P04/BA-802-5523/585/97

Odpowiadając na pismo z 30.7.1997 r., Ministerstwo Finansów wyjaśnia:

Umorzenie udziałów w spółce z o.o. uregulowane jest w art. 193 KH. Umorzenie udziału polega na jego prawnym unicestwieniu, natomiast wspólnik otrzymuje zwrot kwoty, którą wpłacił na udział. Jak podaje doktryna, nie ma w tym przypadku znaczenia, czy udział został pokryty gotówką, czy aportem.

Umorzenia można dokonać z czystego zysku lub poprzez obniżenie kapitału zakładowego. W związku z tym, iż przepisy nie określają, w jakiej wysokości ma nastąpić zwrot wpłat na udział, uznaje się, iż udziałowiec może otrzymać jako zwrot wartość nominalną swojego udziału, jak również jego wartość rynkową. Możliwe jest także umorzenie udziałów nieodpłatne.

Przechodząc następnie do kwestii podatkowych związanych z umorzeniem, zauważa się, iż zgodnie z powołanym przez spółkę art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się m.in. umorzenia udziałów lub akcji w spółce w części stanowiącej ich koszt nabycia. Oznacza to, iż otrzymana przez udziałowca kwota odpowiadająca poniesionym przez niego wydatkom na nabycie udziałów w spółce z o.o. nie będzie dla niego stanowiła przychodu. Zasada ta jest zgodna z regułą, która wynika z art. 16 ust. l pkt 8 i 8a, iż wydatki na nabycie lub objęcie udziałów albo akcji w spółce nie są kosztem uzyskania przychodów w momencie poniesienia tych wydatków.

Natomiast jeśli udziałowiec w wyniku umorzenia udziałów uzyska nadwyżkę ponad kwotę wydatkowaną na ich nabycie, to różnica ta jest dochodem z udziału w zyskach osób prawnych.

Zgodnie bowiem z art. 10 ww. ustawy dochodem z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest dochód faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także: wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej, dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego lub akcyjnego oraz dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej. W wyroku z 22.9.1993 r. (sygn. SA/Ka 565/93 i SA/Ka 566/93) NSA stanął na stanowisku, iż "określenie »dochód z udziału w zyskach osób prawnych« jest pojęciem zawierającym w swej treści wszelkie dochody, jakie powstają w następstwie posiadania przez podatnika prawa do udziału w zyskach innej osoby prawnej. Można zatem przyjąć, że wszelkie dochody podatników podatku dochodowego od osób prawnych, których podstawą uzyskania jest tytuł prawny w postaci udziałów wniesionych do kapitału osób prawnych i których źródłem sfinansowania jest bezpośrednio lub pośrednio zysk netto tych osób, stanowią przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym, według zasad określonych dla opodatkowania dywidend i innych przychodów w zyskach osób prawnych.

A zatem w ramach tak szerokiej definicji dochodu z udziału w zyskach osób prawnych mieszczą się również kwoty nadwyżki uzyskanej w związku z umorzeniem udziału, gdyż są one wypłacane w związku z posiadaniem przez udziałowca udziału w spółce.

Nadwyżka ta podlega opodatkowaniu, jeśli udziałowcem jest osoba prawna - w myśl art. 22 ust. l ww. ustawy