni realizuje wszystkie założenia i elementy drugiej. Dlatego też, wobec faktu, że obie te czynności choć są poprawne, to wykluczają się wzajemnie, należało przeprowadzić dział spadku po Piotrze Nowaku i odpowiednio dokonać zniesienia współwłasności bądź alternatywnie podziału majątku wspólnego - pomiędzy żoną zmarłego Krystyną Nowak a spadkobiercami Piotra Nowaka.

Zdaniem Komisji Egzamiancyjnej II stopnia, stanowisko przedstawione przez skarżącego można by uznać za słuszne jedynie w dwóch przypadkach, tj.

-jeśli w skład masy spadkowej wchodziłby udział we współwłasności nieruchomości, gdzie pozostań współwłaściciele nie byliby spadkobiercami Piotra Nowaka lub byliby współwłaścicielami z innej podstawy prawnej, bądź

- jeśli skarżący dokładnie opisałby w treści aktu, iż na skutek działu spadku (bez spłat i dopłat) i podziału majątku wspólnego przedmiotową nieruchomość w dowolnych częściach ułamkowych nabywają dzieci Piotra Nowaka - Marcelina Nowak i Paweł Nowak, po czym Paweł Nowak i Marcelina Nowak znoszą (odpłatnie) współwłasność tej nieruchomości w ten sposób, że Paweł Nowak nabywa działkę nr 26 a Marcelina Nowak działkę nr 25.

Przyjęcie drugiego założenia było możliwe ze względu na istniejący kazus i w tym wypadku mogłoby również stanowić podstawę do innego naliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Skarżący jednak zarówno w treści projektu, jak i w swoim odwołaniu nie przewidział takich możliwości, co poddaje w wątpliwości jego znajomość podstawowych instytucji prawa cywilnego, ale także umiejętność stosowania przepisów podatkowych.

W ocenie Komisji Egzaminacyjnej II stopnia, za uzasadniony należało uznać zarzut błędnego naliczenia taksy notarialnej, gdyż pominięto § 11 ust. 2 i 3 rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej, błędnie pobrano taksę na podstawie § 16 powołanego rozporządzenia.

Wprawdzie w/w rozporządzenie nie określa wprost podstawy wynagrodzenia za ustanowienie służebności lub użytkowania, nie mniej jednak jego § 11 zawiera dosyć szczegółowe uregulowania prawne, dotyczące zarówno sytuacji, gdy jednym aktem notarialnym, sporządzonym między tymi samymi osobami objęto kilka czynności dotyczących tego samego przedmiotu i pozostających ze sobą w takim stosunku, że jedna ma charakter czynności głównej a druga czynności ubocznej (§11 ust. 1), jak również gdy występuje wielość podmiotów i przedmiotów czynności (§11 ust. 2 i ust. 3). W rozważanym stanie faktycznym należy uznać, że ustanowienie użytkowania było czynnością uboczną, gdyż zostało ustanowione na rzecz osoby nie będącej stroną działu spadku ani zniesienia współwłasności.

Komisja Odwoławcza stanowczo podkreśliła, że wbrew twierdzeniom skarżącego, żaden z egzaminatorów nie uczynił zarzutu, że skarżący nie pobrał wynagrodzenia za każdą czynność objętą aktem, tj. oddzielnie za dział spadku i zniesienie współwłasności i ewentualnie podział majątku wspólnego. Zarzut ten dotyczył jedynie wynagrodzenia z tytułu ustanowienia użytkowania.

W związku z powyższym Komisja Odwoławcza uznała zasadność zarzutu egzaminatorów o niepodaniu wartości ograniczonych praw rzeczowych, co jak zostało uzasadnione powyżej, miało znaczenie przede wszystkim dla ustalenia wynagrodzenia notariusza z tytułu ich ustanowienia.

Komisja Odwołąwcza wskazała na nieprawidłowe stwierdzenie Pawła Nowaka jakoby nabycia działki nr 26 "dokonał z majątku osobistego do majątku osobistego, ponieważ z żoną obowiązuje go w małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej". Organ zauważył, że co do zasady majątek nabyty w drodze dziedziczenia jest majątkiem osobistym, a jedynie w przypadku dopłaty dokonywanej przez Pawła Nowaka na rzecz Marceliny Nowak, istotnym był fakt pozostawania Pawła Nowaka z żoną w ustroju rozdzielności majątkowej.

W paragrafie dotyczącym rozporządzenia nieruchomością skarżący nie wskazał dokładnie przedmiotu zniesienia współwłasności. Zbyt lakoniczne sformułowanie paragrafu obejmującego rozporządzenie nieruchomością nie pozwalało na jednoznaczne ustalenie essentialia negotii samej umowy, do których należy wskazanie nieruchomości, której współwłasność jest znoszona. Prawidłowo sporządzony akt notarialny nie może pozostawiać w tym zakresie żadnych wątpliwości, czy też konieczności domyślania się, jaki był zamiar stron umowy.

Skarżący w sposób nieprecyzyjny określił zakres wykonywania ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na rzecz Krystyny Nowak, przepisując treść kazusu dla określenia sposobu wykonywania tego prawa. Zdaniem Komisji Odwoławczej, należało ograniczyć zakres korzystania z budynku do konkretnych pomieszczeń, bądź kondygnacji, które nie powodowały kolizji z ustanowionym użytkowaniem na rzecz Zofii Nowak.

