II SA/Sz 735/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. Nr[...], wydaną na podstawie art. art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej zwanej "K.p.a."), oraz art. 15b ust. 5, art. 3 pkt 11 w związku z art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze. zm., dalej zwanej u.ś.r.) - Prezydent Miasta odmówił przyznania M. S. jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Uzasadniając swoje stanowisko organ I instancji podał, że M. S. wnioskiem z dnia [...] r., zwróciła się o przyznanie przedmiotowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka – J. K, do którego dołączyła m.in. zaświadczenie lekarskie potwierdzające pozostawanie kobiety pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu, uprawniające do dodatku z tytułu urodzenia dziecka. W oparciu o powyższe zaświadczenie organ ustalił fakt pozostawania wnioskodawczyni pod opieką medyczną od 17/18 tygodnia ciąży, podnosząc, że skoro w myśl art. 15 b ust. 5 u.ś.r. zapomoga, z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu, brak było podstaw do uwzględnienia wniosku.

Kwestionując powołaną decyzję M. S. złożyła od niej odwołanie podnosząc w nim "przyczyny fizjonomiczne". Zaznaczyła, że ma już [...] letnią córkę, a przez długi okres czasu zażywała tabletki antykoncepcyjne i zbyt późno zorientowała się, że jest w ciąży. Wyjaśniła ponadto, że kolejka do lekarza specjalisty była długa i gdy się do niego dostała, lekarz ginekolog przez badanie USG stwierdził 17/18 tydzień ciąży. Od tamtej pory regularnie stawiała się na wyznaczone wizyty kontrolne.

Decyzją z dnia [...] r. Nr[...] , wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. w związku z art. 15 b u.ś.r., Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji, odwołując się do treści art. 15 b ust. 5 u.ś.r. organ odwoławczy wskazał, iż jednym z warunków przyznania zapomogi jest fakt pozostawania kobiety pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną (art. 15 b ust. 6).

Organ zaznaczył, że to na stronie ciążył obowiązek przedstawienia stosownego zaświadczenia o pozostawaniu pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy Kolegium ustaliło, iż strona do wniosku o przyznanie przedmiotowego świadczenia załączyła zaświadczenie lekarskie z dnia [...] lutego 2013 r., potwierdzające pozostawanie pod opieką medyczną od 17/18 tygodnia ciąży do porodu. Tym samym, w ocenie organu odwoławczego nie zostały spełnione wszystkie przesłanki do przyznania wnioskowanej przez stronę jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Odnosząc się do treści odwołania Kolegium wyjaśniło, iż przepis art. 15 b ust. 1 u.ś.r. jest dla organów wiążący i nie przewiduje uznaniowego charakteru rozstrzygnięcia w sprawie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Wobec tego organ nie mógł przyznać świadczenia w sytuacji, gdy nie zostały spełnione wszystkie przesłanki określone w ustawie.

Nie zgadzając się z powyższą decyzją M. S. złożyła na nią skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Uzasadniając swoje stanowisko skarżąca powtórzyła argumentację przedstawioną w odwołaniu.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało stanowisko zajęte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniosło o oddalenie skargi.

Na rozprawie, która miała miejsce w dniu [...] r. Prokurator Prokuratury Apelacyjnej wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji zarzucając wydanie jej z naruszeniem art. 7 i art. 77 K.p.a., z uwagi na podniesioną w odwołaniu okoliczność, której organ nie rozważył, odnoszącą się do długiego oczekiwania na wizytę u specjalisty.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz.1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej.

W myśl art. 134 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) zwanej w dalszej części uzasadnienia ustawą "P.p.s.a.", sąd administracyjny rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną i stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Kontrola zaskarżonych decyzji dokonana według wskazanego wyżej kryterium oraz w granicach orzekania zakreślonych w art. 134 i art. 135 powołanej ustawy P.p.s.a. doprowadziła do stwierdzenia, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego oraz poprzedzająca ją decyzja Prezydenta Miasta wydane zostały w sposób niezgodny z prawem, uzasadniający ich uchylenie.

Przedmiotem rozpoznawanej skargi stała się decyzja organu odwoławczego utrzymująca decyzję organu I instancji w zakresie odmowy przyznania jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Przesłanki warunkujące przyznanie przedmiotowego świadczenia normuje art.15b ustawy o świadczeniach rodzinnych (u.ś.r.). W myśl art. 15 b ust. 1, 2 i 3 jednorazowa zapomoga w wysokości 1 000 zł na jedno dziecko z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1.922 zł. Zapomoga przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu (art. 15 b ust. 5). Okoliczność pozostawania pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną (art. 15 b ust. 6).

