DD3/0602/2/OBQ/09/BMI

W związku z przekazanym przy piśmie z dnia 13.1.2009 r. nr (...) zapytaniem Pana Posła (...) w sprawie przekazywania darowizn dla osób fizycznych lub dla organizacji pozarządowych, uprzejmie informuję:

I. Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn osób fizycznych otrzymujących darowizny.

Kwestię opodatkowania darowizn dokonywanych na rzecz osób fizycznych reguluje ustawa z dnia 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.), zwana dalej "PSpDarU". Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 PSpDarU podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium RP oraz praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP między innymi tytułem darowizny.

PSpDarU nie zawiera własnych definicji, dlatego zdefiniowania pojęcia darowizny należy dokonać na podstawie ustawy z dnia 23.4.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwany dalej "KC". Stosownie do art. 888 KC przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Nie każde jednak bezpłatne przysporzenie na rzecz osoby fizycznej może być traktowane jako darowizna, bowiem może ono wynikać z innego tytułu prawnego. Decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania danej czynności podatkiem od spadków i darowizn ma kwalifikacja formy prawnej bezpłatnego przysporzenia, a zatem treść konkretnej umowy wiążącej strony.

Obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn powstaje wyłącznie w tych przypadkach, gdy wartość przysporzeń nabytych od jednego darczyńcy przekroczy w okresie 5 lat kwotę wolną od podatku. W zależności od przynależności obdarowanego do poszczególnych grup podatkowych kwota wolna wynosi:

- I grupa podatkowa - 9637 zł,

- II grupa podatkowa - 7637 zł,

- III grupa podatkowa - 4902 zł.

Wymienione kwoty wolne przysługują odrębnie w przypadku każdej umowy, przy czym dotyczą darowizny dokonanej na rzecz jednego obdarowanego przez jednego darczyńcę. Nie podlegają sumowaniu kwoty uzyskane od kilku darczyńców.

Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn wystąpi tylko w przypadku, gdy spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

1) bezpłatne przysporzenie dokonywane będzie na podstawie umowy darowizny, w rozumieniu art. 888 KC, i będzie miało postać rzeczową (w tym środków pieniężnych) lub prawa majątkowego, oraz

2) wartość darowizny przekroczy w okresie 5 lat wymienioną wyżej kwotę wolną od podatku.

Na podstawie art. 5 PSpDarU obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn ciąży na nabywcy, w przedmiotowym przypadku na obdarowanym. Oznacza to, że darczyńca nie ponosi żadnych konsekwencji podatkowych w zakresie tego podatku. Obdarowany natomiast, w przypadku gdy otrzyma darowiznę w wysokości wyższej niż kwota wolna przewidziana w danej grupie podatkowej, obowiązany jest złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3) do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie miesiąca od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Po doręczeniu decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia darowizny, podatnik (obdarowany) jest zobowiązany do jego zapłaty w terminie 14 dni.

Jeżeli darowizna została dokonana po dniu 1.1.2007 r. na rzecz osób zaliczonych do najbliższej rodziny (małżonek, wstępny, zstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), obdarowany korzysta z całkowitego zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a PSpDarU, pod warunkiem, że zgłosi takie nabycie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz, w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

II. Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych organizacji pozarządowych otrzymujących darowizny.

Otrzymane przez organizację pozarządową darowizny stanowią jej przychód - art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), zwanej dalej "PDOPrU".

Dochody podatników (w tym pochodzące z darowizn), których celem statutowym jest m.in. działalność naukowa, oświatowa, kulturalna, dobroczynności, ochrony zdrowia, w części przeznaczonej na te cele, wolne są od podatku dochodowego (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy PDOPrU).

Również dochody organizacji pożytku publicznego (w tym pochodzące z darowizn) są wolne od podatku w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej (art. 17 ust. 1 pkt 6c ustawy PDOPrU).

Obdarowana organizacja pozarządowa ma obowiązek w składanym zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1 ustawy PDOPrU, wykazać kwotę ogółem otrzymanych darowizn ze wskazaniem celu jej przeznaczenia zgodnie ze sferą działalności pożytku publicznego, wyszczególnić darowizny od osób prawnych z podaniem nazwy i adresu darczyńcy, jeżeli jednorazowa kwota darowizny przekracza 15.000 zł lub jeżeli suma wszystkich darowizn otrzymanych wdanym roku podatkowym od jednego darczyńcy przekracza 35.000 zł (art. 18 ust. 1e pkt 1 ustawy PDOPrU). Organizacja pozarządowa ma również obowiązek, w terminie składania zeznania podatkowego, udostępnić do publicznej wiadomości (w Internecie, środkach masowego przekazu lub wyłożenie dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych) informację o kwocie otrzymanych darowizn, zawierającą dane pozwalające na identyfikację darczyńców, oraz w formie pisemnej zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Obowiązek upublicznienia informacji dotyczącej darowizn i danych identyfikujących darczyńców nie dotyczy organizacji pożytku publicznego, których dochód za dany rok podatkowy nie przekracza kwoty 20.000 zł (art. 18 ust. 1 e pkt 2 ustawy PDOPrU).

III. Preferencje w podatku dochodowym od osób prawnych dla podatników przekazujących darowizny.

Podatnicy mogą od dochodu odliczać przekazane darowizny. Odliczenie to uzależnione jest od spełnienia dwóch przesłanek. Darowizna powinna być przekazana na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (np. na pomoc społeczną, działalność charytatywną). Obdarowany zaś musi być organizacją, określoną w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Organizacjami tymi są m.in. organizacje pozarządowe, w tym organizacje pożytku publicznego. Darowizny mogą być przekazywane również na rzecz podmiotów prowadzących taką samą działalność w innym niż Polska państwie należącym do Unii Europejskiej lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Prawo do odliczenia od dochodu darowizny przysługuje podatnikom podatku dochodowego od osób prawnych, w wysokości nieprzekraczającej łącznie 10% dochodu (art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy PDOPrU).

Odliczenie darowizny stosuje się wówczas, gdy wysokość darowizny jest udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego ojej przyjęciu (art. 18 ust. 1c ustawy PDOPrU).

Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny, zgodnie z art. 18 ust. 1 b ustawy PDOPrU, uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 14 ustawy PDOPrU.

Odliczenia darowizn nie stosuje się w przypadku, gdy podatnik zaliczył wartość przekazanej darowizny do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy PDOPrU.

Podatnicy korzystający z odliczenia darowizny przekazanej organizacji pozarządowej są obowiązani wykazać w zeznaniu podatkowym kwotę tej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę, adres i numer identyfikacji podatkowej lub numer uzyskany w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w którym obdarowany ma siedzibę, służący do celów podatkowych (art. 18 ust. 1g ustawy PDOPrU).

IV. Preferencje w podatku dochodowym od osób fizycznych dla podatników przekazujących darowizny.

Podstawę prawną odliczania od dochodu przekazywanych przez osoby fizyczne darowizn stanowi art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej dalej "PDOFizU. Stosownie do postanowień powołanego artykułu odliczeniu od dochodu przed opodatkowaniem podlegają darowizny przekazane na cele:

1) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele, z zastrzeżeniem ust. 6e,

2) kultu religijnego,

3) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi, zgodnie z art. 6 ustawy o publicznej służbie krwi, w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew, określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy - w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6% dochodu.

Zgodnie z art. 26 ust. 5 ustawy PDOFizU łączna kwota odliczeń z tytułów określonych w ust. 1 pkt 9 nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty stanowiącej 6% dochodu, z tym że odliczeniu nie podlegają darowizny poniesione na rzecz:

1) osób fizycznych,

2) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny, zgodnie z art. 26 ust. 6 ustawy PDOFizU, uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny. Przy określaniu wartości tych darowizn stosuje się odpowiednio art. 19 ustawy PDOFizU. Podatnicy korzystający z odliczenia darowizn, o którym mowa w ust. 1 pkt 9 oraz wynikającego z odrębnych ustaw, są obowiązani, na podstawie art. 26 ust. 6b ustawy PDOFizU, wykazać w zeznaniu rocznym kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres.

W przypadku zwrotu dokonanej darowizny, w myśl art. 26 ust. 6c ustawy PDOFizU, obdarowany jest obowiązany przekazać urzędowi skarbowemu informację o zwróconej podatnikowi darowiźnie, w terminie miesiąca od dnia dokonania zwrotu. Zgodnie z art. 26 ust. 6e ustawy PDOFizU prawo do odliczenia darowizny, o której mowa w ust. 1 pkt 9 lit. a, na rzecz organizacji określonej w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, przysługuje podatnikowi pod warunkiem:

1) udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, oraz

2) istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.

W myśl art. 26 ust. 6f ustawy PDOFizU odliczenia darowizn, o których mowa w ust. 1 pkt 9, nie stosuje się w przypadku, gdy podatnik zaliczył wartość przekazanej darowizny do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PDOFizU.

Warunkiem odliczenia darowizny pieniężnej jest posiadanie dowodu wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentu, z którego wynika wartość tej darowizny, przy czym w przypadku dawców krwi w dokumencie tym nie uwzględnia się wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent pieniężny, oraz oświadczenia obdarowanego ojej przyjęciu (art. 26 ust. 7 pkt 2 ustawy PDOFizU).

Ponadto, stosownie do postanowień art. 45c ust. 1 ustawy PDOFizU, naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla złożenia zeznania podatkowego, na wniosek, przekazuje na rzecz jednej organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego, wybranej przez podatnika z wykazu, o którym mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego, zwanej dalej "organizacją pożytku publicznego", kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1% podatku należnego wynikającego:

1) z zeznania podatkowego złożonego w terminie określonym dla jego złożenia, albo

2) z korekty zeznania, o którym mowa w pkt 1, jeżeli została dokonana w ciągu dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego

- po jej zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół. Warunkiem przekazania 1% jest zapłata w pełnej wysokości podatku należnego, stanowiącego podstawę obliczenia kwoty 1%, nie później niż w terminie dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego (art. 45c ust. 2 ustawy PDOFizU).

Zgodnie z ustawą za wniosek uważa się wskazanie przez podatnika, w zeznaniu podatkowym albo w korekcie zeznania, organizacji pożytku publicznego, poprzez podanie jej nazwy, numeru wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz kwoty nieprzekraczającej 1% podatku należnego. Naczelnik urzędu skarbowego przekazuje kwotę, o której mowa w ust. 1, na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego wskazany w wykazie, o którym mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego, w lipcu lub w sierpniu roku podatkowego, w którym jest składane zeznanie podatkowe. Kwota ta jest pomniejszana o koszty przelewu bankowego.

Naczelnik urzędu skarbowego przekazuje również organizacji pożytku publicznego imię, nazwisko i adres podatnika oraz wysokość kwoty 1%, jeżeli podatnik wyrazi zgodę na ich przekazanie. Informacje te naczelnik urzędu skarbowego przekazuje organizacji pożytku publicznego w formie pisemnej.