I SA/Gl 388/12

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] Nr [...] wydanym na podstawie art. 138 § 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej K.p.a., oraz art. 17 § 1, art. 18, art. 23 § 1 i § 4 pkt 1, a także art. 64e

§ 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.), dalej ustawa egzekucyjna, po rozpatrzeniu zażalenia pana M. W. na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w M. z dnia [...] nr [...], w sprawie umorzenia w całości jako bezprzedmiotowe postępowania w sprawie o umorzenie kosztów postępowania egzekucyjnego w kwocie [...]zł, prowadzonego wobec pana M. W. na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...] nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w K. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

Uzasadniając rozstrzygnięcie organ drugiej instancji wskazał, że Naczelnik Urzędu Skarbowego w M. (jako wierzyciel) wystawił wobec pana M. W. (zobowiązanego), przedmiotowy tytuł wykonawczy obejmujący podatek od towarów i usług za czerwiec 2011 r. w kwocie [...]zł, jednocześnie nadając mu (jako organ egzekucyjny) klauzulę o skierowaniu do egzekucji. W dniu 16 sierpnia 2011 r. organ ten wystawił zawiadomienia o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego bankiem. Pierwsze z zajęć wraz z odpisem tytułu wykonawczego doręczono zobowiązanemu w dniu 18 sierpnia 2011 r., a dłużnikowi zajętej wierzytelności w dniu 16 sierpnia 2011 r. Drugie z zajęć doręczono zobowiązanemu w dniu 19 sierpnia 2011 r., a dłużnikowi zajętej wierzytelności w dniu 22 sierpnia 2011 r.

W związku z dokonanymi przelewami organ pierwszej instancji dokonał ograniczenia tytułu wykonawczego, a następnie po wyegzekwowaniu w dniu 23 sierpnia 2011 r. należności na łączną kwotę [...]zł, obejmującej należność główną, koszty egzekucyjne oraz odsetki zawiadomieniami z dnia 24 sierpnia 2011 r. uchylił dokonane zajęcia.

Pismem z dnia 23 sierpnia 2011 r. zobowiązany zgłosił zarzuty na prowadzone postępowanie egzekucyjne, które organ egzekucyjny uznał za nieuzasadnione, zaś zobowiązany, na postanowienie w tej sprawie, wniósł zażalenie, a organ drugiej instancji utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy. Na rozstrzygnięcie to zobowiązany wniósł skargę do tutejszego Sądu.

Następnie pismem z dnia 29 sierpnia 2011 r. zobowiązany wniósł skargę na dokonane w sprawie przez organ egzekucyjny czynności egzekucyjne, organ drugiej instancji skargę oddalił, a na postanowienie to zobowiązany wniósł odwołanie do Ministra Finansów.

Kolejnym pismem z dnia 23 sierpnia 2011 r. zobowiązany złożył wniosek o umorzenie w całości lub w części kosztów egzekucyjnych powstałych w związku z prowadzeniem przedmiotowej egzekucji wskazując, że nie jest w stanie ponieść tych kosztów bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej, a ponadto za umorzeniem przemawia ważny interes publiczny.

Postanowieniem z dnia [...] organ egzekucyjny odmówił wszczęcia postępowania w sprawie umorzenia przedmiotowych kosztów z uwagi na to, że na dzień złożenia wniosku koszty te były już wyegzekwowane od zobowiązanego. W wyniku rozpatrzenia zażalenia na to postanowienie organ drugiej instancji uchylił je w całości i umorzył postępowanie w tej sprawie.

W związku z powyższym, po rozpatrzeniu wniosku zobowiązanego z dnia 23 sierpnia 2011 r. o umorzenie kosztów egzekucyjnych organ egzekucyjny, umorzył postępowanie w tej sprawie jako bezprzedmiotowe.

W zażaleniu na to postanowienie zobowiązany żądał jego zmiany poprzez umorzenie w całości ewentualnie częściowo przedmiotowych kosztów oraz nakazanie ich zwrotu w całości bądź w części ewentualnie uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Uzasadniając zażalenie zobowiązany wskazał na okoliczności przedstawione w jego wniosku w tej sprawie i w zażaleniu na wcześniejsze postanowienie, powtórzył zarzut wskazany w skardze na czynności egzekucyjne oraz w skardze do tutejszego Sądu na postanowienie w sprawie zgłoszonych zarzutów dowodząc niezasadnego ustalenia przedmiotowych kosztów egzekucyjnych.

