V SA/Wa 1079/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest decyzja Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w W. z [...] lutego 2013 r. nr [...] utrzymująca w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w C. z [...] stycznia 2013 r. nr [...], która została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W dniu [...] kwietnia 2008 r. do Biura Powiatowego ARiMR w C. J.M. (zwany dalej: skarżącym) złożył wniosek o przyznanie płatności do gruntów rolnych na rok 2008.

Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w C. [...] listopada 2008 r. wydał decyzję o przyznaniu skarżącemu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2008 w łącznej wysokości 43.470,92 zł (JPO i UPO). Przyznane środki zostały przekazane na rachunek bankowy wskazany przez skarżącego w dniu 3 grudnia 2008 r.

W związku z ujawnieniem nowych okoliczności w sprawie tj. otrzymaniem informacji o zawartej przez skarżącego umowie dzierżawy, Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...] postanowieniem z [...] lipca 2009 r. wznowił z urzędu postępowanie administracyjne zakończone ww. decyzją z [...] listopada 2008 r.

Następnie w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, w tym oświadczeń skarżącego i załączonego do sprawy pozostałego materiału dowodowego ustalono, iż skarżący na podstawie umowy dzierżawy zawartej 14 lipca 2005 r. wydzierżawił D.G. grunty rolne o pow. 72,3551 ha na okres 10 lat. Wydzierżawione grunty rolne stanowiły te same nieruchomości, które wskazane zostały, jako przedmiot ww. wniosku J.M. o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.

W związku z powyższym Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...] decyzją z [...] stycznia 2010 r. uchylił decyzję dotychczasową z [...] listopada 2008 r. i odmówił przyznania wnioskowanych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2008. Skarżący od przedmiotowej decyzji wniósł odwołanie do Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w W., który decyzją z [...] marca 2010 r. utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Rozpoznając skargę na ww. decyzję organu II instancji, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie badając sprawę pod sygnaturą akt V SA/Wa 1060/10, wyrokiem z 16 listopada 2010 r. oddalił skargę J.M.

W związku z uprawomocnieniem się wskazanego wyżej wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...] pismem z [...] października 2012 r. powiadomił skarżącego o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie ustalania nienależnie pobranych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego przyznanych skarżącemu na mocy decyzji Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] z [...] listopada 2008 r. w sprawie przyznania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2008. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...] decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] ustalił stronie skarżącej kwotę nienależnie pobranych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych za rok 2008 w wysokości 43.470,92 zł w tym 24.389,60 zł z tytułu jednolitej płatności obszarowej oraz 19.081,32 zł z tytułu uzupełniającej płatności obszarowej do powierzchni grupy upraw podstawowych.

Skarżący pismem z 20 stycznia 2013 r. złożył odwołanie od ww. decyzji z [...] stycznia 2013 r. wnosząc o jej uchylenie i odstąpienie od żądania zwrotu nienależnie pobranych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.

Następnie Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w W. decyzją z [...] lutego 2013 r. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie organu I instancji zawarte w decyzji z [...] stycznia 2013 r. W uzasadnieniu decyzji podkreślił, iż zgodnie z art. 29 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98. poz. 634 ze zm., dalej: ustawa o ARiMR), Kierownik biura powiatowego Agencji ustala, w drodze decyzji administracyjnej, kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych: 1) pochodzących z funduszy Unii Europejskiej; 2) krajowych, przeznaczonych na: a) współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej, b) finansowanie przez Agencję pomocy przyznawanej w drodze decyzji administracyjnej.

Wyjaśniono, iż wypłacone skarżącemu nienależnie środki publiczne za 2008 r. z tytułu płatności bezpośrednich JPO pochodzą z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, a z tytułu płatności UPO z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz ze środków krajowych, przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej, tj. z funduszy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a ustawy o ARiMR.