Dokonując oceny drugiego projektu aktu sporządzonego przez skarżącego, Komisja Odwoławcza podała, że skarżący nie odniósł się do kwestii udzielenia przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa zgody na ustanowienie hipoteki. Brak zgody ministra na ustanowienie hipoteki przesądziło o nieważności czynności w tym zakresie.

Zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, zgoda ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa na dokonanie przez państwową osobę prawną rozporządzenia prawem o wartości przekraczającej równowartość kwoty 50.000 euro nie jest wymagana, jeśli czynność ta jest dokonywana przez jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, w której minister właściwy do spraw Skarbu Państwa wykonuje uprawnienia zgromadzenia wspólników, a zgodnie z odrębnymi przepisami bądź na mocy postanowień umowy do dokonania tej czynności wymagana jest zgoda zgromadzenia wspólników. Art. 228 pkt 4 k.s.h. wyraźnie wskazuje, że dla zbycia nieruchomości bądź użytkowania wieczystego działki niezbędna jest zgoda zgromadzenia wspólników. Kodeks spółek handlowych nie przewiduje jednak takiego wymogu dla obciążenia nieruchomości spółki. Jedynie umowa spółki może rozszerzyć kompetencje zgromadzenia wspólników. Należy zatem przyjąć, że skoro brak jest odmiennych uregulowań w umowie spółki, na ustanowienie hipoteki wymagana jest zgoda ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, wydana na podstawie art. 5a ust. 1 powyższej ustawy.

Komisja Odwoławcza podkreśliła, że skarżący w sposób nieuprawniony zmienił założenie cazusu w zakresie reprezentacji spółdzielni oraz spółki. Jak sam zauważył, w treści kazusu wskazano, że "zgodnie z informacjami udzielonymi przez strony umowy przedwstępnej przy umowie zamiany ma uczestniczyć prezes jednoosobowego zarządu spółdzielni oraz prokurent samoistny spółki"; trudno zatem o bardziej konkretne informacje dotyczące zakresu reprezentacji. Takie sformułowanie kazusu miało na celu sprawdzenie wiedzy osób egzaminowanych w zakresie przepisów Kodeksu spółek handlowych, Prawa spółdzielczego i Kodeksu cywilnego, umiejętności ich zastosowania oraz znajomości orzecznictwa w tym zakresie.

Skarżący w projekcie aktu reprezentację spółdzielni ustalił w ten sposób, że obok prezesa jednoosobowego zarządu powołał prokurenta działającego na podstawie szczególnego pełnomocnictwa, wyjaśniając przy tym w odwołaniu, że pełnomocnictwo dla prokurenta było niezbędne ze względu na treść art. 1093 k.c. Zaś po stronie spółki stanął prezes jednoosobowego zarządu. Długi wywód egzaminowanego w odwołaniu nie pozwala na stwierdzenie, że właściwy był stan jego wiedzy w momencie przystąpienia do egzaminu w odniesieniu do instytucji prokury. Natomiast świadoma zmiana kazusu uzasadnia przypuszczenie, że skarżący miał wątpliwości co do możliwości reprezentacji spółdzielni przez jednoosobowy zarząd, zaś spółki przez prokurenta samoistnego.

Poza tym, zdaniem Komisji Odwoławczej, na co wskazuje uzasadnienie odwołania, skarżący nie rozumie zasad funkcjonowania prokury łącznej ani nie zna orzecznictwa w tym zakresie. W przypadku bowiem występowania prokurenta obok członka zarządu (tzw. prokura łączna) nie mają zastosowania ograniczenia w działaniu prokurenta wynikające z art. 1093 k.c. Na takim stanowisku stoi nie tylko doktryna lecz także Sąd Najwyższy, np. w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie sygn. akt V CK 76/2004, z którego wynika, że zakres umocowania osób działających w ramach mieszanej reprezentacji łącznej jest określony przez zakres kompetencji przyznanych zarządowi jako organowi osoby prawnej. Oznacza to, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i prokurent, (w tym wypadku zarządu spółdzielni i prokurent) działając łącznie, mogą zbyć przedsiębiorstwo, oddać je do czasowego korzystania, zbyć nieruchomość lub obciążyć nieruchomość, mimo że art. 1093 k.c. wyłącza te czynności z zakresu umocowania prokurenta. Możliwość dokonywania przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu wszystkich czynności mieszczących się w zakresie kompetencji przyznanych zarządowi jako organowi osoby prawnej wynika bowiem z samej ustawy i jej przepisów, które stawiają na równi z działaniem dwóch członków zarządu działania członka zarządu i prokurenta. Przepisy te, regulując mieszaną reprezentację łączną prokurenta z członkiem zarządu, jednoznacznie wskazują, że działanie w ramach tej reprezentacji należy z wszystkimi tego konsekwencjami traktować na równi z działaniem zarządu.

Reprezentacja spółdzielni oraz spółki nie tylko nie wypełnia założeń kazusu, ale w przypadku spółdzielni jest ona również niezgodna z obowiązującym orzecznictwem, co niewątpliwie miało wpływ na wystawioną ocenę.

