I FSK 924/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt: III SA/Wa 622/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę D.G. (dalej: "strona", "skarżący") na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 30 kwietnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności skarżącego jako członka zarządu Fundacji P. wraz z innymi członkami zarządu oraz fundacją za zaległości podatkowe tej fundacji w podatku od towarów i usług za okresy kwiecień, czerwiec, lipiec 2006 r. oraz maj, czerwiec, sierpień, wrzesień, październik 2007 r.

Przedstawiając okoliczności faktyczne w jakich zapadło powyższe rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji wskazał, że pismem z dnia 20 stycznia 2014 r. strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika złożyła skargę na ww. decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. W jej uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, że z winy Urzędu Pocztowego ani on ani skarżący nie otrzymał decyzji organu odwoławczego, w związku z tym nie rozpoczął biegu termin do wniesienia skargi. Nadto wskazał, że zaskarżona decyzja nie została jego zdaniem doręczona w sposób wskazany w trybie art. 150 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm. - dalej: "O.p.") albowiem ani jedno zawiadomienie o pozostawieniu korespondencji od organu w placówce pocztowej nie zostało umieszczone w skrzynce pocztowej biura pełnomocnika skarżącego, ani mu doręczone. Podniósł także, że wyjaśnienia zawarte w odpowiedzi na reklamację złożoną w dniu 28 maja 2012 r. były nieprawdziwe, bowiem w okresie kiedy reklamowane przesyłki polecone były złożone w placówce pocztowej, codziennie (również w dniu 11 maja 2012 r.) była odbierana bezpośrednio od listonosza w biurze kancelarii oraz nadawana korespondencja. Na poparcie powyższych twierdzeń autor środka zaskarżenia załączył oświadczenie pracownika biura kancelarii odpowiedzialnego za obieg korespondencji – A. S., z którego wynika m.in., że w okresie od 7 do 21 maja 2012 r. nie stwierdziła w skrzynce oddawczej biura kancelarii żadnego zawiadomienia o pozostawieniu jakiegokolwiek listu adresowanego do kancelarii w placówce pocztowej.

Sąd pierwszej instancji nie dopatrzył się jednak naruszeń przy doręczaniu zaskarżonej decyzji. Zwrócił bowiem uwagę, że adresowane do pełnomocnika skarżącego pismo zawierającego przedmiotową decyzję pozostawiono w urzędzie pocztowym, o czym go zawiadomiono, pozostawiając informację w oddawczej skrzynce pocztowej adresata (awizo). Pierwsze pozostawiono w dniu 4 maja 2012 r., zaś drugie 11 maja 2012 r. Z uwagi natomiast na okoliczność, że przedmiotowa przesyłka nie została odebrana, odesłano ją do nadawcy. W związku z powyższym organ działając na podstawie art. 150 § 2 O.p. nieodebraną decyzję pozostawił w aktach sprawy i uznał za skutecznie doręczoną w dniu 18 maja 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił także, że pomimo, iż skarżący wszczął postępowanie reklamacyjne przed Urzędem Pocztowym, to jego reklamacja nie została uwzględniona. Poczta Polska S.A. nie znalazła podstaw do uznania kierowanych pod jej adresem zarzutów. W świetle powyższych okoliczności Sąd pierwszej instancji stwierdził, że skoro przesyłka zawierająca zaskarżoną decyzję została skutecznie doręczona w trybie zastępczym w dniu 18 maja 2012 r., to trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi upływał 18 czerwca 2012 r. zgodnie z zasadami obliczania terminów przewidzianymi w art. 83 § 1 P.p.s.a. Wobec tego skarga do Sądu pierwszej instancji została złożona po upływie ww. terminu a zatem podlegała odrzuceniu.

