PO 2/11-01201/96

W związku z licznymi pytaniami dotyczącymi opodatkowania dochodów osób fizycznych uzyskanych ze sprzedaży akcji, w celu zapewnienia jednolitości stosowania przepisów przez organy podatkowe, na podstawie art. 4 ustawy o zobowiązaniach podatkowych uprzejmie wyjaśniam.

1. Zasady nabywania akcji na zasadach preferowanych reguluje art. 24 ustawy z 13.7.1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298 ze zm.). Zgodnie z powołanym artykułem, pracownikom przedsiębiorstwa państwowego przekształconego w spółkę przysługuje prawo zakupu na zasadach preferencyjnych do 20% ogólnej liczby akcji tej spółki należących do Skarbu Państwa. Akcje zbywane na zasadach preferencyjnych sprzedawane są pracownikom po cenie obniżonej o połowę w stosunku do ceny ustalonej dla osób fizycznych oferowanej w pierwszym dniu sprzedaży.

Minister Finansów zarządzeniem z 11.12.1995 r. (M.P. Nr 66, poz. 742) zarządził zaniechanie ustalania i poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, m.in. od dochodów uzyskanych ze sprzedaży akcji dopuszczonych do obrotu publicznego, nabytych na podstawie publicznej oferty.

Jak stanowi natomiast art. 23 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, akcje należące do Skarbu Państwa są zbywane - z zastrzeżeniem art. 24 - w następującym trybie:

1) w drodze przetargu,

2) na podstawie oferty ogłoszonej publicznie (publicznej oferty),

3) w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.

Nabycie akcji na zasadach preferencyjnych dokonywane jest w innym trybie niż w drodze oferty publicznej. Nabycie akcji w drodze oferty publicznej reguluje art. 23 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, zaś nabycie na zasadach preferencyjnych odbywa się na zasadach określonych w art. 24 tej ustawy.

Ponadto, zgodnie z art. 1 § 1 pkt 1 ustawy z 22.3.1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych (Dz.U. z 1994 r. Nr 58, poz. 239 ze zm.), udostępnianie w procesie prywatyzacji przez Skarb Państwa akcji pracownikom danej spółki oraz producentom rolnym, na trwale związanym z przedsiębiorstwem nie stanowi publicznego obrotu, a co za tym idzie zakup akcji na zasadach preferencyjnych nie jest dokonywany w drodze publicznej oferty.

W świetle powyższego, podatnicy, którzy uzyskali dochody ze sprzedaży akcji pracowniczych, są obowiązani wpłacać zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 21% uzyskanego dochodu z tej sprzedaży w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskali dochód i w tym terminie składać urzędowi skarbowemu deklarację według ustalonego wzoru (PIT-13). Dochody te po kumulacji na koniec roku podatkowego z dochodami z innych źródeł są opodatkowane na ogólnych zasadach, tj. wg skali podatkowej.

Ponadto informuję, że nadal aktualne jest stanowisko wyrażone w piśmie Ministerstwa Finansów z 6.7.1993 r., PO 2/2-8010-01071/93, skierowanym do banku, iż cena akcji ustalona na zasadach preferencyjnych jest ceną faktyczną, co oznacza, że stosowana przy zakupie ulga nie jest przychodem w rozumieniu art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Utrata mocy prawnej rozporządzenia Ministra Finansów z 21.12.1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 124, poz. 553 ze zm.) spowodowała natomiast, iż podana w ww. piśmie informacja o zwolnieniu od opodatkowania dochodów ze sprzedaży akcji pracowniczych jest w obecnie obowiązującym stanie prawnym nieaktualna. Wynika to z faktu, iż na podstawie § 12 ust. 1 pkt 34 powołanego rozporządzenia zwolnione były od opodatkowania dochody uzyskane ze sprzedaży akcji nabytych od Skarbu Państwa na podstawie odrębnych przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a więc m.in. akcji nabytych na zasadach preferencyjnych. Zwolnienie wynikające z rozporządzenia Ministra Finansów stosowane było od 1.1.1993 r. do 2.4.1995 r. W obecnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Finansów z 24.3.1995 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 173 ze zm.) brak jest takiego przepisu.

Natomiast, w przypadku dochodów uzyskanych w 1995 r. ze sprzedaży akcji nabytych od Skarbu Państwa do 31.5.1995 r. na podstawie przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (w tym akcji nabytych na zasadach preferencyjnych) Minister Finansów zarządzeniem z 5.7.1995 r. (M.P. Nr 33, poz. 387) zarządził zaniechanie ustalania i poboru podatku dochodowego od osób fizycznych.

2. Art. 432 § 1 Kodeksu handlowego stanowi, iż spółka akcyjna może podwyższyć kapitał akcyjny w drodze emisji nowych akcji. W przypadku, gdy podwyższenie kapitału akcyjnego (pokrycie wartości nominalnej nowych akcji) następuje poprzez przekazanie części zysku netto spółki do kapitału akcyjnego - spółka ma obowiązek, zgodnie z art. 41 ust. 5 w związku z art. 24 ust. 5 i art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 20%, przekazanej kwoty w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego o dokonaniu wpisu o podwyższeniu kapitału akcyjnego.

W przypadku sprzedaży akcji pokrytych z czystego zysku spółki, kosztem uzyskania przychodów przy ustalaniu dochodu jest kwota przekazana przez spółkę na pokrycie wartości sprzedawanych akcji.

3. Zgodnie z art. 409 Kodeksu handlowego, w przypadku powzięcia uchwały o zmianie przedmiotu przedsiębiorstwa spółki akcyjnej, skuteczność uchwały zależy od wykupienia akcji tych akcjonariuszy, którzy nie zgadzają się na zmianę. Wykup następuje po cenie giełdowej (a w przypadku, gdy akcje nie są notowane na giełdzie, po cenie ustalonej przez komisję polubowną), za pośrednictwem zarządu spółki. Dla celów podatkowych wykup wywołuje skutki takie same jak sprzedaż akcji. Oznacza to, że jeżeli wykupowi podlegają akcje określone w zarządzeniu Ministra Finansów z 11.12.1995 r. otrzymane przez akcjonariusza kwoty z tytułu wykupu nie podlegają opodatkowaniu.