Dyrektor [...] Oddziału ARiMR wyjaśnił także, iż decyzja Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] z listopada 2008 r. (którą przyznano przedmiotowe dofinansowanie) została uchylona, a w obrocie prawnym pozostaje nadal decyzja z [...] stycznia 2010 r. o odmowie przyznania skarżącemu tych dopłat. Tym samym, w ocenie organu, kwota płatności przekazana na rachunek strony w dniu 3 grudnia 2008 r. na mocy pierwotnej decyzji, stanowi płatności pobrane nienależnie. Następnie wskazał, iż w sprawie nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 40 ustawy z 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, ze zm.; zwanej dalej: ustawą o płatnościach). W myśl postanowień tego przepisu Kierownik Biura Powiatowego ARiMR, odstępuje od ustalenia kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności obszarowych, płatności cukrowej lub płatności do pomidorów, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o ARiMR, w przypadku gdy kwota każdej z tych płatności nie jest wyższa od kwoty stanowiącej równowartość 100 euro przeliczonej na złote według kursu euro ustalonego zgodnie z art. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1913/2006 z 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania agromonetarnego systemu euro w rolnictwie i zmieniającego niektóre rozporządzenia (Dz.U. UE l 365 z 21 grudnia 2006 r., str. 52 z późn. zm.). W rozpatrywanej sprawie ustalona skarżącemu kwota nienależnie pobranych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych (42.569,07 zł) przekracza kwotę stanowiącą równowartość 100 euro, przeliczoną na złote według kursu euro, ustalonego zgodnie z art. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1913/2006.

Organ administracyjny II instancji ustosunkowując się do zarzutów odwołania stwierdził, że nie zawiera ono wyjaśnień i argumentów mających wpływ na wynik przedmiotowego rozstrzygnięcia, a tym samym odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie organu w rozpatrywanej sprawie nie zaistniały także przesłanki, o których mowa w art. 73 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004, skutkujące brakiem obowiązku zwrotu nienależnie pobranych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Na podstawie wskazanego przepisu obowiązek zwrotu nienależnej lub nadmiernej płatności nie ma zastosowania, jeżeli dana płatność została dokonana na skutek pomyłki właściwego organu lub innego organu oraz jeśli błąd nie mógł zostać wykryty przez rolnika. Organ odwoławczy nie zgodził się ze wskazywanymi tutaj zarzutami jakoby przedmiotowa płatność wypłacona została na skutek pomyłki właściwej władzy. Podkreślono, iż Kierownik ARiMR nie miał wiedzy o umowie dzierżawy objętych wnioskiem gruntów, ponieważ sam skarżący nie podawał tej okoliczności.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na powyższą decyzję Dyrektora ARiMR w W. skarżący wniósł o jej uchylenie wraz z rozstrzygnięciem organu I instancji i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W motywach skargi powtórzono argumentację podnoszoną w postępowaniu administracyjnym odnoszącą się do przyznania wnioskowanych płatności na skutek pomyłki organu, który posiadałby pełną wiedzę o zawarciu umowy dzierżawy pomiędzy skarżącym a D.G., gdyby powiadomił wcześniej skarżącego o obowiązku zgłoszenia tej okoliczności.

W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Prezesa ARiMR wniósł o jej oddalenie podtrzymując w całości stanowisko zawarte w motywach zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153 z 2002 r. poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów odnoszących się do słuszności rozstrzygnięcia.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 t.j., zwanej dalej p.p.s.a.).

Skarga analizowana według powyższych kryteriów nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem decyzja będąca przedmiotem kontroli nie narusza przepisów prawa.

Na wstępie zaznaczyć należy, iż przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie jest decyzja Dyrektora [...] Oddziału ARiMR w W. z [...] lutego 2013 r. oraz poprzedzająca ją decyzja z [...] stycznia 2013 r., w której ustalono wysokość nienależnie pobranych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2008. W związku z powyższym Sąd oceniał działania organu administracyjnego podejmowane w toku postępowania zakończonego zaskarżonymi orzeczeniami. Innymi słowy, kontrola sądowa ograniczała się do tych czynności, które podjęto od wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia kwoty nienależnie pobranych należności, tj. od dnia powiadomienia skarżącego o tym postępowaniu pismem z 8 października 2012 r., do dnia wydania decyzji w drugiej instancji, tj. [...] lutego 2013 r.

Nie mogło być zatem przedmiotem rozważań Sądu postępowanie, w wyniku którego uchylono decyzję Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] o przyznaniu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2008. Postępowanie to było bowiem postępowaniem odrębnym, opartym na samodzielnych przesłankach faktycznych i prawnych. Zmierzało ono do ustalenia czy przyznane decyzją z [...] listopada 2008 r. płatności były należne i zgodne z obowiązującym prawem, biorąc pod uwagę wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych (w niniejszej sprawie – ujawnienie umowy dzierżawy działek z 14 lipca 2005 r.) nie znanych organowi, który wydał decyzję. Natomiast przedmiotowe postępowanie było już tylko następstwem stwierdzenia, iż płatności na rok 2008 nie były należne, zaś jego przedmiotem było wyłącznie ustalenie kwoty nienależnie pobranych środków pieniężnych.

