PB5/MC-033-94-1131/01

W związku ze zgłaszanymi wątpliwościami w zakresie opodatkowania odszkodowań, w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, na podstawie art. 14 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są "odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw, z wyjątkiem:

a) przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy,

c) (skreślony),

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody opodatkowane są na zasadach, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy".

W świetle powyższego uprzejmie informuję, iż z literalnego brzmienia powołanego przepisu jednoznacznie wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia bowiem korzystają jedynie te odszkodowania, których prawo do otrzymania wynika wprost z przepisów ustawy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Natomiast nie korzystają ze zwolnienia odszkodowania otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy.

Zatem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie korzystają ze zwolnienia odszkodowania (odprawy) wypłacane między innymi stosownie do postanowień:

1) ponadzakładowych układów zbiorowych pracy,

2) pakietów socjalnych,

3) art. 7a i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.),

4) umowy (ugody) w związku z niewykonaniem (niedotrzymaniem) postanowień umowy.

Pragnę przypomnieć, że jedną z podstawowych reguł podatku dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 1996 r., zgodnie z którym "wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika, zasad" (sygn. akt K. 22/95). Dlatego też nie można traktować ich rozszerzająco.

Przedstawiając powyższe, zwracam się z prośbą o sprostowanie wszelkich wcześniej udzielonych przez izby i urzędy skarbowe odpowiedzi, w których organy podatkowe w sposób odmienny interpretowały wyżej omawiany przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.