W skardze kasacyjnej od ww. postanowienia pełnomocnik strony wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zarzucając naruszenie:

- prawa materialnego, tj. 150 § 1a i § 2 O.p. poprzez błędną ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy przesyłka z Izby Skarbowej w W. zawierająca decyzję tego organu z dnia 30 kwietnia 2012 r. wydaną w sprawie znak [...] została skutecznie doręczona w trybie zastępczym;

- przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 lit. c) P.p.s.a. w zw. z art. 7 i 8 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., poz. 1071 z późn. zm. – dalej: "k.p.a.") polegające na odrzuceniu skargi na skutek niedokonania wszechstronnej oceny materiału dowodowego oraz pominięcie dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia jego autor podniósł, że jednostronne wyjaśnienia doręczyciela odpowiedzialnego za złożenie awiz nie stanowią niepodważalnego dowodu potwierdzającego fakt, że awizo zostało złożone w oddawczej skrzynce pocztowej pełnomocnika skarżącego. Podkreślił, że zgodnie z zasadą pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa pełnomocnika skarżącego nie mogą obciążać negatywne konsekwencje związane z niewykonaniem przez doręczycieli swoich obowiązków polegających na złożeniu w skrzynce oddawczej zawiadomień o nadejściu przesyłek. Nadto zarzucił Sądowi pierwszej instancji, że nie uwzględnił wyjaśnień złożonych przez pracownika biura kancelarii pełnomocnika skarżącego uwzględniając jedynie jednostronne wyjaśnienia operatora pocztowego tym samym całkowicie przerzucając na skarżącego obowiązek udowodnienia faktu niezłożenia przez pracownika urzędu pocztowego awiza w skrzynce oddawczej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli instancyjnej w niniejszym postępowaniu wpadkowym jest postanowienie Sądu pierwszej instancji odrzucające skargę na decyzje organu odwoławczego z uwagi na przekroczenie trzydziestodniowego terminu do jej wniesienia.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zgodnie z art. 53 § 1 P.p.s.a. skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Skarga wniesiona po upływie ww. terminu podlega odrzuceniu (art. 58 § 2 P.p.s.a.). Kluczowym zatem dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy będzie ustalenie, czy doszło do skutecznego doręczenia przedmiotowej decyzji, w trybie tzw. doręczenia zastępczego (art. 150 O.p.). W tym zakresie należy zwrócić uwagę na treść na art. 150 O.p., który reguluje zastępczy sposób doręczenia w postępowaniu podatkowym. Zgodnie z treścią tego przepisu w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 – w przypadku doręczania pisma przez pocztę – poczta przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej (§ 1 pkt 1). Adresata zawiadamia się dwukrotnie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1, przy czym powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni (§ 1a). Zawiadomienie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1 umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy. Z treści potwierdzenia odbioru, które powraca do nadawcy, czyli do organu podatkowego, winny zatem wyraźnie wynikać następujące okoliczności: przyczyny niemożności doręczenia w trybie art. 148 § 1 o.p. lub art. 149 O.p., fakt zawiadomienia adresata o przesyłce, fakt powtórnego zawiadomienia po upływie 7 dni od daty złożenia pisma w placówce pocztowej (w urzędzie gminy), informacja, iż zawiadomienia o przesyłce zostały każdorazowo umieszczone w miejscach wskazanych w art. 150 § 2 O.p. Dla uznania, że decyzja została skutecznie doręczona w trybie art. 150 O.p. konieczne jest wykazanie przez organ administracji, że placówka pocztowa zawiadomiła adresata w sposób niebudzący wątpliwości o nadejściu pisma i miejscu, gdzie może je odebrać (por. wyrok NSA z 31 czerwca 2006 r., I FSK 565/05, LEX nr 187585). Zatem dokonane w powyższy sposób doręczenie, stanowiące rodzaj fikcji prawnej, stwarza domniemanie jego doręczenia i polega na założeniu, że adresat przesyłki zapoznał się z jej treścią ostatniego dnia tego terminu, jednocześnie wyznaczając początek biegu terminu do podjęcia czynności prawnej.

Mając na uwadze powyższe, trafnie Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że wobec niemożności doręczenia adresatowi w dniu 4 maja 2012 r. przesyłki zawierającej decyzję organu odwoławczego, pozostawiono ją na okres 14 dni do dyspozycji adresata w Urzędzie Pocztowym w W., a zawiadomienie o pozostawieniu tego pisma umieszczono w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Na przedmiotowej przesyłce widnieje również adnotacja o powtórnym awizowaniu w dniu 11 maja 2012 r., a także informacja o zwrocie ww. przesyłki w dniu 21 maja 2012 r. jako niepodjętej w terminie. Obok powyższych informacji znajdują się stosowne pieczątki oraz podpisy listonosza (karta 85 akt podatkowych). Zatem z adnotacji poczynionych zarówno na potwierdzeniu odbioru jak i na kopercie wynika, gdzie doręczyciel umieścił zawiadomienie o pozostawieniu pisma oraz na jaki okres.

Powyższe zaś, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego pozwalało organowi podatkowemu, jak również Sądowi pierwszej instancji na przyjęcie, że przedmiotowa decyzja została prawidłowo doręczona w trybie art. 150 O.p. Nie ulega bowiem wątpliwości, że dokument urzędowy, jakim jest zwrotne potwierdzenie wraz z adnotacjami urzędowymi zamieszczonymi na przesyłce, jeśli jest sporządzony w przepisanej formie przez uprawniony do tego podmiot, stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Korzysta on z domniemania prawdziwości i zgodności z prawdą tego, co zostało w nim stwierdzone. Domniemanie to może być obalone, jednakże podejmując próbę dokonania tego, należy mieć na względzie, że dokumenty urzędowe są najbardziej wiarygodnymi środkami dowodowymi. Co za tym idzie, dowody przeciwne muszą być zdecydowanie przekonujące (por. postanowienie NSA z 16 grudnia 2011 r., sygn. akt: I FSK 1861/11).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że ustaleń co do tego, że doszło do doręczenia przesyłki w trybie zastępczym z całą pewnością nie mogły podważyć twierdzenia zawarte w skardze kasacyjnej. Nie ulega wątpliwości, że obalenie domniemania w postaci doręczenia nie może nastąpić w oparciu o oświadczenia pracowników pełnomocnika skarżącego. Trafnie bowiem Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w takiej sytuacji podważenie doręczenia przesyłki sprowadzałoby się jedynie do zwykłego oświadczenia, z którego wynikałoby, iż awizo nie zostało umieszczone w skrzynce pocztowej, co uznać należy za niedopuszczalne. Do innej niż powyższa ocena nie prowadzi także analiza załączonego do akt pisma Poczty Polskiej będącego wynikiem przeprowadzonego, na skutek złożonych zastrzeżeń, postępowania reklamacyjnego. Z treści tego pisma wynika bowiem, że listonosz obsługujący rejon doręczeń, do którego należy adres pełnomocnika skarżącego, oświadczył, iż zarówno pierwsze jak i powtórne zawiadomienie pozostawił w pocztowej skrzynce oddawczej pod adresem wskazanym w przesyłce. Wskazano także, że powyższe ustalenia potwierdzają dokumenty pocztowe i wyjaśnienia listonoszy. W świetle tych okoliczności stwierdzić należy, że procedura związana z awizowaniem przesyłki przeprowadzona była – wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącego - w sposób umożliwiający jej odebranie. Stąd też uznać należało, że przedmiotowa przesyłka została doręczona pełnomocnikowi strony w sposób prawidłowy, w trybie tzw. doręczenia zastępczego. W tym stanie rzeczy zarzut dotyczący naruszenia art. 150 § 1a i § 2 O.p. uznać należało za niezasadny.

Odnosząc się zaś do drugiego z podniesionych w skardze kasacyjnej zarzutów zauważyć należy, że wskazywane art. 7 i 8 k.p.a. w ogóle nie znajdują zastosowania przed sądem administracyjnym, ponieważ odnoszą się one do innej procedury regulującej zasady postępowania przed organami administracji publicznej. W konsekwencji zarzut naruszenia przepisów, których Sąd pierwszej instancji nie stosował jest chybiony.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.

Odnosząc się do wniosku strony wnoszącej skargę kasacyjną o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego zauważyć należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z dnia 4 lutego 2008 r., sygn. akt I OPS 4/07 (ONSAiWSA 2008, nr 3, poz. 42), wyjaśnił, że przepisy art. 203 i 204 P.p.s.a. nie mają zastosowania, gdy przedmiotem skargi kasacyjnej jest postanowienie sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie. Do wspomnianej kategorii postanowień należy niewątpliwie zaliczyć postanowienie o odrzuceniu skargi.