Komisja Odwoławcza podkreśliła, że skarżący nie odniósł się do kwestii zmiany umowy ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu w zakresie przeznaczenia gruntu. Podniesione zaś w odwołaniu argumenty, jakoby użytkownik wieczysty mógł z wyłączeniem osób trzecich korzystać z gruntu i nim rozporządzać, a umowa nie przewidywała w tym zakresie żadnych ograniczeń, poddały w wątpliwość ogólną znajomość przepisów prawa rzeczowego, w tym art. 240 k.c., tj. że umowa o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie.

Egzaminatorzy nie zarzucili skarżącemu konieczności dokonania jej zmiany pomiędzy stronami umowy zamiany, gdyż oczywiste było, że nie były one do tego uprawnione, a jedynie brak wyjaśnienia, że umowa ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu już została zmieniona, a w przeciwnym wypadku poinformowania stron, iż może ulec wcześniejszemu rozwiązaniu - zgodnie z treścią art. 240 k.c.

Skarżący wadliwie rozwiązał problem zniszczonego zabytku, tj. nie powołał odpowiedniego dokumentu - decyzji Ministra Kultury o wykreśleniu całkowicie zniszczonej piekarni z rejestru zabytków, nie wykreślono prawa pierwokupu gminy z działu III księgi wieczystej i powołano zbędne pozwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na zbycie tej nieruchomości. Jego argument, jakoby budynek piekarni nie uległ zniszczeniu na skutek wybuchu nuklearnego i pozostałe zgliszcza mogą mieć wartość artystyczną oraz że sąd wieczystoksięgowy również mógłby przyjąć takie założenie, należy uznać za irracjonalne i w ogóle nie powinno podlegać rozważaniom. Tym bardziej, iż z założeń kazusu wyraźnie wynikało, że budynek piekarni na skutek pożaru uległ całkowitemu zniszczeniu. Skoro zatem budynek piekarni przestał istnieć, należało wykreślić go z rejestru, a uprawnienie gminy z działu III księgi wieczystej. Pozostawienie wpisu prawa pierwokupu w księdze wieczystej spowodowałoby, że rzeczywisty stan prawny nie odpowiadałby stanowi prawnemu ujawnionemu w księdze wieczystej, a tym samym notariusz nie dopełniłby wszelkich czynności mających na celu zabezpieczenie interesów stron.

Komisja Odwoławcza wskazała, że skarżący całkowicie pominął kwestię sposobu płatności dopłaty z tytułu umowy zamiany, tj. czy następuje ona gotówką, czy przelewem oraz ewentualnie na jakie konto kwota ma wpłynąć. Nieuregulowanie tego w umowie mogłoby spowodować powstanie w przyszłości konfliktów pomiędzy stronami. Poza tym, środki pieniężne przeznaczone na dopłatę pochodziły z kredytu bankowego, więc określenie sposobu dopłaty było również w interesie banku.

Wniosek wieczystoksięgowy zamieszczony w projekcie aktu notarialnego nie odpowiadał podstawowym wymogom określonym w art. 126 k.p.c. W postępowaniu tym nie powinny być składane wnioski zbiorowe. Dlatego każdy z uprawnionych powinien składać wniosek oddzielnie. Ponadto treść każdego żądania powinna zostać dokładnie określona i opierać się na wskazanych we wniosku dokumentach, stąd żądanie o dokonanie sprostowania działu I-O księgi wieczystej "poprzez ujawnienie podziału działki nr 42 zgodnie z § 1 niniejszego aktu oraz załączonymi dokumentami" stanowi naruszenie art. 126 i 6262 § 3 k.p.c. Jako naruszenie tych przepisów należy uznać również pominięcie we wniosku wieczystoksięgowym uczestnika tego postępowania - banku wraz ze wskazaniem jego adresu do doręczeń.

Komisja Odwoławcza zauważyła, że podobnie jak w projekcie pierwszego aktu notarialnego, zabrakło sformułowania "Repertorium A Nr...", co również stanowi uchybienie, odpowiedź na zarzuty skarżącego w tym zakresie została przedstawiona w części dotyczącej pierwszego projektu.

Nadto, w projekcie aktu zamieszczono szereg nieprawidłowych sformułowań, przykładowo "w interesie nabywców należy sprawdzenie treści księgi wieczystej". Zdaniem organu, o ile rzeczywiście leży to w interesie nabywców, to przede wszystkim w zakresie obowiązków notariusza, działającego jako osoba zaufania publicznego, który czuwa nad należytym zabezpieczeniem obrotu prawnego i interesów obu stron umowy.

Skarżący nieprawidłowo sporządził paragraf dotyczący rozporządzenia prawami użytkowania wieczystego i własności budynków. Konstrukcja § 5 projektu aktu nie wypełnia dyspozycji art. 603 i nast. k.c. O ile rzeczywiście można uznać, że umowa zamiany jest umową o podwójnym skutku zobowiązująco- rozporządzającym, nie oznacza to jednak możliwości stosowania pewnych skrótów myślowych. Zgodnie z art. 603 k.c., każda ze stron nie tylko nabywa rzecz (prawo), ale w zamian za to musi przenieść własność rzeczy (prawo) na rzecz drugiej strony. Sformułowania takie powinny wprost wynikać z treści aktu.