Odnosząc się do istoty sprawy organ drugiej instancji przytoczył treść art. 64e § 1 i § 2 ustawy egzekucyjnej twierdząc, że organ egzekucyjny może umorzyć powstałe koszty egzekucyjne (wydając stosowne postanowienie), jednak warunkiem koniecznym jest, by koszty te nie były jeszcze uiszczone lub wyegzekwowane. Zdaniem organu umorzyć bowiem można jedynie koszty, które istnieją i są do zapłaty, a nie zaś koszty, których nie ma, gdyż są uiszczone. Innymi słowy – musi istnieć przedmiot, o umorzeniu którego organ egzekucyjny będzie decydował.

Organ drugiej instancji stwierdził, że wniosek o umorzenie przedmiotowych kosztów egzekucyjnych z dnia 23 sierpnia 2011 r. nadany został w dniu 29 sierpnia 2011 r. i doręczony organowi egzekucyjnemu w dniu 30 sierpnia 2011 r., zaś koszty te zostały ściągnięte z rachunku bankowego zobowiązanego z dniem 23 sierpnia 2011 r. co oznacza, że nie było przedmiotu wniosku o umorzenie przedmiotowych kosztów, a umorzenie postępowania w takiej sprawie było właściwe i zgodne z przepisami prawa.

W skardze na to postanowienie, skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skarżąca A sp. z o.o. (dawniej M. W. prowadzący działalność pod nazwą B), wniosła o uchylenie postanowień pierwszej i drugiej instancji w całości, zarzucając im naruszenie prawa materialnego polegającego na wadliwej interpretacji (błędne zastosowanie) art. 64e § 1 i art. 105 k.p.a., naruszenie art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., poprzez brak wyczerpującego rozpatrzenia całego zebranego materiału dowodowego oraz sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego na skutek jego wadliwej oceny.

Uzasadniając skargę strona skarżąca podniosła, że wniosek o umorzenie przedmiotowych kosztów winien zostać rozpoznany merytorycznie tym bardziej, że zasadne jest umorzenie kosztów egzekucyjnych po ich ściągnięciu od zobowiązanego, skoro koszty egzekucyjne są częścią składową egzekwowanego obowiązku wymienionego w tytule egzekucyjnym i jeżeli jest on egzekwowany, to są też egzekwowane koszty egzekucyjne. Skarżąca powołała się na stanowisko zawarte w wyroku NSA z dnia 27 sierpnia 1997 r. sygn. akt III SA 1972/96 (POP 2000, z. 6, poz. 163).

W dalszej części uzasadnienia strona skarżąca przedstawiła argumentację przemawiającą za umorzeniem przedmiotowych kosztów z uwagi na ważny interes publiczny. Stwierdziła, że organ egzekucyjny najpierw wszczął postępowanie egzekucyjne i naliczył koszty egzekucyjne, a dopiero potem poinformował zobowiązanego o możliwości rozłożenia zaległości na raty. Wskazał, że "jest też rzeczą nie do przyjęcia, że wysokość w/w kosztów nie ma żadnego ustawowego ograniczenia (limes), jak to mamy w przypadku kosztów egzekucyjnych naliczonych przez komornika sądowego". Wyjaśnił, że organ egzekucyjny dokonał przedmiotowych zajęć błędnie określając nazwy Banków, a tym samym zajęcia były wadliwe i spowodowały niezasadne ustalenie przedmiotowych kosztów.

Strona skarżąca podała, że wcześniej w kilku przypadkach powstania zaległości pracownicy Urzędu Skarbowego w M. "monitowali" tę sytuację, doprowadzając do ich wyegzekwowania, bez potrzeby wystawienia tytułu wykonawczego i powstania kosztów egzekucyjnych.

Skarżąca wskazała również, że zobowiązany nie jest w stanie ponosić kosztów egzekucyjnych bez uszczerbku dla swojej sytuacji majątkowej oraz poinformowała, że powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy B M. W. w spółkę z o.o. A, przy czym nowopowstały podmiot jest bezpośrednią kontynuacją tego przedsiębiorcy, co oznacza, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa przekształconego.

Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. wniósł o jej oddalenie podtrzymując zajęte w sprawie stanowisko i jego argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przystępując do oceny legalności zaskarżonego postanowienia należy stwierdzić, że dotyczyło ono kwestii umorzenia postępowania prowadzonego w sprawie umorzenia kosztów egzekucyjnych w sytuacji, gdy wniosek w tej sprawie złożony został po ich wyegzekwowaniu (ściągnięciu).

Bezsporne w sprawie było, że w trakcie toczącego się postępowania egzekucyjnego zastosowano środek egzekucyjny w postaci zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego bankiem, oraz że przedmiotowe zajęcie dotyczyło kwoty [...]zł, zaś wymienione w nim koszty egzekucyjne stanowiły kwotę [...]zł. Zajęto w ten sposób dwa rachunki bankowe, kierując zawiadomienie o zajęciu do dwóch Banków. Zawiadomienie o zajęciu wystawiono w dniu 12 sierpnia 2011 r. i doręczono Bankom odpowiednio w dniu 16 sierpnia i 19 sierpnia 2011 r. W dniach 22 i 23 sierpnia 2011 r. doszło do ograniczenia wystawionego tytułu wykonawczego. Poza sporem było, że w dniu 23 sierpnia 2011 r. doszło do wyegzekwowania należności na łączną kwotę [...]zł obejmującej należność główną, koszty egzekucyjne oraz odsetki.

Bezsporne w sprawie było również, że pismem z dnia 23 sierpnia

2011 r. (data stempla pocztowego 29 sierpnia 2011 r.), które wpłynęło do organu podatkowego w dniu 30 sierpnia 2011 r., zobowiązany wniósł o umorzenie przedmiotowych kosztów egzekucyjnych w całości lub w części oraz ich zwrot na swój rachunek.

Skarżąca nie kwestionowała faktu złożenia wniosku w sprawie umorzenia kosztów egzekucyjnych po ich wyegzekwowaniu dowodząc, że zasadne jest umorzenie przedmiotowych kosztów po ich ściągnięciu od zobowiązanego.

Zgodnie z treścią art. 18 ustawy egzekucyjnej, jeżeli przepisy tej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Ustawa egzekucyjna nie reguluje kwestii umorzenia postępowania w sprawie o umorzenie kosztów egzekucyjnych w przypadku bezprzedmiotowości postępowania prowadzonego w takiej sprawie. Dlatego też w kwestii tej znajduje odpowiednie zastosowanie przepis art. 105 § 1 k.p.a., w myśl którego, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części.

Zgodnie z treścią art. 64 § 1 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny, z zastrzeżeniem § 2 (który w sprawie nie miał zastosowania), w egzekucji należności pieniężnych pobiera za dokonane czynności egzekucyjne opłaty w wysokościach w przepisie tym przewidzianych. Obowiązek uiszczenia opłat, o których mowa w § 1 (...) powstaje – z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu (art. 64 § 9 pkt 2 ustawy egzekucyjnej). Opłaty, o których mowa w art. 64

§ 1 i 6 (...) stanowią koszty egzekucyjne, które, z zastrzeżeniem § 2-4, obciążają zobowiązanego (art. 64c § 1 ustawy egzekucyjnej). Koszty egzekucyjne powstałe w egzekucji należności pieniężnej są dochodzone na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na tę należność, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej (art. 64c § 6 ustawy egzekucyjnej).

W myśl art. 64e § 1 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny może umorzyć w całości lub w części przypadające na jego rzecz koszty egzekucyjne.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że organ egzekucyjny w egzekucji należności pieniężnych pobiera opłatę za dokonane czynności egzekucyjne (art. 64

§ 1 ustawy egzekucyjnej) oraz opłatę manipulacyjną za czynności manipulacyjne (art. 64 § 6 ustawy egzekucyjnej), zaś obowiązek uiszczenia tych opłat powstaje w momencie wskazanym w art. 64 § 9 i 10 ustawy egzekucyjnej, przy czym zapłata egzekwowanej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych nie zwalnia od obowiązku uiszczenia opłaty manipulacyjnej oraz opłaty za czynności egzekucyjne i wydatków egzekucyjnych (art. 64 § 8 ustawy egzekucyjnej).

Obowiązek uiszczenia kosztów egzekucyjnych, jako kosztów przypadających organowi egzekucyjnemu w tym opłat za określone w ustawie egzekucyjnej czynności (egzekucyjne i manipulacyjne), powstaje w sposób, w wysokości i w momentach w ustawie tej przewidzianych, zaś ich ściągnięcie czy pobranie, a więc egzekucja kosztów egzekucyjnych stanowiąca wykonanie tego obowiązku, następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (art. 64c § 5 zd. 1 ustawy egzekucyjnej).

Oznacza to, że z momentem wyegzekwowania (pobrania, ściągnięcia) bądź uregulowania w inny sposób kosztów egzekucyjnych obowiązek z tytułu ich uiszczenia ustaje (wygasa), a tym samym koszty takie tracą cechę "przypadających" organowi stając się uzyskanymi z tego tytułu "środkami pieniężnymi" organu egzekucyjnego bądź innego uprawnionego podmiotu (art. 64c § 9 do § 12 ustawy egzekucyjnej).

Dlatego też Sąd w składzie orzekającym podziela i aprobuje pogląd wyrażony w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 29 stycznia 2009 r. sygn. akt I SA/Gl 1106/08, zgodnie z którym "Na podstawie art. 64e upea umorzyć można tylko koszty egzekucyjne, które nie zostały uregulowane. W sytuacji, gdy wniosek o umorzenie kosztów egzekucyjnych został złożony po ich wyegzekwowaniu, organ na podstawie art. 105 kpa w zw. z art. 18 upea winien umorzyć postępowanie w sprawie umorzenia kosztów egzekucyjnych jako bezprzedmiotowe, z uwagi na brak przedmiotu rozstrzygnięcia tj. "kosztów przypadających" organowi od zobowiązanego. Nie można bowiem umorzyć czegoś, co nie istnieje w dacie skierowania żądania do organu egzekucyjnego".

W świetle powyższego Sąd uznał za bezzasadne pozostałe zarzuty skargi w tym odnoszące się do przesłanek zawartych w art. 64e § 2 ustawy egzekucyjnej, skoro organ przepisu tego nie stosował i nie mógł zastosować, czy też art. 77 § 1 i 80 kpa skoro zebrany i rozpatrzony przez organy materiał dowodowy był wystarczający, zaś jego ocena przekonywująca i wyjaśniająca wszystkie okoliczności sprawy w zakresie istnienia przedmiotu wniosku zobowiązanego czyli podlegających umorzeniu kosztów egzekucyjnych.

Nie zasługują na uwzględnienie argumenty strony skarżącej co do wcześniejszego zachowania się pracowników organu przy zaistnieniu podobnych zaległości w sytuacji prawnej powinności z art. 6 § 1 i art. 7 § 1 i § 2 oraz art. 26 § 4 ustawy egzekucyjnej. Na marginesie warto zauważyć, że zobowiązany uzyskał wiedzę o wszczęciu egzekucji w chwili doręczenia mu tytułu wykonawczego (wraz z zawiadomieniem o zajęciu) co nastąpiło w dniu 18 sierpnia 2011 r., miał więc możliwość złożenia przedmiotowego wniosku przed faktycznym zakończeniem egzekucji i pobraniem kosztów egzekucyjnych, zaś o ewentualności ich poniesienia dowiedział się z dołączonego mu (przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego) zawiadomienia w trybie art. 15 § 1 ustawy egzekucyjnej.

Z uwagi na charakter będącego przedmiotem badania Sądu orzeczenia nie istniała potrzeba rozważań dotyczących zgodności z Konstytucją RP przepisów regulujących wysokość przypadających organowi egzekucyjnemu (bądź innemu) kosztów egzekucyjnych (opłat).

Sąd zauważa również, że prawomocnym wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 18 lipca 2012 r. sygn. akt I SA/Gl 1156/11 oddalono skargę pana M. W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] w przedmiocie nie uwzględnienia zarzutów zobowiązanego na prowadzenie postępowania egzekucyjnego, kosztów którego umorzenia domagała się skarżąca (zobowiązany).

Z tych przyczyn Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienia nie naruszają prawa w sposób opisany w art. 145 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012 r., poz. 270 ze zm.) i na podstawie art. 151 tej ustawy skargę oddalił.