VIII SA/Wa 713/13

Uzasadnienie

Wydziałowa Komisja Stypendialna Wydziału [...] Uniwersytetu [...] w W. (dalej "organ I instancji" lub "WKS") w dniu [...] kwietnia 2013 r. działając na podstawie art. 173 ust. 1 pkt 1, art. 175 ust. 1 i 4, art. 177 ust. 4, art. 179, art. 184, art. 207 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm., dalej jako "ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym"), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm., zwanej dalej jako "K.p.a.") oraz § 5, § 14 ust. 1, 3 i 4, § 22, § 23 ust. 1, § 24 ust. 1 i 4, § 25 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] (stanowiący Załącznik do Zarządzenia nr [...] Rektora U[...] z dnia [...] sierpnia 2012 r.) wydała decyzję nr [...] o odmowie przyznania A. S. stypendium socjalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji stwierdził na podstawie złożonego wniosku i przedstawionej dokumentacji oraz informacji zebranych podczas przeprowadzonego postępowania, że ww. studentka nie spełnia wymagań do uzyskania stypendium socjalnego, ponieważ w roku akademickim 2012/2013 wznowiła studia na II roku. Dlatego Komisja postanowiła odmówić przyznania stypendium socjalnego

w zwiększonej wysokości w związku ze skierowaniem ww. studentki w roku akademickim 2012/2013 na powtarzanie roku. Stosownie bowiem do § 23 ust. 1 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów Uniwersytetu [...] w W. stypendium socjalne ma prawo otrzymywać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, który nie został skierowany na powtarzanie roku lub nie wznowił studiów.

Pismem z dnia [...] kwietnia 2013 r. studentka złożyła odwołanie od decyzji WKS do Odwoławczej Komisji Stypendialnej Uniwersytetu [...] w W..

Odwołująca się zarzuciła decyzji WKS naruszenie art. 179 ustawy Prawo

o szkolnictwie wyższym. Podniosła, że ww. ustawa nie wprowadza żadnych dodatkowych kryteriów i nie przekazuje uprawnień do ich określenia w regulaminie pomocy materialnej uczelni. W związku z tym uczelnia nie może wprowadzać tych dodatkowych kryteriów, m.in. uzależniając przyznanie stypendium socjalnego od konieczności zaliczenia okresu studiów.

Odwoławcza Komisja Stypendialna Uniwersytetu [...] w W. (dalej "organ odwoławczy" lub "OKS") decyzją z dnia [...] czerwca 2013 r., działając na podstawie art. 173 ust. 1 pkt 1, art. 175 ust. 1 i 4, art. 177 ust. 4, art. 179, art. 184, art. 207 ust. 1 i 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, art. 104 i art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a. oraz § 5, § 14 ust. 1, 3 i 4, § 22, § 23 ust. 1, § 24 ust. 1 i 4, § 25 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów Uniwersytetu [...] w W. (U[...]), stanowiącym Załącznik do Zarządzenia nr [...] Rektora U[...] z dnia [...] sierpnia 2012 r.), po rozpatrzeniu odwołania, postanowiła uchylić decyzję organu I instancji i przyznać stypendium socjalne

w zwiększonej wysokości z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub innym obiekcie niż dom studencki w kwocie [...] zł od dnia [...] października 2012 r. do dnia [...] października 2012 r.

W uzasadnieniu tej decyzji organ odwoławczy wskazał, że postanowił przyznać ww. studentce stypendium socjalne w zwiększonej wysokości z tytułu zamieszkania

w domu studenckim lub innym obiekcie niż dom studencki od dnia [...] października 2012 r. do dnia [...] października 2012 r. związku z tym, że studentka została skreślona z listy studentów dopiero w dniu [...] października 2012 r., a wniosek został złożony przed dniem skreślenia. Studentce należy się stypendium socjalne w zwiększonej wysokości za okres kiedy miała status studenta, a jednocześnie nie występowała negatywna przesłanka z § 23 ust 1 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...]. Odnosząc się do zarzutu odwołania dotyczącego niezgodności § 23 ust. 1 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] z dnia [...] sierpnia 2012 r. z art. 179 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym organ odwoławczy podkreślił, że uczelnia wyższa jest autonomiczna we wszystkich obszarach swojego działania. Co więcej przepis Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] stanowiący, że stypendium socjalne ma prawo otrzymać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, który nie został skierowany na powtarzanie roku lub nie wznowił studiów mieści się co do swej istoty, w granicach upoważnienia zawartego w art. 186 ust. 1 ww. ustawy.