W § 9 projektu aktu znajduje się oświadczenie stron, że "są podatnikami podatku od towarów i usług (VAT) i że przedmioty niniejszej umowy są objęte podatkiem od towarów i usług (VAT)".

Nie odnosząc się do zasadności powyższego oświadczenia, Komisja Odwoławcza stwierdziła, że w stanie faktycznym objętym kazusem, dokumentowana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Oceniana praca zawierała stwierdzenie, że w zakresie dokumentowanej czynności "przedmioty" objęte są podatkiem VAT, co skutkowało zwolnieniem od podatku od czynności cywilnoprawnych.

Organ podkreślił, że w projekcie aktu winna znaleźć się podstawa prawna opodatkowania podatkiem VAT, która powinna być określona w sposób precyzyjny, np. art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług oraz § 13 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r.

Zgodnie z treścią art. 74h p.not., skarżącemu przysługuje odwołanie od uchwały o wyniku egzaminu notarialnego odnoszącego się wyłącznie do jego pracy. Oznacza to, że w ramach postępowania odwoławczego Komisja Odwoławcza uprawniona jest do oceny tej konkretnej pracy, która jest przedmiotem zaskarżenia. Nie jest zatem możliwe, w ocenie Komisji Odwoławczej, sięganie w ramach przeprowadzanego postępowania odwoławczego do innych prac, choćby skarżący powoływał się na okoliczności rzekomo w nich występujące. Przykładowe wskazywanie, że prace innych zdających "z takimi samymi lub podobnymi błędami oraz z błędami dużo poważniejszymi" są wyżej ocenione, nie może być przedmiotem skutecznego zaskarżenia, bo w efekcie prowadziłoby to do dokonywania ocen innych prac, choćby nie zostały one zaskarżone.

W konsekwencji tego rodzaju zarzuty nie mogą być przedmiotem badania, w postępowaniu odwoławczym ocenia są konkretne prace danej osoby, objęte zindywidualizowaną oceną i uchwałą wydaną w pierwszej instancji. Z drugiej strony jest też oczywiste, że w ramach postępowania odwoławczego zaskarżona uchwała zostaje poddana ocenie według wzorca, który pozwala na zobiektywizowanie oceny poziomu danej pracy, niezależnie od wyników postępowania egzaminacyjnego w pracach innych osób.

Mając na względzie pozostałe zarzuty skarżącego, organ podkreślił, że Komisja Odwoławcza nie ma uprawnień organów śledczych, a jest jedynie uprawniona do formalnej i merytorycznej oceny prac egzaminacyjnych w wypadku wniesienia odwołania przez osobę zdającą. Jeżeli więc, w ocenie skarżącego, w przebiegu egzaminu doszło ze strony członków Komisji do zachowań noszących znamiona czynów zabronionych, to właściwym do oceny tych zdarzeń jest organ powołany do ścigania przestępstw. Jeżeli skarżący dysponuje dowodami na poparcie swoich wskazań, powinien niezwłocznie przekazać je organom ścigania.

Komisja Odwoławcza podniosła również, że z relacji skarżącego w żaden sposób nie wynika, aby wskazane przez niego zdarzenia miały jakikolwiek potencjalny wpływ na wynik jego egzaminu, a przecież o zasadność ocen uzyskanych przez zdającego chodzi w niniejszym postępowaniu odwoławczym.

Pismem z dnia [...] maja 2012 r. skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na uchwałę Komisji Odwoławczej z dnia [...] marca 2012 r., wnosząc o:

1. uchylenie zaskarżonej uchwały oraz wyrażenie w wyroku oceny prawnej i wskazań na podstawie art. 153 p.p.s.a. co do tego, że uchwała nr [...] Komisji I stopnia podlega uchyleniu, a Komisja egzaminacyjna II stopnia powinna ustalić, że skarżący otrzymał wynik pozytywny z egzaminu notarialnego przeprowadzonego w dniach [...] września 2011 roku,

2. poinformowanie Ministra Sprawiedliwości w trybie art. 155 § 1 p.p.s.a. o rażącym naruszeniu przepisów postępowania przez Komisję Odwoławczą podczas rozpatrywania odwołania skarżącego oraz przekazanie Ministrowi Sprawiedliwości treści skargi z dnia [...] listopada 2011 r.,

ewentualnie o:

uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy Komisji Odwoławczej do ponownego rozpoznania,

Zaskarżonej uchwale Komisji Odwoławczej skarżący zarzucił:

1. naruszenie § 5 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu notarialnego z dnia 16 lipca 2009 r. (Dz.U. nr 114, poz. 955 ze zm.) i art. 139 k.p.a. poprzez stawianie i uwzględnianie przez Komisję egzaminacyjną II stopnia nowych zarzutów (niepodniesionych przez egzaminatorów) do sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych oraz poprzez zmienianie treści zarzutów egzaminatorów i uwzględnianie tak zmienionych zarzutów,

2. naruszenie art. 6, 7 i 8 k.p.a. poprzez:

- poświadczanie nieprawdy przez Komisję Odwoławczą w odniesieniu do tego, jakie zarzuty zostały sformułowane do sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych przez egzaminatorów oraz w odniesieniu do tego, jakie zarzuty ja sformułowałem do uchwały Komisji Egzaminacyjnej,

