DZ/415-52/17/05

Pytanie podatnika:

Czy biegły sądowy wykonujący czynności na zlecenie sądu zobowiązany jest do ewidencjonowania otrzymanych z Sądu wynagrodzeń w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?

POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity z 2005r. Dz. U. nr 8, poz. 60 ze zm.) po rozpatrzeniu wniosku Pana z dnia 15.09.2005r. (data wpływu - 22.09.2005r.) uzupełnionego w dniu 03.11.2005 roku o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie kwalifikacji uzyskiwanych przychodów w związku ze sporządzaniem ekspertyz i orzeczeń technicznych robót budowlanych jako biegły sądowy na zlecenie Sądu i Prokuratury

stwierdzam, że:

stanowisko przedstawione w tym wniosku dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych jest prawidłowe w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego.

Uzasadnienie

Podatnik pismem z dnia 15.09.2005r. (data wpływu 22.09.2005r.) uzupełnionym w dniu 03.11.2005r. wystąpił do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z wnioskiem o wydanie postanowienia w przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Podatnik prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na sporządzaniu ekspertyz i orzeczeń technicznych w zakresie robót budowlanych. Dochody z prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowane są na zasadach ogólnych. Jednocześnie podatnik jest biegłym sądowym i na zlecenie Sądu oraz Prokuratury sporządza ekspertyzy i orzeczenia techniczne robót budowlanych. Specyfiką sporządzania opinii dla Sądu jest to, że opinie podatnik sporządza osobiście na podstawie powołania przez Sąd, wysokość wynagrodzenia ustala Sąd, który jako płatnik pobiera zaliczki na podatek dochodowy.

W związku ze zmianą ustawy o podatku od towarów i usług i koniecznością płacenia podatku VAT od tych usług podatnik zadał pytanie: czy w podatkowej księdze należy ewidencjonować wynagrodzenie wypłacone przez Sąd lub Prokuraturę za sporządzone jako biegły sądowy opinie i ekspertyzy robót budowlanych.

Zdaniem podatnika otrzymywane wynagrodzenia za sporządzanie opinii dla Sądu oraz Prokuratury nie zalicza się do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zatem nie podlegają ewidencjonowaniu w podatkowej księdze.

Ustawodawca w art 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j. t. z 2000 r. Dz. U. nr 14, poz. 176 ze zm. ) zdefiniował pojęcie pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzoną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 w/w ustawy.

Jednym ze źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zgodnie z art. 9a tej ustawy dochody osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, są opodatkowane na zasadach określonych w art. 27, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Jak stanowi art. 24a ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy.

Na gruncie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wynagrodzenie biegłego sądowego z zakresu ekspertyz i opinii robót budowlanych ustalane przez sąd należy zakwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, czyli ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 2.

Rozwinięcie tego przepisu jest zawarte w art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., w którym ustawodawca wskazał szczegółowo jakie przychody uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście, i tak pkt 6 określa:

- przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej lub samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Takie określenie przychodów ustanawia zasadę, iż wykonywane czynności osoby (biegłego sądowego) związane są ze zlecającym ich wykonanie prawnymi więziami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecone czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego ich wykonanie.

W przypadku, gdy osobie fizycznej wykonującej pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie ekspertyz i opinii robót budowlanych, organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleca wykonanie określonych czynności w toczącym się postępowaniu sądowym, biegły sadowy nie wykonuje swoich czynności na podstawie stosunku cywilnoprawnego, możliwego do ukształtowania w sposób umowny, pomiędzy jego stronami, na zasadzie swobody zawierania umów, przez określonej treści umowę, zawieraną i wykonywaną na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 23.04.1964r. Kodeks cywilny ( Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.). Podstawą jego czynności jest obowiązek wypełnienia powinności należącej do wykonywanego zawodu wobec władczo wyrażonej woli sądu, której biegły winien się podporządkować. Więź jaka powstaje tu między sądem, który powierzył określone czynności, a biegłym, który powinien czynności te starannie wykonać nie jest więzią kształtowaną w sposób umowny przez równoprawnych sobie jej uczestników. Stąd więzi tej nie można wiązać ze stosunkami prawnymi kształtowanymi w sposób umowny, pomiędzy równymi sobie w prawach stronami, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu ( art. 750 powołanej ustawy Kodeks cywilny). Dla biegłego w zakresie ekspertyz i opinii robót budowlanych czynności powierzone mu do wykonania przez sąd są jedną z jego powinności zawodowych, których ma obowiązek się podjąć i wykonać zgodnie z regułami tego zawodu z uwzględnieniem wymogów stawianych przez sąd. O powołaniu biegłego w danym postępowaniu rozstrzyga władczo sąd. Również działając w sposób władczy, wprost na podstawie przepisów prawa, sąd prowadzący postępowanie sam określa i przyznaje biegłemu jego należności. Faktycznie nie ma w tym stanie miejsca na negocjacje dwustronne warunków jakiejkolwiek umowy, której stronami byliby z jednej strony sąd, a z drugiej osoba powołana na biegłego. Jedynie działając poza zakresem toczącego się postępowania sąd w razie potrzeby może zawrzeć z biegłym umowę cywilnoprawną. W zakresie wynikającym z potrzeb toczącego się postępowania, w którym dostępne są organowi inne środki działania, nie jest to możliwe. Stąd przychody, które dla osoby fizycznej wiążą się z wypełnianiem przez nią w postępowaniu przed uprawnionym organem powinności biegłego w zakresie ekspertyz i opinii robót budowlanych, przy ich opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie mogą być traktowane jak przychody z cywilnoprawnych umów zlecenia i o dzieło ( art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991r.). Należy je w tym względzie traktować jako przychody z nieopartych na umowie cywilnoprawnej czynności osoby, której sąd, działając na podstawie właściwych przepisów w sposób pozaumowny, zlecił wykonanie tych czynności w toczącym się przed tym organem postępowaniu.

Odnosząc powyższe uregulowania do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego należy stwierdzić, że gdy sąd zleca Panu wykonanie czynności biegłego w zakresie ekspertyz i opinii robót budowlanych w prowadzonym przez sąd postępowaniu, osiągane przez Pana z wykonania tych czynności przychody, dla potrzeb opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy zaliczyć do przychodów określonych w art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.

Sąd dokonujący Panu wypłaty przedmiotowych należności, na podstawie przepisu art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., działając jako płatnik obowiązany jest pobierać zaliczki na podatek dochodowy od tych dochodów.

Reasumując:

- wynagrodzenie z tytułu wykonania czynności biegłego sądowego z zakresu ekspertyz i opinii robót budowlanych w postępowaniu sądowym, kwalifikuje się do przychodów z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., w związku z tym wystawione rachunki bądź faktury za wykonane ekspertyzy dla Sądu nie podlegają ewidencjonowaniu w podatkowej księdze prowadzonej dla potrzeb działalności gospodarczej,

- zarówno dochód uzyskany z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej jak i dochód z wynagrodzenia za sporządzone jako biegły sądowy ekspertyzy i opinie robót budowlanych na zlecenie Sądu podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy zastosowaniu progresji podatkowej określonej w art. 27 ust.1 i winien być wykazany w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust.1 tej ustawy,

Mając na uwadze przedstawiony wyżej stan faktyczny i prawny należy stwierdzić, iż stanowisko wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jest prawidłowe.