Ze znajdującego się w aktach sprawy zaświadczenia lekarskiego wystawionego przez M. G. - specjalistę ginekologa-położnika w Indywidualnej Specjalistycznej Praktyce Lekarskiej z dnia [...] r., które stało się podstawą ustaleń faktycznych poczynionych przez organy obu instancji wynika, że M. S. pozostawała pod opieką medyczną od dnia [...] r., czyli od 17/18 tygodnia ciąży.

W kontekście przywołanych regulacji art. 15 b u.ś.r., nie budzi zastrzeżeń Sądu przyjęty przez ustawodawcę sposób dokumentowania przez osobę zainteresowaną okresu pozostawania pod opieką medyczną poprzez zaświadczenie, którego wzór opublikowano w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod tą opieką. Zaświadczenie takie, o treści potwierdzającej pozostawanie przez kobietę w ciąży pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży, jest dla organu dowodem pozwalającym uznać spełnienie przesłanek umożliwiających przyznanie wnioskowanego świadczenia. Powyższe nie oznacza jednak, że treść takiego zaświadczenia nie może podlegać ocenie organu, w szczególności jeśli informacje w nim podane są kwestionowane lub mogą budzić wątpliwości.

W świetle oświadczenia skarżącej zamieszczonego w treści odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w toku postępowania odwoławczego, przy prawidłowej wykładni art. 15 b ust. 5 u.ś.r., powinno poddać zbadaniu wskazane przez skarżącą okoliczności – odnoszące się do przyczyn fizjologicznych, stosownie do zasady ogólnej postępowania sformułowanej w treści art. 7 K.p.a., która to kwestia nie została przez organ wyjaśniona, podobnie jak podniesiony w odwołaniu fakt długiego oczekiwania na badanie USG.

Skład orzekający w rozpoznawanej sprawie podziela stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym tutejszego Sądu, że zasadniczym celem wprowadzenia przyjętego przez prawodawcę rozwiązania polegającego na dodatkowym wsparciu finansowym rodziców w związku z narodzinami dziecka była chęć zmotywowania kobiet zachodzących w ciążę do jak najwcześniejszego zgłoszenia się do lekarza lub położnej, a w następnej kolejności – systematycznego zgłaszania się na kolejne badania kontrolne. Realizacja tego celu następuje od momentu zgłoszenia się przez kobietę będącą w ciąży do lekarza lub położnej w ramach podstawowej, bezpłatnej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, czy leczenia szpitalnego, za który w ocenie Sądu uznać należy rejestrację takiej kobiety we właściwej placówce medycznej, nie zaś dzień, w którym faktycznie przeprowadzone zostało pierwsze badanie medyczne. Niedoskonałość funkcjonowania systemu służby zdrowia, a zwłaszcza długotrwałe terminy oczekiwania na wizyty w ramach bezpłatnej opieki zdrowotnej, na którą to okoliczność kobieta ciężarna nie ma jakiegokolwiek wpływu, nie może stać na przeszkodzie do uzyskania prawa do świadczeń rodzinnych (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 września 2012 r., sygn. II SA/Po 564/12 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Szczecinie z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. II SA/Sz 1066/12, źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, orzeczenia.nsa.gov.pl).

W przedmiotowej sprawie zaniechanie przez organ odwoławczy weryfikacji podniesionej w odwołaniu okoliczności długiego oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty podobnie jak nie wyjaśnienie na czym polegały podane przez skarżącą "przyczyny fizjonomiczne" uniemożliwiające terminowe zgłoszenie się do specjalisty nie daje pewności ustalenia stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy w sposób pozwalający na przyjęcie braku ziszczenia się materialnoprawnej przesłanki określonej w art. 15 b ust. 5 u.ś.r.

W związku z tym, że konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie, Sąd za celowe uznał także uchylenie wydanej w I instancji decyzji Prezydenta Miasta z dnia [...] r., wydanej w postępowaniu w ramach którego wskazana okoliczność daty rejestracji w placówce medycznej także nie była poddana badaniu.

Rzeczą organów orzekających przy ponownym rozpoznaniu sprawy będzie wyjaśnienie okoliczności stanu faktycznego sprawy w zakresie ustalenia daty oddania się skarżącej pod opiekę medyczną w związku ze stanem ciąży, przy uwzględnieniu wykładni art. 15 b ust. 5 u.ś.r. dokonanej przez Sąd, a następnie, zależnie od poczynionych ustaleń, rozstrzygnięcie w przedmiocie istnienia bądź braku podstaw do przyznania przedmiotowego świadczenia.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c i art. 135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono, jak w sentencji.