- rażącą tendencyjność Komisji Odwoławczej wykazującą się logiczną sprzecznością uzasadnienia i ewidentnym uzasadnianiem contra legem oraz zakwalifikowaniem zaproponowanych przez egzaminowanego rozwiązań zagadnień prawnych, rozbieżnie ocenianych w doktrynie i orzecznictwie, zawsze na niekorzyść egzaminowanego, tj. w sytuacji, kiedy możliwa jest różna wykładnia przepisów prawa, w konsekwencji wykładnia dokonana przez egzaminowanego zdaniem Komisji Odwoławczej jest błędna i stanowi podstawę obniżenia oceny prac, chociaż zastosowana przez egzaminowanego wykładnia występuje w doktrynie i orzecznictwie,

- rażącą tendencyjność Komisji Odwoławczej wykazującą się tym, iż wszystkie niejasności stanu faktycznego i poleceń do stanu faktycznego kwalifikowane są przez tę Komisję na niekorzyść egzaminowanego, tj. jeżeli stan faktyczny i polecenie w danej części są niejednoznaczne i pozwalają na obranie kilku możliwych rozwiązań, to rozwiązanie obrane przez egzaminowanego jest traktowane przez Komisję Odwoławczą bezpodstawnie jako błędne i stanowi podstawę obniżenia oceny prac,

- przyznanie przez Komisję Odwoławczą w treści uzasadnienia bezpodstawności niektórych zarzutów egzaminatorów do sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych i jednoczesne - logicznie sprzeczne - uznanie tych zarzutów jako podstawy do dokonania oceny prac,

- przyznanie przez Komisję Odwoławczą, że stanowisko skarżącego (wyjaśnione w odwołaniu) w odniesieniu do obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych oraz konstrukcji umowy sporządzonej w ramach opracowania pierwszego projektu aktu notarialnego jest słuszne w przypadku, dla którego Komisja ta podała przykład i jednoczesne - logicznie sprzeczne - uznanie, że błędnie obliczyłem podatek od czynności cywilnoprawnych oraz błędnie skonstruowałem umowę, chociaż skonstruowana przeze mnie umowa i naliczenie podatku od czynności cywilnoprawnych jest dokładnym odzwierciedleniem przykładu, który Komisja Odwoławcza podała jako słuszny dla mojego stanowiska,

- niezgodne ze stanem faktycznym twierdzenie Komisji Odwoławczej, jakoby w sporządzonym przez skarżącego projekcie pierwszego aktu notarialnego nie wskazano dokładnie przedmiotu zniesienia współwłasności oraz zakresu wykonywania ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na rzecz Krystyny Nowak,

- prowadzenie postępowania odwoławczego tylko dla pozoru w części dotyczącej naruszenia art. 71h § 1 pkt 4 w zw. z art. 74 § 1 p.not. przez egzaminatorów Komisji [...] - notariusza W. D. oraz M. W., polegające na tym, że Komisja Egzaminacyjna II stopnia przez kilka miesięcy rzekomo zbierała materiał dowodowy, a następnie oświadczyła, że nie jest kompetentna do jego oceny,

- nieprzeprowadzenie postępowania odwoławczego w części dotyczącej zarzuconych przeze skarżącego nieprawidłowości zaistniałych podczas egzaminu notarialnego, poruszonych w skardze do Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] listopada 2011 r., która to skarga została włączona do postępowania odwoławczego przez Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Nadzoru nad Aplikacjami Prawniczymi,

- dokonanie przez Komisję Odwoławczą w tym samym czasie dwóch sprzecznych ze sobą czynności, tj. wydanie postanowienia, w którym Komisja Odwoławcza wyznaczyła sama sobie kolejny, dodatkowy termin załatwienia sprawy - rozpatrzenia odwołania skarżącego- do dnia [...] kwietnia 2012 r. oraz jednoczesne podjęcie uchwały utrzymującej w mocy uchwałę numer [...] Komisji Egzaminacyjnej, kończące tym samym postępowanie odwoławcze w mojej sprawie,

3. naruszenie § 5 ust. 3 RKO oraz art. 77 § 1, 80 i 107 § 3 k.p.a. poprzez nierozpatrzenie zasadności wszystkich zarzutów mojego odwołania odnoszących się do uchwały numer [...] Komisji I stopnia i jej uzasadnienia,

4. naruszenie art. 74 § 3 p.not. w zw. z art. 6, 7 i 8 k.p.a. poprzez uwzględnienie jako podstawy dokonania ocen za sporządzone przez skarżącego projekty aktów notarialnych zarzutów sprzecznych z prawem i tym samym ustalenie, jakoby skarżący nie miał przygotowania prawniczego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza na podstawie bezpodstawnych i sprzecznych z prawem zarzutów naruszających w szczególności:

- art. 17 § 3 k.s.h. poprzez twierdzenie, że brak zgody Zgromadzenia Wspólników na obciążenie hipoteką nieruchomości powoduje nieważność czynności prawnej dokonanej przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku gdy takiej zgody wymaga jedynie umowa spółki,

- art. 5a ust. 3 ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa z dnia 8 sierpnia 1996 r. (Dz. U. nr 106, poz. 493 ze zm.) poprzez twierdzenie, że przepis ten wymaga zgody ministra Skarbu Państwa na obciążenie prawa użytkowania wieczystego hipoteką, w przypadku gdy hipotekę ustanawia jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, w której prawa z udziałów wykonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa i na mocy postanowień umowy spółki na jej dokonanie jest wymagana zgoda zgromadzenia wspólników,

- art. 54 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze (Dz. U. Nr 30, poz. 210 ze zm.) w zw. z art. 1091 k.c. poprzez twierdzenie, że błędna jest reprezentacja spółdzielni przez prezesa jej jednoosobowego zarządu wraz z prokurentem,

- art. 201 § 1 k.s.h. poprzez twierdzenie, że błędna jest reprezentacja spółki przez prezesa jej jednoosobowego zarządu,

- art. 80 § 2 p.not. - wielokrotnie, uporczywie i rażąco w odniesieniu do obydwu sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych — poprzez narzucanie takich rozwiązań, które godzą w obowiązek notariusza polegający na należytym zabezpieczeniu praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność prawna może powodować skutki prawne,

- art. 233 k.c. poprzez twierdzenie, że użytkownik wieczysty nie może swoim prawem użytkowania wieczystego rozporządzać i korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste,.

- art. 240 k.c. poprzez twierdzenie, że sam zamiar budowlany nabywcy użytkowania wieczystego jest korzystaniem z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie o oddanie w użytkowanie wieczyste, zwłaszcza jeśli co do tego zamiaru wydana już została decyzja o pozwoleniu na budowę, sugerująca, iż zamierzona zabudowa jest zgodna z dotychczasową treścią umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste,

- art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. nr 162, poz. 1568 ze zm.) poprzez twierdzenie, że zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu nie powodującym jeszcze utraty jego wartości historycznej i artystycznej, zostaje skreślony z rejestru zabytków,

- art. 6268 § 2 k.p.c. poprzez twierdzenie, że Sąd wieczystoksięgowy, rozpoznając wniosek o wpis może czynić założenia co do stanu faktycznego oraz poprzez niezgodne z prawem założenie, jakoby w przypadku, gdy dokumentem stanowiącym podstawę wpisu do księgi wieczystej jest akt notarialny, kognicja sądu wieczystoksięgowego miałaby być ograniczona wyłącznie do kontroli literalnej treści wniosku i załączonych do niego dokumentów, podczas gdy zgodnie z art. 6268 § 2 k.p.c. Sąd wieczystoksięgowy bada treść całego aktu notarialnego,

- art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.), poprzez twierdzenie, że umowa zamiany prawa użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, stanowiącej własność gminy, nie wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków,

- art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.) w zw. z art. 80 § 2 p.not. poprzez nakazanie notariuszowi sugerowania stronom umowy, że przedsiębiorcy - spółdzielnia i spółka - mogliby dokonywać i przyjmować płatności o wysokości wyższej niż równowartość 15.000 euro inaczej niż za pośrednictwem rachunku bankowego,

- art. 3531 k.c. poprzez nakazanie notariuszowi umieszczenia w akcie notarialnym obejmującym umowę zamiany sposobu płatności dopłaty, nawet jeżeli strony chciałyby taki sposób ustalić później,

- art. 126 k.p.c. poprzez niezgodne ze stanem faktycznym twierdzenie, jakoby wniosek wieczystoksięgowy zamieszczony w sporządzonym przez skarżącego drugim projekcie aktu notarialnego nie odpowiadał wymogom tego przepisu,

- art. 626 § 5 k.p.c. poprzez twierdzenie, że "w postępowaniu wieczystoksięgowym nie powinny być składane wnioski zbiorowe", chociaż żądania wniosku wieczystoksięgowego zamieszczonego w sporządzonym przeze mnie drugim projekcie aktu notarialnego wnosiły osoby do tego uprawnione na podstawie przedmiotowego przepisu i nie były to "wnioski zbiorowe",

- art. 26 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r. (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm.), § 28 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów z dnia 17 września 2001 r. (Dz. U. Nr 102, poz. 1122) oraz art. 96 ust. 1 poprzez twierdzenie, jakoby wniosek o sprostowanie działu I-O księgi wieczystej poprzez ujawnienie podziału działki nr 42 zgodnie z § 1 sporządzonego przeze mnie drugiego projektu aktu notarialnego i załączonymi dokumentami: ostateczną decyzją Prezydenta Miasta, wykazem zmian danych ewidencyjnych oraz wypisami z rejestru gruntów i wyry sami z map ewidencyjnych z odpowiednimi klauzulami, byłby niezgodny z prawem,

- art. 7, 80, 85 i 92 p.not. - rażąco i uporczywie w odniesieniu do obydwu sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych - poprzez twierdzenie, że wymienione przepisy wymagają umieszczenia w akcie notarialnym sformułowania "Repertorium A Nr",

- art. 92 § 1 pkt 7 p.not. poprzez twierdzenie, że projekt aktu notarialnego nie powinien zawierać klauzuli "akt ten został odczytany, przyjęty i podpisany",

- art. 80 § 3 w zw. z art. 80 § 2 p.not. poprzez zakazanie notariuszowi pouczania nabywców praw ujawnionych w księdze wieczystej o ich interesie w sprawdzeniu treści odnośnych ksiąg wieczystych,

- art. 603 w zw. z art. 155 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie skutku rozporządzającego umowy zamiany,

- art. 2 pkt 4a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r. (Dz. U. Nr 86, poz. 959 ze zm.) poprzez twierdzenie, że opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega umowa zamiany, jeżeli z tytułu dokonania tej czynności obie strony umowy są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,

- art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) oraz § 13 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 4 kwietnia 2011 r. (Dz. U. Nr 73, poz. 392 ze zm.) poprzez twierdzenie, że przepisy te stanowią podstawę opodatkowania podatkiem VAT, chociaż w rzeczywistości są podstawą zwolnienia od podatku od towarów i usług,

- art. 6 ust. 1 pkt 5) UPCC w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 1f UPCC poprzez nieuwzględnienie przy obliczaniu podatku od czynności prawnej, że dział spadku i umowa o zniesienie współwłasności są opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- art. 1 ust. pkt 1f, art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 7 ust. 1 pkt 2a UPCC poprzez twierdzenie, że w sporządzonym przez skarżącego pierwszym projekcie aktu notarialnego podatek od czynności cywilnoprawnej został naliczony i pobrany w nieprawidłowej wysokości,

- art. 3531 k.c. oraz art. 689 k.p.c. poprzez twierdzenie, że strony umowy nie mogą jedną czynnością dokonać działu spadku, podziału majątku i zniesienia współwłasności,

- § 11 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z dnia 28 czerwca 2004 r. (Dz. U. Nr 148, poz. 1564 ze zm.) poprzez niezgodne ze stanem faktycznym nieuwzględnienie, że w sporządzonym przez skarżącego projekcie aktu notarialnego zastosował maksymalną stawkę przewidzianą za każdą czynność z osobna,

- § 16 w zw. z § 11 ust. 3 RT poprzez uznanie za błąd stanowiący podstawę dokonania oceny za sporządzony przez skarżącego pierwszy projekt aktu notarialnego fakt, że zastosował te przepisy w odniesieniu do obliczenia maksymalnej taksy notarialnej za niewymienione w rozporządzeniu w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej ustanowienie służebności i ustanowienie użytkowania,

- art. 51 w zw. z art. 33 pkt 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59) poprzez rażąco niedopuszczalne zastosowanie przepisu dotyczącego wspólności ustawowej małżeńskiej do ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej,

5. naruszenie art. 32 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, art. 6, 7, 8, 75 § 1, 77 § 1, 80 i 107 § 3 k.p.a. oraz § 5 ust. 3 RKO poprzez zaniechanie dokonania zobiektywizowanej oceny sporządzonych przeze mnie projektów aktów notarialnych z uwzględnieniem poziomu moich prac w stosunku do poziomu innych prac z tego samego egzaminu ocenianego przez tych samych egzaminatorów,

6. naruszenie art. 71 h § 1 pkt 4 w zw. z art. 74 § 1 p.not. poprzez nieuwzględnienie, że sporządzone przez skarżącego projekty aktów notarialnych oceniane były przez egzaminatorów podlegających wyłączeniu z prac Komisji [...] na czas przeprowadzenia egzaminu notarialnego, jak również poprzez nieuwzględnienie, że podlegający przedmiotowemu wyłączeniu egzaminatorzy byli obecni podczas przebiegu wszystkich części egzaminu notarialnego,

7. naruszenie art. 12 oraz art. 35 i nast. k.p.a. poprzez rozpatrywanie

odwołania przez prawie pół roku,

8. naruszenie art. 37 § 1 w zw. z art. 17 pkt 3 k.p.a. w zw. z art. 74h § 12 p.not. poprzez nieprzekazanie Ministrowi Sprawiedliwości zażalenia skarżącego z dnia 20 lutego 2012 r. do Ministra Sprawiedliwości na niezałatwienie sprawy w ustawowym

terminie oraz na przewlekłe prowadzenie postępowania,

9. naruszenie art. 65 § 1 k.p.a. poprzez nieprzekazanie Ministrowi Sprawiedliwości do rozpatrzenia skargi skarżącego do Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] listopada 2011 r. i jednoczesne uznanie się przez Komisję Odwoławczą za niewłaściwą do rozpatrzenia przedmiotowej skargi, jak również poprzez nieprzekazanie Ministrowi Sprawiedliwości do rozpatrzenia mojej skargi do Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] marca 2012 r. w związku z ewidentnym naruszaniem prawa przez Komisję Odwoławczą,

10. naruszenie art. 74f § 1 p.n. i art. 74e § 4 p.not. w zw. z art. 7 KonstytucjiRP oraz art. 6 k.p.a. poprzez podtrzymanie ustalenia Komisji [...]j, że otrzymałem wynik negatywny z egzaminu notarialnego.

W odpowiedzi na skargę Komisja Odwoławcza wniosła o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej uchwale.

Mając na uwadze zarzuty dotyczące naruszenia art. 139 k.p.a. oraz § 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, Komisja Odwoławcza podała, że uchwała Komisji podjęta po rozpatrzeniu odwołania tworzy nowy stan prawny, który musi pozostawać w zgodzie z odpowiednimi unormowaniami ustawowymi, w szczególności z przepisami ustawy – Prawo o notariacie, okreslającymi cel egzaminu notarialnego i kryteria oceny.

