I OSK 641/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 438/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę G. J. na decyzję Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego we Wrocławiu z dnia [...] kwietnia 2011 r., nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia czasu wolnego za ponadnormatywny czas służby.

W uzasadnieniu Sąd wskazał na następujący stan sprawy: decyzją Wojskowego Komendanta Uzupełnień w B. z dnia [...] lutego 2011 r., na podstawie art. 60 ust. 5 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 593 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r., Nr 122, poz. 786), odmówiono G. J. udzielenia czasu wolnego za ponadnormatywny czas służby w związku z pełnieniem domowych dyżurów telefonicznych w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w B. w okresie od dnia 30 kwietnia 2007 r. do dnia 8 czerwca 2009 r.

Organ wskazał, że z przepisów rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych wynika, że dyżurem jest dyżur trwający dwadzieścia cztery godziny lub wielodobowy dyżur bojowy, operacyjny, ratowniczy lub inny wprowadzony rozkazem dowódcy jednostki wojskowej. Zatem domowy dyżur telefoniczny nie jest dyżurem w rozumieniu przepisów powyższego rozporządzenia. Dodano, że w okresie dyżuru telefonicznego G. J. nie był ani razu wzywany do stawienia się w miejscu pełnienia służby, co stanowi wyeliminowanie jakiegokolwiek stopnia uciążliwości związanej z pełnieniem powyższego dyżuru.

Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego we Wrocławiu z dnia [...] kwietnia 2011 r., nr [...] utrzymał w mocy powyższą decyzję.

Na tę decyzję oraz na decyzję organu pierwszej instancji G. J. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu wnosząc o stwierdzenie ich nieważności, ewentualnie o ich uchylenie.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. akt IV SA/Wr 438/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalając skargę stwierdził, że rozstrzygnięcie sporu dotyczącego kwalifikacji dyżuru domowego telefonicznego do "dyżuru" określonego w § 2 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych rozporządzenia nie ma znaczenia w tym postępowaniu – wobec treści § 8 ust. 2 i 3 i § 13 tegoż rozporządzenia.

Sąd podał, że ostatni dyżur wskazany przez skarżącego miał miejsce dnia 8 czerwca 2009 r., zaś wniosek skarżącego o przyznanie wolnych dni nosi datę 18 stycznia 2011 r. (prezentata wpływu do organu 20 stycznia 2011 r.). Zatem w dniu złożenia wniosku upłynął termin wskazany w § 8 rozporządzenia do uzyskania czasu wolnego.

Sąd pierwszej instancji wskazał ponadto, że § 13 ust. 1 rozporządzenia stanowi, iż do rozliczenia czasu służby za okres do dnia wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe, a rozliczenie czasu służby, o którym mowa w ust. 1 nastąpi nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r. Wobec tego Sąd stwierdził, że mając na uwadze powołaną treść § 13 rozporządzenia należy uznać, że termin rozliczenia czasu dyżurów pełnionych do 25 lipca 2008 r. upłynął z końcem 2008 r.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skargę kasacyjną złożył G. J. wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1) naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., po. 270) w związku z art. 7 i 10 k.p.a., poprzez pominięcie przy orzekaniu okoliczności, iż organ w ogóle nie prowadził postępowania dowodowego na okoliczność, czy skarżący składał wobec organu – poza wnioskiem z 18 stycznia 2011 r. -inne wnioski o udzielenie czasu wolnego w zamian za pełnione dyżury, formy w jakiej takie wnioski były składane oraz dat wniesienia tych wniosków;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest:

a) § 9 ust. 1 - 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 122, poz. 786), przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż do udzielenia czasu wolnego za pełnienie dyżuru stosuje się zasady określone w § 8 ust. 1 - 3 tegoż rozporządzenia, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania tychże właśnie przepisów § 8 ust. 1-3 powołanego rozporządzenia;

b) § 8 ust. 1-3 oraz § 9 ust. 1 - 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych, przez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż czas wolny w zamian za pełnienie dyżuru, może być udzielony jedynie na wniosek żołnierza, podczas, gdy żaden z powołanych przepisów tak nie stanowi;

c) § 8 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych, przez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż upływ okresu rozliczeniowego przewidzianego w powołanych przepisach jest równoznaczny z wygaśnięciem uprawnienia do otrzymania czasu wolnego w zamian za pełnienie dyżuru.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że skoro podstawą oddalenia skargi było złożenie wniosku o udzielenie czasu wolnego po upływie okresu rozliczeniowego, to należało ustalić, czy organ badał, czy skarżący składał także inne wnioski o udzielenie czasu wolnego, a jeśli tak, to kiedy i w jakiej formie.

Wskazano, że żaden przepis rozporządzenia, jak również ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie uzależnia udzielenia czasu wolnego za pełnienie dyżuru od wniosku żołnierza, który pełnił dyżur. Dlatego też skarżący kasacyjnie twierdzi, że w przedmiotowej sprawie czas wolny powinien być udzielony "z urzędu" bez względu na to, czy i kiedy złożył formalny wniosek o udzielenie czasu wolnego w zamian za pełnione dyżury.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ, podzielając rozważania Sądu pierwszej instancji, wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

W sytuacji, gdy skarga kasacyjna zarzuca Sądowi pierwszej instancji wadliwie dokonaną kontrolę zaskarżonej decyzji wskutek niedostrzeżenia naruszeń prawa w postępowaniu administracyjnym, w pierwszej kolejności należy ocenić, czy rzeczywiście miały miejsce wytknięte w skardze kasacyjnej naruszenia przepisów postępowania administracyjnego oraz czy naruszenia te mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Tylko bowiem takie naruszenia przepisów postępowania mogłyby uzasadniać zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji środka przewidzianego w art. 145 § 1 pkt 1 lit. c powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W niniejszej sprawie nie można Sądowi pierwszej instancji postawić skutecznie tego zarzutu, gdyż nie dopuścił się naruszeń, które miałyby wpływ na podjęte rozstrzygnięcie. Przedstawiony w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stan faktyczny wskazuje na to, że w postępowaniu administracyjnym zgromadzono materiał dowodowy w zakresie wystarczającym dla oceny zaistnienia przesłanek określonych w przepisach ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych.

Wyrażona zaś w art. 7 k.p.a. zasada prawdy obiektywnej odnosi się w równym stopniu do zakresu i wnikliwości postępowania wyjaśniającego i dowodowego, jak i do stosowania norm prawa materialnego, to jest do całokształtu przepisów prawnych służących załatwieniu sprawy. Organy administracji publicznej mają obowiązek działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy, zgodnie z art. 12 § 1 k.p.a., a także obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do jej wyjaśnienia i załatwienia w myśl art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. Oznacza to obowiązek podjęcia nie jakichkolwiek działań, lecz działań celowych, zmierzających do rozpatrzenia wniosku strony.

Takie działania podjęto w niniejszej sprawie, zatem zarzuty naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz art. 7 i 10 k.p.a. należy uznać za nieusprawiedliwione.

W odniesieniu zaś do zarzutów skargi kasacyjnej o naruszeniu w zaskarżonym wyroku przepisów rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych także uznać należy, że są one nieuzasadnione.

Zauważyć należy, że z akt niniejszej sprawy wynika, iż wniosek z dnia 18 stycznia 2011 r. o udzielenie dni wolnych za ponadnormatywny czas pracy z tytułu pełnienia dyżuru telefonicznego został przez skarżącego złożony z uchybieniem 4 – miesięcznego okresu rozliczeniowego, o którym mowa w § 8 powołanego rozporządzenia, co zresztą sam przyznał w tymże wniosku. Przepis ten stanowi bowiem, że udzielenie czasu wolnego powinno nastąpić w następnym tygodniu, nie później jednak niż w ciągu czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego. Żołnierzowi, który nie wykorzystał czasu wolnego w tym terminie udziela się czasu wolnego w tym samym wymiarze, nie później niż w następnym okresie rozliczeniowym. Jak zaś stanowi § 13 ust. 1 powołanego rozporządzenia, do rozliczania czasu służby za okres do dnia wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe, a rozliczenie czasu służby, o którym mowa w ust. 1 nastąpi nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r.

Wobec tego za trafny uznać należy pogląd Sadu pierwszej instancji, że termin do rozliczania dyżurów pełnionych do dnia 25 lipca 2008 r. upłynął z końcem 2008 r. Natomiast dyżury pełnione do dnia 8 czerwca 2009 r., winny być rozliczane z uwzględnieniem terminu określonego w § 8 powołanego rozporządzenia.

Zgodzić się zatem należy z Sądem pierwszej instancji, że nawet pomimo wątpliwości, czy dyżur pełniony przez skarżącego jest dyżurem w znaczeniu, jakie nadaje mu § 2 rozporządzenia, to w każdym razie uznać należy, że wypełniane przez niego obowiązki były zadaniem służbowym, o którym stanowi § 8 ust. 1 powołanego rozporządzenia.

Wobec powyższego za nieusprawiedliwione uznać należy zarzuty skargi kasacyjnej o naruszeniu przez Sąd pierwszej instancji § 8 ust. 1 – 3 oraz § 9 ust. 1 – 4 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych.

Nadto wskazać należy, że obowiązki rozliczenia czasu pracy z braku oczywistego przepisu w tym zakresie obciążają w równym stopniu obie strony, zaś z akt niniejszej sprawy nie wynika, aby skarżący przedstawił dokumenty potwierdzające składanie wniosku o zaliczenie czasu służby we wcześniejszym okresie.

Z tych względów Naczelny Sad Administracyjny na podstawie art. 184 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzekł, jak w sentencji.