Organ powołując się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Poznaniu sygn. akt IV SA/Po 403/07 podniósł, że system stypendialny winien działać motywująco na studentów. W szczególności nie narusza ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ani Konstytucji, przyjęcie w regulaminie wydanym na podstawie art. 186 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym zasady, że nie zaliczenie roku skutkuje utratą uprawnień do wszystkich form pomocy materialnej, przewidzianej w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 6-8, i ust. 2 powoływanej ustawy.

Organ wskazał, że powyższe regulacje mają na celu ograniczenie wydatków związanych z przyznaniem pomocy materialnej dla studentów, a jednocześnie najbardziej efektywną pomoc materialną dla studentów niezbędną do uzyskania przez studenta wyższego wykształcenia. Regulacja zawarta w § 23 ust. 1 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] została zaproponowana przez Samorząd Studentów, w przeciwstawieniu do kuriozalnych sytuacji, w których zdolna i ambitna osoba może korzystać z pomocy materialnej tylko do ukończenia jednego kierunku studiów, natomiast osoba powtarzająca rok lub wznawiająca studia może nawet kilkakrotnie dłużej korzystać z pomocy materialnej, co w rzeczywistości wydaje się niesprawiedliwe. Brak głosów krytycznych ze strony studentów co do tej regulacji powoduje, że zapis jest powszechnie na U[...] akceptowany. W związku z tym, że studentka została skreślona z listy studentów, to OKS mogła przyznać jej jedynie stypendium za okres podczas którego była studentką. Ponadto organ odwoławczy podkreślił, że studentka była na wznowieniu studiów. Studentka została skreślona z listy studentów z powodu niezaliczenia roku akademickiego od dnia [...] października 2012 r. Studentka wznowiła studia decyzją z dnia [...] października 2013 r. W związku z tym, że studentka wznowiła studia, to Komisja nie mogła przyznać jej stypendium socjalnego, ponieważ tak stanowią przepisy ww. Regulaminu. Zdaniem OKS przepisy ww. Regulaminu są zgodne z prawem powszechnie obowiązującym.

Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Warszawie złożyła A.S. (dalej jako "skarżąca") wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania bowiem niezgodnym z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym jest § 23 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] w części stanowiącej o uwarunkowaniu uzyskania stypendium socjalnego od zaliczenia kolejnego etapu studiów.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, że zgodnie z art. 179 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym stypendium socjalne ma prawo otrzymywać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej. Stypendium socjalne przysługuje

w konsekwencji osobie, która posiada status studenta, zwróciła się z wnioskiem

o przyznanie stypendium socjalnego oraz znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, czyli dochód na członka rodziny mieści się w odpowiednio ustalonym progu dochodowym. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym nie wprowadza żadnych dodatkowych kryteriów i nie przekazuje uprawnień do ich określenia w regulaminie pomocy materialnej uczelni. W związku z tym uczelnia nie może wprowadzać tych dodatkowych kryteriów, m.in. uzależniając przyznanie stypendium socjalnego od konieczności zaliczenia okresu studiów.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi.

Uzasadniając wniosek o oddalenie skargi organ odwoławczy wskazał, że argumentem przemawiającym za słusznością zaskarżonej decyzji jest to, że status studenta określa regulamin studiów na każdej uczelni, a w tej sytuacji mamy do czynienia z ustaleniem statusu studenta oraz zagadnieniem czy wszystkie prawa należy zagwarantować osobie powtarzającej rok. Powtarzanie roku lub wznowienie studiów łączy się ze specyfiką określonej uczelni, co więcej, nie każdy spełnia warunki aby móc skorzystać z tych instytucji nawet w tej samej uczelni. Korzystanie z tych instytucji reguluje regulamin studiów. Instytucje powtarzania roku lub wznowienia studiów trzeba potraktować jako coś wyjątkowego, a jednocześnie jako "bonus" dla studenta, który nie spełnił wymagań określonych w regulaminie studiów. Jest to "bonus" w postaci tego, że pomimo niezaliczenia roku, student może dalej kontynuować studia na danym kierunku. Student korzystający z instytucji wznowienia studiów czy też powtarzania roku musi się zatem liczyć z negatywnymi konsekwencjami jakimi może być brak możliwości pobierania świadczeń pomocy materialnej. System stypendialny oparty jest na zasadzie funduszu celowego, który winien działać motywująco na studentów w czasie studiów przewidzianych harmonogramem studiów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd administracyjny sprawuje w zakresie swojej właściwości kontrolę pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że kontrola sądowo-administracyjna sprowadza się do zbadania, czy organy wydając zaskarżony akt nie naruszyły przepisów prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Ocena dokonywana jest według stanu faktycznego i prawnego na dzień wydania aktu, na podstawie materiału dowodowego zebranego w toku postępowania administracyjnego. Z brzmienia zaś art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, dalej: "p.p.s.a.") wynika, że w przypadku, gdy Sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas - w zależności od rodzaju naruszenia - uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub części, albo stwierdza ich nieważność, bądź też stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa.