Mając zatem na uwadze zakres przedmiotowego postępowania jak również zarzuty skargi podnoszone w sprawie wskazać należy, iż istotę sprawy stanowiło zbadania prawidłowości prowadzonego postępowania oraz wyjaśnienie czy do przyznania wnioskowanej płatności doszło na skutek pomyłki organu (na co wskazuje skarżący).

Przechodząc do meritum przedmiotowej sprawy Sąd nie dopatrzył się w działaniu organu ani naruszenia norm prawa materialnego ani też naruszenia przepisów postępowania, które mogłyby skutkować uwzględnieniem skargi.

Zgodnie przepisem art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o ARiMR – Kierownik Biura Powiatowego ARiMR ustala, w drodze decyzji administracyjnych, kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej oraz krajowych przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej lub krajowych przeznaczonych na finansowanie przez Agencję pomocy przyznawanej w drodze decyzji administracyjnej. Przedmiotem badania w postępowaniu o wydanie decyzji z art. 29 ust. 1 ustawy o ARiMR jest więc ustalenie, czy w danej sprawie doszło do nienależnego lub nadmiernego pobrania środków pochodzących z wymienionych w tym przepisie funduszy. Sytuacja, w której dochodzi do nienależnego pobrania takich środków występuje niewątpliwie wówczas, gdy wspomniane środki zostaną przyznane na podstawie decyzji administracyjnej (oraz nastąpi ich wypłata), a następnie decyzja ta zostanie ostatecznie wyeliminowana z obrotu prawnego. Natomiast środków tych należy dochodzić od podmiotu, który rzeczywiście podejmie wypłacone przez ARiMR środki. Zaznaczyć przy tym jeszcze raz należy, iż w takim przypadku zadaniem organu nie jest kontrolowanie zasadności wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej środki, a jedynie ustalenie, czy wyeliminowanie to jest prawnie skuteczne (to jest, czy nastąpiło ostateczną decyzją administracyjną) i czy decyzja została skierowana do właściwego podmiotu.

Bezsporne w sprawie jest, że to właśnie na rachunek skarżącego zostały wypłacone nienależnie środki publiczne za 2008 rok z tytułu JPO pochodzące z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, a z tytułu UPO z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz ze środków krajowych, przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej, tj. z funduszy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a ustawy o ARiMR. W tym stanie organ administracyjny zobligowany był wydać decyzje w przedmiocie zwrotu nienależnych płatności.

Jak wynika z akt administracyjnych decyzją z [...] listopada 2008 r. przyznano skarżącemu płatności z tytułu JPO i UPO za 2008 r. w łącznej wysokości 43.470,92 zł. Po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania wznowieniowego, powyższa decyzja została uchylona decyzją Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] z [...] stycznia 2010 r., a skarżącemu odmówiono przyznania wnioskowanych płatności bezpośrednich JPO i UPO. Następnie rozstrzygnięcie to zostało utrzymane decyzją Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR z [...] marca 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie badając sprawę pod sygnaturą akt V SA/Wa 1060/10, wyrokiem z 16 listopada 2010 r. oddalił skargę J.M. na decyzję z [...] marca 2010.

W oparciu o powyższe Kierownik ARiMR prawidłowo wszczął postępowanie w sprawie ustalenia nienależnie pobranych przez skarżącego środków finansowych, a następnie [...] stycznia 2013 r., wydał decyzję w tym przedmiocie, właściwie wskazując i określając jednocześnie wypłacone kwoty jako nienależnie pobrane.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd stwierdza, iż organ administracyjny orzekający w sprawie zasadnie uznał, że skarżący utracił prawo do uzyskania płatności na rok 2008, skoro decyzja z [...] listopada 2008 r. przyznająca jemu te płatności została ostatecznie wyeliminowana z obrotu prawnego z jednoczesną odmową ich przyznania. Tak więc organ słusznie przyjął, że uzyskana przez skarżącego płatność na rok 2008 uznana za nienależnie pobraną podlega zwrotowi w świetle art. 29 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a ustawy o ARiMR.

