II SA/Bd 405/13

Uzasadnienie

Starosta I. decyzją z dnia [...] lutego 2011 r. znak: [...] dokonał rejestracji samochodu osobowego marki A., nr VIN: [...], rok produkcji [...], nr rej. [...] na rzecz skarżącego J. K. Wśród dokumentów, na podstawie których dokonano rejestracji przedmiotowego pojazdu, był niemiecki dokument rejestracyjny ("brief") wraz z tłumaczeniem na język polski.

Dnia [...] listopada 2012 r. do organu wpłynął sprzeciw Prokuratora Rejonowego w I. z dnia [...] listopada 2012 r., sygn.: [...]. Z jego treści wynikało, że decyzja w sprawie rejestracji przedmiotowego samochodu została wydana w oparciu o fałszywe dowody, tj. dokument brief [...] dotyczący tego pojazdu.

Starosta I. postanowieniem z dnia [...] listopada 2012 r. znak: [...] na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. wznowił postępowanie w sprawie zarejestrowania przedmiotowego samochodu osobowego.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r., nr [...] Starosta I. uchylił swoją decyzję z dnia [...] lutego 2011 r. oraz odmówił wydania decyzji o zarejestrowaniu w/w pojazdu. W uzasadnieniu swej decyzji organ wskazał, że Prokuratura Rejonowa w I. postanowieniem z dnia [...] kwietnia 2012 r., sygn. [...] umorzyła dochodzenie w sprawie sfałszowania w okresie od stycznia 2010 r. do [...] lutego 2011 r. w nieustalonym miejscu na terenie N. przedmiotowego dokumentu rejestracyjnego, tj. o czyn z art. 270 § 1 k.k. wobec niewykrycia sprawcy. Z treści w/w postanowienia oraz materiałów z akt sprawy wynika, że doszło do popełnienia przestępstwa polegającego na sfałszowaniu dokumentu rejestracyjnego "brief" o wyznacznikach literowych TZ. Organy administracji w D. nie wydały dokumentu rejestracyjnego o wyznacznikach literowych TZ.

Odwołanie od tej decyzji złożył skarżący wnosząc o jej uchylenie i umorzenie postępowania, ewentualnie jej uchylenie i przekazanie sprawy organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Zaskarżonej decyzji odwołujący zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na wadliwym uznaniu, że zachodzą przesłanki do uchylenia z urzędu decyzji w przedmiocie zarejestrowania pojazdu oraz w przedmiocie odmowy wydania decyzji o jego zarejestrowaniu, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego implikuje tezę przeciwną. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że nabył pojazd na terytorium N., zapłacił cenę, otrzymał pisemną umowę sprzedaży, a także dokumenty potwierdzające jego własność. Samochód nie jest pojazdem kradzionym czy też takim, co do którego jakikolwiek podmiot rościłby sobie do niego prawo.

Decyzją z dnia [...] marca 2013 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. (SKO) utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu tej decyzji organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym rejestracji pojazdu dokonuje, na wniosek właściciela, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania właściciela, wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, jeżeli jest wymagana. Do wniosku należy dołączyć dokumenty, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, w szczególności dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany (art. 72 ust. 1 pkt 5 w/w ustawy). Organ podał, że w rozpatrywanej sprawie poza przedmiotem sporu był fakt, iż pojazd był zarejestrowany uprzednio na terenie N.

Organ powołał się na art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a., który nakazuje wznowienie postępowania w przypadku, gdy dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe. Zgodnie ze stanem faktycznym sprawy, potwierdzonym m.in. postanowieniem Prokuratury Rejonowej w I. z dnia [...] kwietnia 2012 r., sygn. [...], dowód rejestracyjny przedmiotowego pojazdu został sfałszowany. Okoliczność ta nie została także zakwestionowana przez skarżącego. Fałszywy dowód rejestracyjny stanowił podstawę dokonania rejestracji przedmiotowego samochodu, czego także nie zakwestionował skarżący. Jeśli decyzja o zarejestrowaniu pojazdu na rzecz skarżącego wydana została w oparciu o fałszywe dowody, to zaistniała przesłanka, by po wznowieniu postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. odmówić rejestracji samochodu z uwagi na brak dowodu rejestracyjnego niezbędnego dla dokonania rejestracji pojazdu na podstawie art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym.

Dalej organ wskazał, że rolą organów administracji nie jest ustalanie stanu prawnego przedmiotowego pojazdu, a jego rejestracja będzie możliwa po przedłożeniu wszystkich wymaganych przepisami prawa dokumentów.

Od powyższej decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy złożył skarżący, który wniósł o jej uchylenie w całości. W uzasadnieniu skargi przywołał argumenty zawarte w odwołaniu oraz wskazał, że na terytorium N. do skutecznego przeniesienia własności pojazdu wystarczające jest wydanie "briefu" oraz pojazdu, zgodnie zaś z ustawą Prawo międzynarodowe prywatne zastosowanie mają in casu przepisy prawa n.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasowe ustalenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna, aczkolwiek z innej przyczyny niż w przytoczona w jej uzasadnieniu.

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269, ze zm.) sąd administracyjny kontroluje legalność zaskarżonego rozstrzygnięcia administracyjnego, czyli jego zgodność z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego i procesowego. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Zaskarżona decyzja (postanowienie) może być uchylona tylko wówczas, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego albo inne naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.).

Podstawą prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz.1137 ze zm.) oraz przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. z 2007 r. Nr 186 poz.1123 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 72 ust. 1 pkt 5 wymienionej ustawy rejestracji dokonuje się m.in. na podstawie dowodu rejestracyjnego - jeżeli pojazd był zarejestrowany. W myśl § 2 ust. 1 wymienionego rozporządzenia w celu rejestracji pojazdu właściciel pojazdu, z zastrzeżeniem art. 72 ust. 1a-4 ustawy oraz ust. 2-13 i § 3, składa w organie rejestrującym wniosek o rejestrację pojazdu, do którego dołącza m.in. dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany. Niewątpliwie zatem przedłożenie sfałszowanego dowodu rejestracyjnego winno skutkować wydaniem decyzji o odmowie zarejestrowania pojazdu. Natomiast w ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że przedłożony przez skarżącego dowód rejestracyjny ("brief") został faktycznie sfałszowany.

W pierwszej kolejności należy jednak stwierdzić, że organ prawidłowo wydał postanowienie o wznowieniu postępowania wskutek wniesienia sprzeciwu przez prokuratora. Wniesienie sprzeciwu zobowiązuje bowiem właściwy organ administracji publicznej do wszczęcia z urzędu postępowania w sprawie w sprawie wznowienia postępowania (por. wyrok NSA z 26 lutego 1986 r., II SA 2400/85, ONSA 1986, nr 1).

Organy administracji publicznej prowadząc postępowanie związane są zasadą praworządności (art. 7 k.p.a.). Oznacza to, że powinny w toku postępowania stać na straży praworządności i podejmować wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Emanacją tej zasady w postępowaniu dowodowym są przepisy art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Pierwszy z nich stanowi, że organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Dopiero zaś na podstawie całokształtu materiału dowodowego organ ocenia, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a.). Ponadto istota zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego określona w art. 15 k.p.a. polega na dwukrotnym rozpatrzeniu i rozstrzygnięciu przez dwa organy tej samej sprawy, wyznaczonej treścią zaskarżonego rozstrzygnięcia. Oznacza to, że organ odwoławczy rozpoznając odwołanie nie powinien ograniczać się do ustosunkowania się do argumentacji w nim wskazanej oraz do oceny stanowiska organu I instancji (tym bardziej powtórzenia tegoż stanowiska, bez wskazania własnych motywów), ale przede wszystkim powinien samodzielnie dokonać oceny stanu faktycznego, zgromadzonych dowodów i w oparciu o własne ustalenia wydać rozstrzygnięcie. Tym obowiązkom organ w niniejszej sprawie nie podołał.