Badając sprawę pod kątem ww. kryteriów kontroli sądowej stwierdzić należy, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja nie narusza bowiem prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na jej wynik.

Zgodnie z art. 138 § 1 pkt 2 K.p.a., organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy.

W ocenie Sądu decyzja organu odwoławczego uchylająca decyzję organu I instancji i przyznająca skarżącej stypendium socjalne w zwiększonej wysokości jedynie na okres od [...] do [...] października 2012 r. jest zasadna. Organ odwoławczy wydając zaskarżoną decyzję na podstawie ww. przepisu słusznie zauważył, że w miesiącu październiku skarżąca była jeszcze studentką. W decyzji organu I instancji nie ustalono więc w sposób prawidłowy stanu faktycznego sprawy. Tym samym, organ I instancji niewątpliwie uchybił art. 7 i art. 77 § 1 K.p.a. bowiem nie podjął wszelkich kroków do wyjaśnienia sprawy oraz nie zebrał i nie rozpatrzył w całości materiału dowodowego, a w konsekwencji wydał nieprawidłowe rozstrzygnięcie.

Zdaniem Sądu błędnie skarżąca przyjmuje, że § 23 Regulaminu pomocy materialnej dla studentów U[...] jest sprzeczny z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym. Postanowienie § 23 ust. 1 ww. regulaminu, zgodnie z którym stypendium socjalne ma prawo otrzymywać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, który nie został skierowany na powtarzanie roku i nie wznowił studiów jest zgodne z prawem. Sąd w tym zakresie w pełni podziela pogląd zaprezentowany w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu sygn. akt IV SA/Po 403/07, na który to powołał się organ odwoławczy.

Skarżąca wskazuje, że na podstawie art. 179 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym stypendium socjalne ma prawo otrzymywać student znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej. Niemniej jednak istotnym w niniejszej sprawie jest również treść art. 186 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym szczegółowy regulamin ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy materialnej dla studentów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 8, w tym szczegółowe kryteria i tryb udzielania pomocy materialnej dla studentów, wzory wniosków o przyznanie świadczeń pomocy materialnej, wzór oświadczenia o niepobieraniu świadczeń na innym kierunku studiów oraz sposób udokumentowania sytuacji materialnej dla studenta ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego.

Stwierdzić zatem należy, że ustawodawca upoważnił rektora do uregulowania regulaminem nie tylko zagadnień proceduralnych (tryb, wzór wniosku), lecz i zagadnień materialnoprawnych (wysokość, szczegółowe kryteria) przyznawania świadczeń pomocy materialnej dla studentów.

W ww. przepisie brak jest jakichkolwiek wytycznych pod względem treściowym, pozwalających ustalić wysokość, przyznawanie i wypłacanie świadczeń pomocy materialnej dla studentów, o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1-3 i 8 ww. ustawy. Należy zatem uznać, że ustawodawca, kierując się zasadą autonomii uczelni uznał, że rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego, najlepiej owe zagadnienia uregulują, kierując się specyfiką uczelni, trudnością studiów - byle owa regulacja nie naruszała istoty prawa do pomocy materialnej ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa.

Uniwersytet jest zakładem administracyjnym - jednostką organizacyjną niebędącą organem państwowym ani organem samorządu, powołaną do wykonywania zadań publicznych i uprawnioną do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Z chwilą przyjęcia danej osoby w poczet użytkowników zakładu, staje się ona podmiotem praw i obowiązków, przysługujących bądź obciążających użytkowników danego zakładu. Przy dokonywaniu kontroli zgodności regulaminu z powszechnie obowiązującym prawem należy więc w szczególności uwzględnić autonomię uczelni i korporacyjny charakter uniwersytetu.

Zgodzić się należy z organem, że student korzystający z instytucji wznowienia studiów czy też powtarzania roku musi się liczyć z negatywnymi konsekwencjami jakimi może być brak możliwości pobierania świadczeń pomocy materialnej. System stypendialny oparty jest bowiem na zasadzie funduszu celowego, który winien działać motywująco na studentów w czasie studiów przewidzianych harmonogramem studiów. Podatnicy co do zasady nie mogą bowiem pokrywać pełnych kosztów utrzymania osób studiujących - nawet ubogich.

W świetle powyższego Sąd działając na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.