Odnosząc się do zarzutów strony skarżącej wyjaśnić należy, iż w zaskarżonej decyzji Dyrektor ARiMR należycie stwierdził, że w niniejszej sprawie nie doszło do sytuacji o jakiej mowa w art. 73 ust. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 – obowiązek zwrotu określony w ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli dana płatność została dokonana na skutek pomyłki właściwego organu lub innego organu oraz jeśli błąd nie mógł zostać wykryty przez rolnika (...). W przedmiotowej sprawie płatności do gruntów rolnych na rok 2008, przekazane na rachunek bankowy wskazany przez skarżącego nie wynikały bowiem z pomyłki ARiMR. Płatności w tej wysokości skarżący uzyskał na mocy decyzji Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w [...] z [...] listopada 2008 r. Natomiast w dniu wydawania ww. decyzji Kierownik Biura Powiatowego ARiMR – jak wynika z akt sprawy – nie posiadał informacji, z których wynikałoby, iż działki ewidencyjne objęte przedmiotowym wnioskiem zostały wydzierżawione na mocy umowy dzierżawy na rzecz D.G. i nie są faktycznie użytkowane przez skarżącego. Okoliczność ta stała się wiadoma organowi dopiero po uzyskaniu informacji od Biura Wsparcia Inwestycyjnego [...] Oddziału ARiMR w dniu [...] maja 2009 r. Podkreślić tutaj należy, iż skarżący na żadnym z etapów przedmiotowego postępowania nie załączył umowy dzierżawy i nie poinformował o jej zawarciu. Odnosząc się natomiast do podnoszonej w toku postępowania przez skarżącego okoliczności jakoby ARiMR posiadała pełną wiedzę o umowie dzierżawy – bowiem D.G. złożył umowę dzierżawy w toku innego postępowania administracyjnego - wskazać należy na stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przedstawione w wyroku z 16 listopada 2010 r. V SA/Wa 1060/10. W wyroku tym zasadnie podkreślono, iż skarżący w żaden sposób nie udokumentował, iż taka umowa została przedstawiona organowi I instancji do daty wydania decyzji, co do której następnie wznowiono postępowanie. Dodatkowo zauważyć należy, iż każde postępowanie administracyjne ma charakter indywidualny i to zarówno co do przedmiotu jak i osoby, organ nie ma obowiązku i niekiedy możliwości dopasowywać dokumentów z jednych indywidualnych postępowań do drugich prowadzonych przez ten sam organ, a tym bardziej przez inny niezależny organ. Jak wynika bowiem z akt sprawy umowa dzierżawy została złożona do Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w W., natomiast decyzję w przedmiocie przyznania płatności do gruntów podjął Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...].

Nie można czynić również zarzutu naruszenia art. 9 kpa, poprzez brak pouczenia skarżącego o skutkach zawarcia umowy dzierżawy na postępowanie w zakresie przyznania płatności obszarowych, bowiem strona skarżąca nie powołała okoliczności zawarcia takiej umowy przy ubieganiu się o przedmiotowe dofinansowanie. W świetle powyższego nie sposób uznać za obowiązek organu, aby uwzględniając hipotetyczną sytuację zawarcia umowy dzierżawy przez stronę wnioskującą, informował stronę o ewentualnych konsekwencjach podpisania takiej umowy. Dodać przy tym także należy, iż w pkt VIII wniosku z dnia 8 kwietnia 2008 r. skarżący oświadczył, iż znane są mu zasady przyznawania płatności oraz pomocy finansowej objęte wnioskiem o przyznanie płatności. Tym samym nie można czynić organowi zarzutu nie powiadomienia skarżącego o zasadach przyznawania płatności obszarowych, skoro sam skarżący wskazał, iż są mu one wiadome.

Reasumując zatem, Sąd odnosząc się do podnoszonych w skardze zarzutów naruszenia przepisów postępowania administracyjnego stwierdza, iż są one bezpodstawne. W ocenie Sądu organ nie naruszył powołanych przepisów k.p.a. oraz działał w niniejszej sprawie zgodnie z zasada praworządności i na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Dopełnił powinności tak wyczerpującego zgromadzenia materiału dowodowego jak i prawidłowej jego oceny, nie naruszając w tym względzie podstawowej zasady postępowania dowodowego, tj. zasady swobodnej oceny dowodów. Ocena zebranych w sprawie dowodów znalazła swój wyraz w szerokim uzasadnieniu skarżonej decyzji i zdaniem Sądu jest ona prawidłowa.

Z powyższych względów, w oparciu o art. 151 p.p.s.a., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę.