I SA/Gl 508/12

Uzasadnienie

1. Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Handlowe A Sp. z o.o. z siedzibą w K. wniosło skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...], którym stwierdzono niedopuszczalność wniesienia zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. z dnia [...] nr [...].

2. Do wydania zaskarżonego postanowienia doszło w następującym stanie faktycznym:

2.1. Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. prowadził łączne postępowanie egzekucyjne (sądowe i administracyjne) przeciwko H. M., m.in. w oparciu o tytuł wykonawczy nr [...],[...] oraz [...]. Postanowieniami z dnia [...] października 2011 r. postępowanie egzekucyjne dot. powyższych tytułów wykonawczych zostało umorzone na podstawie art. 59 § 3 w zw. z art. 59 § 1 pkt 10 i art. 111k § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm., dalej: u.p.e.a.). Postanowieniem z tego samego dnia Naczelnik Urzędu Skarbowego w S., powołując się na przepisy art. 64c § 1, § 4 i § 7 u.p.e.a., obciążył wierzyciela – Przedsiębiorstwo A – kosztami postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie powyższych tytułów wykonawczych w łącznej kwocie [...] zł. Postanowienie doręczono wierzycielowi w dniu 14 listopada 2011 r.

2.2. Zażalenie na powyższe postanowienie PPH A Sp. z o.o. sporządziło w dniu 21, a wniosło - w dniu 22 listopada 2011 r. (data stempla pocztowego). Podniosło w nim, że nie zgadza się ze wskazaną w postanowieniu kwotą kosztów egzekucyjnych. Zdaniem wierzyciela należność za wykonanie operatu szacunkowego odbiega w sposób rażący od cen rynkowych za tego rodzaju usługi i nie znajduje żadnego uzasadnienia. Ponadto organ nie wskazał wysokości należności za poszczególne czynności, nie podał też kwoty obciążającej wszystkich wierzycieli, jej wyliczenia i proporcji, w jakich poszczególni wierzyciele partycypują w kosztach postępowania egzekucyjnego. Wnoszący zażalenie podkreślił wreszcie, że komornik sądowy wyegzekwował od dłużnika koszty postępowania, a organ w tym postępowaniu nie potrafił tego uczynić.

Powyższe uzasadnienie zażalenia zostało następnie uzupełnione przez pełnomocnika – radcę prawnego M. G., który podniósł, że koszty egzekucyjne, którymi obciążono wierzyciela zaskarżonym postanowieniem są wynikiem zastosowania w dniu [...] października 2010 r. czynności egzekucyjnej zajęcia nieruchomości objętych księgami wieczystymi nr [...],[...].[...] i [...]. Zdaniem pełnomocnika dalsze prowadzenie postępowania egzekucyjnego było już wówczas niezasadne, skoro wystąpiły przesłanki do jego umorzenia. Organ egzekucyjny prowadził bowiem postępowanie w oparciu o tytuły wykonawcze kilku wierzycieli na łączną kwotę [...]zł, a koszty egzekucyjne tego postępowania zostały określone na ponad [...]zł. Tymczasem wartość zajętej nieruchomości oszacowano na [...]zł, co oznaczało, że nie uzyska się kwoty przewyższającej powstałe koszty egzekucyjne. Zdaniem pełnomocnika, wierzyciel powinien był być poinformowany przez organ egzekucyjny o stanie egzekucji i przewidywanej wartości nieruchomości, aby w oparciu o te dane mógł podjąć decyzję o celowości dalszego dochodzenia swych roszczeń, a także – celowości egzekucji z danego środka egzekucyjnego, czego nie uczyniono. Ponadto pełnomocnik zakwestionował prawidłowość doręczenia zaskarżonego postanowienia i innych doręczeń w toku postępowania egzekucyjnego, gdyż w tym postępowaniu wierzyciel miał ustanowionego innego pełnomocnika – w osobie radcy prawnego J. A. ., ale pisma były kierowane na adres, pod którym mieści się siedziba wierzyciela i kilka podmiotów gospodarczych.

2.3. Postanowieniem z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej w K., na podstawie art. 134 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: K.p.a.) oraz art. 17 § 1, art. 18, art. 23 § 1 i § 4, a także art. 64c § 7 u.p.e.a., stwierdził niedopuszczalność wniesienia powyższego zażalenia. Potwierdził fakt wadliwego doręczenia postanowienia stwierdzając, że postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. zostało doręczone samej stronie, zamiast jej pełnomocnikowi. Odnosząc się do tej okoliczności wskazał, że powyższe naruszenie prawa procesowego wywołało negatywne skutki dla wierzyciela, gdyż wniósł on zażalenie po terminie przewidzianym dla zaskarżenia postanowienie. Powołując się na orzecznictwo sądowe, organ nadzoru uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. wobec wniesienia zażalenia po terminie, merytoryczne rozpoznanie zażalenie naruszałoby prawa strony.

3. W skardze do Sądu PPH A Sp. z o.o. zarzuciła powyższemu postanowieniu:

1) naruszenie art. 7 K.p.a. poprzez niewłaściwe rozpoznanie sprawy (ograniczenie zakresu tego rozpoznania),

2) naruszenie art. 10 K.p.a. przez jego błędną wykładnię,

3) naruszenie art. 40 § 2 K.p.a.

W uzasadnieniu skargi szczególnie podkreślono, że w toku postępowania egzekucyjnego nie doręczano żadnych pism pełnomocnikowi wierzyciela, pominięto go także przy doręczaniu postanowienia w sprawie kosztów. Tym samym postanowienie to nie weszło do obrotu prawnego i żaden termin do jego zaskarżenia nie rozpoczął biegu. Wyrażono przy tym pogląd, że "uzasadnienie było do przyjęcia, gdyby z treści postanowienia wynikało stwierdzenie nieważności postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego z powodu rażącego naruszenia prawa". .

Następnie strona skarżąca wskazała, że poniosła negatywne skutki, gdyż "decyzja Naczelnika pozostała w obrocie prawnym pomimo wadliwego doręczenia a to oznacza konieczność zapłaty wygórowanej kwoty tytułem kosztów egzekucyjnych". Z kolei pominięcie pełnomocnika w trakcie postępowania egzekucyjnego uniemożliwiło mu działanie np. polegające na wycofaniu wniosku o egzekucję, gdyż nie był informowany na bieżąco o wygórowanych kosztach wycen majątku dłużnika.

W oparciu o powyższe zarzuty i wywody zawarto w skardze wniosek o:

1) uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości

2) stwierdzenie nieważności postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego w S.

3) stwierdzenie nieważności obu postanowień z powodu wydania ich z rażącym naruszeniem prawa

4) nakazanie zmiany uzasadnienia ponieważ jest ono wewnętrznie sprzeczne

5) zasądzenie kosztów postępowania.

4. Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. wniósł o jej oddalenie. W uzasadnieniu przedstawił szczegółowo przebieg postępowań egzekucyjnych prowadzonych w stosunku do H.M., sposób ich zakończenia (postanowieniami o umorzeniu) i treść postanowień określających wysokość kosztów egzekucyjnych należnych od wierzyciela oraz treść wydanego przez siebie postanowienia i jego uzasadnienie.

Odnosząc się do zarzutów skargi organ raz jeszcze wyraził pogląd, że rozpoznanie merytoryczne zażalenia wierzyciela, wniesionego z uchybieniem terminu, spowodowałoby negatywne skutki, dlatego też zasadnym było stwierdzenie niedopuszczalności wniesienia tego zażalenia z powodu wadliwego doręczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

5. Skarga jest nieuzasadniona, gdyż zaskarżone nią postanowienie zostało zgodnie z prawem, w szczególności – zgodnie z art. 134 K.p.a., mającym zastosowanie na mocy z art. 18 u.p.e.a.