Wznowienie postępowania administracyjnego jest nadzwyczajną instytucją procesową polegającą na stworzeniu prawnych możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej już wydaniem decyzji ostatecznej. Niezbędność tej instytucji wynika z faktu, że już po przyjęciu decyzji ostatecznej może ujawnić się wadliwość postępowania, w którym orzeczenie takie zapadło albo też mogą pojawić się okoliczności, które pozbawiają znaczenia te przesłanki, na których oparto rozstrzygniecie sprawy (por. W. Dawidowicz: Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, W-wa 1983, s. 242). Wznowienie postępowania, w następstwie którego dochodzi do rozstrzygnięcia sprawy już raz rozpatrzonej co do istoty, stanowi odstępstwo od wyrażonej w art. 16 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267) zasady trwałości decyzji. Zasada ta nie ma jednak "wartości absolutnej", bo ustawodawca, kierując się względami praworządności i mając na względzie interesy uczestników postępowania przewidział możliwość zakwestionowania ostatecznej decyzji administracyjnej. Z racji że wznowienie postępowania czyni wyłom w trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej, uzasadniające je wady muszą mieć szczególny, wyjątkowy charakter. Stąd też k.p.a. w sposób wyczerpujący wyliczył podstawy wznowienia, nie dopuszczając wykładni rozszerzającej (por. wyrok NSA z 26 października 1999 r. I SA 1739/97, Lex Polonica nr 372483 por. wyroku NSA z dnia 1 marca 1984 r., I SA/Ka 13/84, nie publ.).

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe. W związku z powyższym w przypadku wznowienia postępowania na tej podstawie fałszerstwo dowodu musi być pewne, bezsporne, nie może budzić żadnych wątpliwości (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lipca 2010 r., VII SA/Wa 828/10, LEX nr 67627). Fałszerstwo dowodu, o którym mowa w art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a., musi zostać potwierdzone orzeczeniem sądu lub innego organu, czego organ w przedmiotowej sprawie nie przedstawił. Strona (tutaj organ), która domaga się wznowienia postępowania na tej podstawie, że dowód okazał się fałszywy, musi przedłożyć dowód w postaci orzeczenia sądowego stwierdzającego, że dokument został sfałszowany. Za taki dowód w przedmiotowej sprawie nie mogło być uznane wskazywane postanowienie prokuratury o umorzeniu postępowania. Umorzenie postępowania przez prokuraturę wyłączyło możliwość potwierdzenia wymogu, by sfałszowanie dowodu było stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu, a co za tym idzie wyłączyło możliwość uznania, że zachodzi przesłanka określona w art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. (wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 marca 2007 r., sygn. akt VII SA/Wa 2408/06, publ. LEX nr 334829, wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lipca 2010 r., VII SA/Wa 828/10, LEX nr 676278).

Nieuzasadniony jest natomiast zarzut skarżącego, że pojazd winien zostać zarejestrowany, gdyż nabył on go w dobrej wierze i nie jest on pojazdem kradzionym, a dokumenty potwierdzają jego własność. Kwestie te nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem organy nie kwestionowały nabycia przez skarżącego własności pojazdu, a jedynie twierdziły, że nie przedłożył on dowodu rejestracyjnego niezbędnego do zarejestrowania samochodu.

Wychodząc z tych przesłanek Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę, gdyż stwierdził, że zaskarżona oraz poprzedzająca ją decyzja pierwszej instancji naruszają przepisy postępowania administracyjnego w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co w myśl art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 135 p.p.s.a. stanowi podstawę do ich uchylenia.

Ponowne rozpoznanie sprawy winno nastąpić z uwzględnieniem poczynionych przez Sąd uwag. Organ winien więc ustalić, czy faktycznie doszło do sfałszowania dowodu rejestracyjnego samochodu i następnie w zależności od poczynionych ustaleń wydać stosowne rozstrzygnięcie. Przy czym w przypadku organu I instancji nie może to być decyzja o odmowie wydania decyzji o zarejestrowaniu pojazdu, lecz ewentualnie decyzja o odmowie zarejestrowania pojazdu. Organ nie był bowiem władny do wydania decyzji o odmowie wydania decyzji.

Na podstawie art. 152 cyt. ustawy Sąd określił, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.