Związanie organu odwoławczego zakresem zaskarżenia i treścią podniesionych zarzutów, nie oznacza braku kompetencji do dokonania kompleksowej oceny pracy egzaminacyjnej, w szczególności do oceny jakie znaczenie dla końcowego rezultatu postępowania mają uwzględnione (w razie stwierdzenia ich zasadności) zarzuty odwołującego się.

Komisja Odwoławcza procedowała w ramach zaskarżonej części egzaminu i w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Fakt, że działając w takich ramach organ całościowo spojrzy na pracę egzaminacyjną, nie oznacza wyjścia poza granice odwołania, gdyż w ramach zarzutów odwołania kontrola polega na dokonaiu oceny, z uwzględnieniem wszystkich elementów, które mają wpływ na taką ocenę zaskarzonej części pracy. W ocenie tej Komisji, nawet posłużenie się innymi niż Komisja I stopnia argumentami dowodzi rozpoznania sprawy w sposób autonomiczny i dziać się to może w granicach postawionych zarzutów.

Skarżący otrzymał z projektów aktów notarialnych ocenę niedostateczną. W wynikurozpoznania sprawy przez organ odwoławczy nie nastąpiło pogorszenie sytuacji procesowej skarżącego. Organ po przeprowadzeniu postępowania utrzymał ocenę niedostateczną z zaskarzonej części egzaminu. Postępowanie nie doprowadziło jednoczesnie do pogorszenia sytuacji w częściach niezaskarżonych.

W piśmie procesowym z dnia [...] września 2012 r. skarżący, odnosząc się do odpowiedzi Komisji Odwoławczej na skargę, podtrzymał w całości swoje stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Skarga J. O. podlega oddaleniu, gdyż zaskarżona uchwała i uchwała utrzymana nią w mocy nie naruszają prawa.

Egzamin notarialny podlega zasadom określonym przepisami ustawy - Prawo o notariacie i jak wynika z art. 74 § 3 p.not. polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu notarialnego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza, w tym wiedzy i umiejętności jej praktycznego zastosowania z zakresu: materialnego i procesowego prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, spółek prawa handlowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, materialnego i procesowego prawa administracyjnego, prawa finansowego, prawa prywatnego międzynarodowego, prawa Unii Europejskiej, prawa konstytucyjnego, prawa o ustroju sądów i prokuratur, samorządu notarialnego oraz innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej, a także warunków wykonywania zawodu notariusza i etyki tego zawodu.

Stwierdzić zatem należy, iż ustawodawca wymaga od kandydata na notariusza zarówno posiadania wiedzy, jak i umiejętności jej praktycznego zastosowania. Egzamin zaś polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego zdającego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza. Wymóg ten jest oczywisty, skoro z istoty zawodu wynika, że notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych), w zakresie swoich uprawnień działa jako osoba zaufania publicznego, zaś czynności notarialne, dokonane przez niego zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego (art. 1 § 1, 2 § 1 i § 2 p.not.).

Poza wymaganiami w stosunku do zdających, art. 74 p.not. reguluje też zasady przeprowadzania egzaminu notarialnego, tryb powoływania zespołu do przygotowania zestawu pytań testowych i zadań na egzamin i sposób ich przygotowania. Jak wynika z art. 74 § 13 p.not., na pierwszą część egzaminu notarialnego zespół sporządza zestaw 100 pytań w formie testu jednokrotnego wyboru wraz z wykazem prawidłowych odpowiedzi, w sposób uwzględniający konieczność ich zabezpieczenia przed nieuprawnionym ujawnieniem. Zespół zapewnia zgodność wykazu prawidłowych odpowiedzi z obowiązującym stanem prawnym. Natomiast z mocy art. 74 § 14 p.not. na drugą i trzecią cześć egzaminu notarialnego zespół sporządza zadania, przy czym ostateczną treść testu oraz zadań ustala zespół większością głosów w obecności wszystkich członków zespołu (§ 15 tego art.).

Zgodnie z wolą ustawodawcy zawartą w art. 74 § 18 p.not. Minister Sprawiedliwości został upoważniony, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Notarialnej, do określenia w drodze rozporządzenia: m.in. trybu i sposobu zgłaszania propozycji pytań testowych i prawidłowych odpowiedzi oraz propozycji zadań, przygotowania, przechowywania oraz przekazywania komisjom kwalifikacyjnym zestawu pytań testowych wraz z kartą odpowiedzi i wykazu prawidłowych odpowiedzi oraz zadań na egzamin notarialny, trybu i sposobu zapewnienia zgodności wykazu prawidłowych odpowiedzi z obowiązującym stanem prawnym, (pkt 3 i 4).

Egzamin notarialny składa się z trzech części pisemnych (art. 74 § 4 p.not.). Pierwsza polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 100 pytań zawierających po 3 propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa, oraz z karty odpowiedzi. Zdający może wybrać tylko jedną odpowiedź, którą zaznacza na karcie odpowiedzi. Za każdą prawidłową odpowiedź zdający uzyskuje 1 punkt (art. 74d § 1 p.not.). Druga część składa się z 2 zadań polegających na opracowaniu projektów