5.1. Z akt administracyjnych wynika bezspornie, że postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. z dnia [...]2011 r. nr [...] zostało wysłane wyłącznie do PPH A Sp. z o.o. w K. i jemu doręczone. Pominięto tym samym ustanowionego w sprawie pełnomocnika wierzyciela. Okoliczność ta jest między stronami niesporna i za taką też uznał ją Sąd.

5.2. Art. 40 § 2 K.p.a. stanowi, że "jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi". Żadnych wyjątków w tym względzie przepisy nie przewidują.

5.3. W ocenie Sądu organ nadzoru prawidłowo uznał, że opisana wyżej wadliwość doręczenia, a w zasadzie brak poprawnego doręczenia postanowienia, musi skutkować uznaniem, że powyższe postanowienie nie weszło do obrotu prawnego, a więc nie można skutecznie wnieść na nie zażalenia. Powoduje to konieczność stwierdzenia przez organ, do którego wniesione zostało zażalenie, niedopuszczalności tego zażalenia, na podstawie art. 134 K.p.a.

W aprobującej glosie do postanowienia WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2008 r. sygn. akt II SA/Wa 1855/07 (LEX/el. 2008) P. Brzeziński podkreślił, że: "Wniesienie odwołania od decyzji, która pełnomocnikowi nie została doręczona, zawsze skutkować musi stwierdzeniem jego niedopuszczalności, na zasadzie art. 134 k.p.a. Nie ma przy tym żadnego znaczenia to, czy wadliwa czynność przynosi, czy też nie przynosi dla samej strony ujemnych skutków procesowych. Skutek takiego zdarzenia jest bowiem zawsze taki sam: decyzja nie zaistniała w obrocie prawnym. Organ pierwszej instancji nie wprowadza wtedy decyzji do obrotu prawnego w myśl art. 110 w zw. z art. 40 § 2 k.p.a. Taki stan rzeczy oznacza nie tylko to, że mamy do czynienia z brakiem przedmiotu zaskarżenia, ale także powoduje, iż organ pierwszej instancji pozostaje w zwłoce w załatwianiu sprawy".

Powyższe poglądy Sąd w całej rozciągłości podziela.

5.4. Z tego też względu Sąd uznał, że Dyrektor Izby Skarbowej w K.prawidłowo orzekł na podstawie art. 134 K.p.a. o niedopuszczalności wniesienia zażalenie na nieistniejący w obrocie prawnym akt administracyjny (postanowienie).

6. Nie znajdują uzasadnienia zarzuty naruszenia art. 7, art. 10 i art. 40 § 2 K.p.a. Postanowienie o niedopuszczalności zażalenia zostało bowiem wydane w oparciu o prawidłowe ustalenia faktyczne co do okoliczności doręczenia postanowienia, które doprowadziły do potwierdzenia zarzutu o wadliwości tego doręczenia. Tak więc organ poprawnie ocenił naruszenia art. 40 § 2 K.p.a. i na tym ustaleniu oparł swe rozstrzygnięcie. Stwierdzenie niedopuszczalności zażalenia wyklucza merytoryczną ocenę zaskarżonego postanowienia, zatem zarzut ograniczenia zakresu rozpoznania zażalenia przez organ nadzoru jest całkowicie chybiony.

Należy podkreślić, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia także nie narusza przepisów, jakkolwiek jest ono zbyt obszerne, jak dla rozstrzygnięcia li tylko kwestii dopuszczalności zażalenia. W odniesieniu zaś do powodów stwierdzenia niedopuszczalności – zawiera zbędne, zdaniem Sądu, rozważania o negatywnych skutkach wadliwości doręczenia, podczas gdy powodem niedopuszczalności zażalenia jest niewejście zaskarżonego postanowienia do obrotu prawnego. Powyższe mankamenty uzasadnienia nie wpływają jednak na ocenę, że samo rozstrzygnięcie organu jest właściwe i zgodne z prawem.

Uzasadnia to orzeczenie o oddaleniu skargi, jako niezasadnej, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270).