IUSPDFD1/423/18/06

Pytanie podatnika:

Dotyczy sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu

POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (jednolity tekst Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz.60 ze zm.) Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gliwicach stwierdza, że stanowisko przedstawione przez Spółkę we wniosku złożonym w dniu 09.02.2006 r., o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w zakresie dotyczącym opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego.

Uzasadnienie

W dniu 09.02.2006 r. do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gliwicach wpłynął wniosek Spółki o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Jak stanowi art. 14a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta mają obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.W myśl art.14a § 4 cytowanej ustawy, udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, o której mowa w § 1, następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

Interpretacja, o której mowa w § 1, zawiera ocenę prawną stanowiska pytającego z przytoczeniem przepisów prawa-art.14a § 3 ww. ustawy.

Wnioskiem złożonym w tutejszym organie podatkowym w dniu 09.02.2006 r. Spółka wystąpiła o interpretację przepisów w zakresie określenia daty powstania przychodu z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W wyżej wymienionym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:"Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe w Gliwicach jest najemcą lokalu użytkowego położonego w Gliwicach przy ul. Karolinki 58, stanowiącą własność Zakładów Mechanicznych GLIMAG S.A. Na początku 2004 r. reprezentant P.P.U. ustnie zgłosił Prezesowi ZM Glimag S.A. chęć wynajęcia dodatkowego lokalu użytkowego z przeznaczeniem na magazyn, na co uzyskał wstępną zgodę Prezesa, na podstawie, której pracownik ZM Glimag S.A. udostępnił reprezentantom P.P.U. pomieszczenie, które miało stać się przedmiotem najmu po zawarciu stosownej umowy sporządzonej na piśmie. Wstępnie zostały również przedstawione warunki najmu. Osoby reprezentujące P.P.U. do chwili obecnej, pomimo użytkowania w/w pomieszczenia, nie podjęły działań mających na celu prawne zajęcie lokalu i tym samym strony nie zawarły umowy najmu na dodatkową powierzchnię. Wskutek braku stosownej dokumentacji stanowiącej podstawę do wystawienia faktur najemcy, P.P.U. nie był przez ZM Glimag S.A. obciążany czynszem za najem lokalu użytkowego (dodatkowego) od samego początku (styczeń 2004 r.) aż do chwili obecnej".

Ponieważ złożony wniosek nie spełniał wymogów art. 14a § 2 Ordynacji podatkowej, tutejszy organ podatkowy pismem z dnia 20.04.2006 r. znak IUS PDFD1-410/166/06 wezwał Spółkę do uzupełnienia wspomnianego pisma, a mianowicie do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego sprawy.

Wezwanie zostało doręczone w dniu 24.04.2006 r.

Na ww. wezwanie Spółka udzieliła odpowiedzi pismem z dnia 27.04.2006 r. (data wpływu 02.05.2006 r.), w którym potwierdzono wcześniej opisany stan faktyczny, a mianowicie, że "pomiędzy ZM GLIMAG S.A. a P.P.U. nie doszło do zawarcia ustnej umowy najmu z powodu braku oświadczenia woli ZM GLIMAG S.A. wyrażonej zgodnie z zasadą reprezentacji Spółki przyjętą w Statucie Spółki i wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego. P.P.U. korzystał, więc bezumownie z dodatkowej powierzchni, co skutkuje obowiązkiem zapłaty odszkodowania na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego".

Spółka zwraca się z zapytaniem czy przychód osiągnięty wskutek naliczonego odszkodowania, będzie podatkowo uznany za przychód w momencie wystawienia noty obciążeniowej (art.12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), czy w momencie faktycznego otrzymania płatności z tytułu odszkodowania (art. 12 ust.1 pkt 1 powołanej ustawy), czy też należałoby skorygować kolejne miesiące, w których doszło do nieodpłatnego udostępnienia nieruchomości (art. 13 ust.1 ustawy) w proporcjonalnych kwotach przypadających na kolejne miesiące.

Stanowisko podatnika przedstawiono następująco:

"Nie doszło do zawarcia umowy najmu z P.P.U. zgodnie z odpisem z KRS-u ZM Glimag S.A. Nr 0000019878 oraz Statutem Spółki (§ 13 ust.1) do składania oświadczeń woli i podpisywania w imieniu Spółki wymagane jest współdziałanie dwóch Członków Zarządu albo jednego Członka Zarządu łącznie z Prokurentem. Z powyższego wynika, że jednoosobowa reprezentacja Prezesa Zarządu, jest niewystarczająca do składania wiążących Spółkę oświadczeń woli, w tym nawiązywania umów cywilnoprawnych. Skoro, zatem nie doszło do zawarcia umowy najmu, należy przyjąć, że P.P.U. zajmuje lokal użytkowy bez tytułu prawnego i za okres tego zajmowania powinien być obciążony odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z lokalu. Odszkodowanie nie jest żadną formą z czynności wymienionych w art. 5 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku VAT, nie jest ani dostawą towarów, ani też świadczeniem usług, nie jest, więc czynnością opodatkowaną podatkiem VAT. Przychód osiągnięty wskutek obciążenia P.P.U. odszkodowaniem jako nie stanowiący przychodu z prowadzonej działalności winien być uwzględniony w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w momencie faktycznej zapłaty odszkodowania".

Na tle zaprezentowanego przez wnioskodawcę stanu faktycznego Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gliwicach stwierdza, co następuje:

Stosownie do unormowań art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (jednolity tekst Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) "przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności: otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym różnice kursowe".

Zgodnie z ust. 3 tego artykułu za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

W przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w art. 12 ust.3c odmiennie został uregulowany moment powstania przychodu w sytuacji zawarcia umów najmu, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze. W tych wszystkich przypadkach, przychód dla celów podatkowych powstaje w dniu, w którym należności stają się wymagalne, kwoty i terminy uiszczania należności wynikają z zawartych umów.

W sytuacji opisanej we wniosku w/w przepis nie będzie miał zastosowania, gdyż umowa najmu nie została zawarta, a opisana należność nie wynika z umowy.

W wypadku nie zawarcia umowy najmu, brak podstawy prawnej do zajmowania lokalu, co powoduje po stronie użytkownika obowiązek opuszczenia lokalu. Gdy podmiot nie zaprzestaje użytkowania lokalu mimo braku umowy najmu zachodzi po jego stronie tzw. bezumowne korzystanie z nieruchomości. W takim przypadku właścicielowi przysługuje odszkodowanie.

Stosownie do art. 224 w związku z art. 230 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16 z 1964 r. poz. 93 ze zm.) właściciel ma prawo żądać wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy.

Zapłata w tym przypadku określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) stanowi w istocie odszkodowanie.

Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu czy dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie pozostawała zajęta. Przepisy prawa przyznają właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje rekompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel by uzyskał gdyby nieruchomość wynajął. Utratą korzyści jest w szczególności szkoda polegająca na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynszu z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

Wartość uzyskanego, lub też należnego, ale faktycznie nieotrzymanego odszkodowania nie może być uznana za cenę płaconą właścicielowi za świadczoną usługę najmu. Z uwagi na to, że korzystający dysponuje lokalem bez zgody właściciela lub wręcz bez jego woli, nie może być tutaj mowy o świadczeniu usług.

Wobec powyższego, w przypadku należnego Spółce odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, będzie miała zastosowanie zasada kasowego momentu powstania przychodu.

Uzyskanie od podmiotu bezpodstawnie korzystającego z lokalu środków pieniężnych w postaci odszkodowania spowoduje powstanie przychodu w dacie ich faktycznego wpływu.

Jednocześnie tutejszy organ podatkowy podkreśla, że ocenę prawną stanowiska pytającego wydano wyłącznie na podstawie przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego sprawy o ile jest on zgodny ze stanem rzeczywistym.

Z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego wynika bowiem, że w okresie niemal dwóch lat nie podejmowano żadnych działań mających na celu doprowadzenie do opuszczenia nieruchomości przez korzystającego według wnioskodawcy bezumownie z niej podmiotu, nie wystąpiono w tej sprawie do Sądu, a wręcz udostępniono klucze, co oznacza, że Zarząd tolerował istniejący stan rzeczy.

Organ podatkowy nie ma uprawnień do rozstrzygania sporów zaistniałych na gruncie prawa cywilnego.

Strony winny, zatem zwrócić się do właściwego Sądu o ustalenie istnienia i treści łączącego je stosunku cywilnoprawnego.

Zgodnie z art.14a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.